सिंहलव्दीपाची सहल : १८ : कोलंबो (समाप्त)

==================================================================

सिंहलव्दीपाची सहल : ०१ : प्रस्तावना आणि श्रीलंकेत आगमन...   ०२ : औकानाची बुद्धमूर्ती...
    ०३ : अनुराधापुरा - प्राचीन श्रीलंकेची पहिली मोठी राजधानी...   ०४ : मिहिन्ताले - श्रीलंकेतील बौद्धधर्माचे प्रारंभस्थान...
    ०५ : पोलोन्नारुवा - प्राचीन श्रीलंकेची दुसरी मोठी राजधानी...    ०६ : गल विहारा व तिवांका प्रतिमागृह...
    ०७ : कौडुल्ला राष्ट्रीय उद्यान...                                       ०८ : सिगिरिया - श्रीलंकेची अनवट प्राचीन राजधानी (१)...
    ०९ : सिगिरिया - श्रीलंकेची अनवट प्राचीन राजधानी (२)...       १० : दांबुलाचे गुंफामंदिर व सुवर्णमंदिर...
    ११ : कँडी - श्रीलंकेची वसाहतकालापूर्वीची शेवटची राजधानी...   १२ : महावेली, हत्ती अनाथालय आणि चहा फॅक्टरी...
    १३ : नुवारा एलिया उर्फ लिट्ल इंग्लंड...                              १४ : सीतामंदिर, रावणगुहा आणि यालापर्यंत प्रवास...
    १५ : याला राष्ट्रीय उद्यान...                                           १६ : कातारागामा बहुधर्मिय मंदिरसंकुल...
    १७ : कातारागामा - गालंमार्गे - कोलंबो...                            १८ : कोलंबो... (समाप्त)

==================================================================
डॉ सुहास म्हात्रे यांचे मिपावरचे इतर लेखन...
==================================================================

हा दोन-अडीच तासांचा रस्ताही निसर्गाचे रूप पाहत पाहत सहज संपला. मोठ्या शहराच्या खाणाखुणा दिसू लागल्या आणि कोलंबोत पोहोचल्याची जाणीव झाली.

कोलंबो

मुख्य शहरात ७.५ लाख व उपनगरे धरून ५६ लाख वस्ती असलेले कोलंबो हे श्रीलंकेतले सर्वात मोठे शहर आहे. हे शहर आधुनिक श्रीलंकेची सद्य राजधानी आहे असा समज असला तरी ते सर्व शहर फक्त १९८२ पर्यंतच राजधानी होते. १९८२ नंतर श्रीलंकेची खरी संवैधानिक राजधानी (लेजिस्लेटिव्ह कॅपिटल) "श्री जयवर्दनेपुरा कोट्टे" (किंवा स्थानिक लोकांत संक्षिप्तपणे, कोट्टे) या कोलंबोच्या एका उपनगरापुरतीच मर्यादित आहे.

या शहराच्या नावाचा उच्चार स्थानिक लोक कलांबो असा करतात, पण तुम्ही कोलंबो म्हणालात तर त्यांचा आक्षेप नसतो. या शहराचे कोलंबो हे नाव सर्वप्रथम पोर्तुगीजांनी १५०५ मध्ये ठेवले. हे नाव का ठेवले गेले याबद्दल अनेक वदंता आहेत. सिंहलीमध्ये कोलन थोटा म्हणजे केलानी नदीवरचे बंदर; सिंहलीमध्येच कोला अंबा थोटा म्हणजे आंब्याची झाडी असलेले बंदर; जुन्या सिंहलामध्ये कोलांबा म्हणजे बंदर; असे अनेक पर्याय आहेत, तुम्हाला हवा तो उचला. पण, पोर्तुगीजांनी कोलंबोसाठी बनवलेल्या राजचिन्हातील (कोट ऑफ आर्म्स) आंब्याच्या झाडामुळे कोलंबो या नावाचा आंब्याशी संबंध असावा असेच वाटते...

कोलंबो ०१ : आंब्याच्या झाडाचे चित्र असलेले पोर्तुगीज कोलंबोचे राजचिन्ह (कोट ऑफ आर्म्स) (जालावरून साभार)

जागतिक पूर्व-पश्चिम जलव्यापारमार्गावर मोक्याच्या ठिकाणचे बंदर असल्यामुळे ही जागा २००० वर्षांपासून आपले महत्त्व राखून आहे. मात्र तिला राजधानीचे स्थान १८१५ मध्ये श्रीलंका ब्रिटिश अमलाखाली गेल्यावरच मिळाले. नंतर श्री जयवर्दनेपुरा कोट्टेला संवैधानिक राजधानी म्हणून जाहीर केल्यावरही या शहराचे "श्रीलंकेची व्यापारी राजधानी (कमर्शियल कॅपिटल)" हे स्थान अबाधित राहिले आहे.

