.बनलेही असते राधा, मज कृष्ण भेटला नाही ..

त्यावर कृष्ण उत्तरतो, " अग दुसर्‍याला जे काही द्यायचे (अगदी सर्वस्व अर्पण करणे हे देखील )त्याचा बोझ ते घेणार्‍याला (किंवा दात्यालासुद्धा) वाटू नये इतपतच द्यावे. आणि तू एकीकडे म्हणतेस की,मी माझी उरले नाही आणि तक्रार करतेस की तो माझा झाला नाही.(हा विरोधाभास नाही का ?) जरा एकदा स्वतःमध्ये डोकावून पहा बरं, तुला ज्याचे दर्शन होइल तो कृष्णच आहे, कुणी वेगळा नाही ."

सिंप्ली ग्रेट ! आवडले

कविता यासाठीही आवडली की पत्नीला आणि मुलीला हि कविता एकाचवेळी आणि तेही घरातील वडीलधार्‍यांसमोर सहजपणे वाचून दाखवू शकलो. धन्यवाद

मला वाटते विद्या सप्रेंच्या 'कृष्णमयि' मध्ये एक वाक्य आहे.
"प्रेम करण्यात जे ऐश्वर्य आहे ते प्रिय होवून बसण्यात मुळीच नाही. म्हणून फक्त प्रेम करावं निष्पाप, निष्पक्ष, निरागस. राधेसारखं, मीरेसारखं."

सुंदर झालीय कविता !

सर नमस्कार करतो हो.
आता बघतो एकेकाला.
.
अभ्या
(येडा आर्जुन्या)

माफ करा डाॅ. साहेब! माझा प्रतिसाद तुम्हाला उद्देशून नव्हता. अपुर्या माहितीवर स्फोटक विधाने करणे हा नक्कीच तुमचा स्वभाव नव्हे. बरं, आत्तासुद्धा जो प्रतिसाद दिलात त्यातून तुमची अभ्यासू वृत्ती, सामंजस्य व परमत सहिष्णुता दिसून येते. हां, माझा प्रतिसाद नक्की कुणाला उद्देशून होता हे न लिहिल्याने निष्कारण गैरसमज झाले. त्यासाठी पुन्हा एकदा क्षमस्व!

बिरुटेसर मी आक्षेप अध्यात्मिक अथवा हिंदूत्ववादी श्रद्धेतून घेत नाहीए. इंग्रजी विकिपीडियावर संत मिराबाईंच्या बद्दल जी अभ्यासकांची मते नोंदवली आहेत त्यानुसार सदर आख्यायिकांना सुस्पष्ट ऐतिहासिक आधार दिसत नाही. तसा आधार आपल्याकडे असल्यास संदर्भ नमुद करणे श्रेयस्कर ठरते किंवा कसे

'प्रतिभा ही वेडाची बहीण असते' असं एका इटालियन मानसशास्त्रज्ञ लोंब्रोसोने म्हटलं आहे. (आता संदर्भ विचारु नका. थोडा फार तर विश्वास ठेवा) वेडाच्या झटक्यात किंवा अचानक स्फुर्ती होते म्हणजे एकाकी स्फुरण येतं आणि पुढे लिहिणं, बडबडणं सुरु होतं. हं आता तुलसीदासांनी आपल्या खांद्याचं दुखणं दुर व्हावं म्हणुन काही रचना केलेली आहे, हा अपवाद सोडा. (संदर्भ विचारु नका विश्वास ठेवा) काही तरी क्षणात वीज चमकुन जाते आणि लिहायला सुरुवात होते.

