डिव्हाईन नंबर किंवा गोल्डन रेशो

गोल्डन रेशो वगैरे सोडुन द्या, आम्हाला गोल्डन शॉवर माहित आहे.

--अवलिया

असा हा जबरद्स्त इंजिनियर्ड मानवी डोळा अन्य बर्‍याच जीवजंतुंपेक्षा (पक्षी, सरडे, काही जलचर इ इ) खूपच प्राथमिक आहे. असो..

२००९ साल हे डार्वीन यांची २०० जयंती वर्ष (200th anniversary of Charles Darwin's birth ) आहे. त्यानिमित्ताने हा दुवा जरुर पहा, बीबीसीचे माहीतीपट, विशेषता चार्ल्स डार्वीन एन्ड ट्री ऑफ लाईफ अवश्य पहा.

मानव जर माकडापासून उत्क्रांत झाला असेल तर अजुन आपल्याला माकडे कशी बर पाहावयास मिळतात ? :?
म्हणजे त्यांची उत्क्रांती जाणीव पुर्वक कोणी थांबवली का?
बाकी मानवी डोळा कमाल की चीज आहे... करोडो प्रकाशवर्ष लांब असलेले तारे आपल्याला डोळ्याने सहज दिसतात...आणि पाण्याच्या बुडबुड्यासारखा अत्यंत पातळ आवरण असलेला बुडबुडा सुद्धा याच डोळ्यांना दिसतो !!!
बाकी "मला वाटते की, कोणी तरी पृथ्वीचा सातत्याने हजारो कोटी वर्षांपासून "प्रयोगशाळा" म्हणून वापर करत आहे. इथला डाटा त्यांना क्षणोक्षणी मिळतोय व त्याचा वापर ते स्वतःच्या फायद्यासाठी करताहेत."
याच म्हणाल तर हे जरा वाचा बरं:---
http://en.wikipedia.org/wiki/Alien_abduction

मदनबाण.....

Love is life. And if you miss love, you miss life.
Leo Buscaglia
खरचं मानव चंद्रावर गेला होता काय ?
http://www.youtube.com/watch?v=z17WsAOgf4U

खालील चित्रातील डोळा पहा- तो इतका जबरद्स्त इंजनिअर्ड आहे की, अशी इंजनिएरिंग "सहजतेने" नैसर्गिकतेने तयार होत असावी ह्यावर माझा अजिबात विश्वास नाही.

सहमत! हेच म्हणतो. मानवी शरीराची आणि एकूणच विश्वाची संरचना संपूर्ण हायली इंजिनीअर्ड आहे. हे सगळं शून्यातून विकसित झालं हे मानायला मन तयार होत नाही. कुणीतरी नक्कीच आपल्यावर नियंत्रण धरून असला पाहिजे! माझ्या माहितीनुसार हायझेनबर्ग ने बर्‍याच वर्षांपूर्वी हे सांगितलं होतं की, आपलं ब्रह्मांड हे कदाचित आपल्यापेक्षा अतिप्रगत आणि अतिविकसित जीवमात्रांची एक छोटीशी प्रयोगशाळा असण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.

आता 'द डिव्हाईन प्रपोर्शन' बद्दल थोडं!

डिव्हाईन प्रपोर्शन/ गोल्डन रेशिओ, फिबोनाची सीरीज खरंच या सगळ्या थक्क करून सोडणार्‍या गोष्टी आहेत! तुम्ही वर नमूद केल्याप्रमाणेच आणखी बर्‍याच गोष्टी आपल्याला डिव्हाईन प्रपोर्शन पर्यंत आणून ठेवतात. ('द दा विन्ची कोड' मधे यावर बराच उहापोह केला आहे. ज्यांनी वाचले नसेल त्यांनी हे पुस्तक जरूर वाचावे.)

जगातल्या कोणत्याही मनुष्याच्या बाबतीतः

बोटाच्या एकूण लांबीचे दोन पेरांशी असलेले गुणोत्तर,
हाताच्या एकूण लांबीचे बोटापासून कोपरापर्यंतच्या अंतराशी असलेले गुणोत्तर,
एकूण उंचीचे नाभीपासून तळपायाच्या अंतराशी असलेले गुणोत्तर!