गालं फेस ग्रीन, विहारमहादेवी उद्यान, बैरा सरोवर, कोलंबो रेसकोर्स, तारांगण (प्लॅनेटोरियम), कोलंबो विद्यापीठ, माउंट लाविनिया समुद्रकिनारा, नेलुम पोकुना रंगमंदिर, कोलंबो लोटस टॉवर, हिंदू मंदिरे, बौद्धमंदिरे, इत्यादी बघण्यासारख्या अनेक जागा या शहरात आहेत. आजच्या चार पाच तासांत हे सर्व बघणे शक्य नव्हते. वेळ वाचविण्यासाठी, शहरात शक्य तेवढा फेरफटका मारून मगच हॉटेलवर जायचे असे ठरवले आणि गाडी तशी वळवली. कोलंबोच्या रस्त्यावरून फिरताना काढलेले काही फोटो.

कोलंबोतील बहुसंख्य इमारती सर्वसाधारणपणे मध्यम उंचीच्या आणि एखाद्या मध्यम आकाराच्या शहराचा अनुभव देणार्‍या आहेत...

कोलंबो ०२

.

कोलंबो ०३

.

मधूनच एखादी ब्रिटिशकालातली इमारत तिच्या वैशिष्ट्यामुळे आणि तिच्या ट्रेडमार्क तांबड्या-पांढर्‍या रंगामुळे उठून दिसत होती...

कोलंबो ०४

एका भागातल्या गगनचुंबी इमारती या पार्श्वभूमीवर उठून दिसत होत्या...

कोलंबो ०५

.

कोलंबोतून फिरताना दोन वैशिष्ट्यपूर्ण इमारतींनी लक्ष वेधून घेतले.

एक होती कोलंबोच्या ब्रिटिशकालाच्या स्थापत्याची झलक दाखवणारी कोलंबो काऊंन्सिल बिल्डिंग...

कोलंबो ०६ : कोलंबो काऊंन्सिल बिल्डिंग

आणि दुसरी आधुनिक स्थापत्याचा आविष्कार दाखवणारी कमळाच्या आकाराचे नेलुम पोकुना (कमलकुंड) रंगमंदिर. आपण काही दिवसांपूर्वी पोलोन्नारुवामध्ये बघितलेल्या कमलकुंडाच्या आकारावरून स्फूर्ती घेऊन या रंगमंदिराचे स्थापत्य केलेले आहे. १२८८ आसने असलेल्या या प्रकल्पाच्या ३०८ कोटी श्रीलंकन रुपयांच्या खर्चापैकी २४३ कोटीचा वाटा चीनने भेटीदाखल उचलला होता. तेथे कार्यक्रम बघायचा योग आला नाही. तेव्हा त्याचे दुरूनच दर्शन घेऊन समाधान मानले...

कोलंबो ०७ : नेलुम पोकुना (कमलकुंड) रंगमंदिर
.

गालं फेस ग्रीन

गालं फेस ग्रीनला धावती भेट दिली. या परिसराची सुरुवात डचांनी पोर्तुगीज आक्रमणापासून बचाव करण्यासाठी किनारासंरक्षक तोफा ठेवण्यास केली. नंतर १८५९ साली ब्रिटिशांनी त्याचा विकास केला. सुरुवातीला हा हिरवळीने भरलेला जमिनीचा पट्टा बराच मोठा होता व तेथे गोल्फ, क्रिकेट, पोलो, फुटबॉल, टेनिस, रग्बी असे अनेक खेळ खेळले जात होते. त्यामधल्या जमिनीचा वेळोवेळी इतर कारणांसाठी उपयोग झाल्याने आता तो पट्टा बराच अरुंद झाला आहे. कोलंबोच्या अर्थ व व्यापार उपनगराला (financial and business district) लागून असलेल्या समुद्रकिनार्‍याजवळ असलेला ५ हेक्टर क्षेत्रफळाचा व अर्धा किमी लांबीचा हिरवळीचा पट्टा असे त्याचे आजचे स्वरूप आहे. त्याचा उपयोग कोलंबोकर चौपाटीसारखा फिरायला जाण्यासाठी व संध्याकाळची हवा खाण्यासाठी करतात. आम्ही गेलो तेव्हा तेथे बरेच कोलंबोकर पतंग उडवताना दिसले.

