तमाशा खरंच महाराष्ट्राची संस्कृती आहे का ?

आम्ही तमाशा बघायला जात नाही. बाकी तमाशा कसा होता ते नाही सांगितलं ? पुढील वेळी पुर्ण माहिती देत जा, म्हणजे तमाशाला जायचे की नाही , त्याने संस्कृती जोपासली जाते का नाही ह्यावर मत व्यक्त करता येइल.

त्यामानाने लेख अंमळ लहान झालाय. सूक्ष्म नीरिक्षण करून दीर्घ लेख लिहायला हवा होता असे मत नोंदवते.

+१ टु पैसा तै :)
थोड अजुन लिहायला हव होत !!!

सहमत.

ऊगाचच अवांतर : तसे तर मग डान्स बार ही सुध्दा संस्कृतीच होत्याल की.

तमाशा/लावणी ही महाराष्ट्राची खुप जुनी कला आहे असे म्हणता येईल. ती काही अंशी लोप पावत आहे.

तुमच्या विश्वास नाही ना? (एकंदर जो सुर आहे धाग्याचा त्यावरुन काढलेल अनुमान) तर मग नका हो बघू तमाशा. वाटते संस्कृती आहे ते बघतील.

मुळात तुमचा प्रॉब्लेम काय तोच कळला नाही? तुम्हाला नाही वाटत तमाशा ही महाराष्ट्राची संस्कृती आहे तर गेलातच का?

सच्याने महाशतक काय मारल... साला हल्ली शतकांची हाव वाढत चालली आहे लोकांची. ;)

(फेटेउडवू) प्यारे

>>>>तमाशा खरंच महाराष्ट्राची संस्कृती आहे का ?
अलबत! महाराष्‍ट्राचीच संस्कृती आहे, आणखी कुणाची असणार :p

आमच्याकडच्या तमाशांमध्‍ये कागदी तिकीट नसतं बुवा.. बाहेर बसलेला मास्तर हातावर निळाभोर शिक्का मारतो आणि मग आत सोडतो. ते धुवून काढल्याशिवाय घरी परत जायचे वांधे..

म्हणजे फक्त बाइचा नाच एवढच स्वरूप उरलेल आहे .

पूर्वी तमाशाच्या वग , गण गौळण असे स्वरूप होते ..
पूर्वी चैत्रानंतर शेतीची कामे संपली कि तमाशाचे फड सुरु व्हायचे ..
प्रबोधन आणि मनोरंजन असे स्वरूप असायचे ..खेड्यात मनोरंजनाची दुसरी कोणतीच सोय नसायची..आणि पूर्वी तमाशामध्ये पुरुष हेच स्त्री वेश घेउन नाचायचे ..स्त्रीया नंतर नाचायला लागल्या

धाग्याचा उद्देश कळल्याने
प्रकाटाआ :)

शतकी - खरं तर, त्रिशतकी धाग्यांच्या 'निश' मार्केटचा परा हा अनभिषिक्त सम्राट आहे याची पुन्हा एकदा खात्री पटली ;)

एकदम नवा कोरा आणि युनिक प्रश्न.

ह्या विषयावरती चर्चा व्हावी अशी आमची गेली अनेक वर्षाची मागणी होती.

नौवारीमधल्या गोग्गोड तमासगिरीणीचा फ्यान

परा

'संस्कृती ' या शब्दाची व्याख्या प्रत्येकाची वेगवेगळी असु शकते... संस्कृती बद्दल तुमची कल्पना सांगा आधी...

कसं काय परा बरं हाय का? काल काय ऐकलं ते खरं हाय का? ;)

आजच्या सकाळ्मधल्या एका बातमीचा संदर्भ टाकला असता तरी चालल असत.
पोवड्याला महाराष्ट्राची संस्कुती बनवण्याचं बघा.मनावर घ्या.पोवाडा फक्त शिवाजीम्हाराजान्पुरता मर्यादित न ठेवून इतर वाक्तीन्वारही करावा.शहीद भगतसिंह, स्वामी विवेकानंद इ.इ. अनेक व्यक्तींवर पोवाडा लिहू शकतो.

मोजून साडे सात ओळींचा धागा?? आपल्यासारख्या जेष्ठ, अनुभवी सदस्याकडून ही अपेक्षा नव्हती.

