मावशी-आजीचे घड्याळ (दोन पाठ्यांची जुगलबंदी)

बहुधा त्या दुसर्‍या दुव्यावरच्या ध्वनिफिती ऐकल्याशिवाय काही समजण्याची अपेक्षा नसावी.

आता अशी अपेक्षा आहे की नाही, हे सांगणे कठिण आहे. मिसळपावावरील माझ्या अनेक लेखांमध्ये मिसळपावाबाहेरील जगाचे संदर्भ असतात. त्या संदर्भांपर्यंत मिसळपावावरील काही सदस्य/पाहुणे पोचणार नाहीत, याची कल्पना मला असते. काही सदस्य/पाहुणे पोचतील, अशी कल्पना असते. म्हणजे जाऊ शकतील ही अपेक्षा असते, आणि जातीलच अशी अपेक्षा नसतेसुद्धा.

अन्य सदस्यांनी मिसळपावावर दिलेले साहित्य वाचताना मी खुद्द काय करतो? कधीकधी दिलेल्या दुव्यांवर जातो, आणि कधीकधी जात नाही.

माझ्या मते बाहेरील दुवे म्हणजे परिशिष्टवजा असतात. अगदीच आवश्यक नाहीत, आणि अगदीच नि:संदर्भ नाहीत. म्हणून तुमचा मुद्दा काय आहे, हे लक्षात आलेले नाही. तुम्ही मिसळपावावरच्या लांबलचक प्रतिसादांत बाहेरील दुवे पूर्वी कधी वापरलेले असतील. तेव्हा तुमच्या अपेक्षा काय होत्या?

तुमच्या अवांतरामधील मुद्दा जर गंभीर असेल, तर माझे उत्तर घ्या : "तसे नाही."

शेवटले वाक्य "अवांतर" कसे हे मला कळलेले नाही. "बेट अँड स्विच" हा गंभीर आरोप चर्चिला जावा, ते वाक्य सुस्पष्ट करते. "मिसळपावावर दिलेले हे साहित्य हे खरे तर मला मिसळपाव सदस्यांना विकायचेच नाही. आणि अन्य दुव्यावर दिलेले साहित्य तितके विकायचे आहे, ही शक्यता पडताळा" असा तुमच्या अवांतराचा मथितार्थ आहे. वरील साहित्य तर मी मिसळपाव-सदस्यांपुढे ठेवलेले आहेच. ते त्यांनी बघितल्यानंतर मी "स्विच" करणार तरी कसे?

कदाचित तुमचा आरोप आहे, की मिसळपावावर दिलेले साहित्य इतके निकृष्ट आहे, की सदस्य ते स्वतःहून त्यागतील - "स्विच" साध्य. पण तोवर मी अन्य संकेतस्थळावरील माझे साहित्य अनुभवण्यास मिसळपाव सदस्यांना भाग पाडले असेल. आणि ते अन्य साहित्य इतके हानिकारक आहे, की मिसळपाव सदस्यांना फसवून ते त्यांच्या गळी उतरवणे हे फसव्या व्यापाराइतके अनैतिक आहे. असा आरोपही पटण्यासारखा नाही. जर येथील निकृष्ट साहित्य मनातून काढून टाकण्यास मिसळपाव सदस्य समर्थ असतील, तर त्या अन्य संकेतस्थळावरील साहित्यही निकृष्ट वाटल्यास त्यागतील.

कदाचित "आपल्या मिसळपावाबाहेरील अस्तित्वाची जाणीव देणे = जाहिरात करणे = अनैतिक" हा आरोप तुम्हाला करायचा आहे. पण हा आरोप प्रचंड आणि निरर्थक व्याप्तीचा आहे. मिसळपावावरती आणि मिसळपावाबाहेर आयुष्य असलेला व्यक्ती साहजिक म्हणू शकतो : "येथे आणि अन्यत्रही माझ्या कृती आहेत. माझ्या बाबतीत विचार करताना त्या बाहेरील कृतीसुद्धा परिशिष्टवजा सुसंदर्भ आहेत." विशेष करून या ठिकाणी तुम्हाला तो आरोप करावासा का वाटला?

की असे आहे : उघडपणे मिसळपावाबाहेर आयुष्य असलेल्या प्रत्येक सदस्याचे मिसळपावाबाहेरील अस्तित्वाचा संदर्भ असलेले कुठलेही वक्तव्य म्हणजे "बेट अँड स्विच"सारखे अनैतिक आहे, असे तुमचे मत आहे... आणि हे तुमचे मत सार्वत्रिक असले, तरी अनायासे या ठिकाणी तुम्ही ते मत स्पष्ट सांगितलेले आहे - असे आहे काय?
जर असे असेल तर तुमचे मत मला मान्य नाही. तुम्ही स्वतः - म्हणजे "पंगा आयडी"- मिसळपावाव्यतिरिक्त कुठेही अस्तित्व दाखवत नाही ही तुमची वैयक्तिक शिस्त आहे. परंतु हे नैतिक मूल्य आहे, हेच मला मान्य नाही. असले विक्षिप्त मूल्य पाळण्यास मी बांधील नाही.