वादग्रस्त, चाकोरीबाहेरची, धक्कादायक पुस्तकं - २

नवीन धाग्यासाठी खरंच धन्यवाद..
चर्चा मस्तच चाल्लीय.. वाचत आहे. मी बरीच पुस्तकं वाचली २ वर्षांपूर्वी पर्यंत.. आता काहीच वाचन होत नाही..आणि तेव्हाची वादग्रस्त्,चाकोरीबाहेरची पुस्तकं म्हणजे गौरी देशपांडेचीच.. बाकी नॉन फिक्शनच खूप वाचलं जातं..
त्यामुळे लिस्ट करून ठेवत आहे..त्यासाठी उपयुक्त चर्चा!

प्रतिसाद वाचत आहे..पण भर घालण्यासारखे आत्त काही नाही.
--लिखाळ.
नेहमी फॉरिनच्या देशात टूरचे दौरे करत असल्याने मराठी फारसे वाचत नाही :) - वार्‍यावरची वरात

दौर्‍यामध्ये मी "काबूल ब्युटीस्कूल हे पुस्तक वाचलं. वेगळं वाचलं. त्याचं परिक्षण इथे...
- (सर्वव्यापी)प्राजु
http://praaju.blogspot.com/

मी खूप पुर्वी एक 'सेंट्रल एसटी स्टँड' नावाचे पुस्तक वाचलं होतं. भन्नाट होतं. हे कुणी वाचलं असल्यास त्याची आणखी माहिती मिळू शकेल का? मी लेखक वगैरे सगळेच विसरलो आता. कदाचित नाव देखिल थोडंस वेगळं असेल. कथा एका ग्रामिण भागातील यष्टीत घडते. कुणाला आठवते आहे का?
-कोलबेर

वादग्रस्त वाचणारे मिपावर बहुदा कमी असावेत :-)
किंवा वयाप्रमाणे कुठचीच गोष्ट धक्कादायक वाटत नसावी बहुतेक.

पण धागा छान आहे. माहितीपूर्ण.

सुमारे १९०० पासून पुढच्या काळात अमेरिकेत अशी अनेक पुस्तके प्रसिद्ध झाली ज्याना या ना त्या गटाने, संस्थेने सर्वसामान्य जनतेच्या हाती लागण्याच्या दृष्टिने अहितकारक असे आव्हान दिले. आव्हान दिलेले प्रत्येक पुस्तक सरकारी लायब्ररी, शाळांमधून काढूनच टाकले जाते असे नाही ; पण जनमताचा रेटा असेल तर असे होऊ शकते. कुणाही व्यक्ती/संस्थेस अधिकृतरीत्या असे आव्हान देता येऊ शकते.

ही पहा त्या पुस्तकांची (एक) यादी :

' ते सतर दिवस' नांवाचे एक पुस्तक ३०/३५ वर्षांपूर्वी वाचले होते. एक फुटबॉल टीम‍ विमान अपघातात दुर्गम भागात अडकते. त्यात वाचलेले ७० दिवस तिथे कसे काढतात ह्याचे मनावर आघात करणारे वर्णन त्यात आहे. मी कितीतरी दिवस अस्वस्थ झालो होतो .

हे पुस्तक रविन्द्र गुजर यांचे आहे. दक्षिण अमेरिकेत अऍन्डिज पर्वतात ही घटना घडते.
पेरु मधला एक फुट्बॉल क्लब सामने खेळायला चिलीला जाताना विमानाला अपघात होउन अडकुन पडतो.
अपघातात जगलेले जीवघेण्या थंडीत कसे रहातात, गरजेपोटी आपल्याच मित्रांचे मांस खाउन कसे जगतात याचे चित्तथरारक वर्णन आहे.
महत प्रयासाने यातले दोन जण शेवटी शेकडो फुटांची चढण चढुण , आठ दिवसांनी बाहेरच्या जगात पोचतात. आणि उरलेल्यांसाठी मदत पाठवतात.
अपघातानंतर एकुण फक्त सात जण परत येतात.
हातात घेतले की हे पुस्तक खाली ठेववतच नाही.

मला चाकोरीबाहेरचे वाटणारे दुसरे पुस्तक म्हणजे पुलंचे 'एक शुन्य मी'.
पुलंनी यात गंभीर आणि भिडणारे लि़खाण केले आहे.
विषेशकरुन 'अंधश्रद्धा आणि आम्ही ' ' एक शुन्य मी' हे लेख चटका लावुन जातात.

