आम्ही व्ही एस एल वाले

प्रतिसाद द्यायला खूप उशीर झाला;त्याबद्द्ल क्षमस्व.
ज्यांना अजूनही समजलं नसेल त्यांच्यासाठी थोडा अधिक प्रयत्न करतो.जेव्हा आपण स्वत:हून काही शिकतो;किंवा कोणीतरी आपल्याला शिकवतं तेव्हा काहीतरी माहिती आपल्याकडे येते.ही येणारी माहिती लिखित(पुस्तकं,वर्तमानपत्र इ.)स्वरूपात किंवा चित्ररूपात (पुस्तकं,वर्तमानपत्र,संगणक,मोबाईल फोन इ.)किंवा ध्वनीच्या रूपात(बोलणारी व्यक्ती,रेडीओ,फोनवरील संभाषण इ.) आपल्याकडे येते.आता वर तीन शैलींबद्दल सांगितलं आहेच.त्यातील व्हि एस एल बद्दल बोलू.व्हिज्युअल स्पेशिअल लर्नर व्यक्तींच्या बाबतीत जेव्हा एखादी माहिती त्यांच्याकडे येते तेव्हा काय होतं ते पाहू.

उदाहरणार्थ "मुलगा आंबा खातो" ही माहिती VSL ने वाचली/ऎकली तर काय होतं तर कुणीतरी मुलगा हातात आंबा घेऊन खातो आहे असं चित्र कल्पनेत(मनाच्या पडद्यावर)दिसतं.आता हे चित्र स्थिर(Still) किंवा हलतं(Movie) असू शकतं.कुणीतरी मुलगा आंबा खात असतानाची छोटी व्हिडीओ क्लिपच मनाच्या पडद्यावर दिसते.अशाप्रकारे चित्ररूपाने त्या माहितीचं आकलन आणि साठवण होते.
म्हणजेच लिखित किंवा ध्वनीरूपाने येणारी कोणतीही माहिती समजण्यासाठी,स्मरणात ठेवण्यासाठी आधी त्या माहितीचं रुपांतर हे चित्ररूपात व्हावं लागतं;कारण माहिती साठवण्याचा मोड मुळातच चित्रं हा आहे.VSL वाल्यांना त्यांना मिळणारी माहिती स्म्रुतीत साठवण्याआधी अशी चित्रात रूपांतरीत व्हावी/करावी लागते;आणि VSL व्यक्तीच्या मेंदूत हे पटकन होतं;पण ही चित्ररूपात साठवलेली माहिती जेव्हा दुसर्या कुणाला सांगायची/लिहायची वेळ येते तेव्हा ही स्म्रुतीत साठवलेली चित्ररुपातील माहिती परत शब्दांमध्ये रुपांतरीत करावी लागते.म्हणजे मुलगा आंबा खातो या वाक्याचे चित्ररूप परत शब्दांमध्ये करण्यासाठी मुलगा,आंबा आणि खातो हे तीनही शब्द माहित असावे लागतात.म्हणजे कोणत्याही VSL ला त्याच्याकडे आलेली माहिती स्वत:च्या स्मरणात साठवण्यासाठी चित्रभाषा आणि ही माहिती इतरांना सांगण्यासाठी शब्दभाषा अशा दोन्ही भाषा याव्या लागतात.(इथेच त्यांची खरी कसरत होते.)
VSL वाचलेली/ऎकलेली माहिती माहिती चित्ररूपात साठवतो पण;ही चित्र येतात कुठून? तर अगदी लहान असल्यापासून हा चित्रांचा संग्रह VSL च्या मेदूतल्या स्म्रुतीकोषात होत आलेला असतो.(तो प्रकारसुध्दा खुप इंटरेस्टींग आहे.त्याबद्दल परत कधीतरी!)त्याच संग्रहातील चित्रं वापरून त्यांची आभासी व्हिडीओ क्लीप बनवून माहितीचे आदान प्रदान केले जाते.

