कोणार्कच्या मंदिरातील शिल्पे

आपण चार लोकांपेक्षा निराळे काही करत असताना मनात प्रथम काही येत असेल, तर 'उगीच बभ्रा नको' हे वाक्य. आपले वागणे बरोबर आहे की नाही, आपण आपल्या वागण्याने कुणाला त्रास देतो की नाही, आपल्याला त्या वागण्याची प्रामाणिक निकड आहे की नाही - हे खरे सयुक्तिक प्रश्न. पण ते पडण्याआधी 'चार लोक' नामक संस्थेची धास्ती वाटून आपले वागणे लपवून ठेवण्याकडेच पहिली प्रतिक्रिया होते खरी.

या भित्र्या प्रतिक्रियेचा संबंध शरीराबिरिराबद्दलच्या संकोचांशी नसून चार लोकांपेक्षा वेगळे ठरण्याच्या भीतीशी आहे. तिच्यावर मात करायला शिकले पाहिजे. आपले वागणे तपासून ते योग्य असल्याची खात्री आपली आपल्याला पटली, तर निर्भयपणे आणि उघडपणे तसे वागले पाहिजे, हा धडा तुमच्या अनुभवातून शिकण्यासारखा आहे.

इतक्या मोकळेपणानं लिहिल्याबद्दल आभार.

बिंदुमाधव खिरे यांनी ही चळवळ पुण्यात चालवली आहे हे मला पुरोगामी लोकांच्या एका कार्यक्रमात समजले. बिंदुमाधव मोकळे पणाने हक्कांबद्दल बोलले.कार्यक्रमात काही लोकांच्या चेहर्‍यावर भयमिश्रित आश्चर्य दिसत होते. पण हळू हळू त्यांच्या चेहर्‍यावरच्या आठ्यांचे जाळे मोकळेही होत होते. काहीतरी वेगळे पण आहे असे समजल्यावर बघण्याचा दृष्टीकोन बदलतो. हे बिंदुमाधवांना ज्ञात होते. समाजातील हा अस्वीकार हा परंपरा व अज्ञाना पोटी आहे. काही वेळा हा स्वीकार हा "राँग नंबर" इतकाच दखल वा अदखलपात्र असतो.
उज्वला मेहेंदळ्यांचा लेख हा उत्कृष्ठ वाटला. यातुन मिपा कर समृद्धच होणार आहेत. नवीन दृष्टी च लाभणार आहे.
प्रकाश घाटपांडे

ब्राव्हो!!!!
"स्व" चा साक्षात्कार होण्यासारखं सुख नाहि.. आणि तो स्व जसा असेल त्याला स्वीकारून, किंबहूना न दडवता, अभिमानाने मिरवण्यासारखा प्रामाणिकपणा नाहि.

ब्राव्हो!!!! धनंजय ब्राव्हो!!!!

- ऋषिकेश

मराठीत इतकं स्पष्ट आणि स्वच्छ लिहिलंय तुम्ही .. हे नक्कीच धक्कादायक आहे.
लोकमतच्या 'तो' धक्का ह्यापुढे नगण्यच.
Hats off!!!

>>मिपा कर समृद्धच होणार आहेत. नवीन दृष्टी च लाभणार आहे
या प्रकाश घाटपांडेंच्या मताशी सहमत.

- अभिजीत

माझी पहिली साहजिक प्रतिक्रिया....मला धक्का बसला.
भिन्न लिंगी लोक एकमेकांकडे आकर्षित(शारीरीक) होतात ते नैसर्गिक हे आजवर ऐकलेले आणि अनुभवलेले आहे. जसे चुंबकाचे दोन विरुद्ध धृव एकमेकाकडे आकर्षित होतात आणि दोन समान धृव अपकर्षित होतात असे शास्त्र सांगते.
आता समलिंगी आकर्षण हा प्रकार जरी नवा नसला तरी तो आजवर खूपच कमी प्रमाणात होता किंबहुना तो अनैसर्गिक आहे म्हणून वा समजून छुपेपणे चालत असायचा. कारण मुलं एकमेकांना शिव्या देताना ** मारीन असा सरसकट वाक्प्रचार वापरत असत आणि अजूनही वापरतात...हे अगदी सहज आठवलेले.
धनंजय हे व्यवसायाने डॉक्टर आहेतच आणि त्यातून संशोधकही आहेत. तेव्हा ह्यावर त्यांनीच शास्त्रीय कारणमीमांसा करावी की हे असे अनैसर्गिक(लोकांच्या समजुतीप्रमाणे) आकर्षण निर्माण होण्यास शरीरात असे कोणते रासायनिक बदल होतात अथवा ते तसे जन्मापासूनच असतात.
आता गंमत बघा. समान आवडीचे लोक एकत्र येतात,मित्र बनतात वगैरे गोष्टी नैसर्गिक मानल्या जातात कारण ही वैचारिक मैत्री असते. पण समान लिंगी व्यक्तींबद्दल मात्र ते मानले जात नाही. म्हणजे शारीरीय पातळीवर ती मैत्री मान्य होत नाही असे म्हणता येईल.
तसेच चुंबकाचे दोन भिन्न धृव एकत्र येतात ..जे नैसर्गिक मानले जाते पण परस्पर विरोधी आवडीच्या व्यक्ती सहसा एकत्र येत नाहीत . शारीरीय आणि वैचारिक...दोन्हीही बाबतीत. आहे ना कमाल.
धनंजयांच्या वैयक्तिक बाबतीत म्हणायचे झाले तर आजवर त्यांचे जे काही हरहुन्नरी व्यक्तिमत्व इथे महाजालावर पाहीलेय त्यावरून त्यांच्याबद्दल जो आदर निर्माण झालाय त्यात माझ्या दृष्टीने तसा फारसा फरक पडणार नाही.

रोखठोक, प्रामाणिक अनुभवकथन आहे. लोकप्रभामधील लेख तसेच यासंबंधी मुक्त व्यासपीठांवर घडणार्‍या औपचारीक तसेच अनौपचारीक चर्चांमधून संबंधित विषयाचे कंगोरे कोरडेपणाने समोर येतच असतात/आलेलेच आहेत; मात्र असे प्रामाणिक अनुभवकथन असले की त्यांची व्याप्ती आणि गंभीरता सर्वार्थाने 'अप्रिशिएट' करता येते, असे वाटते. 'अशी काही एक गोष्ट अस्तित्त्वात असू शकते' हे मान्य करण्याचा खुलेपणा आणि माणसाला 'माणूस' म्हणून वागवायची तयारी असेल, तर नैसर्गिक-अनैसर्गिक, कायदेशीर-बेकायदेशीर इ. गौण व्याख्यांच्या निर्मितीत आणि एकंदर समाजजीवनात अधिकाधिक वस्तुनिष्ठता येऊ शकेल, असे वाटते.
इतक्या प्रामाणिक, धाडसी अनुभवकथनाबद्दल धनंजय, तुम्हांला सलाम!
(प्रामाणिक)बेसनलाडू

इतकं प्रामाणिक लेखन... !!!
!!!
______________________________
ही आमची अनुदिनी ... http://bhadkamkar.blogspot.com/

मराठी स्थळांवर जिच्याबद्द्दल अतीव आदर वाटतो अशा एका व्यक्तीच्या सर्वात संवेदनक्षम अनुभवाचे तिच्या स्वतःच्या शब्दातले वर्णन. माझी तात्विक भूमिका मी माझ्या मागच्या पोस्टमधे लिहीली होतीच. पण मित्राबद्दल आपण केवळ फिलॉसॉफिकल नसतो. अजूनही काही गुंतलेले असते.

