भारतीय प्रसिद्धी माध्यमांचा अप्रामाणिकपणा... आणि विश्वासार्हता

काँट्रॉव्हर्सी होत नसेल तर ती तयाऱ करा , हे आपल्या प्रचार माध्यमांचं वर्क कल्चर बनलंय..

आता राष्ट्र्पतींचा दिवटा व इतर काँग्रेसी मंडळी या संवेदनशील विषयावर रोजच अशी बेताल वक्तव्ये करू लागल्याने त्यात नवा मसाला असा काही उरला नव्हता.
मग तो तयार करण्यासाठी संघासारखा दुसरा पर्याय होउच शकत नाही.. अशात भागवत कुठेसे भाषणाला गेलेत असं ऐकुन काहीतरी मिळेल या आशेने जमलेल्या बिचार्या माध्यमांच्या हातात 'तसं ' काहीच आलं नाही.. तरीही निराश न होता त्या खत्रुड पत्रकारांनी भागवतांचे जे काही शब्द मिळाले त्यांनाच तोडुन मोडून आपल्याल हवं तसं मोल्ड करुन, काँट्रॉव्हर्सी तयार करण्याचं आपलं काम चोख पार पाड्लं...

गरज आहे तिथे न बोलणार्या व नको तिथे उच्छाद मांडणार्या मिडीयाला आणि सनसनीखेस बातम्यांनाच भीक घालणार्या प्रेक्षकांना देव सदबुद्धी देवो. बास्स.

हे लक्ष्यत आणून दिल्याबाबत आभार.

बाकि स्वतःला विद्वान् समजणार् या टाइम्स ने बरेच आकडे अणि टक्केवारी प्रसिद्ध करण्यात वेळ घालवला. जरा युट्युब विडिओ पण पहिला असता तर बरे झाले असते.

ज्या देशातील समाजाची जशी जाण/आवड/मानसिकता/पातळी तीच तेथील प्रशासन व्यवस्था, राजकारण, प्रसारमाध्यमे, साहित्य आणि दैनंदिन व्यवहारांत प्रतिबिंबित होते.

पद्मश्री सुचेता दलाल (यांच्या अधिक कार्याबद्दल माहिती नाही पण जनजागृतीमध्ये आहेत असे ऐकून आहे) यांच्या मनीलाईफ फाऊंडेशनच्या एका सेमीनारमध्ये मिडीया आणि करप्शन यावर एक शॉर्ट फिल्म दाखवली होती.

गावपातळीवरच्या वर्तमानपत्रापासून नीरा राडीया केसपर्यंतचे बरेच काही होते त्यामध्ये आणि महत्त्वाचे म्हणजे प्रभु चावला, वीर संगवी अशी अनेक "व्हूज व्हू" (?) अचानक का गायब झाली ते कळाले.

बाकी "प्रसिद्धी माध्यमांचा अप्रामाणिकपणा" ही खंग्री द्विरूक्ती झाली.. :-D

पण याउप्पर सद्यस्थिती बघून असं वाटतं की राजकारण्यांना जर कुणाची भिती वाटत असली तर ती माध्यमांची.
एखाद्या स्टेटमेंटची अकाउंटॅबिलिटी विचारण्याची शक्ती फक्त माध्यमांकडेच आहे. परवाच चेपूवर एकाने हा विडिओ टाकला होता. नक्की बघा.

लेखाचा विषय आणि त्याचे सादरीकरण ह्यामुळे तुम्ही दिलेल्या शीर्षकाला लेख जागतो.
माझ्या मागच्या मलालाच्या लेखात तिचे उदाहरण एक निमित्त होते मात्र लेखाची सुरुवात आपण प्रसार माध्यमांच्या आधीन का आहोत असे लिहिले होते ,
परकीय प्रसार माध्यमे व त्यांच्याकडून प्रेरित आपली देशी प्रसार माध्यम सवंग बनत चालली आहेत ,
आज सागरिका ह्यांनी जेव्हा सोशल मिडीयावर जाहीर माफी मागितली तेव्हा मला हा संघाचा विजय वाटण्यापेक्षा सोशल मिडियाचा विशेषतः तू नळी व थोबाड पुस्तक व टीव टीव चा विजय वाटला ,
मूळ भाषण उपलब्ध असल्याने हरी तात्यांच्या भाषेत पुराव्याने ह्या माध्यमांची लबाडी शाबीत झाली , ह्या आधी गडकरी ह्यांच्या बाबतीत हाच प्रकार झाला होता.
आज आठवण होत आहे त्या ब्लॉगर ची ज्यावर अश्याच एका पंचतारांकित पत्रकारितेने तिच्या विरुद्ध लेख लिहिला म्हणून कोर्टात खटला भरला होता.
कुत्रा माणसाला चावला ही साधी बातमी होऊ शकते मात्र माणूस कुत्र्याला चावला ही मसालेदार बाजारू बातमी होऊ शकते , व लोकांचे जास्त लक्ष वेधून घेते म्हणून साधी बातमी चे मसालेदार बातमीत रूपांतरण करण्याकडे प्रसार माध्यमांचा कटाक्ष असतो.

