पुत्र व्हावा ऐसा गुंडा...

दिवसभर आम्ही सोबत नसतो.

कुछ पाने के लिये (बहोत) कुछ खोना पडता है.

चालत आणि बोलत नाही म्हणजे एक वर्षाहून लहान, बहुधा ६ महिने वय असणार. या काळात आपण त्याच्या learning मधे भर पाडण्यासारखं काही करण्यापेक्षा तेच आपल्या learning मधे तासातासाला भर टाकत असतात.

दोनतीन वर्षांचे होईपर्यंत आपणच शिकायचं, अंदाज घ्यायचा.

आणि ही पोरं म्हणजे छळवाद असतात हो.. पण फटका तरी कसा द्यायचा? बिचार्‍यांची विधात्याने फटका देण्यासाठीच बनवलेली जागाही इतकी चिमुकली असते की किमान दोनतीन वर्षे वाट पाहणं आलं.

:)

सल्ला विचारताच आहात तर एकदोन पॉईंटः

पोरांनी कितीही जागरण, थकवा किंवा वैताग आणला तरी आपल्या मागच्या पिढीकडे (एकत्र राहात असल्यास वा फोनवरुन) त्याविषयी तक्रार करु नये. कणभरही सहानुभूति न मिळता "बघा.. आता कळलं ना? सोप्पं नाहीये मूल वाढवणं.." असं उत्तेजित उत्तर मिळेल..

पोरं नंतर मोठी झाल्यावर कुशीत येत नाहीत. आत्ता जेवढं घ्यायचं ते घेऊन टाका.

पोर चालायफिरायला लागल्यावर तुम्ही व्यक्त केलेल्या पीडा त्रिगुणित होतील. त्या त्रिमितीय बनतील. अशा वेळी घरात फुटण्याचे पोटेन्शियल असलेल्या सर्व वस्तू भंगारात काढा.

पळता यायला लागलं की पोरांचे पापे घेणं अवघड होतं. पळत्या पोराची गालावर पापी मिळणं आणखी अवघड. त्यामुळे अशा वेळी गालासाठी अडून न राहता जो काही हातात सापडेल त्या भागाची पप्पी घेऊन टाकावी.

पोर वाढावण्यासारखी दुसरी मजा नाही,तुमचा पुत्र गुंडा आहे माझ मोठ कन्यारत्न एक नंबरच मवाली आहे, कराटेच्या क्लासची सगळी प्रात्यक्षिके ही बापाची पाठ आणी हातपाय यावरच होतात्,आणी दुसर दोनच महिन्यांची आहे पण साला पेडीयाट्रीकचे बायबुक माइलस्टोन कार्टी जरा जास्तच वेगाने पुर्ण करतीय्, डॉक्टर असुन हे अस कस घडतय याचाच प्रश्न मला बर्‍याचदा पडतोय.
बाकी जाउ द्या पोरांबरोबर धमाल मस्ती करा,आयुष्य लय म्हणजे लयच सोप्प होत राव.....

अशा प्रचंड एनर्जीवाल्या पोरांसोबत चिक्कार मस्ती करावी. या बाबत अधिक माहिती श्री. धमाल मुलगा देतील. ते अशा मुलांबरोबर बॉक्सिंग खेळण्यात उस्ताद आहेत.

ही आजकालची पोरं जन्मल्या दिवसापासूनच आईबापांना अक्कल पाजीत असतात. चांदीचे बोंडले घेऊनच जन्माला येतात जणू!
गंभीरपणे बोलायचं तर या वयातल्या मुलांना वेगवेगळ्या वस्तू हाताळायला द्याव्यात. फळांमध्ये पेरूचा खरखरीत स्पर्श, डाळिंबाचा गुळगुळीतपणा, सिताफळाचा खडबडीतपणा, वाटीचा गोलाकार, लाटण्याचा लंबगोल, भरलेल्या आणि रिकाम्या डब्याच्या आवाजातला फरक, टाल्कम पावडरचा डबा, छत्री या सर्वांना हात लावून बघण्यातून ती शिकत असतात. रंग,रूप, स्पर्श, गंध या स्मरणसंवेदना मेंदूमध्ये ठसवत असतात. जर घरातली माणसे टीवी पहात पहात सोफ्यावर बसून जेवत असतील तर नुकतेच चालायला शिकलेले मूल प्रत्येकाच्या ताटातल्या पदार्थांना हात लावून बघते. आपण जेवताना आपल्याकडे कुतुहलाने बघत बसते. आपण चमचा कसा पकडतो, आपली बोटे कशी वळतात, हात कसा उचललला जातो, तोंड कसे उघडते, जीभ कशी पुढेमागे होते, सगळ्या-सगळ्यात त्याला कुतूहल असते. अशावेळी ताटात हात घालतंय म्हणून अडवू नये. एकदीड वर्षापर्यंत मुलावर रागवू नये, ओरडू नये. खरे तर कधीच रागवून आणि मोठ्याने बोलू नये, पण ही आयडिअल सिटुएशन झाली. एकाच वस्तूपाशी मूल फार वेळ रेंगाळत नाही कारण त्याचे कुतूहल शमलेले असते. मग घट्ट झाकणाच्या जिरे-मोहरीच्या, धान्याच्या, चहा-साखरेच्या डबे-बरण्या हाताळण्यास द्याव्या. बरणी हलवून वेगवेगळ्या धान्यांचे आवाज ऐकवावे. आपली पर्स्, पाउच उघडले तरी किंवा आपल्या चप्पलबुटात पाय घालून बघितले तरी त्याला तसे करू द्यावे. मात्र आपण लक्ष ठेवावे आणि वस्तू तोंडात घालणार नाही इतकेच बघावे. बर्‍याच गोष्टी आहेत पण फारच उपदेश होईल म्हणून आता पुरे.
ता.क. मुलांची वाढ होत असताना बघणं आणि ती वाढ होतेय, बुद्धी, आकलनशक्ती वाढतेय हे आपल्या लक्षात येणं ही मोठी आनंदाची गोष्ट असते.

माझेही थोडे अनुभव..

आमच्या घरचे साहेब आता २.५ वर्षाचे आहेत. (गवींबरोबर याची दाराज कट्ट्यावर भेट झाली आहे). यांचा गुंडपणा आता exponentionally वाढला आहे.

साहेब बोलत नाहीत पण बोलण्याचा प्रयत्न चालू आहे. त्यामुळे घरात एक वेगळेच वातावरण आहे. काही दिवसांपुर्वी साहेब १० मिनीटे "काssकी गोवा- काssकीगोवा " असे काहीतरी कोठल्यातरी ओळखीच्या गाण्याच्या चालीवर हातात कुत्र्याला(soft-toy) नाचवत म्हणत होते. खुप डोके तासले पण काहीच कळले नाही. शेवटी यांच्या play-group च्या शिक्षीकेने सांगितले की आम्ही त्याला "लकडी की काठी, काठी पे घोडा" हे शिकवत होतो. ( काssकीगोवा == काठी पे घोडा..).

पण काही म्हणा, रात्री दमून घरी आल्यावर पोराबरोबर खेळले की थकवा कुठल्या कोठे निघून जातो.

रात्री झोपायला मात्र साहेब फार त्रास देतात. (अशा गुंड पोरांना लवकर कशाने झोप येईल..? मिपाकरांकडून सल्ला अपेक्षित आहे.)