तमाशा महाराष्ट्राची संस्कृती आहे कि नाही माहित नाई...पण पाटील,सरंजाम,इनामदार घराण्यांची नक्कीच संस्कृती होती !
या लोकांचा राजाश्रय होता तमाशाला, पूर्वीच्या काळी आमच्या वाड्याच्या चौकात तमाशा व्हायचा.
बाई नाचवणे हा उद्देश कधीच नव्हता ...एक मनोरंजन,तत्कालीन सामाजिक स्थितीचे वर्णन असायचे ,गण-गौळण,पोवाडे इ. अंतर्भूत असायचे.
आताच्या काळात जो बीभत्सपणा,अश्लीलता तमाशात आलीये ती पूर्वी नक्कीच नव्हती हे खात्रीने सांगू शकतो.
- मालोजीराव जगदाळे-पाटील

>>>>> तमाशा खरंच महाराष्ट्राची संस्कृती आहे का ?
हा ज्याच्या त्याच्या पसंतीचा प्रश्न आहे. आम्ही कोणाच्याही तमाशात लुडबूड करत नाही.

बाय द वे, सुरे (सुरेखा पुणेकर) परवा काळाराममंदीरात भजनाला गेल्यापासून साली आपली दोलायमान अवस्था झाली आहे. विश्वचषक क्रिकेटच्या अंतिम सामन्याच्या दरम्यान मी चैत्रालीचा नाद करायचा नाही ची तिकीटे ब्लॅक ने असेना मिळु दे .......मी काळाराम मंदीरात भजनं गाईन असं बोलून गेलो. . आणि कर्मधर्म संयोगाने चैत्रालीच्या तमाशाची तिकीटे मिळाली... आता भजन गायची जवाबदारी माझी आहे. आणि ती मी पूर्ण करणार नाही. कोणाला काय म्हणायचे असेल ते म्हणू दे..........!

-बाकीचे मरुदे
(तमाशाळु )

एवढासा लेख म्हणजे चटावरचं श्राद्ध उरकल्यागत वाटलं, आणखी तपशील हवे होते.

टाका तमाशासाठी चारशे आठशे तंबू,आणि मग तुम्हाला काय बघायचं ते.मिळाल तर समजा तमाशा संस्क्रुतिक बनवतो,नाही मिळाल तर समजा आपली संस्क्रुती एवढी स्वस्त नव्हती थोडी महाग होती.पुढच्या वेळेस चारशेआठश्या ऐवजी हजार तंबू टाका बघा काय होतंय ते, अन सांगा आम्हाला.आम्ही पण ठरवू तमाशा बघायचा कि न्हायी.

---------------------------------------------------------------------------------------

सुखि भेळेतली मिरची लाललाल!

माउ ग्रेट आहेस ग __/\__

माऊ तुस्सी ग्रेट हो

तमाशा , पोवाडे ,कीर्तन , भजन, शास्त्रीय संगीत , भावगीते आणि सिनेसंगीत , नाट्य संगीत ,भारुड आणि अजून बरेच संगीताचे प्रकार महाराष्ट्रातील जनतेने पिढ्यानपिढ्या जोपासले आहेत.
ह्यातील प्रत्येक संगीत ऐकणारा श्रोतावर्ग हा भिन्न सामाजिक गटात पूर्वी मोडायचा. पण शेवटी ह्या संगीतातून सर्वांना निखळ आनंद मिळायचा.

उदा शास्त्रीय संगीत ऐकतांना मंत्रमुग्ध होणारा श्रोत्याच्या आनंद आणि तमाशाच्या फडात फेटे उडवून शिट्या मारतांना बेभान होणारा श्रोता ह्यांच्या आनंदात उजवे कोणते हे ठरविण्यासाठी कोणता निकष लावावा? मुळात का लावावा.?

तुला शास्त्रीय संगीतातले काय कळते ? असे विचारून हिणवणे मी समाजात खुपदा पहिले आहे.
पण पोवाड्यांनी सयुक्त महाराष्ट्र चळवळ किंवा दादांच्या वगाने शिवसेनेचा जनमाणसात प्रचार किंवा शिवरायांच्या आणि स्वातंत्र्य पूर्व काळात कीर्तनाने झालेली जनजागृती किंवा सामाजिक सुधारणा आपण नाकारायच्या का ?

तमाशा हीच फक्त आपली संस्कृती नसली तरी महाराष्ट्राची जगभरात ओळख जसा पंजाब्यांचा भांगडा ,गुजरात्यांच्या गरबा तशी महाराष्ट्राची लावणी हे जगमान्य समीकरण आहे.

मला असे वाटते कि सध्याच्या काळात निर्विवादपणे तमाशा हे आपल्या संस्कृतींचे प्रतिनिधित्व करते. ह्याचे एकमेव कारण क्लास आणि मास ह्यांना आवडणारा व मोठ्या प्रमाणात जनाश्रय मिळणारा हा प्रकार पाहण्यासाठी मोठी संगीत साधना करणे किंवा उच्च दर्जाचे कानसेन असणे हि अट नसते. येथे फक्त अनुभवणे असते
.
जर्मनी मध्ये दक्षिण भारतीय आयटी मध्ये प्रचंड संख्येने असल्याने त्यांनी येथे कत्थक व त्यांचे इतर प्रकार इतके लोकप्रिय केले आहेत की अनेक महिने त्यांच्या क्लास ला प्रवेश मिळत नाही.
पण नुकतेच हेनोवर ह्या शहरात जर्मनी ह्या शहरात बेली डान्स वर एक मोठा मेळा झाला त्यात असलेल्या बॉलीवूड संगीतात सर्वात जास्त लोकप्रिय गाणे आपले जाऊ द्या न घरी हे ठरले.