एखाद्याने जे म्हटलंच नाही ते त्याने म्हटलं असा दावा करणं हे कुठच्याच माध्यमाला शोभत नाही. कोणीतरी मुळात ती चूक केली, आणि ती बातमी पसरवणारे काही जण क्षमा मागत आहेत हे उत्तमच. अशा तांत्रिक चुका कुठच्याच कारणाने होऊ नयेत झाल्या तर लवकरात लवकर निस्तरल्या जाव्यात.

मात्र लोकांचा यावर विश्वास बसला यात आश्चर्य वाटण्यासारखं नक्की काय आहे? संघ स्त्री-पुरुष भेदभाव करतो हे जगजाहीर आहे. संघाच्या वेबसाइटवर हे सापडलं.
Expressed in the simplest terms, the ideal of the Sangh is to carry the nation to the pinnacle of glory, through organising the entire society and ensuring protection of Hindu Dharma.
ध्येय अर्थातच उदात्त आहे. मात्र हे करणार कोण? तर स्वयंसेवक. आणि स्वयंसेवक कोण? संघाच्या घटनेप्रमाणे,
- Any male Hindu 18 years or above, who subscribes to the Aims and Objects of the Sangh and conforms generally to its discipline and associates with the activities of the Shakha will be considered as a Swayamsevak.

म्हणजे संघाची उदात्त ध्येयं साध्य करण्याची परवानगी संघ स्त्रियांना देत नाही. या दोन ओळींच्या मध्ये लिहिलेलं सत्य हेच आहे, की संघ पुरुषांना उच्च समजतो, आणि स्त्रियांना या कामांत भाग न घेऊ देता इतर कामं करायला सांगतो. आता ही 'इतर' कामं म्हणजे अर्थातच घरकाम आणि बालसंगोपन. अर्थातच संघाने हे कुठे जाहीर म्हटलेलं नसल्याने तशी बातमी देणं तांत्रिकदृष्ट्या चूकच होईल. पण मूलभूत तात्विक पातळीवर सगळेजण ते मानतात हे उघड आहे. 'मी हे वाक्य म्हणालोच नव्हतो, माझी माफी मागा' असं खुशाल म्हणता येईल. पण जोपर्यंत या तात्विक भूमिकेत बदल होत नाही, तोपर्यंत त्याला नक्की काय अर्थ आहे? सरसंघचालक जर खरोखरच स्त्रीपुरुष समानता मानत असतील, तर तो male शब्द घटनेतून काढून टाकता येतो का बघा म्हणावं.

एका संघसमर्थकाकडून (त्याच त्या फेसबुकावर) मिळालेल्या भागवतांच्या भाषणातली ही काही वाक्य:

हमारी महिलाओं की ओर देखने की दृष्टि वे मातृशक्ति है यही है। वे भोगवस्तु नहीं,देवी हैं। प्रकृति की निर्मात्री है। हम सब लोगों की चेतना की प्रेरक शक्ति है और हमारे लिए सबकुछ देनेवाली माता है। यह दृष्टि जब तक हम सबमें लाते नहीं तब तक ये बातें रुकेगी नहीं। केवल कानून बनाने से काम नहीं चलेगा। वो होना चाहिए किन्तु उसके साथ संस्कार भी होने चाहिए।’’

प्रसारमाध्यमांचा निषेध. भागवतांचा तर्कहीन विज्ञानद्वेष्टेपणा आणि स्त्रियांना माणूस म्हणून न स्वीकारणारा स्त्रीद्वेष्टेपणा यावरून त्यांना व्यवस्थित कोंडीत पकडता आलं असतं. पण भागवत वाट्टेल ते बरळले तरीही वर पुन्हा त्यांचीच माफी मागण्याची वेळ आली. आपली माध्यमंही अतिउजव्या लोकांना विकली गेलेली आहेत.

लेख आवडला
विकास यांच्याशी तंतोतंत सहमत

लेख आवडला. विकास,अर्धवटराव आणि मृत्युन्जय यांच्याशी बाडीस.

