संस्कृत - असंस्कृत

लपले त्यावरी टपले सारे, ओळखीचे चोर गं! कुठल्या लावणी कि काव्य आहे ते आठवत नाही.सविस्तर प्रतिक्रिया नंतर.
प्रकाश घाटपांडे

सहजराव !
तुम्ही विषय मस्त मांडलाय, पण आम्हालाही घाटपांडे साहेबांप्रमाणे जरासा वेळ हवाय !
कारण जराशा नाजूक विषयावर लिहायचे असल्यामुळे जरा घाई करत नाही !
बाकी तुमची डेअरींग सभ्य संस्कृतीत बसेल का ? याच विचारात आम्ही सध्या तरी व्यस्त आहोत !

अवांतर ;) बाकी शंकाराचार्यांचे श्लोक अष्टके यांचा संदर्भासाठी योग्य ठिकाणी योग्य वापर केला आहे !
तुमच्या अभिरुचीची आणि पाहण्याच्या दृष्टीकोणाची दाद दिली पाहिजे !

प्रा.डॉ.दिलीप बिरुटे

लेख फारच आवडला सहजराव!

>>>बंधन घातले की मनुष्यस्वभावच असा आहे की तोडणारच.

हे अगदी योग्य आहे. म्हणून बंधन नाही, पण जबाबदारीची जाणीव करून देणे आणि एकमेकांशी (आई-वडील आणि मुले) कुठल्याही विषयावर "योग्य भाषेत" चर्चा करता येण्यासारखे वातावरण घरात असले पाहीजे, संवाद असला पाहीजे असे वाटते. त्यामुळे बर्‍याच गोष्टी सुखकर होऊ शकतात.

विकास

'मैत्र' ही किरण यज्ञोपवित यांची एकांकिका ही मिळून सार्‍या जणी च्या वर्धापन दिनाला एकदा पाहिली होत. त्यात हे अंतर्मनातले संवाद सैतानाचे विचार म्हणून प्रतिबिंबित असे दाखवले होते. मनातील द्वंद्व फारच सुंदर दाखवले आहे.
सहजराव आपण या उपेक्षीत 'विषया' ला वाचा फोडल्या बद्द्ल आभार. सगळ्यांनी भरभरुन प्रतिक्रिया द्याव्यात.

प्रकाश घाटपांडे

आजचा लेख खरोखरच उत्तम (नुसताच बरा नाही)! काही काही गोष्टी तर अगदी मनातल्या बोलताय असे वाटले. पटकन विचार आले ते लिहीते आहे. (प्रतिसादांना फाटे फुटायला लागले की अजून लिहीन!). पण लेख ज्या मोकळेपणे लिहीला आहे आणि जसा मांडला आहे ते विशेष करून आवडले.

उदा:
>>स्त्री-पुरूष दोघेही एकमेकांशिवाय अपूर्ण आहेत. ते पुर्णत्व करण्याच्या ऐवजी वर्चस्वाच्या लढाईत कसे काय अडकले गेले?
>>माझ्यामते वयाची किमान २५ वर्षे पुर्ण, कमीत कमी २ ते ५ वर्षे जगाचा अनुभव म्हणजे स्वःताच्या पायावर उभे रहाणे, शिवाय नोकरी करत एकटे रहणे (एकटे ह्या करता की घर कसे चालवायचे हे शिक्षण कोणाच्याही मदतीशिवाय) ह्या शिवाय कूठल्याही सर्वसामान्य व्यक्तिला लग्न करायची लायकी येत नाही.
>>खर्‍या अर्थाने सूखी व्हायचे असेल तर मात्र जोडीदाराला सुखी करावे लागेल.
>>जर एकमेकांच्या कलाने घेत तुम्ही तुमचे कोडे नीट सोडवले तर तुमच्या सगळ्या (शारीरिक (पेटपूजा, देहपूजा), मानसिक / वैचारिक) भूका, चोचले पुरवले जातील, अन्यथा यू आर स्क्रूड.

अगदी खरे.