सल्ला नाही पण सत्य सांगतो . सत्याला सामोरे जाणे ---- तेही सतत --जड जाते BUT YOU ASKED FOR IT !!!
सत्य हे आहे की तुम्ही घरी robot आणलेला नाही जो तुमच्या सूचने प्रमाणे वागणार आहे
त्याच्या लीला enjoy करण्यास काळ वेळ नसणे याचे दुः ख्ख नातवंडे च कमी करू शकतात
आणि हो -- तुम्ही काही करा अथवा न करा मुले मोठी होतात --पण करताना मजा वाटली नाही तरी ते आठवते तेव्हा आनंदच आनंद वाटतो .
आठवणींचे एक बरे असते . त्या केंव्हाही कुठेही काढता येतात !!!

बाकी काsssही करायला नको.. Be with Him.. all the time! त्याच्याबरोबरचा प्रत्येक क्षण (आनंद/ चिडचिड) उपभोगा.. स्वतःच्या अनुभवातून सांगतो, त्याने काय करायला हवं/ काय नको असा सारखा विचार नकळत त्याला रॅट रेस मध्ये ढकलण्याची पूर्वतयारी होऊ शकतो (तसं असेलच असं म्हणायचं नाही).
गविंशी तंतोतंत.. आणि मस्त त्याला शिवाजीच्या गोष्टी सांगा, गाणी ऐकवा त्याच्याशी लढाई करा, नाचा त्याच्याबरोबर.. बाहेर नेऊन त्याला पळवा बघा त्याच्यातल्या उर्जेचा कसा चांगला फायदा होतो ते.. (जर जेवायला २ तास घेत असेल तर अर्ध्या तासात जेवेल) आणि झोपेलही पटकन :)
पुस्तकाचं जमत नसेल तर तुम्ही www.babycenter.com वर रजिस्टर करु शकता (चकटफु), दर आठवड्याला तुम्हाला बाळाविषयी माहिती इतर पालकांचे अनुभव अशी बरीच माहिती येईल तेही मूल चार्-पाच वर्षांचे होईपर्यंत.
मुलास अनेक उत्तम आशीर्वाद आणि तुम्हाला शुभेच्छा.. एंजॉय माडी!

बापरे सगळे डॅडी च हिरीरीने सल्ले देतायत ..... मॉमीज कुठे गेल्या?.?:)

करु दे त्याला जे करायचय ते नंतर पूर्ण आयुष्य पडलय शिकन्यासाठी आणि शिकवण्यासाठी
हेच लाइफ असतं हवं ते करण्याचं . पूस्तकं वाचत बसलीस तर मात्र कठीण आहे .
आपण मग पूस्तकाशीच बाळाची तुलना करत बसतो त्यापेक्षा अजुन वर्षभर थांबावस
असं माझ मत आहे .....( गिरिजाकाका सोर्री बर्का )

कै च्या कै सल्ला वाटेल पण तुमचे पुत्ररत्न दंगा करतो आहे ते सर्व रेकॉर्ड करून ठेव.

नंतर ते क्षण परत मिळत नाहीत!

तुम्हाला दोघांना नोकरी करणे अपरिहार्य आहे असे तुम्ही सांगितले आहे. तुमच्या दोघांच्या सुट्ट्या शनिवार्/रविवार अशाच पडत असल्या तर काही महिने सुट्ट्या मागेपुढे करुन घेता येतात का ते बघा. म्हणजे एक सुट्टी दोघांची ओवरलॅपिंग आणि एक वेगवेगळी म्हणजे आठवड्यातले ३ दिवस आई/बाबांपैकी कोणीतरी किंवा दोघे मुलाला मिळत राहतात. शिवाय रोजचं ऑफिसला जायचं यायचं वेळापत्रक मागेपुढे करु शकलात तर ते उत्तमच. म्हणजे एकाने जरा लवकर निघून लवकर परत यायचे आणि दुसर्‍याने उशिरा निघून उशिरा परतायचे. मुलाला तेवढे तास आईबाबा जास्त मिळतात. हल्ली बर्‍याच आयटी प्रोफेशनल्सना आठवड्यातून एखादा दिवस वर्क फ्रॉम होम सवलत मिळू शकते त्याचा लाभ तुमच्या बाबतीत मिळू शकेल का नाही हे माहीत नाही परंतु शक्य असल्यास अजून एक दिवस पदरात पडला!
एक अत्यंत महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे आई आणि बाबा दोघांचाही ह्यातला सहभाग १००% हवा, दोघांनाही हा प्रश्न सोडवण्याची तेवढीच तळमळ हवी तरच हे शक्य आहे. हापिसातली कामे काय कायमची आहेतच. पोरांचे लहानपण मात्र एकदाच. ती मुठीतून निसटणारी वाळूच! जो जो क्षण टिपता येईल तो टिपा. ह्या आयुष्यभराच्या आठवणी असतात.
आता एनर्जी खर्च करण्याबाबत. मुलाबरोबर रांगा, जिना चढायला शिकवा, रंगीत लाकडी ठोकळे मिळतात ते आणा, खडूने कागदावर गिरगटायला शिकवा, चित्रांची पुस्तके आणा - खराब करुदेत रागवू नका, खिडकीला ग्रिल असेल तर तिथे उभे करुन कावळे, चिमण्या पक्षी दाखवा, सतत बोलत राहा. मुले ऐकून ऐकून बोलायला शिकतात. स्वयंपाकघरात असाल तर कांदे बटाटे, भांडी, चमचे वाट्या खेळायला द्या, इतरत्र असाल तर जुनी वर्तमानपत्रे फाडायला द्या (फक्त कागदाचे छोटे कपटे करत नाही ना तिकडे लक्ष ठेवावे लागते कारण घशात अडकून इजा होऊ शकते).

बाकी आमचे चिरंजीव म्हणजे झोपायच्या नावाने कहरच होता. तो रात्री २-२ वाजेपर्यंत गाड्यांचे डेपो करत आणि ट्रेन खेळत बसायचा. दिवे मालवून बेडवर टाकणे, थोपटणे, गाणे म्हणणे (माझ्या आवाजातले(?) लिंबोणीच्या झाडामागे त्याला फार आवडायचे!) सगळे प्रकार करुन झाले की थोड्यावेळाने म्हणायचा तुम्ही आता झोपा मी खेळत बसतो आणि आम्हाला बेडरुममधे सोडून स्वारी हॉलमधे अंधारात खेळत बसायची! मग कसली झोप येतेय, मी खेळायला बाहेर. दोन दोन वाजता खुळ्यासारखा गाड्या आणि ट्रेन आणि कायकाय खेळत मी बसलेला असे. चिरंजीव मग कधीतरी झोपायचे आणि मी व सौ सकाळी सहाला उठून हापिसच्या तयारीला. असे अनेक महिने केले. आमच्या आणी सौंच्या दोघांच्याही झोपा बोंबललेल्या होत्या. परंतु त्याला वाढवतानाचा जो आनंद मिळालायना राव त्याला तोड नाही. नथिंग कॅन काँपेन्सेट इट!
बाकी गविंचे अफलातून (ही द्विरुक्ती म्हणायची का?) सल्ले अनुभवातून आलेले आहेत याची १००% खात्री! :)

(रात्री २ वाजता झुंई करुन गाड्या खेळलेला)चतुरंग

मुलं मस्ती करतात ती त्यांच्या शरीरातल्या अतिरिक्त उर्जेमुळे. घरात फक्त आजी आजोबा असतात आणि अर्थातच त्यांना नातवाच्या शारीरीक उर्जेशी जुळवून घेता येत नाही, अशक्यच असतं ते.
पण ह्याचा एक फायदा असा असतो की ही मुले मोठी झाल्यावर ती जी कांही कामे करतील जसे नोकरी, व्यवसाय दिवसभराची धावपळ ह्या साठी लागणारी शारीरीक क्षमता (स्टॅमिना), त्यांच्या जवळ, इतरांपेक्षा अधिक असते. भविष्यातील यशस्वीतेसाठी तो एक आवश्यक घटक असतो. ही मुलं थकत नाहीत. ती चांगली खेळाडू होऊ शकतात. अथक प्रयत्न करून यशस्वी होतात. त्यांचा कल पाहून त्यांना आवडणार्‍या कुठल्याही क्षेत्रात त्यांना टाकल्यास ती हमखास प्रगती करतात.