धनंजयचे आत्मकथन पारदर्शक आहे, अगदी साध्यासोप्या शब्दात त्याने आपल्या अनुभवाचे वर्णन केले आहे - अगदी श्वासोच्छ्वासाइतक्या सहजपणे. त्यात समर्थन नाही. जे आहे ते सत्य. आणि हे सत्य सर्वात प्रथम मान्य करायला आणि नंतर मग जसे दिसले तसे मांडायला लागणारे असामान्य धैर्य त्याने दाखवले आहे.

या निमित्ताने अनेक प्रश्न आपल्याला मांडता येतील. मला वाटते आपण थोडे भाग्यवान आहोत ; कारण या अज्ञात अशा विश्वाचा केवळ अनुभव घेणाराच नव्हे तर कुठल्याही गोष्टीचा सांगोपांग विचार करून , तिला आपल्या तर्काच्या कसोटीवर घासून पाहणारा एक बुद्धिमान माणूस हे सगळे सांगतो आहे.

माझा प्रश्न : एक भिन्नलिंगी (हेटेरोसेक्शुअल ) माणूस म्हणून मला माझ्या प्रौढ वयापासून असे वाटत आले आहे की मुलांचे संगोपन करणे ही जी गोष्ट आहे तिच्याशिवाय एक व्यक्ति म्हणून माझे आयुष्य अपुरे आहे. इथे याची नोंद घ्या की याचा संबंध माझ्या पौरुषाशी, प्रजोत्पादनाच्या माझ्या क्षमतेशी , किंवा वंशवृद्धिशी नाही. या तीन्ही गोष्टींबद्द्ल मला फारशी फिकीर कधीच वाटली नाही. मात्र मुलांना वाढवणे हे मात्र मला अगदी मुले व्हायच्या आधीच गरजेचे आहे असे जाणवले होते. आता माझा प्रश्न असा आहे की, हेटेरोसेक्शुअल असल्यामुळे मला माझी मुले असण्याबद्दल निसर्गाचा , कायद्याचा वगैरे अडथळा कधी आला नाही. तर समलिंगी व्यक्तीमधे अशा प्रवृत्ती असल्या तर त्याने काय करायचे ? अशा स्वरूपाचे प्रश्न तुम्हाला कधी पडले काय ?

धनंजय, तुमचं अतिशय प्रामाणिक लेखन फारच भावलं. लोकप्रभेतले लेख तर वाचलेले होतेच; आधी शब्द मिळत नव्हते पण प्रवीण टोकेकरांकडून उधार घेऊन म्हणू शकते, की माणसाला भिन्नलिंगी संबंधांमधे रस आहे का समलिंगी यापेक्षा महत्त्वाचं आहे त्याचं माणूस असणं! बाकी मेघना, घाटपांडे काका, पिडा काका आणि बेसनलाडू यांच्या मतांशी सहमत.

तुमच्या प्रामाणिक लेखनाबद्दल अनेक आभार.

अदिती
एकच प्रश्न पडलायः हे शीर्षक नाही समजलं मला!

सुसंस्कृत मन, आचारविचार, सत्याचा शोध व धैर्य ही स्वभाववैशिष्ट्ये माणसाच्या इतर काही वैशिष्ट्यापेक्षा नक्की जास्त महत्वाची आहेत.

धनंजय माझे मित्र आहेत, मला त्यांचा इथे[आंतरजालावर, इस्ट कोस्टवासीय त्यांच्याशी प्रत्यक्ष भेटु शकतात याबद्दल त्यांचा हेवा वाटतो.] सहवास मिळतो, बरेच ज्ञान, माहीती मिळते याबद्दल मी स्वतःला अतिशय भाग्यवान समजतो.

जे काही मी वाचले आहे त्यावरुन असे वाटते की हे नैसर्गीक आहे. मुद्दाम ठरवुन समलिंगी होण्याचे प्रमाण अतिशय कमी असेल [जर असलेच तर] एक नक्की की कुठल्याही व्यक्तीला [दुसर्‍यावर जाणुन बुजून अन्याय करेपर्यंत] सन्मानपुर्वक वागणुक मिळावी.

आणि सहज, अभिनिवेशरहित धैर्याने लिहिलेला लेख. जवळच्या व्यक्तींना बसलेला धक्का, त्यांच्या प्रतिक्रिया, त्यांनी केलेला स्वीकार/अस्वीकार याबद्दल जरी तुम्ही लिहिले नसले, तरी ही किती थकवून टाकणारी प्रक्रिया असेल याचा अंदाज शेवटच्या काही वाक्यांवरून बांधता येतो.

एक चौफेर बुद्धीचा विचारवंत म्हणून तुमच्याबद्दल आदर होताच. तो आता या 'वेअरिंग ऑन युअर स्लीव्ह' अशा लेखनाच्या कृतीने दुणावला आहे.

नंदनमराठी साहित्यविषयक अनुदिनी

पुन्हा एक प्रतिसाद दिल्याशिवाय रहावले नाही.

एखाद्या रणरणत्या दुपारी काही निमित्त असतं, आपण एकटे चालत चाललो असतो. म्हणतो, "रस्ता रिकामा कसा? इतकीही काही उन्हं नाहीत..." तसं आपलं आपल्याला ठीकठाकच वाटतं. पोचायचं तिथे पोचल्यावर कोणीतरी गडूभर पाणी आपल्यासमोर ठेवतं. पाणी घशाखाली उतरताना अंगावर काटा येतो. मग कळतं की त्या घोटाकरिता जीव केवळ तडफडत होता. अशीच, पण याहून कितीतरी मोठी जाणीव मला वयाच्या पंचविसाव्या वर्षी झाली.

हे पहिल्यांदा थोडेसे अगम्य वाटले, नंतर छान उलगडत गेले.

आपले वैयक्तिक अनुभव इतक्या धाडसी पणाने मित्र-मैत्रिणींसमोर मांडण्याचा मनाचा मोकळेपणा हिच यशस्वी आयुष्याची प्रेरना, ताकद आहे असे जाणवते.
लेखन आवडले. सत्याला सामोरे जाण्याची वृत्ती आवडली.

अतिशय प्रांजळरीत्या, संयत शब्दांत सहजपणे मांडलेला अनुभव. खूप आभार.

प्रेम, कामना, वासना, या सर्वांना थारा देण्यासाठी आपल्या हृदयात एक ठिकाण आहे, हे जाणवलं. तसंच जाणवलं, या सर्वांसाठी आपण किती व्याकूळ आहोत. मला माहीत होतं, की तहान जाणवण्यात तृप्ती नाही, पाणी मिळण्यात आहे. पण आपल्या नकळत अशी गरज आपल्याला होती हे कळलं, तशी ती गरज पुरवायचा मी प्रयत्न करेन, कधी काळी ती पूर्ण होईल, याची आशा मला मिळाली. आणि या आशेच्या तोलामोलाची दुसरी कुठली मिळकत मला मिळालेली नाही.

+१!

धनंजय, सर्व प्रथम तुम्ही इतक्या मोकळेपणाने इतका वैयक्तिक विषय मांडला आणि कुठेही भडकपणा वगैरे येऊ न देता त्या बद्दल तुमचे कौतुक वाटते.

