रारंग ढांग - एक सो सो पुस्तक !

हे पुस्तक आमच्या ईच्छा यादीत होतं... आता नाही घेणार :)

पुस्तक मला नक्कीच आवडलं. आणि नेमक्या ज्या गोष्टी तुम्हाला आवडल्या नाहीत त्याच मला प्रचंड आवडल्याने पुस्तकाची पारायणेही झाली.

कथा खिळवून ठेवणारी आहे. शैली ओघवती आहे. आवश्यक त्या घटना योग्य मांडल्या आहेत. नायक सामान्यातलाच आहे.
पुस्तकाची शैली आवडणे / न आवडणे हा वैयक्तीक विषय आहे. शैली मोहक अथवा कशी असावी हे लेखकाच्या हातात आहे. कथानक किती फुलवायचे हा लेखकाचा प्रश्न आहे. कथा जर एका पॉइंटपासून सुरु होत असेल तर त्याच्या आधीच्या घटना किती रंगवल्या हा भाग दुय्यम ठरतो.

आम्ही तर बाबा रारंड ढांग ज्याला त्याला रेफर करत असतो.

फिल्डवर काम करणाऱ्याला त्याच्या आकलनाप्रमाणे व्यापक हित लक्षात घेऊन आवश्यक असेल तसे काम न करू देता केवळ नियम व शिस्त या सबबीखाली बसेल तसे काम करून घेणे, मग त्या माणसाने आदेश व नियम धाब्यावर बसवून लोकहितासाठी बंडखोरी करणे वगैरे कथेत होत जाते.

तुम्ही एका ओळीत अमिताभ, धर्मेंद्र, दिलीप कुमार, अमीर खान, सलमान खान, अक्षय कुमार, सन्नी देओल, मॉर्गन फ्रीमन, क्लिंट ईस्टवूड, मेल गिब्सन, निकोलस केज, सिल्वेस्टर स्टॅलोन, ऑर्नॉल्ड, टॉम क्रूझ आणि ९०% हॉलीवूड + बॉलिवूड कलाकारांच्या अख्ख्या कारकिर्दीचा आढावा घेतला आहे.

जब आदमी मर जाता है तो पिछे क्या रहता है सिर्फ यादगारी !!!

मला तर हे पुस्तक आवडले.

यातील वातावरण, एकेक व्यक्तिरेखा, संवाद, घटना, ध्येय, शिस्त, मुल्ये, नोकरशाही, आव्हाने, खडतर कष्ट, योग्य काय अन अयोग्य काय याचे द्वंद्व. जर परदेशात असे पुस्तक आले असते तर नक्की सिनेमा, मालीका तयार झाली असती असे वाटते.

बाकी ले. विश्वनाथ मेहंदळेचे वडील मुंबईतली नोकरी का सोडली व नवी नोकरी का धरली हा प्रश्न प्रकरण बाराच्या शेवटच्या पानावर विचारतात (पान क्र. ९१, ९२) व विश्वनाथ त्यचे उत्तर प्रकरण सोळा शेवटचे पान (क्रमांक १२०) वर देतो.
मुंबईच्या वाढत्या गर्दीत, अनेकांच्या घरी पिण्याचं पाणी तासभरदेखील येत नाही. लक्षावधी लोकांना घरच नसल्यानं उन्हाळे पावसाळे फुटपाथवर काढावे लागतात. अशा परिस्थीतीत आकाशात घुसणार्‍या काँक्रिटच्या इमारतींचं बांधकाम करताना ह्या लोकांविरुद्ध एखादा अमानुष गुन्हा केल्यासारखं मला वाटू लागलं.
इथं रस्ते बांधताना, ह्या प्रदेशात राहणार्‍या लोकांच्या तरी ते उपयोगी पडतील अशी भावना मनाशी होती. त्यांचं जीवन सुखी करण्यासाठी आपण काही करत आहोत असं मला वाटत होतं.