माझ्यासाठी फायदेशीर धागा ! :)

मी माझ्या मुलाशी खेळतो ते काही खेळ सांगतो. नियम एकच. त्याच्या वयाचं होऊन खेळायचं. म्हणजे काय हे पहायचं असेल तर कोणतीही दोन लहान मुलं खेळताना पहा. तुमचं तुम्हीच समजून जाल.

१. मुलाबरोबर भरपूर बोलणे, त्याला समजेल असं पण बोबडं नाही. वर कुणीतरी म्हणल्याप्रमाणे मुलं ऐकून ऐकून खूप शिकतात.

२. त्याला चित्र काढून देऊन ती रंगवून दाखवणं. त्यालाच विचारायच कि कुठला रंग देऊ आणि तो सांगेल ते ऐकायचं. ऊगाच 'झाड कधी काळं असतं का' वगैरे शहाणपणा नाही करायचा. त्याने चित्र काढलं की त्याला प्रोत्साहन द्यायचं. मग त्याने नुसती रेघ ओढून हा वाघोबा आहे म्हणलं तरीही...कारण त्याला खरच वाघ दिसत असतो त्यात.

३. रात्री झोपताना ऊश्यांची मारामारी (हे मला पण लय आवडतं)

४. वेगवेगळ्या आकाराचे डबे मांडायचे आणि चमच्याने त्यावर आवाज काढून दाखवायचे

५. प्लॅस्टिकच्या रिकाम्या बाटल्या मांडायच्या. स्माईलीचा बॉल घेऊन त्याला सांगायचं कि लांबून बॉल फेकून बाटल्या पाड. माझ्या मुलाला मनूका खायला आवडायच्या. मग मी मनूका घेऊन बसायचो आणि त्याला सांगायचो की जितक्या बाटल्या पाडशील तितक्या मनूका मी तुला देणार.

६. साबणाचे फुगे करणे. पोरांना फार आवडतात.

७. जवळपास बांधकाम वगैरे चालू असेल तर वाळूच्या ढिगा-यात खेळू द्या त्याला मनसोक्त. आल्यावर स्वच्छ हातपाय धुवून द्या म्हणजे झालं

८. कागदाची होडी वगैरे करून टब मधे पाण्यात सोडणे, विमान बनवून दाखवणे. अजून उत्साह असेल तर ओरीगामी चं एखादं सोप्प बेसिक पुस्तक आणा. त्यात सोप्या सोप्या गोष्टी , उदा. बस, पक्षी, बेडूक, फूल ई, कसे बनवायचं ते दिलं असतं. खूप सोप्प असतं

९. पुटठ्याचा वगैरे बोगदा करून पुश बॅक गाड्या बोगद्यातून सोडणे. पोरांना बोगदा लय म्हणजे लय आवडतो.

१०. गाणी वगैरे हावभाव करून म्हणून दाखवणे. सोप्प्यासोप्प्या स्टेपस त्यांच्या समोर करणे. मुलं आपोआप नाचायला लागतात आपलं बघून. आणि मग दमून झोपतात. (कधी कधी वेळी अवेळी आपल्याला नाचायला पण लावतात. माझ्या मुलाने मला माझ्या सासूसमोर फर्शीवर साप होऊन दाखव म्हणून भोकाड काढलं होतं. त्याला आवडणारा खेळ त्याच्या आजी ला दाखवायचा होता )

११. रात्री झोपताना रामरक्षा / अथर्वशीर्ष / अजून कुठलही स्तोत्र म्हणणे. तुम्ही आस्तिक असा किंवा नास्तिक, या म्हणण्यामुळे मुलं ५ मिनिटे शांत बसून ऐकायला शिकतात. हळूहळू तडतड कमी करतात. (एखाद्या दिवशी त्याला कंटाळा आला तर नका म्हणू)

१२. शक्य असेल तर रोज बागेत घेऊन जा. त्याच्या वयाच्या मुलांमधे त्याला मिसळू द्या. पण त्याला बागेत खेळायला सोडून स्वतः मोबाईल वर असे प्लीज करू नका. त्याला तुमचा क्वालिटी टाईम द्या.

हे काही सोपे खेळ / मुलांचं मन रमवायचे उपाय मी स्वतः केले आहेत आणि त्याचा फायदाही झाला आहे. काही दिवसांनी मूल मोठं होईल तेव्हा त्या वयाचे खेळ सांगीन :-)

वर पुजा ने म्हणलं आहे 'पुस्तक वाचत बसशील तर अवघड आहे' पण पुस्तक वाचून आपल्यालही बरच कळतं. माझच उदाहरण देतो. माझ्या मुलाने हातातली कुठलीतरी गोष्ट पाडली म्हणून मी त्याच्यावर खेकसलो. दोन-तीन वेळा असं झालं. मग एकदा पुस्तक वाचताना समजलं की त्या वयात त्यांच्या 'ग्रॉस मोटर स्कील्स' डेव्ह्लप होत असतात. आपल्याला जे 'एखादी वस्तू हातात न पाडता धरणं' सहज आणि सोप्प वाटतं तितक ते त्यांच्यासाठी स्वभाविक नसतं. त्यांची चिमुकली बोटं ईतकी सराईत झालेली नसतात. मला फार वाईट वाटलं त्याला ओरडल्याबद्द्ल तेव्हा. त्यामुळे पुस्तकं जरूर वाचा. भारंभार नको पण एक्-दोन तरी वाचाच वाचा. स्पेशीअली कुठल्या वयात मेंदूचा कुठला भाग डेव्हलप होत असतो आणि त्या वाढीसाठी पूरक कुठले खेळ त्याला द्यावेत, यावरची पुस्तक तर जरूर वाचा.