>>जाणत्या वयापासून ह्या आर्कषणाच्या थोड्या धूंदीत असलेल्या किंवा असलेली वर असंस्कृत, बहकलेला/ली अशी लांच्छन का आली?
मुलामुलींनी मोकळेपणे वागणे आणि छचोरपणा/सैल वागणे या दोन थोड्या वेगळ्या गोष्टी आहेत. सगळ्याचा तोल सांभाळता आला तर उत्तम, पण प्रत्येकालाच ते जमत नाही. जास्त चिकित्सा करीत नाही , तुम्हीच म्हणालात म्हणून :-).

>>थोडेफार अंगप्रदर्शन हा अपराध कसा काय झाला?

सामान्य माणसांच्या मर्यादा पडतात. लहान कपडे म्हणजे किती लहान हे सीमारेषेवरचे ठरतील हे कोण सांगणार? त्यापेक्षा अंग झाकून टाकलेले बरे अशा विचारातून हे सर्व आले असावे. अर्थात काय योग्य काय अयोग्य हे ज्याने त्याने आपल्या विचाराने ठरवावयाचे स्वातंत्र्य त्याला / तिला हवे - समाजाला काय वाटेल असे विचार करण्याची गरज भासू नये.

`आमच्या शाळेतल्या वाड्यावस्त्यांवरच्या थोराड मुलांना तमाशाचे फार आकर्षण . गावात तमाशे कायम. आमच्या देव गुरुजींना ते आवडायचे नाही. ते म्हणायचे " अरे सकाळी सकाळी मिश्री लावताना या बायांची थोबाड बघा. ओकायला येईल. गोरे गोमटे रंग लावलेले असतात तोंडाला. चालले लगे तमाशाला' आकर्षणा बद्दल ते म्हणायचे 'वान्याच्या पोराला भजी खावीशी वाटतात, हॉटेल वाल्याच्या पोराला गुळ खोबरं खावस वाटतं.'

पण खर्‍या अर्थाने सूखी व्हायचे असेल तर मात्र जोडीदाराला सुखी करावे लागेल.

सुख सुख म्हणताहे दु:ख ठाकोनी आले , भजन सकळ गेले चित्त दु:श्चित्त झाले
(असमर्थ)
प्रकाश घाटपांडे

>>थोडेफार अंगप्रदर्शन हा अपराध कसा काय झाला?

अमेरिकेत न्यू जर्सी मध्ये एका मुलीवर बलात्कार झाला तेव्हा, बील ओ रायली म्हणाला "हॉल्टर टॉप घालून रात्री न्यू यॉर्क मधून फिरले तर असेच होणार"

साधारण दोनेक वर्षांपूर्वी मुंबईत एका मुलीवर पोलिसाने बलत्कार केला तर प्रमोद नवलकर म्हणाले होते की "आमच्या काळातील मुली नाही हो अश्या चौपाटीवर फिरायला जायच्या!"

प्रमोद नवलकर आणि बिल ओ रायली दोघांनीही आपला हा लेख वाचावा!

अवांतर: ' सुचना' मात्र जाम आवडली!

>>थोडेफार अंगप्रदर्शन हा अपराध कसा काय झाला?

त्यावरून दोस्ताना सिनेमातील अमिताभचा एक डायलॉग आठवला:

बिकीनीत समुद्रावर चालणार्‍या झीनतच्या मागे एक दारूडा शिट्या वाजवत मागे लागतो. ती त्याला (इश्टाईल मधे) पकडून पोलीसचौकीत घेऊन येते आणि इन्स्पेक्टर अमिताभ कडे तक्रार करते. तीच्या कडे पाहात अमिताभ म्हणतो, " इस तरह के कपडे पेहेन्कर अगर आप रस्ते पे घुमने जायेंगी तो लोग सिटीयॉ नही बजायेंगे तो क्या मंदीर की घंटीया बजायेंगे ?" (माझ्या हिंदीबद्दल मराठी प्रमाणेच माफी!) या त्याच्या एका कॉमेंटनंतर झीनत त्या सीनेमात अंगभर वेषातच दाखवली आहे...

