शेयर बाजार आणि आपण

माहिती छानच आणि उद्बोधक आहे.
शेअर्स बाजाराचा मूळ नियम आहे की खरेदी करतांनाच विकण्याचा विचार करा हे आपल्या पचनी पडत नाही आणि मग एकदा / दोनदा अपयश आले की आपण बाजाराच्या वाटेला जात नाही.

ढकलपत्र आहे.

ही कोणती संस्था आहे याची माहिती मिळेल का?

ढकल पत्र असले आणि कोणत्याही संस्थेचा नाम निर्देश नसला तरी विचार करण्यास आणि एखाद्या चिकित्सकाला खोलवर चिकित्सा करण्यास वाव आहे. वरील पैकी म्युचुअल फंडाच्या SIP बाबतचा अनुभव पटण्याजोगा आहे. इन्शुरन्स हि पण गुंतवणूक मानणारे बरेच आहेत. सोने केवळ घेऊन ठेवावे ह्या मताचे तर सगळेच भारतीय असण्याची शक्यता आहे. हेजिंग तर दूरच.....

ढकलपत्र असो वा नसो, मात्र यातील बर्‍याच मुद्द्यांमध्ये तथ्य आहे.

अर्थ साक्षरता या महत्त्वाच्या पण दुर्लक्षित अशा विषयाला तोंड फोडल्याबद्दल आपले अभिनंदन.
सर्वात महत्त्वाचा मुद्दा हा आहे कि आपल्या कोणत्याही शालेय किंवा महाविद्यालयीन अभ्यासात "आर्थिक साक्षरता" हा विषय शिकवला जात नाही. यात वाणिज्य अभ्यासक्रमही येतो हे खेदाने नमूद करावेसे वाटते.
आपल्या सर्व अभ्यासक्रमात "भरपूर श्रम" करून १०० रुपये कसे मिळवावे हे शिकवले जाते परंतु "कमी श्रमात" १०० रुपयांचे २०० कसे करावे हे कुठलाही अभ्यासक्रमात शिकवले जात नाही. आर्थिक साक्षरतेचे हेच "गमक" आहे असे मला वाटते.
दुर्दैवाने अत्यंत हुशार असलेली मुले सुद्धा भरपूर पैसे कमावताना दिसतात परंतु त्यातील बहुसंख्य मुलान्चे आर्थिक व्यवस्थापन हे अतिशय प्राथमिक पातळीचे असल्याचे मी पाहत आलो आहे. केवळ आर्थिक "चणचण" भासली नाही म्हणजे आपण आर्थिक दृष्ट्या सफल झालो असा बऱ्याच लोकांचा (गैर)समज आहे.
गुंतवणूक कशी करावी हि माहिती "औपचारिक रित्या उपलब्ध" फारच कमी ठिकाणी आहे. आर्थिक "अर्ध साक्षर" असे लोक पुष्कळ आहेत. त्यामुळे ते थोडे थोडे पैसे "गुंतवतात." हि स्थिती मुंबईपुण्याची आहे तर बाकी भारताची परिस्थिती फारच वाईट आहे.
"सुविनियोगात समृद्धी" हा मंत्र जपणे आवश्यक आहे.
आपल्या मुलांना आर्थिक साक्षर बनवू या अशी शपथ आपण घेणे आवश्यक आहे.

शेअर बाजारा पासुन मध्यमवर्ग / नोकरपेशा वर्ग दुर होता त्याला तसेच कारण होते. एनएससी आणि डीमॅट येण्यापूर्वी ह्या सर्व प्रकारात फसवणुक कमी नव्हती. १९९६-९७ पासुन त्यात पारदर्शिकता येत गेली आणि लोकांचा सहभाग वाढायला लागला.

भारतीय शेअरबाजार हा जगातील जुन्या शेअरबाजारापैकी एक असुनही फक्त ४% लोकच शेअरबाजारात गुंतवणुक करतात.

हे ठीकच आहे कारण लाँगटर्म गुंतवणुक करु शकतील असे लोक भारतात ५-६ टक्केच असण्याची शक्यता आहे. असा ४ टक्क्यांवरुन निष्कर्ष काढणे बरोबर नाही.