मला वाटते कोणत्याही समलिंगी संबंध ठेवू इच्छिणार्‍या व्यक्तिला दोन भावनिक वादळांना सामोरे जावे लागते. एक स्वतःला ऍक्सेप्ट करायला (संस्कारांचा किंवा मुक्तसुनित म्हणतात तसा साच्यांचा प्रभाव) आणि दुसरे वादळ म्हणजे जेव्हा सार्वजनिक रित्या ती व्यक्ति एक समलिंगी म्हणून वावरायला लागते ते, ज्याला 'कमिंग आऊट' असेही म्हणतात बहुतेक. तुमच्या लेखावरून असे जाणवते की ही दोन्ही वादळे तुम्ही नक्कीच पचवली आहेत.

मला अर्धवट कळत्या वयातच समलिंगी संबंध वगैरे असं काही असतं हे कळलं होतं. सुरुवातीला हे काही तरी 'विचित्र' आहे असं वाटत होतं. नंतर मित्रांच्या संगतीने हा काही तरी चेष्टेचा विषय आहे असं वाटायचं. पण जसं जसं या विषयावर वाचन होत गेलं आणि माझी विचारशक्ती पक्व होत गेली तसतसे मला यातले मानवीय पैलू सापडत गेले. आज मला अश्या संबंधांबद्दल कुठलेही कुतूहल किंवा काही विशेष काही वाटत नाही. जसा मी भिन्नलिंगी तसा तो / ती समलिंगी. इतकं सहजपणे ते स्वीकारता येतं. प्रत्येकाची आपली एक स्पेस आहे, एक परिघ आहे आणि त्या परिघाच्या आत तो / ती काय आहे हे पूर्णपणे वैयक्तिक आहे. तिथे आपली स्वतःची फूटपट्टी वापरून मोजमाप करणं चूक आहे. तरीही भारतात किंवा अमेरिकेत वगैरे स्थिती फारच सुसह्य असावी. अरब देशांमधे तर डायरेक्ट देहांत शासनच आहे या गुन्ह्याला.

बर्‍याच वेळा असा आक्षेप घेतला जातो की हे अनैसर्गिक आहे, कामवासनेचा नैसर्गिक हेतू प्रजोत्पादन आहे आणि समलिंगी संबंधात हे शक्य नाही. मलाही तसंच वाटायचं (अजूनही थोऽऽऽडंसं वाटतंच). पण असा विचारही येतो मनात. सृष्टीतला कोणताही प्राणी घ्या, कामक्रीडा ही केवळ आणि केवळ प्रजोत्पादनासाठीच असते. एक माणूस सोडला तर. किती माणसं कामक्रीडा करताना केवळ कर्तव्यभावनेने त्यात भाग घेत असतिल? म्हणजे ऑलरेडी माणूस अंशतः का होईना अनैसर्गिक झालेला आहे. आणि आता विज्ञानाने समलिंगी व्यक्तिंनापण प्रजोत्पादन करायची सोय करून दिली आहे.

हे झाले धनंजयनी मांडलेल्या विषयाबद्दल. पण त्यांनी इतक्या सुंदर शब्दात हा विषय मांडला आहे की त्यालाही खरंच दाद द्यावीशी वाटते.

एखाद्या रणरणत्या दुपारी काही निमित्त असतं, आपण एकटे चालत चाललो असतो. म्हणतो, "रस्ता रिकामा कसा? इतकीही काही उन्हं नाहीत..." तसं आपलं आपल्याला ठीकठाकच वाटतं. पोचायचं तिथे पोचल्यावर कोणीतरी गडूभर पाणी आपल्यासमोर ठेवतं. पाणी घशाखाली उतरताना अंगावर काटा येतो. मग कळतं की त्या घोटाकरिता जीव केवळ तडफडत होता. अशीच, पण याहून कितीतरी मोठी जाणीव मला वयाच्या पंचविसाव्या वर्षी झाली.

ओपनिंग बॉलवरच उत्तुंग षटकार. मी पुढचा लेख नंतरच वाचला. हा पहिला परिच्छेदच ३-४ वेळा वाचला. इतकी चपखल उपमा? जियो, धनंजय.

बिपिन.

अतिशय सुंदर लेख.
तुम्ही व्यक्त केलेल्या भावनांमुळे वाचकाचीच समजून घेण्याची आणि प्रतिसाद देताना विचार करण्याची जबाबदारी वाढते आहे.

लैंगिक आकर्षण हे भिन्न-सम आणि उभयलिंगी असते..असतेच... ते मान्य करणे फार अवघड आहे हे खरेच. स्बतःबद्दल हे मान्य करायला फारच धाडस पाहिजे किंवा भावनांची तीव्रता तितकी पाहिजे. उभयलिंगात आकर्षण असणारे लोक आपल्यातल्या समलिंगी आकर्षणाकडे काणाडोळा करुन राहू शकतील पण फक्त समलिंगी आकर्षण असणार्‍यासमोर मोठेच प्रश्न.

मानवाला सर्व बाबतीत वेगळेपणाची सूट घ्यायची पण लैंगिकतेच्या बाबतीत मात्र तो 'प्राणी' आहे असे म्हणायचे आणि आपल्या प्राणीजगताच्या अर्धवट निरिक्षणांच्या जोरावर प्रतिवाद करायचा याची मजा वाटते. प्राणी सृष्टीतही आनंदासाठी-सामाजिक जवळिकीसाठी समागम असतो असे नॅशनल जिओग्रफिकवर पाहिले आहे. असे नके पैलू आपल्याला माहित नसलेले असू शकतात. आपले प्राणीसृष्टीबद्दलचेच ज्ञान इतके तोकडे असताना त्या ज्ञानावर आधारित मते बनवणे ही मजाच आहे. तसेच, माणुस नैसर्गिक असताना त्याच्या मनातल्या घडामोडी अनैसर्गिक म्हणणे हे विरोधाभासाचे आहे.

लेख आवडला. प्रकटन आवडले. आपला मानसिक गुंता इतका क्लिष्ट असतो की त्याचे निरिक्षण करता आपल्याला नको असलेल्या अनेक गोष्टींकडे आपण दुर्लक्ष करत जन्मभर राहू शकतो. त्या विशिष्ट गोष्टींचे परिक्षण-परिशीलन करणे बौद्धीक धाडसाचे असते.

आता जे दुवे दिले आहेत त्यांचे वाचन करतो.
-- लिखाळ.

प्रकटन आवडले, धक्का बसला का तर नाही. मला धक्का बसला नाही. समलैंगिकता ही गोष्ट आता कानगोष्टी करण्याइतकी राहीलेली नाही मात्र अनेक विचार मनात आले. लेखकाबद्दल नाही, स्वतःबद्दल आणि त्याचे कारण अभिनेशविरहित प्रामाणिक आणि सहज लेखन.

सर्वप्रथम गेल्या लेखात झालेल्या अनपेक्षित विनोदामुळे मला थोडी गंमत वाटली होती. जसा विषय मांडला जातो(लेखाचा नव्हे तर प्रतिसादाचा) तसा तो विनोदाचा किंवा गांभीर्याचा विषय होतो असे वाटते. विनोद प्रत्येकावर होतात, जाड्या, बुटक्या, काळ्या माणसांवर. बाईवर, नवर्‍यावर, बिहारींवर, भय्यांवर, गुज्जुंवर आणि समलिंगी माणसांवरही. विनोद एखादे वेळेस बरा असतो पण तो बोचरा ठरू लागला किंवा समोरच्यावर वार करू लागला तर नकोसा होतो. (उदा. बायकांवर सुरु झालेले मिपावरील अनेक धागे) गांभीर्याने लिहिलेल्या प्रकटनाला समजून घेण्याची क्षमता सुजाण माणसात असावी असे वाटते.