तसेच, मधमाश्यांच्या कुठल्याही पोळ्यातील नर माश्यांचे मादी माश्यांशी असलेले गुणोत्तर .. आणखी बरेच काही!! सर्व गुणोत्तरे सारखीच! हा नक्कीच एक योगायोग नाही!

'द दा विन्ची कोड' वाचल्यावर आणि मग तो चित्रपट पाहिल्यावर कित्येक रात्री झोपलो नाही!!!

गोल्डन रेशो हे प्रमाण सौष्ठवपूर्ण आहे. चित्रकला आणि स्थापत्यकलांमध्ये त्या प्रमाणबद्धतेचे महत्त्व आहे.

प्रमाणबद्ध फरक (प्रपोर्शनल चेन्ज) केला की अशा प्रकारच्या वस्तू आपोआप तयार होतात. काही ठिकाणी लाटांच्या किनर्‍यावर आदळून आपोआप प्रपोर्शनल (लॉगॅरिद्मिक) स्पायरल किनारे तयार होतात.

प्रमाणबद्ध जोडणी ही अप्रमाणबद्ध जोडणीपेक्षा "सहज" आहे, असे मला वाटते. उदाहरणार्थ वनस्पतीच्या एखाद्या काडीला पाने/लहान फांद्या फुटत असताना त्याच-त्याच प्रमाणात परतपरत फुटत जातील हे सहज, आणि प्रत्येक फांदी वेगळ्या प्रमाणात फुटेल हे तसे कठिण. प्रमाण एकच ठेवल्यामुळे कित्येकदा लॉगॅरिद्मिक स्पायरल आपोआप तयार होतो.
फांदी फुटताना खालील मोठ्या फांदीत उपलब्ध रसदीच्या प्रमाणातच तयार होणे सोपे. रसदीपेक्षा मोठ्या प्रमाणात फांदी उत्पन्न कशी होऊ शकणार?

चेहर्‍यांत जर प्रमाणबद्धता असेल तर ते सुंदर दिसतात - म्हणून काही चित्रकार चेहरा काढताना गोल्डन रेशोचा उपयोग करतात, हे खरे आहे. पण खरे चेहरे मात्र तंतोतंत या प्रमाणात असत नाहीत. खालील चित्र बघावे -

चित्रातील दोन्ही चेहर्‍यांची प्रमाणे वेगवेगळी आहेत. त्यामुळे दोन्ही प्रमाणे गोल्डन रेशो असू शकणार नाहीत.

त्याच प्रमाणे वनस्पतीच्या फांद्यासुद्धा "आपोआप" लॉगॅरिद्मिक स्पयरल आकार धारण करत असल्या तरी तो आकार ढोबळमानानेच तसा असतो. प्रत्येक वेळी रसद कमी-अधिक होते, एखाद्या किडा रस पितो... प्रमाण कमी-अधिक होते, आणि स्पायरल थोडे वेडेवाकडे होते. पण चित्र काढताना अनेक चित्रकार प्रमाणबद्ध काढतात, कारण त्यात नयनसुख असते.

सौंदर्यशास्त्रातील गोल्डन रेशोबद्दल ओळख करून दिलीत हे छानच. (पण त्याचा प्रास्ताविक भागाशी संबंध काय आहे?)

डोळ्याबद्दल डार्विनचे मूळ विवेचन पुढे वाचावे.

सारांश असा : मज्जातंतू सरळ त्वचेपर्यंत जाणारे प्रकाश-ठिपके, ते गुंतागुंतीचे डोळे, या क्रमातील सोपे->थोडे क्लिष्ट->फार गुंतागुंतीचे अवयव; हे सर्व प्राणिविश्वात दिसतात. प्रत्येक ठिकाणी त्या-त्या प्राण्याला जीवितासाठी त्या सोप्या/गुंतागुंतीच्या प्रकाश-इंद्रियांचा उपयोग होतो. त्यामुळे अगदी गुंतागुंतीचे अवयव क्रमाने विकसित होण्यास काहीच प्रत्यवाय नसावा, कारण प्रत्येक टप्प्यात (म्हणजे अर्ध-गुंतागुंतीच्या टप्प्यातही) तो अवयव प्राण्यास जीवितासाठी उपयोगीच आहे.