शाम मनोहर यांचे कळ....
.... १९९८ मध्ये वाचले असावे... धक्कादायक नाही पण चाकोरीबाहेरचे आहे ...त्या क्षणी काय लिहिले आहे ते समजते परंतु एकूणच कादंबरी म्हणून हे सगळं काय चाललं आहे हे कळेनासे होते...बरोब्बर ...अगदी प्रायोगिक नाटकासारखे !!!. पण स्टाईल भन्नाट आहे....
त्यात ऍटॉमिक फिजिक्स आणि त्यात लागलेले शोध यांचे भरपूर उल्लेख आहेत.... तो एकदम इंट्रेष्टिंग प्रकार आहे....

______________________________
ही आमची अनुदिनी ... http://bhadkamkar.blogspot.com/

एलेव्हन मिनीट्स : पावलो कोएल्हो
कालच वाचले
वेदना दु:ख आणि आनन्द हे एकच असते.
वेदनेतुन आनन्द मिळतो
सॅडॉमाचोइझम आणि नैसर्गीक आनन्द यात नक्की फरक कोणता
सेक्स आणि आत्मिकआनन्द यावर बरेच उलटसुलट विचार आहेत.
वाचनिय आणि खरोखर धक्कादायक पुस्तक
याचे परिक्षण लिहीन मिपा वर लवकरच

पडत्या पावसाला पाहुन तुम्ही आतुन भिजला नाहीत तर स्वतःच्या कोरडेपणाची तारीफ करु नका तर हे मान्य करा की तुमच्या आयुष्यात भिजवणारे क्षण आलेच नाहीत

मला सुध्दा असेच एक पुस्तक वाचल्याचे स्मरते. नाशिक सीबीएस्...नाईटआउट....
कावळेसाहेब.....ड्रायव्हरचा एस्टी चालवीत असताना म्रुत्यू........
असे काहीसे सन्दर्भ होते का तुम्ही वाचलेल्या पुस्तकात?

>> मी खूप पुर्वी एक 'सेंट्रल एसटी स्टँड' नावाचे पुस्तक वाचलं होतं. भन्नाट होतं. हे >>कुणी वाचलं असल्यास त्याची आणखी माहिती मिळू शकेल का? मी लेखक वगैरे >>सगळेच विसरलो आता. कदाचित नाव देखिल थोडंस वेगळं असेल. कथा एका >>ग्रामिण भागातील यष्टीत घडते. कुणाला आठवते आहे का?

हे पुस्तक महादेव मोरे यांनी लिहले आहे. चांगले आहे!

मला आवडलेली चाकोरी बाहेरची पुस्तके -

१. शाळा - मिलिंद बोकिल
२. बाकी शुन्य - कमलेश वालावलकर
३. अमुकचे स्वातंत्र्य - शशांक ओक
४. कोसला, बिढार, झुल - भालचन्द्र नेमाडे
५. एम. टी. आयवा मारु - अनंत सामंत

सचीन जी

डॉ. कणेकरांचा मुलगा --- लेखकः शिरीष कणेकर.

मला फार आवडलं हे पुस्तक. आणि माझ्यासारख्या "कणेकर फॅन" ला तर जबरी पर्वणी.
वाचून पहा.

....बबलु-अमेरिकन

इस्तन्बूल ते कैरो...

नुकतंच इस्तन्बूल ते कैरो हे निळू दामल्यांचं पुस्तक वाचलं. तसं हे पुस्तक वादग्रस्त, धक्कादायक वगैरे नसलं तरी चाकोरीबाहेरचं नक्कीच आहे. लेखकाने स्वतःच म्हणल्याप्रमाणे, मराठीत रिपोर्ताज (ज्याला दामल्यांनी 'फिरस्ती पत्रकारिता' असा शब्द वापरला आहे) प्रकारचे लेखन तसे कमीच आहे. शिवाय सद्यस्थितीतले समाजमान, आंतरराष्ट्रीय प्रश्न वगैरे असे विषय पण फार कमीच हातळले जातात. त्या मुळे एक अनुभवी मराठी पत्रकार हे आव्हान कसे पेलतो आहे असे कुतूहल वाटले आणि पुस्तक वाचायला घेतले.