माणसाला माणूस म्हणून वागवण्याची जबाबदारी समोरच्या माणसाला कळत असेल तर समलैंगिकता हा टाबू नक्कीच होऊ नये.

परंतु,

अगदी प्रामाणिकपणे म्हणायचं झालं तर म्हणेन की अशी गोष्ट माझ्या घरात घडली, अगदी जवळच्या व्यक्तीशी तर मला धक्का बसेल का? तर हो, नक्कीच बसेल.

अशी स्त्री माझ्याकडे वेगळ्या नजरेने बघते असे जाणवल्यावर ती नजर नकोशी होईल का? याचेही उत्तर - हो, मला नकोशी होईल. कदाचित एखादा पुरूष वासनामय दृष्टीने पाहत असेल त्याची भीती वाटेल. इथे भीती नाही वाटली तरी नकोसे वाटेल हे निश्चित.

आणि, जर मला इतरांबद्दल काही वाटत नसेल आणि जर माझ्या घरात असे झाल्यास वेगळे वाटत असेल तर समलैंगिकतेकडे मी पारदर्शक नजरेने पाहते का?

नाही मी नाही पाहत.

लेखकाच्या प्रकटनामुळे त्याच्याविषयी माझ्या मनात वेगळी भावना निर्माण झाली का? - नाही. कोणतीही वेगळी भावना नाही.

माझ्यापेक्षा वेगळ्या माणसांना समजून घेण्याचा प्रयत्न करू शकते का? - अर्थात. माझ्यापेक्षा सगळेच वेगळे असतात.

लेख वाचला, खूप भावला. सविस्तर प्रतिसाद नंतर देईन. खूपसा मुक्तसुनीत ह्यांच्याशी सहमत!

धन्यशेठ,

कुठलाही आव न आणता केलेले अत्यंत मनमोकळे अन् धाडसी कथन. मान गये उस्ताद...!

धनंजयांच्या वैयक्तिक बाबतीत म्हणायचे झाले तर आजवर त्यांचे जे काही हरहुन्नरी व्यक्तिमत्व इथे महाजालावर पाहीलेय त्यावरून त्यांच्याबद्दल जो आदर निर्माण झालाय त्यात माझ्या दृष्टीने तसा फारसा फरक पडणार नाही.

प्रमोदकाकांसारखेच म्हणतो. माझ्या दृष्टीने फारसा नाही, तर काहीच फरक पडणार नाही...

मात्र,

अगदी प्रामाणिकपणे म्हणायचं झालं तर म्हणेन की अशी गोष्ट माझ्या घरात घडली, अगदी जवळच्या व्यक्तीशी तर मला धक्का बसेल का? तर हो, नक्कीच बसेल.

अशी स्त्री माझ्याकडे वेगळ्या नजरेने बघते असे जाणवल्यावर ती नजर नकोशी होईल का? याचेही उत्तर - हो, मला नकोशी होईल. कदाचित एखादा पुरूष वासनामय दृष्टीने पाहत असेल त्याची भीती वाटेल. इथे भीती नाही वाटली तरी नकोसे वाटेल हे निश्चित.

प्रियालीचे वरील दोन मुद्दे प्रामाणिक तर आहेतच परंतु समलिंगि संबंधाच्या बाबतीतल्या तिच्या वरील व्यक्तिगत मताशी मी सहमत आहे...

असो, बाकी समलिंगी संबंध हे अनैसर्गिक असतात हे माझं व्यक्तिगत मत आजही कायम आहे...

आपला,
(धन्याशेठच्या प्रांजळ लेखनाचा फ्यॅन) तात्या.

आपल्या मनात असलेल्या ठराविक चौकटीच्या बाहेर पडलेले कुठलेही पाऊल हे आपल्याला बहिष्कृत करावे असे वाटू लागते ह्याचे कारण आपल्या दृढ संकल्पना.
कळत्या वयापासून समजलेले माणसामाणसातले संबंध आपण ज्या जाणिवांनी कळतनकळत टिपलेले असतात त्यात कुठेतरी लैंगिक संबंधाबद्दल मनाची धाटणी काय असावी ह्याची रुजवात होत असावी असे वाटते.
चारचौघे आणि आपण ह्यातले ते समांतर जाणे हा आपल्या अनुभवविश्वाचा भाग आहे की विकृती आहे, नैसर्गिक आहे की अनैसर्गिक आहे हा लढा फार म्हणजे फारच कठिण असतो आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे ह्यात ती व्यक्ती बर्‍याचवेळा पूर्णपणे एकाकी असते. अशावेळी बुद्धीच्या निकषावर घासून योग्य त्या निष्कर्शाप्रत पोचणे, एवढेच नव्हे तर एकदा स्वतःला ती ओळख पटल्यावर आपल्या जवळच्या जिव्हाळ्याच्या लोकांना ते पटवून देणे ह्यातले जे भावनिक विच्छेदन आहे ते रक्तबंबाळ करणारे आहे!
त्या भावनिक जखमा भरल्यावर किंवा निदान बुजल्यावर त्याच्या दडपणाखाली दबून न जाता पुन्हा एकदा सार्वजनिक जीवनात मोकळेपणाने ती बाजू मांडण्याचे धैर्य दाखवणे केवळ असामान्य आहे.
एखाद्या शल्यविशारदाच्या कौशल्याने तू तुझ्या अनुभवविश्वावर ही स्कालपेल चालवली आहेस आणि कुठेही रक्त न येऊ देता एक सहजसुंदर शल्यकर्म पार पाडले आहेस त्याने मी थक्क झालोय!
धनंजय, तुला स्वतःची ओळख किती जवळून आहे ह्याचे हे लक्षण आहे. अशा 'स्व'च्या जवळ पोचलेल्या फार थोड्या व्यक्तींपैकी तू एक आहेस ह्याचे कौतुक वाटते.
आतापर्यंत एक विद्वान, व्यासंगी, स्थिरचित्त, प्रगल्भ व्यक्ती म्हणून तुझी जालावरील ओळख मला होती त्यात अतिशय धैर्यवान असं आणखी एक बिरुद सामावलं

माझ्यापुरतं बोलायचं झालं तर -
मला धक्का बसला का? तर नाही.
माझ्या मनाने ही वेगळी बाब स्वीकारली का? तर हो स्वीकारली.
एक व्यक्ती म्हणून तुझ्याकडे बघण्याच्या माझ्या दृष्टीत फरक पडला का? तर नाही.

(माझ्या जवळच्या नात्यात असे काही घडले तर मी एवढेच सहजतेने घेऊ शकेन का? तर नाही. कारण नाते म्हटले की भावनिक पातळीवर एक वेगळी जोडणी असते. मनाला स्वीकारायला लावणे इतके सहज नसेल हे मी प्रामाणिकपणे मान्य करतो. आणि तुझा हा लेख वाचून असे काही पुढे आले तर ते स्वीकारण्याकरता आता मन तयार होऊ शकेल ह्याची खात्री वाटते.)

चतुरंग

लेखातील प्रत्येक वाक्य मनापर्यंत जाऊन भिडले. आणि तुमच्या मोकळेपणाचे कौतुक वाटले. तुमचे आत्मकथन वाचून अनेकांना आपल्या आपल्या आवडीनिवडींचा स्विकार मोकळेपणे करण्याचे धाडस मिळेल असे वाटले, मग त्या वरच्या मानाने कितीही क्षुल्लक, आयुष्यबदलू नसल्या तरी.