http://www.talkorigins.org/faqs/origin/chapter6.html
- - -
...
Organs of extreme perfection and complication. To suppose that the eye, with all its inimitable contrivances for adjusting the focus to different distances, for admitting different amounts of light, and for the correction of spherical and chromatic aberration, could have been formed by natural selection, seems, I freely confess, absurd in the highest possible degree. Yet reason tells me, that if numerous gradations from a perfect and complex eye to one very imperfect and simple, each grade being useful to its possessor, can be shown to exist; if further, the eye does vary ever so slightly, and the variations be inherited, which is certainly the case; and if any variation or modification in the organ be ever useful to an animal under changing conditions of life, then the difficulty of believing that a perfect and complex eye could be formed by natural selection, though insuperable by our imagination, can hardly be considered real. How a nerve comes to be sensitive to light, hardly concerns us more than how life itself first originated; but I may remark that several facts make me suspect that any sensitive nerve may be rendered sensitive to light, and likewise to those coarser vibrations of the air which produce sound.

In looking for the gradations by which an organ in any species has been perfected, we ought to look exclusively to its lineal ancestors; but this is scarcely ever possible, and we are forced in each case to look to species of the same group, that is to the collateral descendants from the same original parent-form, in order to see what gradations are possible, and for the chance of some gradations having been transmitted from the earlier stages of descent, in an unaltered or little altered condition. Amongst existing Vertebrata, we find but a small amount of gradation in the structure of the eye, and from fossil species we can learn nothing on this head. In this great class we should probably have to descend far beneath the lowest known fossiliferous stratum to discover the earlier stages, by which the eye has been perfected.

In the Articulata we can commence a series with an optic nerve merely coated with pigment, and without any other mechanism; and from this low stage, numerous gradations of structure, branching off in two fundamentally different lines, can be shown to exist, until we reach a moderately high stage of perfection. In certain crustaceans, for instance, there is a double cornea, the inner one divided into facets, within each of which there is a lens shaped swelling. In other crustaceans the transparent cones which are coated by pigment, and which properly act only by excluding lateral pencils of light, are convex at their upper ends and must act by convergence; and at their lower ends there seems to be an imperfect vitreous substance. With these facts, here far too briefly and imperfectly given, which show that there is much graduated diversity in the eyes of living crustaceans, and bearing in mind how small the number of living animals is in proportion to those which have become extinct, I can see no very great difficulty (not more than in the case of many other structures) in believing that natural selection has converted the simple apparatus of an optic nerve merely coated with pigment and invested by transparent membrane, into an optical instrument as perfect as is possessed by any member of the great Articulate class.

He who will go thus far, if he find on finishing this treatise that large bodies of facts, otherwise inexplicable, can be explained by the theory of descent, ought not to hesitate to go further, and to admit that a structure even as perfect as the eye of an eagle might be formed by natural selection, although in this case he does not know any of the transitional grades. His reason ought to conquer his imagination; though I have felt the difficulty far too keenly to be surprised at any degree of hesitation in extending the principle of natural selection to such startling lengths.

It is scarcely possible to avoid comparing the eye to a telescope. We know that this instrument has been perfected by the long-continued efforts of the highest human intellects; and we naturally infer that the eye has been formed by a somewhat analogous process. But may not this inference be presumptuous? Have we any right to assume that the Creator works by intellectual powers like those of man? If we must compare the eye to an optical instrument, we ought in imagination to take a thick layer of transparent tissue, with a nerve sensitive to light beneath, and then suppose every part of this layer to be continually changing slowly in density, so as to separate into layers of different densities and thicknesses, placed at different distances from each other, and with the surfaces of each layer slowly changing in form. Further we must suppose that there is a power always intently watching each slight accidental alteration in the transparent layers; and carefully selecting each alteration which, under varied circumstances, may in any way, or in any degree, tend to produce a distincter image. We must suppose each new state of the instrument to be multiplied by the million; and each to be preserved till a better be produced, and then the old ones to be destroyed. In living bodies, variation will cause the slight alterations, generation will multiply them almost infinitely, and natural selection will pick out with unerring skill each improvement. Let this process go on for millions on millions of years; and during each year on millions of individuals of many kinds; and may we not believe that a living optical instrument might thus be formed as superior to one of glass, as the works of the Creator are to those of man?