माझ्या काही परदेशी मित्रांनी कथ्थक आदी प्रकार खूप हास्यास्पद वाटतात.
मी त्यांना एकदा तू नळीवर लावणी दाखवली. अर्थात त्यांना ती आवडली.
ढोलकीची थाप आणि नृत्याविष्कार आणि मुद्राभिनय सारेच आवडले.
काहीही काळत नसले तरी हि मुलगी तुमचे मनोरंजन करत आहे हा संदेश त्यांच्या पर्यंत पोहोचला.
मनोरंजनाची व्याख्या व्यक्तीसापेक्ष असते. मात्र लोकशाहीत संख्येनुसार निदान तमाशा किंवा लावणी टीवी वर लागली कि त्यावर डोळे खिळतात हे सत्य आहे.

आपण बरोबरच (योग्य अंतर ठेऊन*) तमाशाला जाऊ आणी अनालीशीश करू, काय म्हंतो?

*बावळट प्रश्न(आणि येडपट लोक) टाळण्याकरता खुलासा.

नाचव बाई जप संस्कृती. काहीही सांस्कृतीक काम न करता बाई नाचवून संस्कृती रक्षण व्हायला पाहीजे.

आपल्या हाताची तर्जनी कोणाच्या डोळ्यासमोर नाचवण्याइतकं बाई नाचवणं सोपं असतं का? कायहो, आत्तापर्यंत तुम्ही किती बाया नाचवल्या सांगता का? तुम्ही मुकाट्याने तुळशी वृंदावनाची आरती करून जपा संस्कृती. तेवढाच खारीचा वाटा. च्यायला, स्वतः काही करायचं नाही, आणि जे लोक काही चांगलं संस्कृतीरक्षण करताहेत त्यांचे पाय ओढायचे. काय म्हणावं?

पण तसे होत नाही.

माझ्या मते तुमचा निष्कर्ष साफ चूक आहे. बाई नाचवली की संस्कृती रक्षण होत नाही याबद्दल काही विदा आहे का तुमच्याकडे? बॉलिवुडी चित्रपट हे आपल्या संस्कृतीचं मोठं अंग आहे. ते बाया नाचवल्याशिवाय टिकलंय का? नुसतं टिकलं नाही, चांगलं भरभराटीला येतं आहे.

रडव बाई आणि जप संस्कृती हेही नवीन मराठी सीरियल्सवरून दिसून येतं. शिव्यांच्या संस्कृतीबद्दलही असंच काहीसं (थोड्या वेगळ्या शब्दांत) म्हणता येतं. आपल्या संस्कृतीत स्त्रीला देवीचं स्थान दिलं आहे ते उगीच का?

तमाशा खरंच महाराष्ट्राची संस्कृती आहे का ?

माहित नाय
पण महाराष्ट्राची संस्कृती तमाशात आहे. ;-)

तमाशा खरंच महाराष्ट्राची संस्कृती आहे का ? ह्या शंकेच उत्तर मला अजुन मिळाल नाही आहे.
मलाही मिळालेले नाही ! तुम्हाला उत्तर मिळाले की मला नक्की सांगा बरं का ! ;)

काहीही सांस्कृतीक काम न करता बाई नाचवून संस्कृती रक्षण व्हायला पाहीजे.पण तसे होत नाही. मग तमाशा देखील आपली संस्कृती आहे अस का म्हटल जातं?
काहीही कामे न-करता,तथाकतिथ जनजागॄती केली जाते तर मग बाई नाचवुन संस्कृती रक्षण होत नाही का ? ;)

म्हणुन खरंच तमाशा महाराष्ट्राची संस्कृती आहे का ?
तमाशा करुन घेणे ही काही लोकांची संस्कॄती असावी, अशी मात्र खात्री पटत चालली आहे ! ;)

बाकी तू-नळीवर बरेच तमाशाचे(लावणीचे) इडियो उपलब्ध आहेत्,त्यातही उसगावात राहणार्‍या मंडळींच्या स्त्रीया मोठ्या प्रमाणात नाचताना दिसतात !