माझी लेक सव्वा वर्षांची आहे. दिवसभर आजी-आजोबा, आत्यासोबत मज्जा करत असते. पण मी घरात शिरले कि मात्र तिला मम्माच हवी असते. सध्या बोलायचे प्रयत्न चालू आहेत. "तिकोलो… तकालो …. इदू …. बुबु " असं चालू आहे. बलून आणि बॉल दोन्हीला "बू" म्हणते. घरातले तसे इतर शेजारी सगळ्यांना "मां" बोलते.
जमिनीवर पडलेली प्रत्येक वस्तू, कागदाचे कपटे तोंडात घालायला आवडतं. जेवण तसेच इतर खाऊ भरवताना कंटाळा येतो पण तेच भाताची जमिनीवर पडलेली शीत उचलून खायला आवडतं. ६ महिन्याची असल्यापासून 'अग्गोबाई ढग्गोबाई ' आणि ' हनी बनी ' ऐकायला खूप आवडतं. मी तुनळीवरून काही इंग्लिश आणि मराठी बालगीतांचे VIDEO डाउनलोड करून ठेवलेत माझ्या मोबाईलमध्ये. त्यातलं " चब्बी चीक्स", "असावा सुंदर चॉकलेटचा बंगला", " सांग सांग भोलानाथ" "ससा रे ससा" हि गाणी बघायला तिला खूप आवडतं.
कोणाचाही मोबाईल वाजला कि लगेच "मां" बोलून मोबाईल कानाला लावून बोलल्याचा आविर्भाव करते. आम्ही काहीही न शिकवता आता ती आम्ही चब्बी चीक्स म्हटलं कि दोन्ही बोटांनी दोन गाल दाखवते. नाचायला तर तिला प्रचंड आवडतं. कुठेही गाणी ऐकू आली कि ती सरळ एक हात वर करून नाचायला सुरुवात करते. आजी भांड्याच्या रॅकवर भांडी लावत असते तेव्हा स्वताही छोट्या डिश आणि वाट्या काढून बरोबर त्या सेक्शन मध्ये ठेवते.
बाहेर फिरायला जायच म्हटलं कि लगेच SHOE RACK जवळ जाऊन स्वताचे शूज तसेच आमच्या चपला खाली काढून ठेवते.
कुकडी कु म्हटलं कि लगेच भिंतीजवळ जाऊन दोन्ही हातानी डोळे झाकून तिच्या भाषेत 1-10 मोजते आणि मग सगळ्यांना शोधायला सुरुवात करते. तिला एक बेसिक ABCD चं पुस्तक आणलंय. त्यातली सगळी चित्र बघायला खूप मजा येते तिला आणि हम्मा, डॉगी बघितल्यावर लगेच तोंडाचा मोठा आ वासून त्याच्यावर हात ठेवते आणि " मम्मा … हॉ " असं करून आश्चर्य व्यक्त करते. वर्तमानपत्र फाडायला खूप आनंद होतो. कावळा - चिऊताई बघितल्यावर दोन हातानी उडण्याच नाटक करते.
फ्रीज उघडायला, फिश ट्यांक मधल्या माशांना फिश फूड घालायला, बाथरूम मध्ये जाऊन (आम्ही कोणीतरी असतोच जवळ) बादलीतल्या पाण्यावर हातानी आवाज करायला, आजी पूजा करताना घंटा वाजवायला, कोणीही हैप्पी बर्थडे म्हटल कि टाळ्या वाजवायला तिला खूप आवडतं आणि तिच्या चेहऱ्यावरचा आनंद पाहून (वरती चार आणि खाली दोन दात आले आहेत त्यामुळे ती हसली कि खूप CUTE वाटतं) आम्ही सुखावतो.
अशा छोट्या मोठ्या अनुभवातून आम्ही रोज काहीतरी नवीन शिकतोय आणि आम्हांला शिकवता शिकवता ती मोठी होतेय.

स्वानुभव सांगतो मुलाला चांगल्या भरपूर मुले असलेल्या पाळणाघरात ठेवा.
आजीलाही दुपारची झोप मिळेल आणि मुलाला समवयस्कांमध्ये रमता येईल.

माझे आई-वडील सोबर राहत असूनही ४-६ तास मुलीला पाळणाघरात सोडतो (अगदी ७ महिन्यांची होती तेव्हा तास दोन तास सोडायचो आता दीड वर्षाची आहे तेव्हा ५-७ तास सोडतो). तीही तिथे जायला तीही उत्सूक असते. अनेक नव्या सहज गोष्टी शिकते. वेगवेळ्या भाषा कानावर पडतात, ठराविक वेळी ठराविक गोष्टींची आपोआप सवय लागते रुटीन सेट होते, फुकटचे हट्ट, रडरड (जी बर्‍याचदा कंटाळ्यामुळे होते) कमी होतात आणि मुख्य म्हणजे तिचे आजी आजोबा आणि आम्ही दोघेही फ्रेश असतो.

(तुम्हाला म्हणून सांगतो ;) महिना-दोन महिन्यातून एखाद्या कामकाजाच्या दिवशी दोघांनी सुट्टी काढून, मुलीला पाळणाघरात सोडून स्वतः पिक्चर बघणे, दुपारी शांत झोप काढणे यातही फार गंमत येते. करून बघा :P)

आई बापाला सगळंच समजत असतं की काहीच समजत नसतं..? पोराची काळजी असते, आजी-आजोबांची दगदग दिसते..नवरा बायकोनी गेल्या १-२ वर्षात साधा पिक्चर पाहिला नाहीये हे ही माहिती असतं.. फक्त ह्यावर नक्की "सर्वांना पटेल" असा उपाय काय... हे माहीत नसतं... ++++++++++ १
कधी कधी तर मनात खूप अपराधीपणाची भावना येते कि आपण जन्म तर दिला पण तिच्यासाठी वेळच नाहीये आपल्याकडे.

मी स्वत: लेकाच्या या वयात घरातच होते. म्हणून तुझ्या समस्येवर काय उपाय ते पटापट सांगण्यासारखे सुचले नाही. म्हणून वाचनमात्र राहिले. काहीच प्रतिक्रीया नाही दिली. खरंतर इथल्या बाबा लोकांनी इतके मस्त उपाय सुचवलेत की या साध्या साध्या गोष्टी इतक्या व्यवस्थितपणे नसत्या सांगता आल्या मला!

मीझी मुलगी अशीच भरपूर अ‍ॅक्टीव्ह होती. प्ले गृप ला जायला लागल्यावर तिला मित्रमैत्रीणी मिळाले. त्यामुळे तिचा वेळ बरा जाऊ लागला. तसेच तिच्या अंगातली एनर्जी जिरायला मदत झाली. प्लेगृप मधे मुले बरीच खेळत असतात. त्यात त्यांचा वेळ जातो. इतक्या लहान वयात संगीत वगैरे शिकवणॅ शक्य नाही. मात्र शक्य असेल तर मुलाना बालगीते सतत कानावर पडत राहीली तर त्यांचे स्वरज्ञान तयार होते. अडीच वर्षानंतर त्याना गाणे शिकवू शकतो.
मुलाना चेंडु / फुगे अशा गोल वस्तु फार आवडतात. त्यातही ते रम्गीत असेल तर मजा येते.

आमच्या घरात एक रत्न ८ महिन्यापुर्वी आले आहे, आराध्या!!!

देवा रे.. माझा सारखा हॉरेबल अंकल कोणाला असू नये ;) तिचा मुड मला एवढा पटकन कळतो की मी तिच्या मुड नुसार वागतो व ती बया फक्त माझ्यासोबत असली तरच बोलते.. तीचे आई-बाबा काय वाटेल ते करु देत.. आज्जी काय वाटेल ते करु दे.. पण ही एक शब्द बोलेले तर शपथ. दंगा करेल, हसेल पण बोलणार नाही.
पण माझ्याशी मस्त गप्पा मारते... तीला बाईक राईड आवडते.. का नाही आवडणार आसपासच्या सगळ्या बाईक्स मध्ये माझी बाईक मोठी आहे, व रेड कलर आहे ;)

पुस्तके वाचा, सगळे लिहलेले असते.. मुलांना/बाळांना कश्याचे आकर्षण असते.. :)

सगळ्यात महत्त्वाचे म्हणजे प्रत्येक मूल वेगळे असते. त्याच्या आवडीनिवडी, तसेच बौद्धिक, मानसिक आणि शारीरिक विकासाचा वेग संपूर्ण वेगळा असतो. त्याच्याशी आपण जुळवून घ्यावे लागते. माझ्या एका चुलतबहिणीच्या मुलीला १ वर्षाची झाली तरी दात आले नव्हते. ती एकदा म्हातार्‍या फॅमिली डोक्टरकडे गेली तेव्हा सहजच म्हणाली की मुलीला अजून दात आले नाहीत. डॉक्टर म्हणाले, "तुम्ही लोकं काळजीच फार करता. मी माझ्या आयुष्यात अजूनपर्यंत दात न आलेला मनुष्य पाहिला नाही!" तेव्हा जस्ट रिलॅक्स!! टेन्शन घेऊ नको.