If it could be demonstrated that any complex organ existed, which could not possibly have been formed by numerous, successive, slight modifications, my theory would absolutely break down. But I can find out no such case. No doubt many organs exist of which we do not know the transitional grades, more especially if we look to much-isolated species, round which, according to my theory, there has been much extinction. Or again, if we look to an organ common to all the members of a large class, for in this latter case the organ must have been first formed at an extremely remote period, since which all the many members of the class have been developed; and in order to discover the early transitional grades through which the organ has passed, we should have to look to very ancient ancestral forms, long since become extinct.

We should be extremely cautious in concluding that an organ could not have been formed by transitional gradations of some kind. Numerous cases could be given amongst the lower animals of the same organ performing at the same time wholly distinct functions; thus the alimentary canal respires, digests, and excretes in the larva of the dragon-fly and in the fish Cobites. In the Hydra, the animal may be turned inside out, and the exterior surface will then digest and the stomach respire. In such cases natural selection might easily specialise, if any advantage were thus gained, a part or organ, which had performed two functions, for one function alone, and thus wholly change its nature by insensible steps. Two distinct organs sometimes perform simultaneously the same function in the same individual; to give one instance, there are fish with gills or branchiae that breathe the air dissolved in the water, at the same time that they breathe free air in their swimbladders, this latter organ having a ductus pneumaticus for its supply, and being divided by highly vascular partitions. In these cases, one of the two organs might with ease be modified and perfected so as to perform all the work by itself, being aided during the process of modification by the other organ; and then this other organ might be modified for some other and quite distinct purpose, or be quite obliterated.
...
- - -

प्रयोगशाळा असलीच तर 'त्या' अतिप्रगत 'प्राण्यांनी' जो पहिला चमत्कारीक प्रयोग केला आहे तो म्हणजे स्वयंप्रेरणेची निर्मिती.

विश्वनियमित जडत्वाला झुगारून स्वयंप्रेरणेने काही अणू - रेणू एकत्र येतात आणि स्वतःचे अस्तित्व एकत्रितपणे टिकवण्याची, त्या समूहाची वैशिष्ट्ये पुढे चालवण्याची धडपड करतात ही 'बुद्धी' अनायास निर्माण होणे हाच सर्वात मोठा चमत्कार आहे.
पुढे झालेली सजीवसृष्टीच्या प्रगतीची वाटचाल खूपच सावकाश आहे. ही प्रगती होण्यासाठी कोट्यावधी वर्षे लागली. बाह्यसृष्टीतील त्या अतिप्रगत प्राण्यांनी पहिल्या प्रयोगानंतर या प्रयोगशाळेकडे दुर्लक्ष केले असे म्हणता येईल.प्रयोगशाळेत एखादी पेट्री डिश विसरून जावी आणि तिथे जीवाणूंची एक प्रगत वसाहत निर्माण व्हावी तसे वाटते.

पुढे झालेला दुसरा चमत्कारिक प्रयोग म्हणजे मानवी मेंदूचा विकास. एखाद्या 'सिस्टीम' मधला एटीएटीफाईव्ह प्रोसेसर काढून तिथे अचानक कोअर टू ड्युओ प्रोसेसर बसवावा आणि डॉस ऑपरेटिंग सिस्टीम काढून तिथे मल्टीथ्रेडेड पॅरलल प्रोसेसिंग लिनक्स ओएस असा हा प्रयोग आहे. :)

बाकी डार्वीनवगैरे योग्यच आहेत. मला त्यांची मते पटतात. नवनवे संशोधन नवीन काही सांगेलच! :)

अवांतर :
कुणी स्टीफन हॉकिंगचे " गॉड्स क्रिएटेड इन्टेजर्स" हे पुस्तक वाचले आहे काय?