नीट विचार करून उत्तर लिहितो. पण हा विषय प्रौढ सभ्य समाजात शंभर टक्के चालण्यासारखा असावा असे माझे मत आहे. सुसंस्कृत समाजात हे डेअरिंगबाज मुळीच वाटू नये, सामान्य वाटावे.

हा विषय चर्चेला काढल्याबद्दल धन्यवाद.

स्त्रीदेहाचे आर्कषण ही नैर्सगीक देण आहे (देहाचे आर्कषण ही नैर्सगीक देण आहे) व विशीष्ट वयात व वेळेतच येणारी आहे

लांब रुंद पिकला बिघा
याची कुठवर ठेवशील निगा ?

बंधन घातले की मनुष्यस्वभावच असा आहे की तोडणारच. माझ्या पहाण्यात कित्येक कडकशिस्तीतल्या घरातील मुलींनी एकदम मवाली गणला जाईल अश्या मुलांशी पळून जाऊन लगन केले आहे

सुरेख वस्तू म्हणजे आवतणं जगा
याला कुंपण घालशील किती ?

आपण सतत इतरांना, (विशेषता "सुखपाखरांना") जज् / पारखत असतो, कठड्यात उभे करुन त्यांच्या विषयी प्रतीकूल (बर्‍याचदा असूयेने) निकाल देत असतो.

मूळ जमीन काळं सोनं
त्यात नामांकित रुजलं बियाणं
तुझा ऊस वाढला जोमानं
घाटाघाटानं उभारी धरली
पेरपेरांत साखर भरली
नाही वाढीस जागा उरली
रंग पानांचा हिरवा ओला

प्रत्येकाला आपल्या सर्व इच्छा, कामना, वासना पूर्‍या व्हाव्या असे वाटते. पण बर्‍याचदा ह्यासाठी आपल्याशिवाय दुसर्‍याची साथपण लागते. जर एकमेकांच्या कलाने घेत तुम्ही तुमचे कोडे नीट सोडवले तर तुमच्या सगळ्या (शारीरिक (पेटपूजा, देहपूजा), मानसिक / वैचारिक) भूका, चोचले पुरवले जातील,

जात चोरांची लई हिकमती
आपली आपण धरावी भिती
अर्ध्या रात्री घालतील घाला
तुझ्या उसाला लागलं कोल्हा

(कोल्हा)
प्रकाश घाटपांडे

सहजराव,

अतिशय उत्तम लेख!

शिवाय हा लेख आणि याला सन्माननीय सदस्यांकडून आलेल्या प्रतिसादावरून मिसळपाव हे एक सशक्त, सुदृढ आणि निरोगी असे संकेतस्थळ आहे याबद्दल माझ्या मनात तिळमात्रही शंका उरलेली नसून मी मनोमन सुखावलो आहे!

सहजराव, आपल्याकडून असेच उत्तमोत्तम लेख यापुढेही यावेत असे वाटते. मिसळपावचे सदस्य ते सहज झेलतील, पचवतील, आणि त्यावर तेवढ्याच तोलामोलाने आपले विचारही मांडतील अशी खात्री वाटते!

बाऊलमधे ठेवलेली मांस, चरबी व कमनीय देहावरचे पुष्ट अवयव एकाच मापात मोजायला पराकोटीची विरक्तावस्था पाहीजे.

च्यामारी कसली आल्ये विरक्ती? हे सगळे साले शब्दांचे रचलेले पोकळ मनोरे आहेत.

मला सांगा, शंकराचार्य दोन वेळा काहीतरी खातच असतील ना? त्यांनाही भूक लागतच असेल ना? जे काही खात असतील त्याची त्यांना चव तर लागतच असेल ना? मग झालं तर! उगाच कशाला वासना शमवण्याच्या वगैरे गप्पा मारायच्या? ते ब्रह्मचारी होते. अहो परंतु कुठलाही प्राणिमात्र म्हटला की लैंगिक भूक ही नैसर्गिकच गोष्ट आहे. शंकराचार्यांनी भले लग्नकार्य केलं नसेल, बाईपासून ते चार हात दूर असतील. तरीही निसर्ग कुणालाच चुकला नाही. शंकराचार्यांनादेखील स्वप्नदोषाचा विकार होऊन झोपेतल्या झोपेत त्यांचाही निचरा होत असेल/असलाच पाहिजे!