त्या व्यक्तीरेखेच्या दृष्टीने पुरेसे आहे असे वाटले निदान मला तरी. म्हणजे त्याचे वडील स्वातंत्र सैनीक होते, त्यांची मुल्ये, देशसेवेचे व्रत इ इ विश्वनाथवरचे संस्कार बघता.

शब्दांचा फाफटपसारा न करता १७५ पानामंधे एक सुंदर नाट्य उभे केले आहे असे मला वाटले. पुस्तक आवडले.

पण यशवंता तुला नाही ना आवडले? ओक्के ना! काय फरक पडतो :-) इट्स ऑल राईट.

मलाही पुस्तक खूप आवडले.

>>शब्दांचा फाफटपसारा न करता १७५ पानामंधे एक सुंदर नाट्य उभे केले आहे .
ह्याच्याशी सहमत.
कथा खिळवून ठेवणारी वाटली. धागालेखकाची वरील मते पटली नाहीत.

अप्रतिम पुस्तक.

एक सुरेख चित्रपट तयार करता येईल एवढी सुंदर कादंबरी. इतके पैलू आहेत की त्याबाबत लिहिता लिहिता थकून जाईन. तुमचा प्रश्न असा आहे की केवळ लष्करासंबंधी आहे म्हणून लोकांना आवडले का? या प्रश्नाचे उत्तर मी तरी संपूर्ण नकारार्थी देईन. उठसूठ राष्ट्रप्रेमाच्या गफ्फा हाणणार्‍यांना लष्करी शिस्तीच्या टीकाकाराला केंद्रबिंदू ठेवून लिहिलेली कथा अजिबातच आवडणार नाही. किंबहुना इथे लष्कर ही एक प्रातिनिधिक व्यवस्था आहे, कदाचित सर्वात घट्ट (Rigid) व्यवस्था असल्याने विश्वनाथ नि या व्यवस्थेचा संघर्ष हा अधिक स्पष्टपणे दिसू शकतो, नि संकेतार्थाने (subtleties) लिहिलेले डोक्यावरून जाणारे आमच्यासारखे अल्पमतीदेखील तो समजू शकतात.

विश्वनाथ हा एक प्रोटगॉनिस्ट आहे. अशा व्यक्तीने नेहमी सर्वसमावेशक, व्यापक असे तत्त्वज्ञान सांगावे अशी अपेक्षा नसते. एखादे लहानसे तत्त्वदेखील प्राणपणाने - कदाचित त्याहुन अधिक... - जपावे एवढी बांधिलकी फारच थोड्या व्यक्तींमधे आढळते. अशी व्यक्ती कोणत्याही प्रकारे प्रसिद्ध होत नाही परंतु समाजाच्या दृष्टीने - एखाद्या पेज्-थ्री कलाकारापेक्षा, उद्योगपतीपेक्षा, खेळाडूपेक्षा - अधिक सकारात्मक मूल्ये जपत असते. हा वारसा अस्तंगत होण्यापासून जपणे हे - बहुसंख्यांकांच्या खिजगणतीत नसलेले - कार्य ही व्यक्ती साध्य करते. कर्मकांडांचा वारसा संभाळायला तुम्ही आम्ही एका पायावर तयार असतो कारण त्यामुळे स्वार्थाला टिचभर देखील धक्का बसत नाही. पण असे ठाम विचार जे प्रसंगी स्वरूपानंदांनी म्हटल्याप्रमाणे ' ते आहुती साधकाचीच मागे' असे असते ते निर्धाराने जपणे हे अतिशय दुर्मि़ळ आहे. लष्कर ही एक व्यवस्था आहे नि त्याचे काटेकोर नियम आहेत, उघड चुका दिसत असल्या तरी व्यवस्थेने स्वीकारलेल्या नियमावलीनुसार असल्याने त्यांना अनुसरावे हा दुराग्रह नि त्यासाठी - मुळात जिच्या अभिवृद्धीहेतूने व्यवस्था निर्माण केली जाते त्या - व्यक्तीला दुय्यम समजण्याची प्रवृत्ती बळावणे नि त्याविरोधात एका व्यक्तीने ठामपणे उभे राहून स्वतःचे वैयक्तिक आयुष्य, स्वार्थ पणाला लावून निर्माण केलेले हे माणुसकीचे, व्यवस्थेतील सहकार्‍यांशी असलेल्या व्यवस्थाबाह्य बांधिलकीचे एक सुंदर शिल्प - जे दुर्दैवाने मृत्युलेखाच्या स्वरूपात उभारावे लागते - नि व्यवस्थेमधे हे बसत नाही या एकाच कारणासाठी आठ माणसांच्या मृत्यूला कारणीभूत होणारी आणि त्या व्यवस्थेच्या दृष्टीने बेकायदेशीर परंतु न्याय्य आणि निरपेक्ष कृती करणार्‍या व्यक्तीच्या विरोधात उभ्या राहिलेल्या व्यवस्थेच्या अधिकारी(!) व्यक्ती, त्या व्यवस्थेतील सहृद्य परंतु निष्क्रिय व्यक्ती, त्या व्यवस्थेच्या निमित्ताने विश्वनाथच्या संपर्कात आलेले नि कुठेही गुंतायचे नाही अशा विलक्षण टोकाच्या संवेदनशील विश्वनाथशी बांधले गेलेले लोक नि या सार्‍यांना सामावून घेणारे विलक्षण नाट्य हे इतके भावले की कितीही वेळा वाचली तरी ही कादंबरी नेहमीच चिरतरूण वाटते.