टोरेंटवर डाऊनलोड न मारता प्रत्यक्ष "तमाशा" स्वतः पहायला गेल्याबद्दल पराशेठ ह्यांचे अभिनंदन.;)
तुम्ही महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक रक्षणाबद्दलचा बोललेला नवस अशा त-हेने तमाशा पाहून फेडलात त्याबद्दल हि अभिनंदन.
आता पराशेठ ह्यांनी पाहिलेल्या तमाशाचे रसग्रहण इथे टाकावे हि त्यांना विनंती.
:)

अभिज्ञ

पुराणात अनेक देव आपल्या फावल्या वेळात अनेक आक्षेपार्ह वाटतील असे प्रकार करत होते पण त्यांच्या त्या कृत्यांना आपण आपली संस्कृती म्हणत नाही
अरे व्वा . कशाला संस्कृती म्हणायचे याची व्याख्या इतकी सोप्पी आहे हे माहितीच नव्हते.
आपले पूर्वज एकमेकांवर हल्ले करायचे. भाऊ भावाच्या विरोधात शत्रुकडुन लढायचे पण ती आपली संस्कृती नाही.
सख्ख्या भावाचा /पुतण्याचा राज्याच्या गादीसाठी खून केला जायचा.
ईद्रदरबारी अप्सरांचा नाच चाले.
देव /ऋषी सुरापान करत
रामाने अकारणच शंबूकाचा वध केला.
त्याच रामाने झाडाचा आडोसा घेवून वालीचा एन्काउंटर केला
धर्मराजा जुगार खेळायचा
पण ही आपली संस्कृती नाही. तरीही हे प्रकार समाजात सर्वमान्य आहेत. आजही ते चालतातच.
बुद्धाने राज्याचा त्याग करून बौद्धत्व प्राप्त केले.
शिवाजीने परकियांविरुद्ध युद्ध पुकारून स्वाभिमान दिला ही आपली संस्कृती आहे मात्र त्याचे आपण सोयीस्करपणे विसर्जन केले आहे. आज आपण असे काहीच करत नाही.
म्हणजे ज्याचे गोडवे गातो आणि करणे टाळतो करत नाही ती संस्कृती . ज्याला नावे ठेवतो मात्र आवर्जून त्या गोष्टी करतो ती संस्कृती नाही

अज्याबात शिरेस वाटत नाय......आय्ला पुरा दिवस खावून १०० नाय म्हण्जे काय ?

वाघ्या मुरळि काय आहे ?

:(

इतिहास माझा आवडता विषय त्यात मस्तानी चा विषय आला म्हणून मनीचा सल येथे खरडतो,
ती राजनर्तिका होती क राजकन्या हा वाद घालण्यापेक्षा माझ्या मनात नेहमी असा विचार येतो,ती जर पेशवीण बाई म्हणून शनिवार वाड्यात नांदायला आली असती. तर यवनी पेशवीण ह्या मुद्यांचा मराठ्यांचा तत्कालीन राजकारणावर व राज्यकार्त्यांशी कसा प्रभाव पडला असता. उदा राजपूर राणी केल्यावर अकबराचे राजपुतांशी संबंध सलोख्याचे झाले अपवाद वगळता.
पण राजपुतांनी पुढे मुघल साम्राज्य विस्तारास मोलाची मदत केली.
मस्तानी व राऊ चा मुलगा कदाचित निजाम व भारतातील अनेक नबाब ,भविष्यातील हैदर अली व नजीब ह्यांच्याशी मराठ्यांचे असलेल्या दुष्मनीला पर्याय ठरू शकला असता कदाचित इंग्रजंना अधिक काळ वाट पहावी लागली असती. किंवा प्लासी ची लढाई ते जिंकलेच नसते. पानिपत झाले नसते. मुघलांनी सरत शेवटी राजपूत राजकन्या स्वीकारली आम्ही मात्र .........
आणि ती जर राजकन्या नव्हती हाच मुद्दा असेल तर पूर्वी नुरजहा ही कनीज पुढे मुघल राज्यकर्ती दिल्लीत होऊन गेली.( हे पात्र साकारलेली गौरी प्रधान आणि तिच्यावर फिदा मुघला शहेजादा मिलिंद सोमण डोळ्यासमोर येतात.) सलीम अनारकली अशी प्रेमळ भाकडकथा लिहिण्यापेक्षा तिच्यावर सिनेमा करायला हवा होता ,दासी ते महाराणी पर्यंत प्रवास
कोणतीही शक्यता अशक्यप्राय किंवा अविश्नीय वाटली तरी अश्याच घटना इतिहास जागोजागी विखुरल्या गेल्या आहेत.

(प्रश्नकर्त्याच्या) विचारण्यात शंकेपेक्षा आगाऊपणा (!!! -- दुसरा शब्द सुचवावा ) जास्त वाटतो .......