उत्क्रांती- मोबाईलची.

आजकाल आपल्या आयुष्यात अंतर्बाह्य बदल होतायत. इतके, की बहुतेक येत्या काही वर्षांमध्ये प्राथमिक शालेय पुस्तकांमधलं "अन्न, वस्त्र आणि निवारा या मनुष्याच्या मुख्य गरजा आहेत" हे विधान "अन्न, वस्त्र, निवारा या डिफॉल्ट गरजांसोबत काँप्युटर, हायस्पीड इंटरनेट आणि स्मार्ट्फोन या मनुष्याच्या मुख्य गरजा आहेत." असं बदललेलं दिसेल. या स्मार्टफोन्सच्या जगात वावरताना परवाच एका इसमाच्या हातात एक अत्यंत जुना, काळ्या रंगाचा, अँटेना असलेला वॉकीटॉकी सदृश्य मोबाईल फोन दिसला, आणि सहज डोक्यात आलं, या प्राण्याची (मोबाईलची) जन्मकथा काय असेल बरं?
मग काय, सुरू झाला आमचा प्रवास आंतरजालावर या महाशयांची जन्मकुंडली शोधण्यासाठी. एक एक पान वाचता वाचता रसरशीत इतिहास उलगडत गेला, आणि एक जुनंच, पण तरीही नवीन विश्व दिसलं.

तशी पोर्टेबल फोन या संकल्पनेची सुरूवात १९४६ मध्ये अमेरिकेत झाली होती. बेल सिस्टीम्सच्या मोबाईल टेलिफोन सर्विसने मिसुरीमधल्या सेंट लुईस या शहरात कार टेलिफोन सेवा देण्यास १७ जुन, १९४६ रोजी सुरूवात केली. त्या पाठोपाठ इलिनॉईस बेल टेलिफोन कंपनीने हीच सेवा शिकागो शहरात २ ऑक्टोबर, १९४६ पासून सुरू केली. तत्कालीन मोबाईल फोन्स आताच्या फोन्सच्या तुलनेत अजस्त्र म्हणता येतील इतके मोठे, आणि वजनाला अंदाजे ८० पाऊंड (३६ किलो) होते. सुरूवातीला या फोन्सवर फक्त ३ चॅनल्सच्या माध्यमातून संवाद साधता येत असे.

हाच तो वजनी कार फोन

ही सेवा १९७०-७२ पर्यंत केवळ कार्ससाठीच मर्यादित होती. पण १९७३ मध्ये, मोटोरोला च्या पोर्टेबल कम्युनिकेशन प्रॉडक्टस चे चीफ जॉन एफ. मिशेल यांनी छोटेखानी मोबाईल डेव्हलप करण्यात मोलाची भुमिका बजावली. ३ एप्रिल, १९७३ रोजी जॉनच्या साथीदार मार्टिन कूपरने आपल्या प्रतिस्पर्धी कंपनी बेल लॅब्सच्या डॉ, जोएल एनगेल याला छोटेखानी मोबाईलवरून जगातला पहिला मोबाईल कॉल लावला. या कॉलबद्दल मार्टिन म्हणाला होता, "जेव्हा मी न्यूयॉर्कच्या रस्त्यावरून हातात फोन धरून बोलत चाललो होतो, तेव्हा रस्त्यावरील लोकांनी मला भर गर्दीतही वाट मोकळी करून दिली होती. त्या वेळी चालता चालता मी बरेच कॉल्स केले, ज्या पैकी एक मी रस्ता ओलांडताना न्यूयॉर्क रेडिओ च्या निवेदकाला केला होता, जी तो पर्यंत मी केलेली सर्वात धोकादायक गोष्ट होती."
हा जगातला पहिला मोबाईल फोन त्या काळी $३९९५ ला विकला गेला होता, आणि त्याचं नाव होतं, "द ब्रिक."

मार्टिन कूपर आणि द ब्रिक फोन

त्या नंतर या क्षेत्रात अतिशय वेगाने बदल घडत गेले. १९७९ साली जपानमध्ये टोकियोच्या काही भागांसाठी सेवा देणारं NTT हे जगातलं पहिलं कमर्शियल सेल्युलर नेटवर्क उभं राहिलं. तरीही, नागरिकांसाठी पहिला फोन जवळपास १० वर्षांनी बाजारात आला. तो होता, मोटोरोला DynaTAC 8000X. ६ मार्च, १९८३ रोजी हा फोन बाजारात आला. हा फोन $२९९५ ला विकला गेला. गंमत म्हणजे, याचा टॉकटाईम होता फक्त ३० मिनीटं, आणि याची बॅटरी चार्ज करण्यासाठी वेळ लागत असे १० ते ११ तास.