अर्थात विशिष्ट आडाखे मनाशी घेऊन वाचली तर अपेक्षाभंग होईलच. समोरच्याच्या 'अपेक्षेप्रमाणे' अभिव्यक्त होणारी माध्यमे आजूबाजूला भरपूर असताना ही कादंबरी नक्कीच अशा व्यक्तिंचा अपेक्षाभंग करेल. हिंदी - खरेतर पंजाबी - चित्रपटात जसे, 'एक हिरो, एक हिरविण एक आयटेम साँग, मारामारी थोडी आणि एक हवी बाग; एक हिंस्र विलन आणि कामेडियनची साथ, थोडे फारिन थोडे जंगल झाले आमचे काम' अशा साच्यात असते किंवा हल्ली कथा म्हटले की 'ट्विस्ट इन द टेल' हवीच असे काहीसे रूढ होते आहे तसे काहीसे घडू शकते.

बाकी तुमच्याबद्दल सहानुभूती वाटते. असो.

मला स्वतःला रारांग ढांग हे पुस्तक आवडलं...
अशासाठी की या पुस्तकात वाचकांसमोर एक वेगळा विचार मांडलेला आहे.
आपणां भारतीयांसाठी शक्यतो सेना, संरक्षण डिपार्टमेंटस, डिआरडीओ या सॅक्रेड काऊज (मराठी प्रतिशब्द?) मानल्या जातात...
या संस्था कधी काही चुकीचं करणारच नाहीत, त्यामुळे यांच्यावर टीका चालू द्यायची नाही अशी सर्वसाधारण मानसिकता असते...
या पार्श्वभूमीवर रारांगढांगमध्ये वर्णन केलेली परिस्थीती अधिक संभवनीय आणि म्हणून अधिक उल्लेखनीय वाटते...

"शैली आणखी आकर्षक असायला हवी" म्हणता?
व्यं माडगूळकरांची पुस्तकं वाचून काय त्यांचा चावटपणाच नुसता घेतलात का?
(माडगूळकर, क्षमा करा)

हे पुस्तक मला आवडले की नाही हे माझ्या सदस्य नामावरून कळतेच आहे :-) सध्या एकच म्हणेन की मला स्वतःजवळ एकच पुस्तक बाळगायची वेळ येते तेव्हा ते पुस्तक रारंग ढांगच असते.