माझ्या २ मुलांत जमीन अस्मानाचा फरक होता. मुलगी ११ व्या महिन्यात चालणे आणि बोलणे व्यवस्थित शिकली. वर्षाची असताना ती व्यवस्थित गाणी म्हणत असे! मात्र खूप नाजूक आणि अशक्तच होती. खाण्यापिण्याचीही कटकट असायची. मात्र मुलगा असाच चळवळ्या, सतत काहीबाही करत असायचा. पण २ वर्षाचा होईपर्यंत बोलत नव्हता. आपण हाक मारली तर लक्षही देत नसे. शेजारी रहाणार्‍या एका डॉक्टरला तर शंका आली की हा ऑटिस्टिक आहे की काय! त्यामुळे आम्हीही घाबरलो. आणि त्याच्या सायकिट्रॅस्टकडेही फेर्‍या झाल्या. त्यांनी आणि त्याच्या पेडिआट्रिस्टने मात्र ठामपणे सांगितलं की याची शारीरिक स्किल्स इतर मुलांपेक्षा जास्त डेव्हलप झालीत, मात्र त्याचा आयक्यु नॉर्मलपेक्षा थोडा जास्त आहे. अशी मुलं खूपदा भाषेच्या स्किल्सकडे सुरुवातीला दुर्लक्ष करतात.

नंतर तो हळूहळू बोलायला लागला. ते मात्र अगदी नॉर्मल संभाषण! मात्र सुरुवातीपासून त्याच्या हालचाली एवढ्या ऑर्गनाईज्ड असायच्या की रांगत असतानाही कूकरला हळूच एक बोट लावून बघायचा गरम आहे की काय म्हणून! आज दोघंही व्यवस्थित शिकत आहेत. आणि त्यांच्या वयाला ज्याला नॉर्मल म्हणता येईल असेच वागतात.

आम्ही एक पथ्य नेहमी पाळलं, ते म्हणजे कधीही त्यांच्याशी बोबडं बोललो नाही. मोठ्या माणसासारखं बोललो. त्यामुळे बोबडं बोलणे हा प्रकार दोन्ही मुलांनी फारसा केला नाही. खेळाच्या बाबतीत म्हणशील तर वाढणार्‍या मुलांसाठी प्रत्येक गोष्ट ही खेळाची संधी असते. तशीच शिकायचीही संधी असते. त्याचं फार टेन्शन घेऊ नको. दुसरा काही ऑप्शन मिळाला की टीव्ही पाहणे कमी होईल. आम्ही दोघाही मुलांना गाड्या, भातुकली, बाहुल्या, सायकली वगैरे खेळणी जेव्हा जशी हवी असतील तशी दिली.

सगळी मुलं वेगळी असतात तसे आजी आजोबाही वेगळे असतात. त्यामुळे एखादी आजी मुलांसोबत मजेत राहील तर दुसरी एखादी आजी कंटाळून जाईल हेही आपण समजून घेतले पाहिजे. एकदा माझ्या सासूबाई मारे माझ्या मुलाला गाणं म्हणून झोपवत होत्या, तर हा ३ वर्षांचा औरंगझेब म्हणे, "आजी तू मला गाणं झोपवण्यासाठी म्हणतेस की जागं ठेवण्यासाठी?" त्यांचे आपसातले संबंध जसे असतील तसे राहू देत. त्यात मधे पडू नये.

मुलांना पाळणाघरात ठेवण्याचा एक फायदा म्हणजे मुले सोशल होतात. पण त्याचवेळी तिथे कोणी संसर्गजन्य रोगाने आजारी मूल येत नाही ना यावर लक्ष ठेवावे लागते. शेअरिंगची सवय लागेत असं म्हणतात, पण त्याबद्दल मी जरा साशंक आहे. कारण धाकटे भावंड आल्यानंतर जेलसी ची बाधा होते ती खरं म्हणजे कधीच जात नाही.

मुले वाढवणे यावर दुसर्‍याला सल्ले देणे फार सोपे आहे. पण असे काही प्रॉब्लेम्स आणि काळज्या आठवल्या की आपण कशातून गेलोय याची आठवण आता नको वाटते. काही वर्षांनी नातवंडे सांभाळायला मी बहुतेक तयार होणार नाही!

मी माझ्या आयुष्यात अजूनपर्यंत दात न आलेला मनुष्य पाहिला नाही!

किती विनोदी असावा हा डॉक्टर!!

१. लहान मुलांवर कसलेच प्रयोग करू नयेत.
२. स्वतःला त्याच्यापेक्षा शहाणे समजून वागू नये.
३. मुलांना थोडेसे आळशी बनू द्यावे.
४. आपले विचार लादू नयेत.
५. दोन मुले भांडू लागली तर भांडू द्यावी, मधे पडून कलकलाट करू नये.
६. जबरदस्तीने खाऊ घालू नये, आवडत नाही ते खाऊ घालू नये.
७. दहा पेक्षा जास्त तास गाढ झोपी घालावे, १० वर्ष वय होईपर्यंत
८. हजार गोष्टी शिकवू नयेत.
९. रागावू नये.
१०. फालतूचे संस्कार करू नयेत.
११. आपण, आपले स्वत्व महत्त्वाचे कि मूल महत्त्वाचे ते नीट ठरवावे. उलटसुलट वागू नये.
१२. त्यांच्यासमोर भांडू नये.
१३. त्यांना न आवडणार्‍या गोष्टी करायला लावू नये.
१४. अभ्यासाची सक्ती करू नये.
१५. घाण झाल्यानंतर नॅपी लगेच बदलावी. घरी पोहचायची वाट पाहू नये.
१६. ९ वर्षापर्यंत इंजेक्शने द्यावीत
१७. मुलाने बोलणे चालू केले तर मोठ्यांनी आपले बोलणे बंद करावे आणि त्याचे ऐकावे.
१८. तो कसा आहे त्याची जास्त वर्णने करू नयेत.
१९. त्याने एखादा अपशब्द बोलला तर तो लगेच त्याच्या मेमरीतून वाईप करू नये.
२०. खेळणे देण्यास मना करू नये.
२१. नवनविन कपडे घेऊन द्यावेत.
२२. 'आपली आपल्या आयुष्यातील अपूर्ण स्वप्ने...' इ त्याच्यावर लादू नयेत.
२३. प्रत्येन प्रश्नाला 'अर्थपूर्ण' असे उत्तर द्यावे.
२४. मुलांच्या झोपेत व्यत्यय येईल असे काही करू नये.
२५. खाणे, कपडे घालणे, ब्रश करणे, इ इ लवकर शिकावे म्हणून अट्टाहास करू नये.
२६. मुलाचे काम तू करायचे कि मी या वादात लांबवू नये.
२७. मूलावर खर्च झालेल्या पैशाच्या हिशोब ठेऊ नये.
२८. मूलासाठी आपण त्याग करत आहोत अशी भावना मनात आणू नये.
२९. मूलाची इतर मूलांशी कोणतीच तुलना करू नये.
३०. मूलाला दूध पाजवावे.