दिल्लीतल्या घटनेनंतर बाष्कळ बडबड करणार्‍यांविरूद्ध उद्या रविवार सकाळच्या पुरवणीमध्ये हेमन्त देसाईंनी लेख लिहिला आहे. लेखाच्या सुरवातीलाच मोहन भागवतांचे प्रकाशचित्र आहे. म्हणजे लेखात इतरांबरोबर त्यांनाही या लेखात झोडपले असणारच. हेमन्त देसाईं हे कट्टर संघद्वेष्टे आहेत. त्यांनी भागवतांचे मूळ भाषण ऐकण्याचे कष्ट घेतले नसतीलच किंवा ऐकले असले तरी ते भागवतांविरूद्धच लिहिणार याची खात्री आहे.

यावरून २००५ मधील अडवाणींचे जिनावरील वक्तव्य माध्यमांनी फिरवून कसा विपर्यास केला हे आठविले. २००५ साली पाकिस्तान सरकारच्या निमंत्रणावरून अडवाणी पाकिस्तानला गेले असताना ते असे म्हणाले होते की, "१९९४७ साली पाकिस्तान वेगळे राष्ट्र झाल्यावर संसदेच्या पहिल्या अधिवेशनात जिनांनी जे भाषण केले त्यात निधर्मी राज्यव्यसस्था कशी असावी याबद्दलचे उत्कृष्ट विवेचन होते. जर पाकिस्तान त्या भाषणात सांगितलेल्या मार्गावर चालला असता तर पाकिस्तान आज एक सर्व धर्मियांना समान वागणूक देणारा निधर्मी राज्य बनला असता." यात गोंधळ माजण्यासारखे काहीही नव्हते. पण "भारताचे विभाजन करणार्‍या जिनाची अडवाणींनी स्तुती केली" असा माध्यमांनी गलबला करून अडवाणींना सर्वत्र झोडपून काढले गेले. प्रत्यक्षात अडवाणींनी पाकिस्तानच्या धर्माधिष्ठित राज्यव्यवस्थेला टोला हाणला होता. पण त्यावेळी त्यागदेवता सोनिया गांधींच्या तेजामुळे दिपलेल्या माध्यमांनी या वाक्यांचा संपूर्ण विपर्यास करून अडवाणींची छीथू करून टाकली.

"भागवतांचा तर्कहीन विज्ञानद्वेष्टेपणा आणि स्त्रियांना माणूस म्हणून न स्वीकारणारा स्त्रीद्वेष्टेपणा यावरून त्यांना व्यवस्थित कोंडीत पकडता आलं असतं. पण भागवत वाट्टेल ते बरळले तरीही वर पुन्हा त्यांचीच माफी मागण्याची वेळ आली. आपली माध्यमंही अतिउजव्या लोकांना विकली गेलेली आहेत. "

भागवतांचा तर्कहीन विज्ञानद्वेष्टेपणा आणि स्त्रियांना माणूस म्हणून न स्वीकारणारा स्त्रीद्वेष्टेपणा तुम्हाला कधी दिसला? दिसला असल्यास उदाहरणे/पुरावे/संदर्भ द्यावा ही नम्र विनंती.

तसेच भागवत वाट्टेल ते बरळतात याची काही उदाहरणे/संदर्भ्/पुरावे असल्यास द्यावे.

बहुतेक सर्व माध्यमे कोणत्या ना कोणत्या तरी पक्षाच्या दावणीला बांधली गेली आहेत यात शंका नाही. पण तथाकथित उजव्या पक्षांना विकली गेलेली माध्यमे फार थोडी आहेत. बहुसंख्य माध्यमे काँग्रेसची मुखपत्रे आहेत. टाईम्स ग्रुप, हिंदुस्तान टाईम्स इ. प्रमुख इंग्रजी वृत्तसंस्था गेली अनेक दशके काँग्रेसच्या बरोबर आहेत. "हिंदू" ग्रुप डाव्या पक्षांच्या बाजूने आहे. आऊटलुक सारखी सात्पाहिके काँग्रेसची मुखपत्रे आहेत. महाराष्ट्रापुरते बोलायचे तर "सकाळ" ग्रुप राष्ट्रवादी काँग्रेसच्या बाजूने, "लोकमत" ग्रुप काँग्रेसच्या बाजूने आहे. "सामना" शिवसेनेचे मुखपत्र आहे. कुमार केतकरांच्या जोखडातून मुक्त झाल्यानंतरच "मटा", "लोकसत्ता" इं. चे काँग्रेसपुराण जरा कमी झाले आहे, परंतु दोन्हीकडे सुरेश भटेवरा, गिरीश कुबेर इ. सारखे कट्टर संघ/भाजपविरोधी आहेत. त्यातल्या "पुढारी" हे एकमेव वृत्तपत्र बर्‍याच प्रमाणात समतोल राखून आहे.