मूळात दामल्यांना 'मुस्लिम' आणि 'मुस्लिम मानसिकता' या विषयांमधे भरपूर रस असावा. त्यांनी इंडोनेशिया पासून अफगाणिस्तान पर्यंत मुस्लिम समाजाच्या मानसिकतेचा पूर्ण स्पेक्ट्रम जवळून पाहिला आहे असे नमूदही केले आहे. त्याचाच पुढचा भाग म्हणून त्यांनी तुर्की आणि इजिप्त हे दोन देश जवळून पाहण्याकरता केलेला प्रवास आणि त्या प्रवासातले अनुभव, निरीक्षणं याची परिणती म्हणजे 'इस्तन्बूल ते कैरो' हे पुस्तक. हे दोन देश निवडायचं कारण बहुधा असे की, जरी हे दोन्ही देश सुधारणा वादी असले तरी एक देश (तुर्की) हा आपण मुस्लिम आहोत ही जाणीव शक्य तितकी पुसून टाकायचा प्रयत्न करत वाटचाल करतो आहे तर दुसरा देश (इजिप्त) आपल्या धर्माचा अभिमानी आहे पण त्याला आधुनिकतेचंही भान आहे. स्वाभाविकपणे अश्या समाजांमधे बरेच अंतर्विरोध (इन्टर्नल कन्फ्लिक्ट्स) असतात. ते छान टिपले गेले आहेत. उदा. इस्तन्बूल मधल्या हॉटेलचा मॅनेजर इस्राएलचा द्वेष करतो कारण त्यांनी जेरुसलेम बळकावलं आहे, तिथली इस्लामची तिसर्‍या क्रमांकाची पवित्र मशीद बळकावली आहे पण त्याला धार्मिकता किंवा धार्मिक विचारसरणीची माणसंही आवडत नाहीत.

दोन्ही देशात स्त्रियांच्या जीवनाबद्दल त्यांच्या परिस्थिती बद्दलही त्यांनी लिहिलं आहे. पूर्वी हिजाब (बुरखा) लादला जायचा, आज ती परिस्थिती नाही तरीही खूपश्या तरूण मुली स्वतःहून तो वापरणे पत्करत आहेत. (प्रथेनुसार एकदा हिजाब वापरायला सुरूवात केली की मग तो जन्मभर वापरावा लागतो.) हे का होत आहे? असे अनेक विविध पैलू दामल्यांनी हातळले आहेत.

सर्वसाधारण पणे इस्लाम किंवा मुस्लिम समाज हा एकसंध किंवा एकजिनसी आहे असंच आपल्याला वाटत असतं, हे पुस्तक वाचल्यावर ते तसं नाहिये हे प्रकर्षानं जाणवेल. सर्वसामान्य मराठी वाचकाला पुस्तक नक्कीच आवडेल.

इस्तन्बूल ते कैरो - लेखक निळू दामले.
मौज प्रकाशन, किंमत १५० रूपये.

बिपिन.

बाकी शुन्य च्या बाबतीत मी डान्याशी १०० % सहमत आहे.
आता ते मला का आवडलं हे कदाचीत मी डान्याइतकं पटवुन सांगु शकणार नाही किंवा पुस्तकांबद्द्लच्या आक्षेपांना उत्तरही देउ शकणार नाही. पण पुस्तक मनाला भीडतं राव!
कधी कधी स्वतःचं प्रतिबिंबही दिसतं ( दारु, सिगरेट, लफडी या बाबतीत नाही, आधीच सांगीतलेले बरे! नाही तर खेचायला बसलेतच मिपाकर)

सध्या पाचव्यांदा वाचतोय!

अवांतर - मी कमलेश वालावलकरांना भेटलो पण आहे! एकदम मस्त माणुस ! आणि दुसरी कादंबरी लिहायचा त्यांचा विचार नाही! बरोबर आहे म्हणा, अशी कलाक्रुती एकदाच जन्माला येते.
उत्तम उदाहरण म्हणजे आयवा मारु. सामंतांच्या नंतरच्या कादंबर्या तितक्याशा जमल्या नाहीत.

ह्या कादंबरीने ह्या संस्थळावरच नव्हे तर इतर अनेक ठिकाणी 'वाद विवाद' घडवले - हे त्या कादंबरीचे सामर्थ्य मानता येइल.

मी वाचली आहे ही - बर्‍याच वेळेला कारण माझ्याकडे स्वत:ची प्रत आहे.

आता (मला जाणवलेल्या) सामर्थ्य स्थळांबद्दल
- शैली (नेमाड्यांची आठवण करुन देणारी असली तरी नक्कल नाही)
- भाषा (ईंजिनियरींग कॉलेजच्या मुलांच्या तोंडात शोभेल अशी, चपखल)
- प्रवाह (फ्लो म्हणायचं आहे मला - अगदी शेवटच्या २०-२२ पानांपर्यंत कुठेही कंटाळवाणी होत नाही)

मला अस वाटल की "जयराज" ह्या जरा जास्त संवेदनशील, हुषार तरुणाच्या मनात येत गेलेल्या भावनांच प्रतिबिम्ब ही कादंबरी दाखवते. जयराज ह तरुण त्याच्याच वयाच्या इतर तरुणांपेक्शा बराच वेगळा आहे. कदाचित लहानपणापासून सगळे मिळत गेल्यामुळे म्हणा किंवा स्वभावाची एक घडण म्हणा, बर्‍यापैकी 'उदासिन' आहे म्हणजे कुठली गोष्ट मिळवण्यासाठी 'धडपड' करावी अशी त्याची मानसिकताच नाही. आणि गंमतीचा भाग म्हणजे सगळ्या गोष्टी - ज्या इतरांना बरेच हातपाय आपटून मिळवाव्या लागतात - त्या त्याला सहज प्राप्त होतात - परीक्षेतील यश, नोकरी, मुली - त्यामुळेच कदचित अजूनच त्याचा 'ह्या धडपडीवरचा' विश्वास उडत जातो आणि दुसरे म्हणजे मिळणारा रिकामा वेळ (मानसिक दृष्ट्या) म्हणून त्याला असे निरनिराळे प्रश्न पडत जातात आणि उत्तरे शोधायचा हि उत्साह असतो.