खरं आहे गं.
माझे पण दोन मुलगे आहेत, पण ते अगदी लहान असताना पण मी नोकरी केली, प्रमोशन्स घेतली . घरी आजी-आजोबा होते आणि ते त्यांच्या परीने बघत पण होते. ही टेंपररि फेज आहे हे लक्षात घे. शक्य नसेल तर नोकरी सोडु नकोस. रुखरुख वाटते , पण इलाज नाही . घरी आई असणं, आजी-आजी-आजोबा नी बघणं , पाळणाघरात ठेवणं सगळ्याचे फायदे-तोटे आहेत. नोकरी सोडली नाहीस तर पुढे शाळेत पण जाणवत रहातं की घरी असलेल्या आया मुला.चे प्रोजेक्ट्स , डान्स यात जास्त पुढे असतात, आपण तितका वेळ नाही देवू शकत, त्याची तयारी ठेव मनाची . अर्थात, त्याने काही फार फरक पडत नाही, मुलं आपोआप शिकत जातात थोडं मोठं झाल्यावर. काही गोष्टी मात्र मी आवर्जून करत असे-

१. घरी आल्यावर फ्रेश होवून किमान एक तास तरी मुलां सोबत फक्त बोलायचं. आजी-आजोबांच्या (क्षु ल्ल क असल्या तरी) तक्रारी ऐकायच्या.
२. सुट्टी असेल तेव्हा दोघांनी मुलांना घेवून बाहेर जायचं-बाग,झू ,तलावपाळी.
३. वेळ ची भरपाई भारं-भार खेळणी आणुन करायची नाही, त्याचा काही उपयोग नसतो, उलट मुलं लवकर हा दोष ओळखतात आणि त्याचा बरोब्बर फायदा घेतात थोडं मोठं झाल्यावर.
४. स्वत:ची एनर्जी लेव्हल थोडी वाढवायची जेणे करून ऑफिस, प्रवास याचा आपला ताण मुलांना जाणवणार नाही .

शक्य असल्यास एखादी मुलगी ठेव दिवसभर घरी , म्हण्जे मूल घरात पण राहील, आजी-आजोबा पण कमी दमतील कारण ती मुलगी त्याच्या बरोबरीने खेळू शकेल.

३१. स्वप्ने - आजकालची मुले टीव्ही फार पाहतात. त्यात खूप दुष्ट लोक खूप दुष्टपणे वागतात. छोटा भीम, इ मालिकांतला खलनायक आपल्याला तकलादू वाटला तरी मुलांना तो 'भिकारी' वैगेरे विषयांवर लिहिणारा कोण तो कादंबरीकार, त्याच्या पुस्तकातल्या विकृत लोकांइतकाच खल वाटतो. म्हणून मुलांना खूप जास्त संख्येने आणि खूप घाबरवणारी स्वप्ने पडतात. म्हणून ती सामान्य माणसापेक्षा झोपेतून जास्तवेळ , जास्तदा उठतात, सूसू करतात. पण सकाळी स्वप्न विसरतात आणि आपल्याला सांगू शकत नाहीत.
सबब मुलांना आई बाबांनी त्या खलनायकाला कसे ठोकले आहे, त्याला पालक मुलाला कसे स्पर्शही करू देत नाहीत, स्वप्नात त्याचा पाठलाग कसे करू देत नाहीत, त्याला कसे टाइट बांधून टाकतात असे सांगत राहावे. असा व्हिलेन आला आणि बाळाने नुसते 'आई' म्हणून बोलावले तर ती कशी व्हिलेनला एका फटकार्‍यात ढिशूं करून लोळवते याच्या साग्रसंगीत कहाण्या सांगाव्यात. शेवटी मुलाला त्या पटून तो बिनधास्त झोपू लागतो.

३२. श्रद्धास्थान - मुलांचा नेहमी कोणी ना कोणी एक हिरो असतो. त्याने ते फार भारी प्रभावित झालेले असतात. उदा. छोटा भीम, मोगली, बेंटेन, नोबिता, हल्क, इ इ. पालकांनी स्वतः हिरो बनण्याचा प्रयत्न करू नये, ज्या लोकांच्या चूकांचा टेप २४ तास मूलासमोर चालू असतो ते लोक हिरो बनू शकत नाहीत. सध्याला माझ्या ६ वर्षाच्या मुलाचा हिरो 'द ग्रीन हल्क' आहे. त्या हल्कच्या नावावर, आणि त्याच्या मायबापांच्या आमच्या झालेल्या माहितीच्या तथाकथित आदानप्रदानाच्या नावावर मी मुलाला सगळी एरवी त्याची नावडती हिरवी फळे, हिरव्या भाज्या, मसल येण्यासाठी पुशअप्स खपवले आहेत.

सबब मुलाचे असे एखादे श्रद्धास्थान बनवावे आणि त्याच्या कल्याणाच्या चार गोष्टी त्याच्या गळ्यात मारायच्या असतील तर त्याला नेहमी नेहमी असा 'निष्पक्ष' संदर्भ द्यावा. या धाग्यावर कव्हर झालेली मुले थोडी लहान आहेत, पण ती लवकरच मोठी होणार आहेत आणि त्यांना १-२ वर्षापासून हे सूत्र लागू पडते.

३३. सुप्तप्रेम - ऑफिसमधे दिवसभर मुलाची चिंता केल्याने मुलाला काही मिळत नाही. मुलांना असे 'अंतःकरणातले प्रेम' कळत नाही आणि नको असते. त्यापेक्षा त्यांना डायरेक्ट प्रेम आवडते. म्हणजे बाबा त्याला सोडून रोज ऑफिसात 'त्याच्या भविष्यासाठी गेले' तर ते त्याच्यामते काही कामाचे नसते. म्हणून सहसा आतड्याला पिळ पाडून प्रेम करणे टाळावे. याउलट ऑफिसातून एखादा फोन टाकून साहेब काय करत आहेत ते जाणावे. उदा. ते नॅशनल जिओवर डायनासोर पाहात आहेत. मग इंटरनेटवरून डायनोसोरचा एक मस्त कलर प्रिंट काढावा व घरी गेल्यानंतर हा 'हे दुर्मिळ चित्र दिवसभर झटून तुझ्यासाठी आणले आहे' असे सांगावे. मग बाबांच्या विरहाचे दु:ख कमी होते आणि आपण त्यांना कामाला जुंपले आहे अशी एक आत्मसन्मानात्मक भावना उभी राहते.
सबब सुप्तप्रेमाला महत्त्व देऊ नये आणि ते मुलाला कळावे अशी अपेक्षा तर मुळीच ठेउ नये. अगदी ठळक, ठसठशीत दिसणारे, कृत्यात्मक प्रेम करावे.

३४. लॉजिक - मुले विचित्र विधाने करतात आणि वैचित्र्यपूर्ण प्रश्न विचारतात. त्यांच्या विचारतलं लॉजिक बर्‍याचदा भयंकरच गंडलेलं असतं. उदा. 'हाथी सबसे बडा अ‍ॅनिमल क्यूं होता है?', 'मुझे चिप्स कि भूख क्यूं लगती हैं?'. हा प्रश्न निरर्थक आहे असे सांगू नये. प्रश्न निरर्थक नसतो, तो समजावून घेण्याची समोरच्याची पात्रता सिमित असते. 'प्रत्येक प्राण्याचा आकार वेगळा, त्यांना एका लाईनने मांडले तेव्हा हत्ती सर्वात मोठा निघाला.', 'त्याला खायला प्यायला खूप मिळते म्हणून...', 'तो लहानपणी लहान होता, आता नीट वाढला म्हणून ..' 'व्हेल त्याच्यापेक्षा मोठा असतो', 'जिराफ उंचीने मोठा असतो, हत्ती वजनाने...', 'देवाने प्रत्येकाला एक काम नि त्यानुरुप शरीर दिले आहे' असे कोणतेही उत्तर द्यावे. अगदी वि़ज्ञानाची त्यांच्यामानाने किचकट तत्त्वे सांगीतली मुले गुपचूप ऐकतात (आपणही तसेच करतो म्हणा!). एक दोन तीन चार या क्रमाचे किंवा हजार, लक्ष, कोटी या क्रमाचे भय आणि आदर आणि सहजता त्यांचे ठायी समान असते.
सबब मुलांना कळणार नाही म्हणून प्रश्न मोडीत काढू नये, सारवासारवीचे उत्तर देऊ नये. शिवाय मुले खतरनाक असतात. प्रश्न विचारतात आणि उत्तर ऐकतच नाहीत. 'प्रश्न पडणे'च काही मुलांना उत्तरासमान वाटते. तेव्हा उत्तर देताना 'हो ना रे सोन्या?', 'खरे ना बाळा?' असे प्रत्येक वाक्यागणिक विचारावे.