संतांनी जे काव्यलेखन केलं ते ईश्वराची कृपेमुळे झालं अशी अनेक उदाहरणे आहेत. 'हा ग्रंथ नोहे, हे वैभव तिये कृपेचे' 'मज विश्वंभर बोलवितो. (संत ज्ञानेश्वर), आम्ही कोण म्हणुन काय पुसता आम्ही असू लाडके देवाचे' शारदेने कानमंत्र दिला म्हणुन केशवसुतांनी लिहिणे आणि परमेश्वराचा अनुग्रह झाला म्हणुन तुकारामांनी लिहिणे. माझी माय सरसोती हे सर्व माझ्याकडुन वदवून घेते असं बहिणाबाई चौधरी म्हणतात.(हा जो देवाचा झटका आहे, ते वेड आहे). ही जी संतमंडळी आणि लेखकाची भारावलेली अवस्था आहे ही प्रतिभा आहे. उत्कट भावनेचा अविष्कार आहे. आता या भावनिक अविष्करणाचा फ्लो जेव्हा अधिकच अधिक होतो तेव्हा त्याला शास्त्रीय काय नाव असेल मला माहिती नाही, पण ते वेड असतं आजाराची सुरुवात असावी असं वाटतं. काही लौकिक पातळीवर वावरत असतात तर काहींना आवरणे कठीण जातं. मला काही प्रतिभावंतांना वेडं ठरवायचं नाही. वर्डस्वर्थच्या भाषेत The spontaneous overflow of powerful feeling ही जी उत्कट अवस्था असते लिहिण्याची बडबडण्याची इच्छा जी स्फुर्ती असते. असं, अधिकच्या अवस्थेतील लेखन मला वाटतं मिरेचं असावं.

संत मिराबाई या पंडित होत्या की नव्हत्या मला माहिती नाही. धार्मिक ग्रंथांचं त्यांनी पठण केलं असं वाचुन आहे. म्हणजे शास्त्र पारंगत छंद व्याकरण, इ.इ. चौसष्ट कला, पुरुषार्थावरील वाचन, धर्मग्रंथ असे जर त्यांचे वाचन असते तर त्यांची प्रतिभा केवळ 'गिरीधर'साठी राहीली नसती. लौकिक आणि अलौकिक अशा पातळीवरचं त्यांचं जगणं एक सामान्य माणसाप्रमाणे आणि सामान्य माणसाच्या कल्याणासाठी झालं असतं. मुळात मिरेचा गुंता असा वाढला की ती एक तर सुंदर होती. अध्यात्मिकतेची आवड म्हणुन राजपुत्राला ती आवडली असावी पण हिचं वेड कदाचित राजपुत्र जीवंत राहीला असता तर कसं राहीलं असतं ती राजवाड्यातच भ्रमिष्टासारखी 'गिरीधर गिरीधर' करत राहीली असती अशी एक शक्यता वाटते. कदाचित एक आदर्श संतही तेव्हा बनुन राहीली असती.

कवीचा अनुभव व्यक्तिगत न राहता तो वैश्विक असला पाहिजे. केवळ स्वतःचे सुखदु:ख तो लेखनातून मांडत असेल तर त्याला एक संकुचितता येते, मिरा केवळ कृष्णमय झाली अर्थात ती प्रेमाचं प्रतिक म्हणायचं तर मला तसं काही म्हणायला अडचण नाही.

गोराकुंभार चिखल तुडवता तुडवता इतका तल्लीन झाला की मुल पायाखाली आला तरी तुडवत राहीला, ही अशी वैराग्याची अवस्था, जनीला विठ्ठल दळण कांडन करतांना तो विठ्ठल सोबतच काम करत असल्याचा भास व्हावा, ही अवस्था, आणि मीरेला आपला नवरा कृष्ण वाटावा ही अवस्था मला एकसारख्याच वाटतात. अर्थात या सर्व आख्यायिकांना माझ्याकडे काही आधार नाही. आणि अशा मनोवस्थेला शास्त्रीय दृष्ट्या काय म्हणतात तेही मला माहिती नाही.

चला आता प्राची अश्विनीकडे. (हलकेच घ्या हो) प्राची अश्विनी यांच्या जीवनात एक उणीव दिसत आहे. प्रेम करुनही काय रे हे, तु मला समजुन घेतलं नाही. इतक्या दिवसांनी आलास पण तो तु नाहीस. आणि तो म्हणतो काय हे, प्रेम तितकेच आहे तुला ते ओळखता येत नाही. मला राधा बनायचं होतं रे पण तुला कृष्ण होता आलं नाही. :)

गोविंदाग्रज म्हणतात-

प्रेम बोले, प्रेम डोले, प्रेमे जग हाले
प्रेमाखातर जगी आजवर काय नाही झाले.

बिचार्‍या मिरेच्या प्रेमावर अजून आता काथ्याकुट नको.....आपल्याला काही जमलं नाही, किमान थोरामोठ्यांच्या प्रेमाच्या गोष्टी देहभान हरपुन वाचत राहु. :)

-दिलीप बिरुटे