मग मारे दिवसभर,

' स्त्रियांचे स्तन आणि नाभिप्रदेश पाहून मोहात पडून तू उद्दीपित (मोहावेश ) हो ऊ नकोस. हे अवयव म्हणजे मांस आणि चरबी (वसा) यांत निर्माण झालेली केवळ विकृती होय.'

या गफ्फा मारायला शंकाराचार्य मोकळे तिच्यायला! :))

असो..

आपला,
आदितात्याचार्य!

(सूचना - अपघाती लिखाण, धोकादायक अशुद्धलेखन पूढे. चिकित्सेचा काळा चष्मा काढा अपघात टाळा.

हे बाकी सहीच! :)

तात्या.

--
मिसळपाववर शुद्धलेखनाबद्दलची फाजील चर्चा, मजकूरापेक्षा त्यातील शुद्धलेखनाला असलेले अवास्तव महत्व, भाषेचे-शुद्धलेखनाचे वगैरे जीवघेणे नियम, या गोष्टींना कमितकमी महत्व असेल. मिसळपाव ही सामान्य जनांची उठबस करण्याची टपरी आहे. येणार्‍याने इथं यावं, काय एखाददोन प्लेट खायची ती मिसळ खावी, वर थंडगार ताक प्यावं आणि म्होरच्या वाटंला लागावं! कसं? :)

अतिशय मुद्देसुद लिखाण! सहजराव तुमच्या नावाप्रमाणेच गंभीर विषय देखिल तुम्ही अतिशय सहजतेने मांडलाय.
भविष्यातही असेच विचारप्रवण लेखन आपल्याकडून अपेक्षित आहे.

लेख बहकलेला वाटला. वेगळ्याच गल्लीत सुरू होऊन भलत्याच चौकात संपला. पटलेल्या/न पटलेल्या मुद्यांबद्दल सवडीने.

प्रतिसाद आगाऊ, चिकित्सक स्वरूपाचा वाटल्यास नाईलाज आहे. लेखाचा प्रत्येकाने आपापल्या भूमिकेतून अन्वयार्थ लावला आहे असे त्याला वाटते. लेखात निष्कर्षाप्रत येण्यापुरता विदा नाहे असे त्याला वाटते.

>स्त्रीदेहाचे आर्कषण विशीष्ट वेळेतच म्हणालो याकरता की तुमची कितिही आवडती / कमनीय स्त्री असो, ती जर का तुम्हाला अजिबात आवडणार नाही अशी "वागली" तर कूठलीही वेळ असो तुम्ही त्या स्त्रीदेहात त्याक्षणी तरी रमणार नाही.

मानवी मनाच्या भावनांची निश्चित क्रमवारी असावी. जसे हताशेत भिती वाटत नाही/ हसू येत नाही. त्यामुळे हसणे/भिती क्षुल्लक गोष्टी व हताशा मुलभूत भावना मानणे अवास्तव आहे. पुन्हा मुद्दा मांसाच्या गोळ्याच्या बाजूने तर नाही वळला?

>थोडेफार अंगप्रदर्शन हा अपराध कसा काय झाला?
असे कायदे परदेशातही असावेत. सार्वजनिक ठिकाणे काय कपडे घालावेत हा अपराध असू शकतो. खाजगीत तुम्ही काय करता यात सरकार/समाज लुडबूड करते असे वाटत नाही.

>सहजीवन, दैनंदीन आयुष्यातील स्थीरता, सहजता ह्या किती समाधान देऊन जातात.
वयोमानानुसार समाधानाच्या व्याख्या बदलत असाव्यात. हे नैसर्गिक असावे.

>अती (खुप चॉइस) झाले की निसर्गनियमाने परत एकाच विशीष्ट निवडीला महत्त्व येते.
इथे कुठली 'विशिष्ट निवड' अपेक्षित आहे?

किरकोळ निरीक्षणे:

>...मोजायला पराकोटीची विरक्तावस्था पाहीजे.
किंवा तसे वय. कारण पुढे आहेच..
>...हे) व विशीष्ट वयात व वेळेतच येणारी आहे.