"झी न्यूज", "एनडीटीव्ही", "आजतक", "आयबीएन" इ. वृत्तवाहिन्या उघडउघड काँग्रेसच्या समर्थक आहे. तथाकथित उजव्या पक्षांची समर्थक अशी एकही वृत्तवाहिनी नाही.

त्यामुळे "आपली माध्यमंही अतिउजव्या लोकांना विकली गेलेली आहेत." हे वाक्य खरे नाही.

विकासराव्,श्री गुरुजी यांनी आमची संघाची "टिंगल-टवाळी (चिखलफेक)करण्याच्या हेतुलाच बाधा आणली कि राव.
तुमच काय म्हणण कि आम्ही संघाचं देशकार्य (देशाच्या ईशान्य पुर्व भागतलं) कशाला बघायचय.

भविष्यात एखादी स्त्री संघ संचालिका पाहायला मिळेल ही अपेक्षा. १९२५ पासून संघाला एकही बिगर कोकणस्थ संचालक नाही मिळाला हा योगायोग असावा.

संघद्वेष्ट्यांची मांदियाळी...

लेख आवडलाच. प्रसारमाध्यमे जबाबदार असावीत त्यांनी समाज जागृतीचे कार्य करावे वगैरे अपेक्षा आता टू मच वाटतात. अगदी इंदिराजींच्या काळातही ठराविक बातम्याच दूरदर्शन आणि आकाशवाणीवर येत असत. मुंबई हल्ल्याच्या काळात ताज हॉटेलवरून थेट प्रक्षेपण करून अतिरेक्यांना कमांडो कारवाईची इत्थंभूत माहिती पुरवायचे काम मीडियाने केले होतेच. काही ठराविक लोकांचे उद्गार मोडतोड करून वापरणे हा मीडियाचा आवडता उद्योग आहे. जो तो ट्यार्पीच्या मागे. त्याचे इतर काही अवांछित परिणाम होतात का याच्याशी काही देणे घेणे नाही.

त्यामुळे आजकाल आम्ही बातम्या बघणे सोडले आहे. पाकिस्तानी कलाकार आणि क्रिकेटर्स आल्यामुळे तेही कार्यक्रम बघणे सोडले आहे. येऊन जाऊन कार्टून फिल्म्स बघायला टीव्ही नावाच्या खोक्याचा उत्तम उपयोग होतो आणि रद्दी जमा करण्यासाठी वृत्तपत्रांचा.

स्त्रीयांवरील अत्याचाराचे घटनास्थळीचे प्रक्षेपण एखादया चॅनलवर दाखवतात म्हणजे घटना घडत असताना कोणी प्रतिनिधी तेथे असतो. दिल्ली प्रकरणाबद्दल नव्हे आधीच्या काही घटनांमध्ये पाहिले होते. तो प्रतिनिधी मदत न करता पोलिसाना न कळ्वता आपल्या चॅनलला प्रथम बातमी पोहोचणे यातच धन्यता मानतो.

मला सुरवातीला भागवतांचे विधान ऐकून त्यांचा खूप राग आला होता. पण नंतर उलगडा झाला. आपण पुरोगामी आहोत, आपण कडव्या मुस्लिमांच्या विरोधात आहोत तसेच कडव्य हिंदूंच्याही असे लोकांच्या मनावर ठसवायचेच असा काहीसा अजेंडा घेऊन ही उच्चभ्रू माध्यमे काम करतात. त्यामुळे संघाच्या कुठल्या व्यक्तीला प्रसिद्धी मिळालीच तर ती अशी हिंदुत्वद्वेषाची कावीळ झालेली असते. अती उजवे मुस्लिम आणि अती उजवे हिंदू हे एक अत्यंत समतोल समीकरण आहे असा ह्या लोकांचा समज आहे. आणि तो साफ चुकीचा आहे.
मागे सुमार केतकर लोकसत्तेचा संपादक असताना मनमोहनसिंग निवडणूक जिंकले आणि लगेच भारतातील शेअर कोसळले तेव्हा हे सगळे किरीट सोमय्या (भाजप) ने घडवून आणले असा बिनबुडाचा आरोप केतकरांनी केला होता. एक मोठ्ठा अग्रलेख लिहिला होता. पण नंतर कधीतरी बारीकशा चौकटीत ह्या बिनबुडाच्या, खोट्या आरोपाबद्दल माफी मागणारा उल्लेख होता. आता लोकांच्या अग्रलेख लक्षात रहातो का हा खुलासा हे ओळखणे अवघड जाऊ नये.
वरील काही लोकांच्या मतावरून झोपलेल्याला उठवणे अवघड असेल पण झोपेचे सोंग घेतलेल्याला उठवणे अशक्य ह्या विधानाची आठवण झाली. असो!
अभ्यासपूर्ण लेख. आभार!