अमेरिकेत आल्यानंतर इतरांकडून आणि टीव्ही वर वगैरे समलैंगिकतेविषयी थट्टा, कुतुहल असे सर्व ऐकायला - पहायला मिळायचे. पण त्यानंतर कधीतरी आधीच्या धाग्यात दिलेला फिलाडेल्फिया हा इंग्रजी चित्रपट पाहिला. चित्रपटाचे प्रभाव पडून बदलणारी मी नव्हे, पणकधी नव्हे तेवढा या चित्रपटाचा माझ्यावर प्रभाव पडला आणि कुतुहल ओसरले आणि काही लोकांच्या आयुष्याचा हा प्रश्न आहे हे जाणवले.

माझ्या मुलीच्या वर्गातील मुलाला दोन वडिलच आहेत. सुरूवातीस त्यांच्या घरी गेले की अवघड वाटायचे, पण नंतर लक्षात आले की ते तर आपले आयुष्य चांगले जगत आहेत. बरे मुलांना वाढवताना मी जशी काळजी घेईन तशीच ते ती घेत आहेत, आणि त्यांची मुलेही त्यांच्याबरोबर चांगली आनंदात आहेत. आणि मग अजून काही चष्मे बाजूला ठेवले गेले.

माझ्या आयुष्यातील जवळच्या अविवाहित व्यक्तींनी असे जाहीर केले तर तोवर मला कल्पना आली नसली तर कदाचित आश्चर्य वाटेल, पण खेद वाटणार नाही. जवळच्या विवाहित व्यक्तींनी (विरूद्धलिंगी व्यक्तीशी विवाह केलेल्या व्यक्तींनी अर्थातच) जाहीर केल्यास राग, चीड, ते दु:ख, किंवा काळजी इत्यादी अनेक भावना असतील, पण ते याला किंवा हिला हे आधीच का सुचले नाही अशा प्रकारे असेल.

अतिशय धाडसीपणाने आणि काहिही न लपवता आपण लिहिले आहे.
खोटं नाही सांगणार.. पण मला थोडा धक्का बसलाच. तरीही तो पचवणे जड नाही गेले.
धनंजयचे आत्मकथन पारदर्शक आहे, अगदी साध्यासोप्या शब्दात त्याने आपल्या अनुभवाचे वर्णन केले आहे - अगदी श्वासोच्छ्वासाइतक्या सहजपणे. त्यात समर्थन नाही. जे आहे ते सत्य. आणि हे सत्य सर्वात प्रथम मान्य करायला आणि नंतर मग जसे दिसले तसे मांडायला लागणारे असामान्य धैर्य त्याने दाखवले आहे.
मुक्त्सुनित यांच्याशी सहमत आहे.
सुरूवातीला मला हा विषय चेष्टेचा वाटायचा. पण जसजशी त्यातली गंभिरता लक्षात आली तसतशी त्यातली चेष्टेची भावना कमी होत गेली. तुमचा पहिला उतारा आहे ना..
एखाद्या रणरणत्या दुपारी काही निमित्त असतं, आपण एकटे चालत चाललो असतो. म्हणतो, "रस्ता रिकामा कसा? इतकीही काही उन्हं नाहीत..." तसं आपलं आपल्याला ठीकठाकच वाटतं. पोचायचं तिथे पोचल्यावर कोणीतरी गडूभर पाणी आपल्यासमोर ठेवतं. पाणी घशाखाली उतरताना अंगावर काटा येतो. मग कळतं की त्या घोटाकरिता जीव केवळ तडफडत होता. अशीच, पण याहून कितीतरी मोठी जाणीव मला वयाच्या पंचविसाव्या वर्षी झाली.
यामध्ये किती अर्थ दडलेला आहे हे लेख वाचून लक्षात आलं. आपण डॉक्टर आहात. शरीर शास्त्राबद्दल संपूर्ण माहिती आपल्याला आहेच. पण जेव्हा आपल्याला ही जाणीव झाली त्यानंतर आपल्या मनामध्ये किती वादळ झालं असेल याची कल्पना नाही करता येणार. कदाचित हा "आपण गे आहोत" हे समजल्यावर त्याचा स्विकार करणं जड गेलं असावं.
आपण अतिशय धाडसी पाऊल उचललं आहे.
हे वाचल्यानंतर..तुमच्याबद्दल वाटणारा आदर कमी झाला का? - तर अजिबात नाही.. उलट खूपच वाढला आहे.

- (सर्वव्यापी)प्राजु
http://praaju.blogspot.com/

स्वतः ला प्रामाणिक पणे शब्दबध्द करणारा लेख आवडला आणि धाडसाचे कौतुक ही वाटले.
:)

>> माहितीशिवायही दृढ कल्पना असणार्‍या लोकांना समर्थन देणे फार शिणवणारे काम आहे. ज्यांच्याबद्दल मला जिव्हाळा आहे, नव्हे, ज्यांना माझ्याबद्दल जिव्हाळा आहे, त्या सर्वांना सर्व वैज्ञानिक, नैतिक, स्पष्टीकरणे देऊन मी पटवलेले आहे. तसे करताना भावनिक श्रमाने थकलेलो आहे.

तुमचा लेख तर आवडलाच पण त्यातला प्रामाणिकपणा जास्त आवडला. तुमच्या धाडसाचे अभिनंदन.

लेख उत्तम लिहिला आहे. पहिला परिच्छेद विशेष.
अभिनिवेशरहित हे अगदी योग्य विशेषण.

माझ्या जवळच्या कोणी असे सांगितले असते तर इतका उशीर (पंचविसाव्या वर्षी?) कसा काय असा (लेखकाला पडला तसाच) प्रश्न पडला असता.

दोनेक वर्षांपूर्वी मला (मी लग्न का करत नाही म्हणून) असा प्रश्न केला गेला होता. की तुला नुसत्या मैत्रिणीच कश्या, 'तसलं' काही नाही ना. मी थक्क. मित्र आहेत हे सोदाहरण स्पष्ट केले. प्रश्नकर्ती व्यक्ती भारतीय, परदेशात न राहिलेली. तेव्हा हळूहळू इथेही जाणीव वाढते आहे.

जपून ठेवावी अशी आहे.

लिहिण्याची कणमात्रही आवश्यकता नसताना मुक्तपणे विचार मांडणे हे साधे काम नाही. एका "ओपन" धनंजयाला किमान दहा "सुप्त" धनंजयांची साथ असू शकते. त्या सार्‍यांना कदाचित बोलता येत नाही किंवा बोलायची दमडीइतकीही गरज वाटत नाही.

असो/// धनंजय - येथे मोकळेपणाने तुम्हाला लिहावेसे वाटले ह्यात येथील वाचकांचा गौरव आहे.

- एकलव्य

http://vipravani.wordpress.com/
धनंजय राव,
मित्रा, गेल्या ३० वर्षात तुमच्या इतका स्व्तःशी प्रामाणिक भेटला नाही हो.

धनंजय,
प्रामाणिक लेखनाबद्दल काय बोलावे काहीच सूचत नाही. लेखन वाचून जरासा धक्का बसला. गाव-गाड्याच्या संस्कारात वाढल्यामुळे समलैगिंकतेच्या विषयाबाबत म्हणाल तर दुषीत पूर्वग्रह असल्यामु़ळे तसे लोक विकृत , घाणेरडी वैगरे वाटायची. अर्थात असे वाटणे, माझ्या शैक्षणिक,सामाजिक, मानसिक, बुद्धीमत्तेची संकुचितता असेल, तो समजूतीचा दोष आहे, फक्त माणूसपणाच्या कोणत्याही सन्मानापासून अशी माणसं वंचित राहू नये, खोलवर रुजलेल्या पारंपारिक विचारांना तोडण्याचे काम या प्रामाणिक लेखनाने केले असे वाटते.