रारंग ढांग वर अर्धा लेख लिहून बरेच दिवस पडून आहे. पूर्ण करून नक्की टाकेन.

आदिजोशी, रमताराम, पिवळा डांबिस ,यांचे प्रतिसाद वाचून पुस्तक वाचावेसे वाटतेय.

पुस्तक वाचले आहे. अगदी खूप स्फूर्तिदायक नसले आणि भाषासौष्ठवाच्या दृष्टीने आकर्षक नसले तरी गोष्ट आवडली. तुम्हाला सो सो वाटले हा कदाचित तुमच्या वाढीव अपेक्षांचा परिणाम असावा.

मला हे पुस्तक आवडलं होतं. नेमक्या यशवंतला न आवडलेल्या कारणंसाठी. थोडक्यात, फापटपसारा न करता लिहिलेल्या अनलंकृत शैलीमुळे.

कथानक नेहमीचं असलं तरी वेगळ्या पार्श्वभूमीमुळे लोकांना आवडलं असावं. अर्थातच इथे एक गोष्ट आहे, कोणतीही कला, साहित्य आवडणं किंवा न आवडणं हे आस्वाद घेणार्‍या व्यक्तीला अनुभवण्याच्या त्या क्षणी काय वाटलं यावर अधिक अवलंबून आहे. एका माणसाला एखादं पुस्तक खूप आवडेल तर तेच पुस्तक आणखी एखाद्याला हातात धरावं असंही वाटणार नाही. हेही शक्य आहे, की आज खूप आवडलेली गोष्ट काही महिन्यानी किंवा वर्षानी अजिबात आवडणार नाही. कदाचित याच्या उलटही होऊ शकेल.

तेव्हा तेही ठीकच आहे! इथे काही दिवसांपूर्वी "द अल्केमिस्ट" बद्दल आलेल्या धाग्याची आठवण झाली. तेव्हाही याच स्वरूपाची चर्चा झाली होती. तर यशवंता, तुला पुस्तक नाही आवडलं तरी काही प्रॉब्लेम नाही. काही वर्षानी परत वाच, कदाचित तेव्हा आवडेल!!! ;)

मी जरी या पुस्तकाची पारायणे केली नसली तरी पुस्तक वाचल्यावर अतिशय आवडले होते, तसेच अनेक मित्रांना वाचायला सांगितले होते.
अर्थीत मला आवडलेली एखादी गोष्ट दुसर्‍याला आवडावीच असा माझा आग्रह नाही. व्यक्ति तितक्या प्रकृती.
आदि जोशी, रमताराम व सहज यांचे प्रतिसादही आवडले.

मला रारंगढांग आवडलं होतं. त्यात सगळ्यात आवडलं ते साध्या साध्या वाक्यांतून त्यांनी साधलेला परिणाम व इतक्या सोप्या शब्दांतूनही चित्र डोळ्यासमोर उभं करण्याची ताकद. थोडक्यात लेखकाची सोपी परंतू चित्रदर्शी शैलीच मला आवडली.

हलके घेण्यासाठी: काहिंना कुठलीच प्रसिद्ध किंवा सगळ्यांना आवडणारी गोष्ट आवडत नाही / तितकीशी आवडली नाहि असे सांगायला आवडते. तुमचे तसे नसावे अशी खात्री आहे म्हणा :)

मला सूरूवात रोचक वाटली होती, पण नंतर नंतर कंटाळा आला. पावसाळ्यातच वाचत होतो. इच्छा असूनही काही कामधाम हाताशी नसल्याने किंचीत नैराश्यभाव मनात असतानाच पूस्तके वाचायचा सपाटा लावला होता, पूस्तक वाचताना मी अजारी पडलोय की काय असं वाटायला लागलं होतं, त्याकाळी मला अपेक्षीत होत तेव्हडं उत्कंठा चाळवणारं वाटलं नाही. माझ्या संवेदनाच बोथट/बधीर झाल्या असव्यात हा तूम्ही फार चांगला शब्द वापरलाय, हे माझ्या बाबतीत घडलंही असावं, कदाचीत फोर्साइथची पूस्तके (कल्पनीक साहस कथा) वाचायची चट्क लागलेली असताना तर तसही हे पूस्तक मनाला चाटून जाणं अशक्यच होतं.