लाँगटर्म गुंतवणुक करु शकतील असे लोक भारतात ५-६ टक्केच असण्याची शक्यता आहे.
हे बरोबर नाही असे वाटते
भारतीय माणसाची मानसिकता बदलायची गरज आहे. भारतीय माणूस सोन्यात किंवा जमिनीत गुंतवणूक(?) करतो आणि आयुष्यभर विकत नाही. त्याची आभासी किंमत वाढत जाते पण त्याचा लाभ माणसाला स्वतः च्या हयातीत अशा मानसिकतेमुळे घेता येत नाही. काही नाही तर सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधीत (PPF) मध्ये १५ वर्षे लोक गुंतवतातच.

नक्कीच हवी. पासिव्ह इन्कमबद्दलहि कुणीतरी लिहायला हवे. भारतात किती अर्थसाक्षर आहेत पेक्षा मी कितपत अर्थसाक्षर आहे हा महत्वाचा प्रश्न आहे.

आपल्या सर्व अभ्यासक्रमात "भरपूर श्रम" करून १०० रुपये कसे मिळवावे हे शिकवले जाते परंतु "कमी श्रमात" १०० रुपयांचे २०० कसे करावे हे कुठलाही अभ्यासक्रमात शिकवले जात नाही. आर्थिक साक्षरतेचे हेच "गमक" आहे असे मला वाटते.

हे शिक्षण योग्यच आहे कारण कमी श्रमातून फक्त शून्यच हाती येतात भरपूर "बौद्धिक श्रम" (प्रचंड वाचन, विश्लेषण, आजूबाजूच्या घटनांबाबतची सजगता) हे शिक्षण आणि श्रम शिकवण्या घेण्याची गरज अधिक आहे.

माझे असे निरिक्क्शिण आहे कि भारतिय लोकांचि मानसिकता हि मेंढरांसारखि आहे, म्हणजे सर्व जण करतिल तसे
करायचे , स्वतः विचार करायचा नाहि, स्वतः वेगळि वाट शोधायचि नाहि . एखादे माहितिपत्रक सुद्धा वाचायचे कष्ट लोक
घेत नाहित. माझे वडिल अगदि पहिल्या पासुन शेअर बाजारात गुंतवणुक करतात पण त्यांना सगळे ईतके बोलतात.
लेख मुद्देसुद आहे. अभिनंदन आणि धन्यवाद.

छान माहिती.

चांगली माहीती सांगितली आहे. खरतरं मी स्वतः वाणीज्यशखेची विद्यार्थिनी असुन(होते) मलाही शेअर बाजारातील ओ का ठो कळत नाही. वरच्या एका प्रतिसादात म्हटल्या प्रमाणे "भारतात किती अर्थसाक्षर आहेत पेक्षा मी कितपत अर्थसाक्षर आहे हा महत्वाचा प्रश्न आहे"
आम्हाला ऑफीस तर्फे जे 401K Retirement account मध्ये पैसे गुंतवावे लागतात तेव्हा हा सगळा व्यवहार एखाद्या प्रायव्हेट फाय्नानशीयल संस्थेला दिला जातो. उदा. माझी कंपनी अबक आहे पण माझं 401K Retirement account हे चार्ल्स श्वाब (Charles Shwab) किंवा जे.पी.मॉर्गन किंवा फिडेलिटी अश्यासार्ख्या तत्सम संस्थेकडे असते. म्हणजे माझ्या पगारातुन कापले जाणारे पैसे हे शेअर्बाजारात गुंतवले जातात. म्हणजे उदा. २०% शेअरस व ८०% म्युचअल फंड.
तसं काही भारतीय कंपनी मध्ये होतं का? फायनान्शिय्ल अ‍ॅडव्हाजर असतात का कि जे आपल्या कं. शी बांधिल आहेत व ते योग्य तो सल्ला देउ शकतील?
दोन घटना सांगते....
काहि दिवसांपूर्वी ब्रिटन ने युरोपिअन युनियन मधुन बाहेर पडायचा निर्णय घेतला, त्या दिवशी अपेक्षेप्रमाणे संपूर्ण जगभरातील शेअर बाजार गडबडले..गोंधळले.. त्याच्या २-३ दिवसांत आम्हाला ईमेल आला 'घाबरु नका, काळजी करु नका, गुंतवणुक खरेदी विक्रीचा निर्णय विचारपूर्वक घ्या. व काहिइही प्रश्न असल्यास फायनान्शिय्ल अ‍ॅडव्हाजरला फोन करा. नाही म्हंटल तरी थोडं टेन्शन आलचं होतं पण अज्ञानात्ल आनंद...

येऊ देत अजुन ह्या विषयावरील लेख..

-मयुरा