>अशाकरता म्हणालो की उद्या कोणीच पाहीला नाही.
कधी म्हणाला? इथे संदर्भ वाटला नाही. भरीचे वाक्य असावे.

>ह्याबाबतीत स्त्रीयांचा मेंदू, पुरूषाच्या मेंदूपेक्षा आधीक प्रगल्भतेने काम करतो.
मुद्दा नाही समजला. नक्की कसा?

>स्त्री-पुरूष दोघेही एकमेकांशिवाय अपूर्ण आहेत.
इथून पूर्ण नवा लेख सुरू होतो असे त्याचे मत आहे.

>शेवटी मनात विचार येतो मग हे असेच कोणी कधीही कूणा बरोबर ही?
वाक्य समजण्यास असमर्थ. बरेच संदर्भ या लेखाबाहेरचे दिसतात.

हलके घ्या:
>माझ्या 'पहाण्यात' कित्येक कडकशिस्तीतल्या घरातील मुलींनी एकदम मवाली गणला जाईल अश्या मुलांशी पळून जाऊन लगन केले आहे.
अरेरे.. तुम्ही तुलनेने 'सालस' असाल ;)

१/श्री. सहज यांच्या या लेखाच्या प्रारंभी 'भज गोवन्दम' मधील जे कडवे आहे ते मी एका प्रतिक्रियेत उद्धृत केले आहे. त्यात काही चुका आहेत. एक संस्कृत रूपही चुकले आहे.पण जो सर्वसाधारण अर्थ दिला आहे तो मूळ कडव्याच्या अर्थाशी प्रामाणिक आहे हे नि:संशय.
*
२/ श्री.सहज लिहितात "माझ्या मनात स्वभाविक प्रश्र आला की अरे जर का शंकराचार्यांसारख्या अधिकारी व्यक्तीने शेकडो वर्षांपूर्वी हे सांगीतले. ते "ऑलमोस्ट अधिकारी" किंवा एकदम जवळच्या व्यक्तीला सांगितले असावे. ....."
हे अनुमान पटण्यासारखे नाही. त्यात "मूढमते " असे संबोधन आहे. तसेच पुढे "भगवद्गीता किंचिदधीता |" असेही म्हटले आहे. ते 'ऑल्मोस्ट अधिकारी " व्यक्तीच्या संदर्भात संभवत नाही. आद्यशंकराचार्यांनी हे सर्व सामान्य मुमुक्षु साठीच रचले आहे.म्हणूनच आज सार्धसहस्र (१५०० ) वर्षांनीही ते आपणाही उपलब्ध आहे.
*
३/देहासक्ती ही स्वाभाविक आहे याची आद्यशंकरांना जाणीव होतीच. म्हणून तर त्यांनी " या मोहात पडू नकोस असा उपदेश केला. काम,क्रोधादि विकार नैसर्गिकच अहेत.पण मोक्ष हवा असेल तर त्या विकारांवर संयमाने विजय मिळवायला हवा.त्यासाठी देहासक्ती जायला हवी.मणून "देह म्हणजे रक्त.मांस, चरबी इ.चा पुंज,श्लेष्मा,मल,मूत्र,रोगजंतू यांचे कोठार अशी वर्णने आहेत. तारुण्यात सुंदर दिसणार्‍या देहाचे अपरिहार्य वृद्धत्वात काय होते याचे वर्णन ज्ञानेश्वरीतही आहे. (अ.१३,ओव्या ५५० ते ५८०).
*
४/(चौर्‍याऐशी लक्ष योनी, पुनर्जन्म, मोक्ष इ. वर माझा तिळमात्र विश्वास नाही. सद्ध्या रिचर्ड डॉकिन्स (डीएडब्लुकेआय एनएस )
ज्याचा नित्य उदघोष करीत आहे त्या डार्विन उत्क्रांतिवादालाच मी विश्वासार्ह मानतो.)
*
५/ बाकी लेखांत आणि प्रतिक्रियांत व्यक्त झालेली मते ही आधुनिक पुरोगामी समाजातील मान्यता प्राप्त विचारांनुसारच आहेत.
.........यनावाला.