बाकी भागवत यांच्या बलात्कार इंडिया मध्ये होतात , भारतात नाही या विनोदी वक्तव्याबद्दल इथल्या संघ समर्थकांची मत जाणून घ्यायला आवडतील.

विकास, मुद्देसूद लेख, पैसाताई वगैरे इतरेजणांनीही उत्तम मुद्दे मांडून बेसलेस विधाने खोडली आहेत हे उत्तम.
धन्यवाद.

काही दिवसापूर्वी सानिया मिर्झा ने कुठल्याशा कार्य्क्रमात सांगितलेला तिच्या लग्नाच्या वेळचा मिडीया संबंधी एक अनुभव ऐकला..
हे मिडीयावाले ८ दिवस तिच्या घराभोवती खडा पहारा देऊन होते.. दारंखिड्क्या सोडाच पण घराच्या वेंटिलेटर्स मधुन हि कॅमेरे घरात घुसवण्याचे प्रयत्न त्यांनी केले. स्वतःच्याच घरात सगळीकडे बेड्शीटे लावुन त्यांना ८ दिवस रहाव लागलं... इररिस्पेक्टि व ऑफ ऑल ऑदर काँट्रोव्हर्सीज ऑफ सानिया , तिच्यासारख्या सेलिब्रिटीला जर हे असलं सहन कराव लागलं असेल तर काही कारणाने चर्चेत आलेल्या एखाद्या सामान्य माणसाला काय भंडावून सोडत असतील हे लोकं..
प्रसारण स्वातंत्र्याच्या नावाखाली एखाद्याच्या वैयक्तीक आयुष्यावर आपण किती अतिक्रमण करतोय याचा विचार माध्यमांनी करायला हवा...

या धाग्याच्या निमित्ताने 'पीपली लाइव्ह' मधला नथ्था आठवला....

माध्यमांच्या विश्वासार्हतेबद्दलचा सदर प्रसंगातला त्रागा कळला. या धाग्याची प्रस्तावना करताना ' संघाचे कार्य, ध्येय-उद्दीष्ट, मान्य असायला हवे वगैरे म्हणणे नाही हे स्पष्ट करतो'. असे आपण म्हणाला आहात पण तुम्ही(विकास/अर्धवट/इतर) धोरणान्बद्दलच्या आक्षेपाना प्रतिसाद देऊन विषयातर केलेच आहे तर माझे काही प्रश्न-

दोनच मुद्द्यांबद्दल आक्षेप, एकतर प्रश्नकर्त्याच्या सरसंघाचालाकाना विचारलेल्या मूळ प्रश्नाबद्दल - दिल्लीतल्या बलात्काराने फक्त हिंदूंचेच तेवढे खच्चीकरण नक्की कसे काय होते ते कळले नाही. प्रश्नकर्त्याचा रोख याबाबतीत पुरेसा स्पष्ट असताना सरसघचालकानी त्याची दखलही घेतली नाही. मग लोकसत्तेच्या मुलाखतीत संघाचा हिंदुत्ववाद समजावून सांगताना 'संघात हिंदूही आहेत, मुस्लिमही आहेत' हे जे विधान केले गेले त्याचे सोदाहरण स्पष्टीकरण करण्याची संधी या प्रश्नाचे उत्तर देताना घेता आली असती. हा अत्याचार एका स्त्रीवर झाला हे अधोरेखित करता आले असते. तसे का झाले नसावे यावर आपले मत ऐकायला आवडेल.

लोकसत्तेच्या मूळ मुलाखतीत मोहनजी म्हणतात, 'संघ समाजाचे संघटन करतो'. संघ हा समाजातले संघटन नसून समाजाचे संघटन करतो हेही वेळोवेली ऐकलेले आहे. वैचारिक पातळीवर त्या विचाराचे मोलही मलातरी पटण्यासारखे आहे. पण मग समाज फक्त पुरुषांचाच आहे का? त्याच(लोकसताच्या) मुलाखतीमध्ये 'संघात महिलांना कसे काय स्थान नाही' या प्रश्नाचे उत्तर देताना ते म्हणतात, ' त्यांचे वेगळे संघटन आहे. त्यांच्या सरसंघाचालिका आमच्या बैठकांमध्ये असतात.' हेही मान्य. म्हणजे संघाच्या बैठकीमध्ये एक राष्ट्रसेविका समितीची प्रतिनिधी येणे आणि संघात महिलांना स्थान असणे यात काहीच फरक नाही असे म्हणायचे आहे का? की इतर परिवार सघटनापेक्षा समितीचे स्थान परिवारात वेगळे आहे? ते 'मान देण्याचे' वगैरे शाब्दिक खेळ न करता संघाचे स्त्रीयांना समानता याबाबतीत संघाचे नक्की काय धोरण आहे ते कृपया समजवावे. समितीबद्दल वरचे वाचले आहेच. शिवाय संघ-परिवारात पुर्वी काही वर्षे कार्यरत असल्यामुळे प्रत्यक्ष अनुभवही आहे (अगदी समितिचासुद्धा).

