दिल्लीची होळी -सल्तनत काळची- अमीर खुसरोच्या लेखणीतून

आज ही आपण सर्वप्रकारचे भेद विसरून प्रेमाने व आनंदाने रंग उधळीत होळी खेळू.
सर्वाना होळीच्या शुभेच्छा.
या निमित्ताने रंग बरसे, भिगे चुनर वाली रंग बरसे!

हे एक सूफी धारा व्यक्त करणारे गीत आहे. खुश्रो हा त्याच्या लिखाणातल्या संस्कृतिसंगमाविषयी प्रसिद्ध आहे. त्याचे गुरु म्हणजे सुप्रसिद्ध हजरत निजामुद्दीन चिश्ती अवलिया. हे अरब वंशाचे होते. हे संपूर्ण गीतच हजरतसाहेबांच्या प्रेमात आकंठ बुडाल्याची भावना व्यक्त करते. आपल्याकडे 'गोविंदाचे गुणी वेधले, पांडुरंगी मन रंगले, रामरंगी रंगले मन, कृष्णरंगी रंगले' हा अभंगही हाच भाव दर्शवतो. दिल्लीमध्ये त्या काळी होळीमध्ये रंग खेळले जातच होते पण या कवनातून हिंदू-मुस्लिम सगळेच होळी खेळत आहेत असा अर्थ निघत नाही. अरब यार हे संबोधन निजामुद्दीन साहेबांसाठी आहे. अर्थात स्वतः आमीर खुश्रो हा एक उच्च कोटीचा संत होता आणि धर्मभेदापलीकडे होता पण त्या काळातले दिल्लीतले सर्वच मुस्लिम तसे होते आणि होळी खेळत होते असे या कवितेतून ध्वनित होत नाही.
अवांतर : फाग किंवा बसंत साजरा करण्याची प्रथा पाकिस्तानी पंजाबमध्ये अजूनही टिकून आहे हे खरे पण तो उत्सव पतंग उडवण्याचा उत्सव म्हणून साजरा होतो. रंग फारसे खेळले जात नाहीत असे वाचल्याचे आठवते. आणि सनातनी लोक त्याविषयी तीव्र नाराजी व्यक्त करीत असतात हेही वाचले आहे.

श्री. पगडींनी या सुफी मंडळींच्या कारवायांवर चांगला प्रकाश टाकला आहे. त्यांनी किती मंदीरे पाडून तेथे मशिदी बांधण्यास कसा हातभार लावला हे ही त्यांनी लिहिले आहे. त्यांचे तत्वज्ञान एक असे व वागणे एक असे. वागणे अर्थात धर्मांतर करण्यास (जनतेचे) अनुकुल असे. भागवत धर्म आणि त्यांच्या तत्वज्ञानात देवाणघेवाण झाली आही ही एक थाप आहे......

हे पद ऐकलं आहे. चांगलं लिहिलंय, आता संदर्भ बदलले असले तरी पण इतिहास आहे तो काही बदलता येणार नाही.