जालावरील आपल्यासारख्यांची भेट, एका अलौकिक बुद्धीवंताची भेट असल्यामुळे, आपल्याबद्दल अशा लेखनाने आदरात कोणताही फरक पडणार नाही.

माझ्यापेक्षा वेगळ्या माणसांना समजून घेण्याचा प्रयत्न करू शकते का? - अर्थात. माझ्यापेक्षा सगळेच वेगळे असतात.
प्रियाली, अगदी मनातलं बोलल्या !!!

-दिलीप बिरुटे

लेख आणि त्यातील प्रामाणिक मोकळेपणा आवडला. भारतात सध्या असल्याने फार कमी मिपा अथवा जालाशी संपर्क येत आहे. त्यामुळे लेख वगैरे वाचायला ठेवून दिले. आत्ताच जरा वाचायला घेतले. थोडक्यात उशीरा वाचल्याने उशीरा प्रतिसाद.

वरील अनेक प्रतिसादांशी सहमत. चित्राने म्हणल्याप्रमाणे, फिलाडेल्फिया चित्रपटाने हा विषय अतिशय वेगळ्याच आणि हळूवारपणे मांडला आहे. त्यातील मुद्दे हे कायदेशीर असतील पण वरील लेख हा एका व्यक्तीच्या भावनेच्या दृष्टीकोनातून लिहीलेला असल्याने तितकाच हळूवार आणि प्रांजळ आहे.

इतरांनी म्हणल्याप्रमाणे मला देखील आश्चर्य वाटले नाही / धक्का बसला नाही, अथवा धनंजयबद्दल वाटणारी आत्मियतापण कमी झाली नाही.

धनंजय, लेख आताच वाचला. धक्का बसला.

समलैगिकतेबद्दल ऐकून होतो. ऐकत होतो. वाचले होते. गर्हणीय वाटत नव्हते. मनात कुठेतरी "असू शकतं! ठीक आहे!" इतपत मनाची तयारी झाली होती. त्यावरून कुणाची चेष्टा करण्याइतपत दुष्ट नव्हतो.
असं स्वतःचं समलैगिक असणं जाहीरपणे मान्य करणार्‍या (अशोक रावकवींसारख्या) माणसाबद्दल वाटे की - आहे ना? असू दे. पण उघड कशाला बोलायचं? हे काहीतरी प्रसिद्धी मिळवण्यासाठी केलेलं स्टंट आहे.
पण माझ्या जवळच्या लोकांबद्दल 'असे' काही असेल तर ते पटणं आणि पचवणं अवघड आहे.
जाणवतंय की माझ्या समजूती किती दृढ आहेत. तुझ्याकडे पाहून जाणवतंय की तुला प्रसिद्धी मिळवण्यासाठी असं काही उघडपणे बोलायची गरज नाही. तू आधीच गुणी आहेस. अनेक विषयात तुला गती आहे. या गोष्टींचा उच्चार न करताही अमाप प्रसिद्धी तू मिळवली आहेस/ अजून मिळवू शकतोस. पण तरीही तू हे उघड केलंस. कशासाठी केलं असावंस? हा प्रश्न सतावतोय.
किंबहुना लेख वाचूनही ते कळत नाहीय. त्याला काही सबळ कारण आहे काय?

(एखादी स्त्री 'मी स्त्री आहे', एखादा पुरुष 'मी पुरुष आहे' म्हणून मुद्दाम सांगत नाही. तसं!)

समलैगिकता ही शरीर संबंधांपेक्षा भावनिक पातळीवर काय असते?(एखाद्या स्त्रीबद्दल वाटणारं शारीरीक आकर्षण आणि मानसिक आकर्षण यातला फरक पुरुषाच्या दृष्टीकोनातून मला माहित आहे.) एखाद्या पुरुषात/स्त्रीत मानसिक पातळीवर एकाचवेळी स्त्री+पुरुष भूमिका कशामुळे उत्पन्न होतात? वयाच्या पंचविसाव्या वर्षी तू 'ते ' पुस्तक वाचले नसतेस तर तू सामान्य पुरुष म्हणून वावरला असतास काय? असे अनेक प्रश्न मनात आले. उत्तरे मिळतील?

ते काहीही असो. हे आत्मकथन वाचून माझा वैचारिक दर्जा उंचावला हे मात्र खरं. हे आपल्या आप्तातही घडू शकतं -ते आपण पटवून घेतलं पाहिजे इतपत प्रगती झाली. हे हृद्गत बोलून तू आमच्यावर जो विश्वास दाखवलास त्यामुळं स्वतःचा दृष्टीकोन निकोप ठेवण्याची आमची जबाबदारी वाढली आहे.

ज्यांच्याबद्दल मला जिव्हाळा आहे, नव्हे, ज्यांना माझ्याबद्दल जिव्हाळा आहे, त्या सर्वांना सर्व वैज्ञानिक, नैतिक, स्पष्टीकरणे देऊन मी पटवलेले आहे. तसे करताना भावनिक श्रमाने थकलेलो आहे.

हे तुझे आत्मगत म्हण किंवा अनुभव म्हण पटवून घेताना मलाच भावनिक श्रम झाले. विदा/माहिती असूनही. कित्येकडाव वाटलं की तू एखादी गूगली टाकली आहेस. (तसं करण्यात तू पटाईत आहेस.अजूनही वाटतं._)

इतरांच्या अनेक प्रतिसादांशी सहमत!
विशेषतः -
एक व्यक्ती म्हणून तुझ्याकडे बघण्याच्या माझ्या दृष्टीत फरक पडला का? तर मुळीच नाही.

मूळ लेखन अतिशय उत्कट, मनापासून आलेले आहे यात शंका नाही. समारोपाच्या शब्दात भावनिक आंदोलनातून,लोकांच्या विविध प्रतिक्रिया पाहून मनाला झालेले क्लेष दिसत आहेत आणि त्यामुळे त्या समारोपात एक प्रकारची औपचारिकता, बंड, विखार असे मिश्रण मला तरी वाटले.
धनंजय यांच्याशी माझी मिपा आणि उपक्रमावर लेखनावर चर्चा व्य नि तून होते. त्यांनी वेळोवेळी लेखनावर मार्मिक टिप्पणी केली आहे. त्यांच्या लेखनातून त्यांचा व्यासंग जसा दिसतो तसेच काही विषय जे इतर लोक कदाचित लिहिण्याचे टाळतील ते मुद्दाम हाताळण्याची वृत्ती सुद्धा दिसली आहे. कदाचित हे नैसर्गिकरित्या होत असावे. हाच मोकळेपणा किंवा वृत्ती त्यांना हा लेख लिहिण्यासही प्रवृत्त करत असावी. त्यामुळे त्यांच्याकडे पहाण्याची दृष्टी बदलली का ? नाही. हा लेख वाचून मला धक्का बसला का तर उत्तर नाही असेच आहे. मृदुला म्हणते तसा हा विषय आणि मोकळेपणा भारतात किंवा अमेरिकेत मी सुद्धा बघितला आहे. उद्या इथे वाढणारी मुले कुणालाही आईवडिलांपुढे आणून आम्ही एकत्र राहत आहोत असे सांगतील ही मनाची तयारी ठेवूनच पालक इथे राहण्याच्या निर्णयावर शिक्कामोर्बत करतात.