आणि हो, अमेरिकेतल्या शाखेत मात्र शाखा पुरुष आणि महिला या दोघान्ची एकत्र असते. ते का? रिटेल मार्केटबद्दल्च्या सरकारी धोरणाबाबतीत दोन परिवार सन्घटनेचवेपरस्पर विरोधी मत असले तरी समजू शकते. पण स्त्री आणि पुरुष या पातळीवर त्याच हिन्दु कुटुम्बाच्या बाबतीत भारतात(इन्डिया/भारत) आणि भारताबाहेर हा फरक कळला नाही.

मुळ लेख काय ? त्यावरचे प्रतिसाद काय ? मिडियाचा शहाणपणा असा टॉपिक आहे हो..... त्यावर बोला. माझ्या अंदाजाने ६० ते ७० टक्के प्रतिसाद लेखात विचारलेल्या प्रश्नाला सोडुन आहेत.

तुमचा मुद्देसूद लेख आवडला. भागवतांच्या विधानांवर तत्परतेने चर्चा घडवून आणणारी प्रसारमाध्यमं आपली चूक मान्य करण्यासाठी तेवढ्याच तत्परतेनी चर्चा घडवून आणणार का? नैतिकतेचा ठेका घेतलेले हे सूत्रसंचालक विधानं ट्विस्ट केल्याबद्द्ल प्रामाणिकपणे माफी मागणार का? शक्यता फारच कमी आहे.

अशाच एका कार्यक्रमामधे एक नेता संघाविषयी बोलताना कायम त्यांना नथुरामाची अवलाद म्हणतो. त्या कार्यक्रमाच्या सूत्रसंचालकांनी ह्या बेजबाबदार विधानाबद्द्ल त्या नेत्यावर कार्यक्रमात आक्षेप घेतल्याचं स्मरत नाही. असो.

आता ही जी माहिती तुम्ही वरती दिली तिचा टारगेट ऑडिअन्स फारच कमी आहे. त्यामुळे बहुतांश लोकांना भागवतांनी वादग्रस्त विधानं केली हेच कायम लक्षात राहिल.

सिल्चर आसाम मधे एका निमंत्रितांच्या सभेत दिल्ली प्रकरणावरून कोणीतरी, "इंडीया मधे स्त्रीयांवरील वाढत्या अत्याचारावरून" प्रश्न विचारला. त्याला उत्तर देताना सरसंघचालक म्हणाले की, हे "इंडीया मधे होते भारतात नाही..." भारत - इंडीया या दोन शब्दातून जे वेगवेगळे अ‍ॅटीट्यूड सांगायची पद्धत ही विशेष करून शेतकरी संघटनेच्या सुरवातीच्या काळात शरद जोशींनी नावरुपाला आणली होती. त्या संदर्भानेच त्यांचा मुख्य मुद्दा हा अ‍ॅटीट्यूड आणि अर्थातच सांस्कृतिक होता.

'शेतकरी संघटनेच्या सुरवातीच्या काळात शरद जोशींनी नावारुपाला आणली होती' यासंदर्भाने? मला नाही वाटत. सरसंघचालक मोहन भागवतांनी ती टिप्पणी राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाच्याच भारतीय संस्कृती (संघप्रणीत) विरुद्ध इंडिया संस्कृती (संघाला वाटते ती) याविषयी केली आहे. शरद जोशींच्या इंडिया विरुद्ध भारत या मांडणीचे संदर्भ सांस्कृतिक कमी, राज्यशास्त्र, अर्थशास्त्र आणि विकासविषयीची भूमिका यासंदर्भात अधिक आहे. तेव्हा, येथे तुम्ही केलेली मांडणी दिशाभूल करणारी ठरते. ती तशी नसेल तर भागवतांच्या बोलण्यामागील भारत विरुद्ध इंडियाचा संदर्भ पूर्ण द्यावा लागेल किंवा मग तो आहे तेवढाच शाब्दीक ठेवून बाकी मांडणी करावी लागेल. ती तेवढीच केली तरी, माध्यमांची चूक ही चूकच राहते, हे निश्चित.