गालं फेस ग्रीन ०१

.

गालं फेस ग्रीन ०२ (जालावरून साभार)

.

पिल्लायार कोविल

कोलंबोतील तीन मोठ्या हिंदू मंदिरांपैकी (श्रीकैलाशनादार कोविल, पिल्लायार कोविल आणि पोन्नमबालावनेश्वरम कोविल) एक पिल्लायार कोविल किंवा सहल कंपनीच्या माहितीपत्रकाप्रमाणे केवळ "हिंदू टेंपल" याचा आमच्या सफरीत समावेश होता. तमिळमध्ये गणेशाला पिल्लायार म्हणतात, म्हणजे हे गणेशमंदिर आहे. मात्र या मंदिरात अनेक देवदेवतांच्या आणि असुर वाटणार्‍याही अनेक मूर्ती आहेत. मंदिराचे स्थापत्य, मूर्ती व रंगसंगती दक्षिण भारतीय शैलीतली आहे.

या मंदिराचे काही फोटो...

पिल्लायार कोविल ०१ : दर्शनी भाग

.

पिल्लायार कोविल ०२

.

पिल्लायार कोविल ०३

.

पिल्लायार कोविल ०४

.

पिल्लायार कोविल ०५

.

पिल्लायार कोविल ०६

.

स्वातंत्र्य स्मारक (Independence Memorial Hall, Independence Commemoration Hall)

आमचा पुढचा थांबा होता कोलंबोतले स्वातंत्र्य स्मारक. श्रीलंकेला ज्या जागेवर विशेष सभा घेऊन ब्रिटिशांनी स्वातंत्र्य प्रदान केले त्याच जागेवर हे स्मारक उभे केलेले आहे. कँडी येथील ज्या राजसभागृहातील कराराने श्रीलंकेतील ब्रिटिश वसाहतवादाला सुरुवात झाली होती त्याची कँडी स्थापत्यशैली डोळ्यासमोर ठेवून या स्मारकाची बांधणी केलेली आहे. सुंदर कोरीवकाम केलेले खांब असलेल्या या जागेवर श्रीलंकेच्या स्वातंत्र्यदिनाचा समारंभ साजरा केला जातो.

स्वातंत्र्य स्मारकाचे काही फोटो...

स्वातंत्र्य स्मारक ०१

.

स्वातंत्र्य स्मारक ०२

.

स्वातंत्र्य स्मारक ०३

.

स्वातंत्र्य स्मारक ०४ : खांबांवरचे कोरीवकाम

.

गंगारामाया बौद्धमंदिर (Gangaramaya Temple)

हे प्राचीन व आधुनिक श्रीलंकन, भारतीय, थाई, व चिनी स्थापत्याचा संगम असलेले कोलंबोतले सर्वात जुने बौद्धमंदिर आहे. या मंदिराच्या परिसरात विहार, सेतिया (पॅगोडा), सीमा मालका (सभागृह), अवशेषकक्ष, संग्रहालय, ग्रंथालय, वसतिगृह, शाळा, भिक्षाकक्ष अश्या अनेक इमारती आणि एक बोधीवृक्ष आहे. या एकमेकाला लागून असलेल्या इमारतींच्या संकुलातून फिरताना आपण कोठून कोठे जात आहोत याबाबत बर्‍याचदा गोंधळ उडतो. पण इथे बघण्यासारख्या इतक्या गोष्टी खच्चून भरलेल्या आहेत की वस्तू बघताना त्या कोणत्या जागी आहेत हे समजले नाही तरी फारसा फरक पडत नाही.

या परिसरातून फिरताना काढलेले हे फोटो...

मंदिराच्या सुरुवातीलाच एक गणेशमूर्ती होती. पहिल्याच वेळेस हिंदू देवतेची मूर्ती बौद्धमंदिरात पाहून जरासे आश्चर्य वाटले.

गंगारामाया बौद्धमंदिर ०१ : गणेशमूर्ती

.

गंगारामाया बौद्धमंदिर ०२ : मुख्य बुद्धमूर्ती

.

गंगारामाया बौद्धमंदिर ०३ : मुख्य मूर्तीमागील आरास

मंदिरातील संध्याकाळच्या पूजेची वेळ झाली आणि मंदिराचे वादक बाहेर आले. त्यांच्या संगीताचा काही वेळ आनंद घेतला...