धनंजय यांनी त्यानाही लोकांच्या मतांनी काही फरक पडणार नाही हे दर्शवलेलेच आहे. जगात असा निर्णय घेणारे ते एकटेच आहेत का ? नाही.. मग असे असतांना हा विषय अगदी थेट आणि मुद्दाम इथे मांडण्याचे काय कारण असावे? अनोळखी ज्या लोकांना म्हणतो त्यांच्या समोर एवढा खाजगी विषय आणि अनुभव मांडण्याची गरज कितपत असावी? का असावी? ते मला लेख वाचून कळले नाही. उत्तर द्यायला इथे कोणी बांधील नाहीचः)

आता लोकांचे वागणे मला मान्य आहे किंवा अमान्य आहे याने काही फरक पडतो का ? नाही. माझ्या नातेसंबंधाची किंवा अगदी जवळची व्यक्ती हा असा निर्णय घेण्यास स्वतंत्र आहे ही वस्तुस्थिती आहे. पण असे दहा लोक एकत्र आले की हा निर्णय व्यक्तिगत न राहता सामाजिक होतो. समलिंगी व्यक्तींना आपले एक कुटुंब असावे असे वाटणे, त्यांनी मुले वाढवणे आणि अगदी योग्य प्रकारे मुलांचे संगोपन करणे हे सर्व मुद्दे त्यातून आलेच. त्या मुलांचे भावविश्व हा मोठा अभ्यासाचा आणि नाजुक विषय आहे .....
मी अमेरिकेत असे पाहिले आहे की मुलांमध्ये भेदभाव होऊ नये म्हणून साधारणपणे काही व्यंग असणारी मुलेही इतरांबरोबर शक्य असल्यास सर्वसाधारण शाळेतच जातात. इथे मुलांचे आणि आईवडिलांचे काही ना काही निमित्याने इंटरॅक्शन असतेच. माझ्या सहा वर्षाच्या मुलीला काहींना एकच पालक, दोन डॅडी दोन मॉमी आहेत अशा गोष्टी माहिती आहेत. ती जशी जशी मोठी होईल तसतसे तिला अधिकच गोष्टी कळतील..
आणि म्हणूनच एक आई म्हणून शेवटी मी काय म्हणेन देवा माझ्या मुलांना सुखी ठेव्...कोणताही प्रकारचा निर्णय घेण्याआधी आणि त्याचे परिणाम सहन करण्याची योग्य शक्ती दे..

अनोळखी ज्या लोकांना म्हणतो त्यांच्या समोर एवढा खाजगी विषय आणि अनुभव मांडण्याची गरज कितपत असावी? का असावी?
मला वाटते की 'समाज प्रबोधन'. आपण अनेकवेळा तिसर्‍याच कोणाबद्दल तरी 'दुसर्‍या' कोणाला बोलताना पाहतो. त्याने ह्या विषयाची 'माहिती' मिळते. तज्ञांच्या शास्त्रीय चर्चा ऐकतो त्रिमितीय विचारांस 'चालना' मिळते. पण आपल्याच मित्रमंडळीतून असे कोणाचे स्वतःचे अनुभव आणि विचार ऐकायला मिळाले तर त्या मागील खर्‍या 'भावना' कळतात. आपले जवळ जवळ संपूर्ण 'प्रबोधन' होते.
'सम वेदना' (संवेदना) थेट मनाला भिडतात. पारंपारीक विचारांची चौकट उसकटवून नविन ताज्या विचारांचे अंकुर उगवतात बौद्धीक परिपक्वता येते.
कदाचित हाच ह्या लेखनामागील उद्देश असावा.

श्री. सरपंच,
स. न.
मूळ लेख थोडा विस्तारून आणि त्यावरचे प्रतिसाद संपादित करून व त्यावर प्रत्येक मुद्याच्या संदर्भात धनंजय यांचे प्रतिमत घेऊन एक छोटेखानी (पण गंभीर विषय असल्याने महत्त्वाचे) पुस्तक तयार करु शकाल. मिपाची ही मराठी मुद्रित साहित्यात भर ठरू शकेल.
श्री. धनंजय,
स. न.
वर केलेल्या सूचनेतून एक छोटेखानी पुस्तक (विषयाचे गांभीर्य ध्यानी घेता याला पुस्तिका म्हणता येणार नाही) जरूर आकाराला येईल, पण त्याहून महत्त्वाचे म्हणजे असे आत्मकथन मराठीत येणे गरजेचे आहे. मनावर घ्याल?

Dear MisaLPav readers,

I am a new member to Mi.Pa. and I am really enjoying this community. I am still trying to figure out how to use marathi fonts, so I am using English fonts right now. First, congratulations DJ for a great article. It takes lot of courage to talk openly about your real feelings. I can understand this as I am also gay. As far as Indian community goes , homosexuality is still a taboo and articles like DJ's need to be published and talked about more openly. I think I can correlate with DJ's story as my life story is also on similar lines. For last 8 years I am staying in US and am working for a multinational company. I have MS, MBA degrees and am well settled in life. Just like everyone else, I also come for a traditional maharashtrian family. I am in a committed relationship with another guy for last 5 years (who happens to be maharashtrian as well :). my aai-baba, close family knows about me as well as my partner. Their strong support means a lot to me. DJ's article gave me courage to openly talk about my life especially on forums like this. Being Indian, being Maharashtrian, being gay are all part of same identities that I carry all the time and so it matters a lot when something like this happens on a marathi website. I must say I was pleasantly surprised to read positive comments from lot of readers on this topic. Thanks for your openness and intelligent conversations.

समीर यांचे आयुष्य व्यावसायिक आघाडीवर यशस्वी आहे किंवा नाही याला फारसा अर्थ नाही. गे व्यक्तीकडे अॅबनॉर्मल म्हणून पाहिले जाण्याच्या मुद्याचा विचार केला तर ते आयुष्य एखाद्या स्ट्रेट माणसासारखेच नॉर्मल आहे हे सांगणे महत्त्वाचे. ते सांगताना शैक्षणिक, सांस्कृतीक वगैरे पार्श्वभूमी आली तर नकळत गे असणे म्हणजे तो सांस्कृतीकदृष्ट्या हीन, शैक्षणिकदृष्ट्या मागास असतो असे तर होत नाही? गे असणे अॅबनॉर्मल मानले जाते याचा प्रतिवाद करण्याची भूमिका अशा पवित्र्यातून येते की काय अशी मला शंका आली म्हणून हे लिहिले.
हा प्रश्न जगण्याच्या संदर्भातील एका वैयक्तिक स्वातंत्र्याचा असेल तर त्याच्याशी हे संस्कृतीसापेक्ष मुद्दे निगडीत होत नाहीत.
गे असणे ही बाब संस्कृतीसापेक्ष नाही. त्यामुळेच महाराष्ट्रीय वगैरे संदर्भ उगाच अपोलोजेटिक, डिफेन्सीव्ह वाटतात इतकाच माझा मुद्दा आहे.
मी मराठी आहे, म्हणून मी स्ट्रेट आहे असे थोडेच गृहितक असते? मी मराठी आहे म्हणून मी तृतीयपंथी नाही असे थोडेच गृहितक असू शकते?
हे सारे आत्मव्यक्त स्वरूपाच्या लेखनासाठी. समाजशास्त्रीय विश्लेषणात्मक लेखनात सामाजिक, शैक्षणिक, सांस्कृतीक पार्श्वभूमी येणार आणि त्यातूनच गे असणे म्हणजे वर म्हटल्याप्रमाणे सांस्कृतीकदृष्ट्या हीन, शैक्षणिकदृष्ट्या मागास नसते अशी मांडणी होते.
हे मुद्दे केवळ चर्चेसाठीच उपस्थित केले आहेत. कोणत्याही लेखकाला कसल्याही पिंजऱ्यात उभे करण्यासाठी नाही.