प्रसंग होता स्वामी परमानंदांच्या योग विद्यापिठाचे इंदूर येथे उद्घाटन. तेथे मोहनजी हे भारतीय आणि पाश्चात्य संस्कृतीतील फरक सांगत होते. तो सांगत असताना, त्यांनी मनुष्य कसा स्वार्थी होत गेला आणि theory of social contract कशी अस्तित्वात आली ज्यात लग्न देखील एक काँट्रॅक्ट समजले गेले, पतीने खाण्यापिण्याची (बाहेरील काम - पैसे) व्यवस्था करायची आणि पत्नीने घरातले सांभाळायचे. आणि मग हे काँट्रॅक्ट पती अथवा पत्नीने पुर्ण केले नाही तर द्या त्यांना सोडून... पण भारतीय पद्धतीत असे नसते, असे म्हणत त्यांनी मग भारतीय तत्वज्ञान आणि त्याचा व्यावहारीक उपयोग या संदर्भात उहापोह केला.

मी काही सरसंघचालकांचे यूट्यूबवर "असणारे" भाषण ऐकलेले नाही. त्यामुळे ते काय म्हणाले याविषयी मी बोलणार नाही. पण, तुम्ही म्हणता तसे ते बोलले असतील आणि माध्यमांनी त्याचे भलतेच संदर्भ लावत बातम्या दिल्या असतील तर ती चूकच आहे. गंभीर चूक आहे. त्याबद्दल ट्विटरवर वगैरे माफी मागण्यात अर्थ नाही, तर ती माफी त्याच माध्यमात मागितली पाहिजे. माफी मागून प्रश्न सुटत नाही, तर असे का घडते आहे याचा विचारही माध्यमांना करावा लागेलच. अर्थात, ही एक अपेक्षा आहे आणि अपेक्षाभंगाची तयारी ठेवूनच ती व्यक्त करतो आहे.
येथे मोहन भागवतांनी भारतीय तत्वज्ञान वगैरेचा उहापोह केला आहे, असे तुम्ही म्हटले आहे. सिल्चरमधल्या इंडिया विरुद्ध भारत यालाही तोच संदर्भ असावा. त्यापलीकडे सरसंघचालक अर्थ-राज्य-विकास अशा संदर्भात भारत-इंडिया असे द्वैत करतील असे वाटत नाही. किंबहुना, तशा मांडणीची क्षमता त्यांच्यात दिसलेली नाही. ते संघटक आहेत. संघटकच राहतील, असे आत्तापर्यंतचे चित्र सांगते.

संघ संचालकाचा मुद्दा मांडण्यमागे संघाचे वैचारिक व्यासपीठ किती संकुचित आहे हे सांगण्याचा उद्देश होता. ही कूटल्याही एका जातीवर टीका नाही तर एका संघटणेवर केलेली टीका होती. आणि एकूण चर्चा पुढे जाण्यासाठी संघटनेचे गुण-दोष पण चर्चीले गेले पाहिजेत. असो तुम्ही या मुद्द्याचा प्रतिवाद करू शकला नाहीत. किंवा तुम्ही आणि इतर अनेक म्हणता त्याप्रमाणे जात मानत नसल्याने संघाचा हा angel तुमच्या लक्षात आला नसावा. असो. पण महाराष्ट्र टाइम्स दिलेली आकडेवारी भागवत यांच्या विधानाला सरसकट खोडून काढते . भागवत यांच्या विधानाला पुष्टी देणारी आकडेवारी आपण देऊ शकता का ? जर नाही तर भागवत यांचे विधान चुकीचे आहे याची कबूली द्याल का? जाणता अजाणाता कुणाच्या भावना दुखावल्या असतील तर क्षमस्व.

सगळे जण एका आयडीचे "गैरसमज" दूर करायच्या पंदात का पडत आहेत. सदर आयडी मुद्दाम खोडसाळपणा करत आहे हे दिसून येत आहे, तेह्वा सरळ दुर्लक्ष करणे हे उत्तम.