अवांतर :- माझी अशीच फसगत अग्निपंख वाचताना झाली होती. पूस्तकाचा फोकस टीम हँडलिंग/मॅनेजमेंट ज्याअनूशंगाने भारतीय नोकरशाही मनोवृतीचा वेध असं आहे (अर्थात हे नाव दील असत तर कोणी विकतही घेतलं नसतं म्हणा), आणी मी आपलं उगीचच कलाम साहेबांच म्हणून पूस्तकातून काहीतरी भरीव शिकायला मिळेल/रॉकींग फंडे असतील अशी भाभडी आशा ठेवली होती.... दर्जेदार पण कंटाळवाणे पूस्तक.

सुमारे तीस वर्षांपूर्वी वाचलं होतं. वाचताना कंटाळा आल्याचं आठवतं. आवडलं नव्हतं.
सुमारे पंधरा वर्षांपूर्वी वाचलं. रसास्वाद वगैरे काही आठवत नाही. आवडलं नाही.
आता.... वाचणार नाही. फक्त प्रतिक्रिया आणि रसग्रहणंच वाचेन.

मला हे पुस्तक प्रचंड आवडलेलं आहे. वर आदि, ररा, संदीप, सहज, पिडां वगैरेंनी जे लिहिलं आहे त्याच्याशी शब्दशः सहमत आहे. त्या व्यतिरिक्त काय लिहिणार?

एक आठवतंय... हे पुस्तक वाचताना आधाश्यासारखे एका बैठकीत वाचून काढले होते. पण नंतर मात्र बराच काळ हे पुस्तक मनात रेंगाळत राहिले होते. हेच यश असावे त्या पुस्तकाचे.

या लेखकाचे 'एका स्टुडीओचे आत्मवॄत्त' वाचले आहे

मला तर पुस्तक प्रचंड आवडले ब्वॉ. लेखकाने चित्र अगदी डोळ्यासमोर उभे केले आहे. शैली एकदम ओघवती आहे आणि पुस्तक वाचायला सुरु केल्यावर वाचुनच संपवले होते. पेंढारकर जेव्हा ढांगेचे वर्णन करतात तेव्हा तो पर्वत अगदी जिवंत भासतो. ते वातावरण मोजक्या शब्दात अगदी प्रभावीपणे समोर ठेवले आहे. मी तर असे म्हणेन की जर कोणी अजुन हे पुस्तक वाचले नसेल तर त्वरित वाचुन काढावे.

असे एक पुस्तक असल्याचे मध्ये डॉक्टर साहेबांच्या लेखावरुन कळले होते. तेव्हा वाचण्याची तयारी केली होती पण राहूनच गेले. अर्थात डॉक्टर साहेबांनी सुचवलेले 'युद्ध जिवांचे' वाचायला देखील आम्हाला त्यानंतर वर्ष लागले होते म्हणा. अदितीने हे खरेदी केले तेव्हा मात्र तिथे असूनही ते खरेदी करावेसे वाटले नाही येवढे मात्र खरे.

आता येवढी चर्चा विचर्चा घडलीच / घडत आहे तर पुस्तक वाचावेच असे वाटू लागले आहे. काही व्यक्तिगत आदराच्या व्यक्तिंनी पुस्तकाला येवढी शाबासकी दिल्यावर आता वाचणे मस्टच.

प्रस्ताव व चर्चा वाचून पुस्तक वाचावेसे वाटत आहे.