मोटोरोला DynaTAC 8000X

त्या पाठोपाठ मोटोरोलानेच आपला पॉकेट साईझ फोन १९८९ मध्ये बाजारात आणला. हा दिसायला DynaTAC 8000X सारखाच होता, पण आकाराला बराच लहान आणि $१९९५ या किंमतीचा होता.होता

स्मार्टफोन म्हणवता येईल असा पहिला फोन बाजारात आणला IBM ने १९९४ मध्ये. IBM Simon Personal Communicator या नावाचा हा फोन होता जवळपास $११०० ला.

IBM Simon Personal Communicator

पुढचं पाऊल टाकलं मोटोरोला ने, जेव्हा १९९६ मध्ये जगातला पहिला क्लॅमशेल फोन (ज्याला आता आपण फ्लिपफोन म्हणतो), तो starTAC बाजारात आणला, आणि मोबाईलविश्वात लहान आकाराच्या फोन्सची एक नवीन क्रांती उदयास आणली.

मोटोरोला क्लॅमशेल फोन- starTAC

पुढे १९९७ मध्ये नोकियाने बाजारात आणखीनच दंगा केला, जेव्हा त्यांचा Nokia 9000i Communicator बाजारात आला. या फोनचं सगळ्यात मोठं वैशिष्ट्य म्हणजे पहिल्यांदाच फोनमध्ये QWERTY किबोर्ड वापरला गेला होता.

Nokia 9000i Communicator

या आधीपर्यंतच्या सगळ्या फोन्सचा अँटेना बाहेरच्या बाजूने होता, आणि दरवेळी फोन करते या घेतेवेळी हा अँटेना ओढून बाहेर काढावा लागत असे. पण १९९८ मध्ये नोकियानेच ८८१० बाजारात आणला ज्याला internal antenna होता. याच फोनचं दुसरं महत्त्वाचं वैशिष्ट्यं म्हणजे नोकियाचा सगळ्यात प्रसिद्ध स्नेक हा गेम या फोनपासून बाजारात आला. याही फोनने मोबाईलविश्वात नवीन पर्व सुरू करून दिलं.

नोकिया ८८१०

नंतर २००२ साली रिसर्च इन मोशन ने पहिला स्मार्टफोन ब्लॅकबेरी बाजारात आणला. तो पर्यंत बाजारात आलेल्या इतर सर्व स्मार्टफोन्सपेक्षा हा फोन पूर्णपणे वेगळा होता. एक तर याला समोरच QWERTY किबोर्ड होता, आणि दुसरं म्हणजे यांवर नेट वापरण्यासाठी स्वतंत्र असा browser होता.

पहिला ब्लॅकबेरी स्मार्टफोन

२००२ मध्येच Sanyo SCP-5300 हा फोन आला, याची खासियत म्हणजे हा जगातला पहिला कॅमेरा फोन होता.

Sanyo SCP-5300

T mobiles या कंपनीने sidekick हा फोन याच वर्षी आणला, आणि slider phone ही नवी संकल्पना प्रत्यक्षात आली.

T mobiles चा sidekick

यानंतर सोनी एरिक्सन ने २००५ साली W800i या फोनपासून स्मार्ट्फोन्सची एक नवी श्रेणी बाजारात आणली. हे Walkman सिरिज मधले फोन्स म्हणजे उत्तम कॅमेरा, खणखणीत आवाजाचे स्पीकर्स, मेमरी कार्ड सपोर्ट, मिडिया प्लेयरसाठी विशेष बटणे अशा अनेकाविध सुविधा सोबत घेऊन आले होते.

सोनी एरिक्सनचा Walkman फोन- W800i

त्यानंतर २००७ हे वर्षं मोबाईलविश्वाला कलाटणी देणारं वर्षं ठरलं. कारण याच वर्षी स्टीव्ह जॉब्सच्या अ‍ॅपल ने iPhone 3GS बाजारात आणला, आणि फोन विश्व खर्‍या अर्थाने बदललं. iPhone 3GS च्या बरोबरीनेच HTC G1 हा फोन बाजारात आला, आणि सध्या धुमाकूळ घातलेल्या Android operating system चा जन्म झाला.

स्मार्टफोन्समध्ये धुमाकुळीचा प्रारंभ- iPhone 3GS

HTC G1- पहिला अँड्रॉईड फोन

या नंतरची स्थित्यंतरं सगळे बघतच आहोत. फक्त बोलण्यासाठी म्हणून आलेल्या मोबाईलने हळूहळू इतर सर्व gadgets ना आपल्यात सामावून घेतलंय. अजून पुढे काय होईल देव जाणे. कुणास ठाऊक काय पुढे, नवा बदल माझ्यात घडे..