बलात्काराचे प्रमाण लाखामागे मोजल्यास दिल्ली ४.५,मुंबई ३.७ तर पुणे २ च्या आसपास आहे.हीच आकडेवारी शिकलेल्या आणि कायदा आपल्या तुलनेत ठीकठाक असलेल्या अमेरिकेतल्या न्यूयॉर्क मध्ये २३ तर लॉस एंजलीस मध्ये तब्बल २७.५० आहे.अमेरिकेत २७ , ब्रिटन मध्ये २३ आणि भारत (इंडिया) मध्ये १.८ आहे .
तथाकथिक बलात्काराची राजधानी असलेल्या दिल्ली मध्ये ४.५ तर पुणे २.१ ,मुंबई ३.५असे प्रमाण आहे.भारत आणि इंडिया हि तुलना चुकीची वाटली, ग्रामीण भागात हे प्रमाण आकडेवारी नुसार जास्त आहे आणि तरीसुद्धा ग्रामीण भागातील ८५-९०% गुन्हे पोलिसात नोंदविले जात नाहीत.
आकडेवारी : ऍड.असीम सरोदे आणि UNODC (United Nations Office on Drugs and Crime)

>>>>माध्यमांचा अप्रामाणिकपणा मान्य आहे का ?

हो. पण कोणा एका विषयासंदर्भात 'हो' म्हणत नाही.
सर्वसामान्य कोणत्याही विषयांवर माध्यमांचा अप्रामाणिकपणा दिसतो.

-दिलीप बिरुटे

एकंदर चर्चा विषयाला सोडून असलेली अवांतर चर्चा वाचून मौज वाटली. पूर्वग्रहपिडीत सहेतुक केलेले विनाकारण गरळ्बरळ अपेक्षित होते ती अपेक्षा पूर्ण झाली. मनोरंजन मस्त झाले. अधून मधून असे धागे आणि चर्चा झाल्या बरे वाटते.

सध्या मिडीयाकडे आम्ही मनोरंजन म्हणूनच पहातो.

तुमच्या चहा-पोह्यांचे पैसे किती झाले ते एकदा सांगा हो ! हे चहा- पोहे तुमच्या प्रतिसादात पूर्वीही डोकावले आहेत .. एकदाचे ते पैसे देऊन टाकू.. शक्य झाल्यास त्या अपराधाबद्दल स्वयंसेवकांना क्षमा करा. ( वास्तविक भारतातील माणसे आपल्याकडे आलेल्या आतिथींचे खाणे-पिणें असे जाहीररित्या काढत नाहीत कदाचित "इंडियातील" काढत असावेत आणि विक्षिप्त च म्हंट्ल्यावर सारे काही माफच !) आणि तुमची जी सकाळी सकाळी झोपमोड होऊन वेळ वाया गेला त्याबद्दल जाहीर माफी !
पण एक गोष्ट लक्षात येत नाही .. आपल्या तिर्थरुपांना आणि मातोश्रींना ही मंड्ळी वारंवार त्रास देतात हे या झाशीच्या राणीला ( सोरी , आमच्या भारतातील उपमा आहे ! ) पहिल्याच वेळी का लक्षात आले नाही ??? आले असेल तर पहिल्याच वेळी प्रतिवाद का केला नाही? प्रतिवाद केल्यावरही ती पुनःपुन्हा आले असतील तर पोलिसात तक्रार का केली नाही ?

- (विक्षप्त नसलेला )विटेकर

या अप्रामानिक माध्यमांची खोड मोड्न्याचि ही शक्कल मात्र भारी

http://www.patrakarmitra.com/2013/01/blog-post_1641.html

सरसंघचालक श्री. मोहन भागवत जी वाक्ये बोललेच नाहीत ती वाक्ये ते बोलले आहेत असा कांगावा करून त्यांना विनाकारण झोडपून काढणार्‍या हेमंत देसाईंना धमक्यांचे फोन आले आहेत यावर कोण विश्वास ठेवणार आहे? त्यांनी मागच्या रविवार सकाळमध्ये सरसंघचालकांना झोडपून काढणारा लेख लिहिताना आपली संघद्वेषी मळमळ व्यक्त केली होती. त्याच्या लगेच दुसर्‍या दिवशी सोमवारी एका व्यक्तीने (नाव विसरलो) हेमंत देसाईंचे दावे पूर्णपणे खोडून काढणारा एक सविस्तर लेख लिहिला होता. त्या लेखाला उत्तर देण्याऐवजी, 'मला धमक्यांचे फोन आले', असा कांगावा देसाईंनी सुरू केलेला दिसतोय. तसे फोन खरंच आले असतील, तर देसाई पोलिसांकडे जायच्या ऐवजी प्रसिद्धीमाध्यमांकडे का गेले? असे फोन आले त्याला पुरावा काय? त्यांच्या लेखाचे पितळ उघडे पाडल्यावर ते का गप्प आहेत आणि त्या लेखाचा प्रतिवाद करण्याऐवजी 'मला धमक्या येत आहेत' असा सवंग कांगावा का करत आहेत?