वरील प्रतिसाद वाचले नाहीत. ते नंतर वाचीन. एकदम माझ्या मुलाचे बालपण आठवल्याने मनात विचारांची गर्दी झालीये. आमचंही पोरगं अस्स्स्स्स्सच असल्याने लाकडी ब्लॉक्स, लाकडी इतर खेळणी आणाली होती. त्याचा उपयोग खेळण्यापेक्षा फेकण्यासाठी आधी जास्त झाला. घरातल्या सगळ्या फर्निचरवर अगदी दारे खिडक्या, पॉटी असे सगळीकडे स्टिकर्स लावण्यात बराच वेळ खर्ची पडू शकतो. "हां, आज आपण लिव्हिंगरूममध्ये स्टिकर्स लावू" म्हणून सोडून द्यायचे. ते काम होईपर्यंत आपली भाजी चिरून फोडणीला पडते. मग कणकेचा गोळा व एक्ट्रा लाटणे देऊन "हां आता पोळी लाटा" ती पोळी काळी असली तरी भाजून दाखवायची व टाकून द्यायची. ;) माझ्या सासूबाईंनी एका संपूर्ण भिंतभर पांढरा कागद (त्यावेळच्या त्याच्या उंचीप्रमाणे)लावून दिला होता. तिथे क्रेयॉन्स घेऊन चित्रकला (?)चालायची. मग सगळ्या हॉटव्हिल्सच्या कार्स (जवळजवळ १०० होत्या) त्या एका खुर्ची खाली एका ओळीत लावा. तोपर्यंत कुकर लावणे, कोशिंबिरीची तयारी होते. मोठाली फनेल्स आणाली होती. ज्या डब्यात धान्य भरायचे असेल त्यात फनेल ठेवून छोट्या वाटीने पुड्यातून सोडवून दुसर्‍या पातेल्यात ठेवलेले धान्य भरायला सांगायचे (२ वर्षाच्या आसपास असताना). ते घरभर भिरकावले जाणार. आपण वेळेवर उचलून ठेवणे आलेच. कढी खिचडी केल्यास "मलाही तुमच्यासारखीच हाताने खायची आहे." मग सगळीकडे सारवणार. (मुले असे करतातच असे वाचल्याने तो राडा नंतर आवरायचा). डिशवॉशर मधून काचेचे बाऊल्स काढून एकदा फेकून दिले. मी तिथे जाईपर्यंत तीनेक फोडून झाले होते. दणकट पॅकिंगमध्ये मिळणारे सामान आणून तसेच ठेवावे. ते उलटे पाल्टे करून बघण्यात अर्धा तास जातो व आपली कामे पुढे सरकतात.
आपल्या मुलाची गार्‍हाणी आईवडीलांना सांगू नयेत. कौतुक म्हणून सांगितल्यास चालतील पण "मग आम्ही कसे पार पाडले असेल?" असा कुत्सित प्रतिसाद मिळण्याची शक्यता जास्त! "तुम्हाला एका मुलाचे करायला जमत नाही आणि आम्ही तीन मुले, सासूसासरे, दिर असे सगळे करायचो. तुम्हाला ना काही जमत नाही. सारखे रडायला सांगा" वगैरे ऐकून तुम्ही अपुरी झोप, हापिसमधील काम, उशिराने चालू केले शिक्षण यात मेलेले असाल. मग "मी विचारतीये काय अन तू सांगतीयेस का?" असा रागाने सवाल गेला तर फोनवर पलिकडे डोळ्यांना पदर लावलेला असतो. आमच्याशी बोलायची ही पद्धत नव्हे वगैरे ऐकून घ्यावे लागते. मागल्या अठवड्यातही मी ग्रोसरी दुकानात असताना तिथे फोन करून "काय आहे का वेळ?" असे प्रेमाने विचारले. "मी ग्रोसरी करतीये, नंतर घरे गेल्यावर फोन करते" झाऽऽऽले! "जन्मदात्यांशी बोलालयला तुम्हाला वेळ नाही का?" यावर आहे ना आहे ना, बोला. असे सगळे आपण शिकत जातो. ;) मुलांचे "हे काय आहे? ते काय आहे?" अश्या प्रश्नांना उत्तरे न देऊन सुटका नाही. आमचे मूल मोठे झाल्याने परवाच "रेप म्हणाजे काय?" हा प्रश्न आला व बर्‍या भाषेत खरे उत्तर द्यावे लागले. त्यापेक्षा काऊ चिऊ बरे असतात.

आता प्रतिसाद वाचत आहे. पाळाणाघरात सोडण्याबाबत ऋषिकेशशी फारच सहमत आहे.मुलगा २ वर्षांचा झाल्यावर अठवड्यातून दोन अर्धे दिवस अशी सुरुवात केली. त्याला ते भयंकरच आवडले. मग पुढील वर्षी पाच दिवस रोजचे ४ तास जाऊ लागला (पाच वर्षांनंतर आवडेनासे झाल्यावर पुन्हा २ दिव्सच जात असे पण तोपर्यंत किंडरगार्टनही सुरु झालेले असते). साधारण २ वर्षांचे वय झाल्यावर त्यांना इतर मुलांमध्ये मिसळण्यास आवडू लागते. पाळाणाघरात सोडण्याबाबत काहीही वाटून घेऊ नकोस. फक्त ते त्याला आवडते ना बघ.

विंदा यांच्या काही कविता तुम्हाला या पुस्तकातून मिळतील , त्या मुलांबरोबर share करा.
वाचा, वाहून दाखवा, वाचायला द्या , (वेळ,वय या प्रमाणे )
राणीची बाग
एकदा काय झाले, सशाचे कान
एटू लोकांचा देश, परी ग परी
अजबखाना, सर्कसवाला
पिशीमावशी आणि तिची भुतावळ

अडम् तडम्
टॉप
सात एके सात
बागुलबोवा इत्यादी इत्यादी

बरेच दिवस फक्त प्रतिसाद वाचतेय...
मी एक बघितलय की प्रत्येक मुलाची एनर्जी लेव्हल वेगळी असते आणि आवड/मागणीसुद्धा. त्यामुळे खरं तर प्रत्येक मूल नवीन आव्हान घेउन उभे राहिलय असं वाटतं..
माझी भाची अशीच 'गुंड' होती. तिला गोष्ट सान्गायला लागलं तरी एका जागी बसून ऐकायची नाही , भोवती नाचायची आणि मला मध्ये खांबासारखं उभं करुन गोल गोल फिरायची. मोकळे सोडले तर माकडासारखी झोपाळ्याच्या कड्यांना लटकून छतापर्यंत पोचायची. एकदा मला तिला कडेवर घेउन, उभे राहून लागोपाठ २९ वेळा राष्ट्रगीत म्हणावं लागलं होतं... तिला झोपवायला! ती भिन्तीवर अडकवलेल्या देवघराच्या बाजूला असलेल्या खुर्चीवरुन देवघराला लटकून 'गंपती कूक्क' करत कितीही वेळ खेळायची.. शेवटी देवघराची जागा बदलली आणि गणपतीबाप्पाचा मस्त टाईमपास घालवला. :) एक तास प्ले ग्रुपमध्ये पाठवलं तर मजेत गेली आणि पहिल्याच दिवशी तिथल्या बाईंसकट सगळ्यांच्या नकला घरी येउन करुन दाखवल्या. आणि हे सगळे दीड वर्षाची असताना.....
तेन्व्हा लक्षात आले कि हिला एकाच वेळेस हाताला, पायाला आणि डोक्याला बिझी ठेवणारे खेळणं द्यायला हवय..
मग एक दिवस पेटी- हार्मोनियम काढून दिली. त्या वेळे तिला भाता मारायलादेखिल कुणाची लुड्बुड नको होती. एरवी घरभर वादळासारखी धावणारी मुलगी एका जागी एक तास स्वस्थ बसून हवे तसे स्वर वाजवत बसली होती. :)
मग तिला आगगाडीचा भोन्गा, कूकरची शिट्टी, चिव-चिव, डिन्ग डॉन्ग बेल.. अश्या आवाजान्च्या जवळ जाणारे आवाज पेटीवर वाजवून दाखवले. मग स्वारी खुश!