गंगारामाया बौद्धमंदिर ०४ : मंदिराचे वादक

.

गंगारामाया बौद्धमंदिर ०५

मंदिरातून निघून संग्रहालयाची फेरी सुरू केली. तेथे मंदिराला जगभरातून मिळालेल्या भेटी, जुने ग्रंथ, जुनी भूर्जपत्रे, मंदिराने वापरलेली जुनी छपाई यंत्रे, मंदिरात वाहिलेल्या अनेक देशाच्या चलनी नोटा, इत्यादी अनेक रोचक गोष्टी पहायला मिळाल्या.

गंगारामाया बौद्धमंदिर ०६ : भेट मिळालेली चिनी मातीची पात्रे

.

गंगारामाया बौद्धमंदिर ०७ : चीनमधून भेट मिळालेल्या मूर्ती ०१

.

गंगारामाया बौद्धमंदिर ०८ : चीनमधून भेट मिळालेली एक खास मूर्ती ०२

.

गंगारामाया बौद्धमंदिर ०९ : पूर्वी मंदिराने वापरलेले छपाईयंत्र

.

...
गंगारामाया बौद्धमंदिर १० व ११ : मंदिरात वाहिलेले परदेशी चलन

.

ग्रंथ आणि भूर्जपत्रे एकमेकावर अनास्थेने रचून ठेवलेली दिसली. ते दस्त महत्त्वाचे नसावे अथवा त्यांच्या उत्तम (संगकणीय) प्रती काढून ठेवलेल्या असाव्यात अशी तीव्र सदिच्छा मनात आली...

...
गंगारामाया बौद्धमंदिर १२ व १३ : जुने ग्रंथ आणि भूर्जपत्रे

.

गंगारामाया बौद्धमंदिर १४ : मंदिर परिसरात पूजाअर्चा करणारे भाविक

.

गंगारामाया बौद्धमंदिर १५ : मूर्ती, भित्तिचित्रे व भिंतीवरची नक्षी

.

इतका फेरफटका झाला तेव्हा चांगलाच अंधार पडायला लागला होता. दिवसभरता ५५०-६०० किलोमीटरचा प्रवास आणि अनेक आकर्षणांची पदयात्रा यामुळे आता हॉटेलवर जाऊन गरम शॉवर घेऊन पोटोबा करण्याची इच्छा प्रबळ झाली होती. त्याचबरोबर पुढच्या दिवशी पहाटे ४:५० वाजताचे विमान पकडण्यासाठी हॉटेलमधून दोनच्या सुमारास बाहेर पडायचे होते. अर्थातच हॉटेलच्या दिशेने कूच केले.

.

(समाप्त)
===================================================================

सिंहलव्दीपाची सहल : ०१ : प्रस्तावना आणि श्रीलंकेत आगमन...   ०२ : औकानाची बुद्धमूर्ती...
    ०३ : अनुराधापुरा - प्राचीन श्रीलंकेची पहिली मोठी राजधानी...   ०४ : मिहिन्ताले - श्रीलंकेतील बौद्धधर्माचे प्रारंभस्थान...
    ०५ : पोलोन्नारुवा - प्राचीन श्रीलंकेची दुसरी मोठी राजधानी...    ०६ : गल विहारा व तिवांका प्रतिमागृह...
    ०७ : कौडुल्ला राष्ट्रीय उद्यान...                                       ०८ : सिगिरिया - श्रीलंकेची अनवट प्राचीन राजधानी (१)...
    ०९ : सिगिरिया - श्रीलंकेची अनवट प्राचीन राजधानी (२)...       १० : दांबुलाचे गुंफामंदिर व सुवर्णमंदिर...
    ११ : कँडी - श्रीलंकेची वसाहतकालापूर्वीची शेवटची राजधानी...   १२ : महावेली, हत्ती अनाथालय आणि चहा फॅक्टरी...
    १३ : नुवारा एलिया उर्फ लिट्ल इंग्लंड...                              १४ : सीतामंदिर, रावणगुहा आणि यालापर्यंत प्रवास...
    १५ : याला राष्ट्रीय उद्यान...                                           १६ : कातारागामा बहुधर्मिय मंदिरसंकुल...
    १७ : कातारागामा - गालंमार्गे - कोलंबो...                            १८ : कोलंबो... (समाप्त)

==================================================================
डॉ सुहास म्हात्रे यांचे मिपावरचे इतर लेखन...
==================================================================