ताराबाई रामराणी | भद्रकाली कोपली ||

छत्रपती ताराराणी

-छत्रपतीसेवेसी ठाई तत्पर मालोजीराव निरंतर

छत्रपती ताराराणी यांच्याबद्दल अधिक माहीती तुम्हाला इथे मिळेल. (सदर दुवा 'मायबोली.कॉम' या संस्थळावर जातो)

फक्त कवितेचे एक कडवे टाकून काय अपेक्षा करता. कमीत कमी जर तुमच्याकडे पूर्ण कविता आहे तर पूर्ण टंकायची तसदी घ्याल कि नाही. शिवाय हे कडवे कुठल्या तर्हेने प्रासंगिक आहे म्हणून फक्त तेव्ह्डेच प्रकाशित करता आहात. आत्ताच्या काळात मुघल कोण ? आजही तुम्हास कुराणे खंडावीशी वाटतायत का ? कवी गोविंद मला आवडतात आणि त्यांच्या काही पंखाच्या कविता जसे ' सरस्वतीची भूपाळी' 'सुंदर मी होणार' मला आवडतात. पण त्यांनीही काही कविता मेळ्यात गायची पदे म्हणून लिहिल्या आहेत. त्या कवितांचे साहित्यिक व ऐतिहासिक मूल्य त्या अनुषंगानेच ठरवावे. 'रणाविण स्वातंत्र्य कोण मिळाले' किंवा ' कोठे काळा राम, करितो बंड गुलाम' या त्यातल्या काही. ताराबाईंबद्दल वसंत कानेटकरांनी त्यांच्या एका पुस्तकात खूप छान प्रकरण लिहिलंय असे आठवते . नाव आत्ता आठवत नाही. मिळाल्यास बघा. चित्रे खूप मस्त होती त्यात.

छत्रपती ताराराणी भोसले यांचा जन्म १६७५ साली सरसेनापती हंबीरराव मोहिते यांच्या पोटी झाला.छत्रपती राजाराम महाराजांशी त्यांचे लग्न १६८३-८४ च्या सुमारास झाले.९ जून १६९६ रोजी त्यांना शिवाजी हा पुत्र झाला.
१७०५ साली त्यांनी मोघलांच्या ताब्यातील पन्हाळा किल्ला जिंकून पन्हाळा ही राजधानी बनविली.
संताजी घोरपडे आणि धनाजी जाधव ह्यांच्या मदतीने राणीने मराठ्यांचा स्वातंत्र्यसंग्राम यशस्वीरित्या पुढे नेला.
१७०७ साली शाहू महाराज सुटून आल्यावर वारसाहक्क संघर्षामध्ये शाहूंचा विजय झाला आणि २ गाद्या तयार झाल्या कोल्हापूर आणि सातारा.नंतर राजकारण आणि सत्ता यांच्यामध्ये ताराराणीचा प्रभाव कमी होत गेला.ताराराणींचे निधन ९ डिसेंबर १७६१ रोजी झाले.

तेव्हा या पुस्तकाची पाने वाचनीय वाटली . A Social History of the Deccan, 1300-1761: Eight Indian Lives, Volume 1By Richard M. Eaton

आमची आवड चित्राविषयी...
जुन्या काळी भारतात ज्याला यथातथ्य व्यक्तिचित्रण (प्रत्यक्ष व्यक्तीच्या समोर बसून केलेले) म्हणता येइल, असे फारसे असलेले दिसत नाही. त्या त्या शैलीतील ठराविक संकेतांप्रमाणे चित्रण केले जायचे. मुख्य म्हणजे तेंव्हा फोटोग्राफी, वर्तमानपत्रे इ. नसल्याने अमूक व्यक्ती खरोखर कशी दिसते, हे फक्त प्रत्यक्षात बघणारालाच कळायचे. त्यामुळे खुद्द चित्रकारांनाच अमूक व्यक्ती प्रत्यक्षात कशी दिसते, हे ठाऊक नसायचे. 'छत्र-चामरधारी' 'कमलनयना' 'पीतवसना' अश्या शाब्दिक वर्णनांना अनुसरून साचेबद्ध चित्रण केले जायचे. त्यामुळे ही चित्रे कलात्मक दृष्ट्या सुंदर असली, तरी त्यांना तसे ऐतिहासिक मूल्य फारसे नसते.