व्वा मस्त वाटलं ऐकून :) ... आणि तुम्ही जे म्हणालात "मुलं चटकन कुठेही रुळतात.. रुळत नाहीत ते पालक" ह्याला +१
माझाही मुलगा १.३ वर्षाचा आहे, तो ११ महिन्याचा होता तेव्हाच त्याला पाळणाघरात टाकणार होतो. का उगीच आज्जी आजोबांना त्रास द्यायचा ह्या एकमेव भावनेतून हा निर्णय घेतला होता. पण मुलाच्या आज्जीच्याच डोळ्यातून गंगा-जमूना वाहू लागल्या आमचा हा निर्णय ऐकल्यावर... आता त्यांची हौस म्हणून १.५-२ वर्षाचा होईपर्यंत घरीच ठेवणार आहोत मग पाळणाघर नक्की...पण त्यापूर्वी इथे पाळणाघराबद्दलचे 'अलमोस्ट' सगळ्यांचेच चांगले मतं वाचून छान वाटले :) माझ्या आईला पण देईन हे वाचायला आणि हो अर्थात तिला पाळणाघर पण दाखवायला नेणार आहे.. तेवढंच समाधान (तिच्या डोक्यात पाळणाघर म्हणजे अश्शी मोठ्ठी खोली त्यात पन्नास एक पाळणे, मुलं रडतायेत, पाळण्यातच शी-शू चालू आहे कोणाचं लक्ष नाही, तिथल्या आया मुलांना शांत बसवण्यासाठी मारताहेत ... हे असलं काहीतरी आहे ..अर्थात त्यांच्या काळी हे असले आधुनिक आणि महागडे पाळणाघरे कुठे होते म्हणा .. तिचा असा गैरसमज साहाजिकच आहे)

पाया सुप? म्हणजे काय?

तूर्तास १०० झाले.

माझा गुंडा ३ वर्षा चा आहे. एकदा मी त्याला म्हंटले कि त्रास देणाऱ्या मुलांना शिंगे उगतात बघ आता तुला शिंगे उगायला लागली आहेत. पण तो यावर म्हणतो कसा उगू द्या शिंगे. त्या शिंगांनी मी मला त्रास देणाऱ्या मुलांना त्रास देईल

त्याच लकडी कि काठी version
लकडी कि काठी काठी पे घोडा घोडे के दुम पे जो मारा ततोडा

jyotsnaprakashan.com ह्या संकेतस्थळावर माधुरी पुरंदरे ह्यांची बालसाहित्यातली सगळी पुस्तकं खूप छान आहेत. लेखिकेने स्वतः चित्रे काढून अगदी सोप्या भाषेमधे वेगवेगळ्या गोष्टी लिहीलेल्या आहेत.
माझ्या भाच्यासाठी मी सर्व पुस्तकं मागवली होती. संकेतस्थळावरून तुम्ही हवी ती पुस्तक ऑनलाईन पेमेंटने घरपोच मागवू शकता. फक्त हवी ती पुस्तकं सध्या उपलब्ध आहेत की नाही त्याची चौकशी एकदा त्यांच्या कार्यालयात करून घ्या आणि त्यानुसार ऑर्डर करा.

मजेदार गोष्टी - शशिकांत कदम

एकदम २०-२५ पुस्तके मागवण्या पेक्षा एखाद दुसरेच पुस्तक मागवावे. वरच्या मजेदार गोष्टी या पुस्तकावर आम्ही बरेच दिवस बॅटींग केली होती. जवळजवळ चार पाच महिने. या वयात मुलांना एकच गोष्ट (जी त्यांना माहीत आहे तीच) सारखी सारखी सांगीतली तर ती प्रत्येकवेळा जास्त आवडीने ऐकतात. त्यांना त्याचा अजिबात कंटाळा येत नाही. (हा अर्थात माझा अनुभव आहे, तुमचा अनुभव कदाचित वेगळा शकतो.)

परवा अप्पाबळवंत चौकातल्या प्रगती बुक स्टोअर मधे गेलो होतो. (जोगेश्वरीच्या समोरचा) त्या दुकानात तर लहान मुलांच्या पुस्तकांचा जवळजवळ एक मजलाच आहे. लहानमुलांसाठी एवढी पुस्तक बघुन मी पण आचंबीत झालो होतो.

सध्या वयोगटा प्रमाणे अ‍ॅक्टीव्हीटी बुक्स पण मिळतात. ती पण दोनचार घेउन बघा.

पैजारबुवा,

मी माझ्या मुलाला सध्या शिवाजीमहाराजांबद्दल सांगण्याचा प्रयत्न करतीये. त्याला त्यातील लढाईचा भाग सोडता काहीच आवडत नाही. त्यातही फायटर विमाने असती तर बरे झाले असते वगैरे ऐकून मी गप्प बसते.

लहान पोरांना समजेल अन आवडेल अशी ऐतिहासिक पुस्तके लिहिण्याचे मार्केट तसे मोठे आहे असे वाटते. तशी चांगली पुस्तके मराठीत कोणती आहेत?

खूपच सुंदर धागा आणि उपयुक्त प्रतिसाद!!!
चिमुकल्यांच्या गोड गोड विश्वात हरवून जायला झालंय.
पूर्ण वाचायला आत्ता वेळ मिळणार नाही. संध्याकाळी सावकाश वाचेन.

उत्तम प्रतिसाद आलेत. वाचू साठवलेली आहे..

:)

चार-पाच वर्षंपुर्वी हा लेख जेव्हा हाती आला तेव्हा नुकतेच लग्न झाले होते आणि ही वाचनखुण तेव्हाच साठवुन ठेवली होती. ५ नोव्हेम्बेर २०१८ ला पुत्र रत्न (धनत्रयोदशीला आला म्हणुन रत्न ;)) आले, त्यपेक्षा आता प्रकटले म्हणालो तरी चालेल. तेव्हा पासुन हा धागा वाचायचा हा संकल्प डोक्यात होता, शेवटी आज मुहुर्त सापडला. धागा कर्त्याला आणि प्रतिसाद देणार्‍यांना खुप खुप आभार.

टीप. गेल्या चार वर्षांत काहीच प्रतिक्रिया आलेल्या नाहीत ह्या निमित्ताने आल्या तर आनंदच आहे.

भुमन्यु

अतिशय सुंदर आणि उपयुक्त धागा आहे. बादवे, मुलांना सूर्योदय आणि सूर्यास्त आवर्जून दाखवावेत. आमच्याकडून दोन पैसे.