आता थोडं स्पेशिअल सेन्सबद्दल. विवेक ठाकूर यांनी सांगितल्याप्रमाणे तसा स्पेशिअल सेन्स असणार्‍या व्यक्तीला जी वास्तु उभारायची आहे तीचं चित्र जिथं ती वास्तु उभी करायची आहे त्या मोकळ्या जागेत ती वास्तु कल्पनेने पाहता येते.
अगदी हेच माझ्याबाबतीत होतं. अर्थात शहाजहान, लिओनार्डो द व्हिन्सी यांच्याएवढा जिनियस मी मुळीच नाही.
चौथीत असल्यापासून इमारतींच्या मिनिएचर प्रतिकृती बनवण्याचा मला छंद आहे.आणि हे जे काही मी बनवतो ते सुंदर,उत्कृष्ट असल्याचा अभिप्राय नातेवाईक,मित्र,अनोळखी व्यक्ती यांच्याकडून (अगदी या क्षेत्रातील तज्ञ व्यक्तीकडूनही) मिळालेला आहे.
सांगण्याचा मुद्दा हा की एखाद्या वास्तुची,गावाची,शहराची मिनिएचर स्वरूपात उभारणी करायच्या आधीच ते कसं दिसेल त्याची एक आभासी प्रतिमा मनात दिसते;आणि त्या मनातल्या प्रतिमेप्रमाणेच त्या वास्तुची प्रत्यक्ष रचना माझ्याकडून केली जाते.
ही टाऊन प्लेनिंगची क्षमता चांगल्या स्पेशिअल सेन्समुळेच येते;आणि हा दुर्मिळ नाही बर्याचश्या चांगल्या आर्किटेक्टकडे तो असतो.

पैसा यांना - हो हा Dyslexia चाच प्रकार असावासं वाटतयं; पण मला तारे जमीं पर मधल्या ईशान सारखं आकडे उलट सुलट दिसणं,बुटाच्या नाड्या बांधताना गोंधळणं,क्रिकेट खेळताना बोल आपल्याकडे येताना त्याचा अंदाज न येणं असा काही प्रकार घडला नाही. शाळेत शिकताना काही फार समस्या आल्या नाहीत मात्र डिप्लोमा करताना मार्कांच्या घसरणीचा शोध घेताना याबद्दल आंतरजालावर माहिती मिळाली;आणि या समस्येची जाणीव झाली.आंतरजालावर ही Learning Style असल्याचे समजले म्हणून तशी संज्ञा वापरली आहे.

विवेक ठाकूर यांनी दिलेल्या माहितीबद्दल खरंच धन्यवाद.पण माझ्याबाबतीत टेक्सट्युअल मेमरीचं कामसुध्दा ही पिक्टोरियल मेमरी करत असावी.कारण एखाद्या व्यक्तीचं नाव सुध्दा छापल्यासारखं मला मनाच्या पडद्यावर दिसतं.त्यामुळे व्यक्तीचं नाव आठवताना मला प्रोब्लेम येत नाही.लिहीलेलं/छापलेलं नाव हे सुध्दा एक व्हिज्युअल रिप्रेझेंटेशनचं नाही का?

ही अशीच समस्या(की वरदान!)असणार्या बर्याच व्यक्ती जगात आहेत.काही जणांना त्याची जाणीव होते.काहींना नाही होत.
या समस्येची(कि वेगळेपणाची?)जाणीव लहान वयातच झाली,त्यावर योग्य उपाय केले गेले,प्रोत्साहन आणि या वरदानाला योग्य असा वाव मिळाला तर गायतोंडे,मोझार्ट,रेहमान निर्माण व्हायला काहीच हरकत नाही.
अशाच शब्द,वाक्यांश,वाक्य मनाच्या पडद्यावर चित्रपटाच्या रूपात दिसणार्या एका व्यक्तीबद्दल इथे सांगावसं वाटतं.त्यांच नाव आहे टेंपल ग्रान्डिन.
त्यांनी अमेरिकेत यासंबंधी भरपुर कार्य केलं आहे.स्वत: टेंपल ग्रान्डिन यांनी आपल्या या समस्येबद्दल तसेच स्वमग्नता(Autism)या विषयावर अनेक पुस्तकं लिहिली आहेत.

https://www.google.co.in/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://en.m.wiki...

त्यापैकी 'Thinking in pictures' या पुस्तकातून त्यांनी आपल्या या चित्ररूपात माहिती साठवण्याबद्दलचा संपुर्ण प्रवास खुप छान मांडला आहे
ज्यांना हा विषय अजूनही समजला नसेल आणि उत्सुकता असेल त्यांनी थिंकींग इन पिक्चर्स नक्की वाचावं
www.nazarenemedia.net/uploads/8/1/0/5/8105580/temple_grandin-_thinking_i...

शेवटी एक सांगावसं वाटतं कि कोणताही व्हिज्युअल लर्नर हा स्वत:ची न बदलता येणारी चित्रभाषा घेऊन शब्दरुपी जगात वावरत(की लढत?) असतो.