अनेक आभार धनंजय याचे. This is my first post here, so will write in English for this time (struggling with devanagari conversion a bit)

Tar, I have been reading numerous posts on this site and this article made me open an account and write! Dhananjay, mitra, dhanyavaad. All the time I read this website, I thought okay, this is for typical "भट" who have "typical" experiences like what bhaji their "wife" made etc.

For the first time, I read something that was different and "right"--it made me feel less anxious. Something I can relate to. Something I have experienced that is always silenced because we all are too busy celebrating what "straight" people do.

Yes, there are queers (gays, lesbians and others) in all streams of life. In Mumbai as well as in Dhule. And Priyali, they (we) have been facing discrimination for a long time, in every small details of life. So if all you are concerned about is a "najar" of a woman, please educate yourself about what we go through.

I admire your patience, Dhananjay.

Dear Shravan and others,

Thanks for responding. And please be patient with me as I learn to use marathi fonts here. I will continue to respond in English till then. I totally agree that as sexual minorities (gay, lesbian, bisexual) we are connected by a common thread (of sufferings, discrimination, joys, happiness) with all sexual minorities around the world (not just Dhule but any small town in Brasil or Mexico as well) Because we share similar life experiences, we know and we understand the joys and pains of all sexual minorities (just in the same fashion any minority does this -like women can connect with other women on lot of gender related issues across the globe in same way. Indians in US can corelate to other immigrants etc..). The only reason I stated my education and background was to establish my authenticity. I am new to this forum and have never written here. Before coming out publicly on this forun, I wanted to make sure I establish my credentials as unfortunately based on previous experiences I hear from my straight friends (to whom I am still not 'out') that gay people do not exist among us. They are some type of psycho or something like that. It is unfortunate we have to prove our authenticity before we claim our sexuality. Anyway, hope this helps. As I said, I will definitely be regular member on this site, not because we are talking about this issue, but because I really liked the range of topics this forum is handling (and I must say with lot of maturity). So keep them coming. I am telling my partner to sign up and create an account as well. :)

मिसळपाव वर जी काही मोजकी प्रामाणिक आणि संवेदनशील लोक आहेत, त्या पैकी धनंजय हे एक आहेत.
लैंगिकता हा खाजगी विषय आहे.

----
सखाराम गटणे
© २००८,
लेखकाच्या पुर्व लेखी परवानगीशिवाय ही प्रतिक्रिया वापरता येणार नाही.

लेख मनापासून आवडला. फार फार आवडला. अतिशय आवडला. किती प्रामाणीक, हळूवार, सुंदर, दर्जेदार!!!! धनंजय साहेब आपली लेखन शैली अ-प्र-ति-म!!!!

एका प्रतिसादात वाचलं की सेक्सचा मूळ उद्देश आहे प्रजोत्पादन .
मला ते चूकीचं वाटतं. माझ्या मते सेक्सचे अनेक हेतू/जीवनातील उद्देश आहेत आणि एकमेकांची मानसिक/भावनिक निकोपता राखणं, परस्परंची काळजी घेणं, परस्पर मैत्री संबंध दृढ करणं हे मला आकळलेले काही. मग ते स्त्री-पुरुष या जोडीने साध्य होवो वा अन्य स्त्री-स्त्री वा पुरुष-पुरुष ते स्वागतार्हच आहेत सामाजीक आणि मुख्य वैयक्तीक स्वास्थ्यासाठी.
सहजीवन जगण्यास जोडीदार मिळणं यासारखं सुख सुख ते नाही.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
हम नहीं वह जो करें ख़ून का दावा तुझपर
बल्कि पूछेगा ख़ुदा भी तो मुकर जायेंगे

मिसळपाववर वाचलेल्या प्रामाणिक आणि अभिनिवेशविरहित हृद्य लिखाणाचा शिरोमणी असा हा लेख लिहिल्याबद्दल धनंजयरावांना मनापासून धन्यवाद!

कोणार्कच्या शिल्पांचा इतका समर्पक उल्लेख कुठेही आढळलेला नाही. बाकी प्रतिसादकांबरोबरची चर्चाही (काही स्थानं वगळता) अगदी वाचनीय आहे.

धनंजयराव, या लेखामुळे तुमच्याबद्दलच्या आदरात वाढच झालेली आहे असं नमूद करू इच्छितो.

आभारी आहे.

हा धागा वर काढल्याबद्दल प्रासभौंचे अनेक आभार. इतके प्रांजळ अनुभवकथन मराठीच का, कुठेही अतिशय विरळाच होय. समलिंगी संबंधांबद्दल माझे व्यक्तिगत मत सनातनी असले तरीदेखील धनंजय यांना अनेक सलाम. लेखन पाऽऽर भिडले.

एका प्रगल्भ संस्थळावर एका प्रगल्भ विषयावर प्रगल्भ चर्चा.

अप्रतिम लेख..
वाचुन धक्का बसला..पण धनंजय ह्यांचे आधीचे लिखाण वाचुन जी प्रतिमा तयार झाली होती ती उलट अजुनच उंचावली.
लोक हेटाळणी करतात, अनैसर्गिक म्हणतात, लोकांच्या संस्थळावर जर इतक्या जहाल प्रतिक्रिया येत असतील तर प्रत्यक्ष आयुष्यात किती त्रास सहन करावा लागत असेल? लैंगिकता हा माणसाचा केवळ एक पैलु आहे. त्यावरुन एखाद्या विषयी मत बनवणं चुकच..
खर तर आधीही म्हणल्या प्रमाणे मी हे आकर्षण समजु शकत नाही पण हे समजु शकते की ही विकृती नाही. आणि त्याहुनही महत्वाचं म्हणजे ही माणसाची अत्यंत खाजगी बाब आहे, त्यावर प्रतिक्रिया देण्याचा आणि भोचकपणा करण्याचा कुणालाच अजिबात अधिकार नाही.

मिसळपाववरचा एक सुंदर लेख.
विचारांना प्रगट कबूल होण्याचं प्रामाणिक धारिष्ट्य एका विशिष्ट समाजरचनेच्या खुलेपणामुळं सहज होतं. धनंजयराव भारतात राहते तर कदाचित वेगळा प्रकार असता हे ते स्वतः देखील कबूल करतील. कदाचित अमेरिकन समाजरचनेमध्ये समलैंगिकतेबाबत स्वीकार आहे. त्यामुळं तिथं काही वेगळं वाटत नसेलच.

मला वाटतं २००८ मध्ये मिसळपावची ओळख प्रकाश घाटपांडे काकांनी उपक्रम का मनोगतवर दिलेल्या ह्याच लेखाच्या लिंकमुळं झाली. तेव्हा उत्तम संपादकीय देखील सुरु होते. लेख वाचायला तेव्हा जास्त मजा यायची हे कबूल आहे.
गेले ते दिन गेले.... ह्यात कुठलंही कमी जास्त करण्याचं कारण अथवा हेतू नाही. बदल आहे तो आहे.