नमस्कार,
अश्या विषयांवर खुलेपणाने लेखन आणि चर्चा मराठी संकेतस्थळांवर या पूर्वी झाली नसावी आणि त्यामुळे वैचारिक लेखन आणि वाचन करणारे सदस्य खूष झाले असावेत असा कयास आहे. अश्या (तथाकथित) 'ना़जूक' विषयावर आपण लेखन केलेत हे अभिनंदनीयच.
(मागे मनोगतावर कमी कपडे आणि बळजबरी यावर चर्चा झाली होती.)

यनावाला म्हणतात त्याप्रमाणे,
>>५/ बाकी लेखांत आणि प्रतिक्रियांत व्यक्त झालेली मते ही आधुनिक पुरोगामी समाजातील मान्यता प्राप्त विचारांनुसारच आहेत.<<

लेख थोडा विस्कळित वाटला. पण विचार चांगलेच आहेत.

इस्लामी राजवटीमध्ये स्त्रीयांच्या कपड्यांवर बंधने आली आहेत का? म्हणजे त्यांनी लादलेले नियम म्हणून अथवा त्यांनी पळवून नेवू नये म्हणून. यावर कोणी तज्ञाने खुलासा करावा ही विनंती.

संतांनी आणि विद्वानांनी कोणी कसे वागावे यावर केलेली भाष्ये अनेक ठिकाणी दिसतात. सामान्य माणसाने समाजात कसे वागावे आणि रोजचा व्यवहार करीत असताना परमार्थात प्रगती होण्यासाठी काय करावे याबद्दल अनेक गोष्टी दिसतात. खरेतर भारतात सामान्य माणसाने व्यवहारात (संसारात) राहून परमार्थाकडे नजर ठेवून वागावे अशीच संतांची शिकवण दिसते. त्या पुढे जावून जे मुमुक्षु आहेत, ज्यांच्या मनात परमार्थप्राप्तिची ओढ निर्माण झाली आहे त्यांनी कसे वागावे हे सुद्धा दिसते. पुढे सिद्धावस्थेतल्या माणसाचे वागणे कसे असते त्यावर सुद्धा भाष्य दिसते. असे असता आपण जे वाचतो आहोत ते त्या संताने नक्की कोणाला सांगितले आहे ते आपल्याला लागू आहे का? याची शहानिशा करणे आगत्याचे ठरते.

अवांतर : 'सूचना' खास आहे :)

--लिखाळ.
मला बरेच काही समजते असे मला अनेकदा वाटते हेच माझ्या असमंजसपणाचे निदर्शक आहे.

पण खर्‍या अर्थाने सूखी व्हायचे असेल तर मात्र जोडीदाराला सुखी करावे लागेल. आज एखाद्याने तुमच्याकडे जर १०० रु मागीतले व तुमचा स्वतःचा अत्यावश्यक खर्च वगळता तुमच्याकडे १०० रु शिल्लक असतील तरच तुम्ही ते देऊ शकता. सुखाचे तेच आहे. जर आपल्याकडे स्वतःजवळ सुख नसेल तर दुसर्‍याला काय देणार? आयुष्याच्या सुरवातीला स्वतःसाठी सुख मिळवा व जोडीदार मिळाल्यावर त्याला/तिला सुख द्या. मगच ती व्यक्ती तुम्हाला देऊ शकेल.

हे मात्र लाख बोललात. अगदी खरं आहे हे.
लेख छान आहे. विचार करायला लावणारा आहे.
- प्राजु.

छान.........! अजून येऊ दे.

-दिलीप बिरुटे

लेख आणि चर्चा दोन्ही वाचण्याजोग्या आहेत...मधेच एकदम संस्कृतचे आणि शंकराचार्यांबद्दल शिक्षण झाले :-)

***********************************************************
http://shilpasview.blogspot.com/

सहजमामा, लेखणी का म्यान झाली आहे एवढी वर्ष?
लेख आणि चर्चा दोन्ही आवडले.

अदिती

लय भारी