कमकुवत स्थळे
- रटाळ शेवट
- "बाळ" च्या गोष्टीमुळे झालेले विषयांतर
- जयराजची मानसिक बैठक नीटपणे कुठेच उलगडून सांगितली जात नाही - बर्‍याच वेळेला हे काम इतरांच्या संभाषणातून दाखवल जात - इथे तस घडत नाही
- पलायनवादी तत्त्वज्ञान
- आजूबाजूच्या व्यक्तिरेखा नीट न उभ्या रहाण - (अर्थात अपवाद आहेतच)

आजकालच्य तरुणांपुढे पुरेसे आदर्श नसल्यामुळे आणि न मागताच सगळ मिळत गेल्यामुळे त्यांनी असा पलायनवाद स्वीकारला असावा असे आपल्याला वाटत रहाते - पण लेखक तसे कुठेच सुचवत नाही आणि आपण आपले मारतोय अंधारात दगड

(अजून लिहायचे होते पण कार्य बाहुल्यामुळे आवरते घेतो :) )

"अंधारात मठ्ठ काळा बैल" नावाचं एक पुस्तक दहाबारा वर्षांपूर्वी वाचलं होतं. चाकोरीबाहेरचं नक्कीच. वादग्रस्त की काय कल्पना नाही. धक्कादायक तेव्हा वाटलं होतं पण आता वाचून कदाचित वाटलं नसतं.
बाकी लेखक "कळ"वाले शाम मनोहर असावेत असं अंधुकसं वाटतंय.

भिन्न . सलग वाचल्यास ..

सर्वा॑ना एक नम्र विन॑ती...

ही काद॑बरी दहावे नाथ(नवनाथाच्या न॑तरचे) या॑च्यावर आहे...बहूतेक बाबा कदम्...कोणी मला नाव आठवण करून देईल का ?

सुहास

पुस्तक वाचन हा माझ्याही अतिशय जिव्हाळ्याचा विषय.
सध्या इंग्रजी वाचनच जास्त होते पण काही लक्षात राहिलेली (लक्षात राहयला पुस्तक वादग्रस्तच असायला पाहिजे असे नाही...) मराठी पुस्तके म्हणजे (क्रमवार नाही)
१. आमचा बाप आणी आम्ही - नरेंद्र जाधव
२. चौघीजणी - शांता शेळकेंनी केलेला "लिटील वुमन" चा अनुवाद. (आता कदाचित उपब्लध नसावा)
३. रारंग ढांग - प्रभाकर पेंढारकर

- (नोकरीच्या धबडग्यात मराठी वाचन हरवलेला) आदित्य

अरुण ताम्हणकरांची पुस्तके चाकोरीबाहेरची म्हणून म्हणता येतील.

१. सर्पगंध
२. दिक्-बंधन
३. कुठे फिरविशी जगदीशा
४. जन्मांतर

ही ४ पुस्तके वाचली आहेत मी. ज्यांना विज्ञान आणि अध्यात्म यांची सांगड शोधण्यात रस आहे त्यांनी ही पुस्तके अवश्य वाचावी

बाकी अध्यात्म या विषयावरची "साद देती हिमशिखरे" ही माझी भलतीच आवडती व प्रिय कादंबरी आहे
(मूळ लेखक :जी.के.प्रधान , अनुवादः रामचंद्र जोशी) इंग्रजी नाव : Towards the Silver Chrest of the Himalayas

- सागर

अरूण हरकारे यांचे रावजी प्रकाशन, डोंबिवली तर्फे प्रकाशित झालेले हे पुस्तक कुणी वाचले आहे काय?
वादग्रस्त आहे की नाही ते मी सांगु शकत नाही कारण हे पुस्तक वाचलेला कुणी मला अजून भेटला नाहीय पण व्यक्तिशः मला हे पुस्तक चाकोरीबाहेरचे आणि अतिशय धक्कादायक वाटले.

चेतन सुभाष गुगळे
भ्रमणध्वनी - ९८६०२०११०१
Electronic Mail Address :- chetangugale@gmail.com