स्टीव्ह जॉब्ज

(मुख्य म्हणजे ते आयआयटी आयाआयएम किंवा तत्सम संस्थेमध्येही शिकलेले नव्हते, किंवा १८ महिन्यात पिएचडी घेतलेलेही नव्हते हे महत्वाचे!)

हे भाषांतर इतकं सहजसुंदर आणि अकृत्रिम झाले आहे, की सहजसुंदर आयफोन आणि आयपॅड बनवणार्‍या स्टीव्हला हे भाषांतर ही खरी श्रद्धांजली आहे.

आत्तापर्यंत गॅजेट्स (खासुपकरणं हा शब्दप्रयोग नुकताच कुठेतरी वाचला) बनवली जायची ती इंजिनियर्सनी बनवल्याप्रमाणे.

हे अकलेचे तारे आम्ही आमच्या ब्लॉगवर तोडले आहेत. आणि नुकताच तुम्ही आमचा ब्लॉग चाळला आहे. अर्थात आमचा मुळ शब्द जालखासुपकरण असा असून आम्ही तो "विजेट" साठी वापरला आहे. :)

खाली सुद्धा एका प्रतिक्रियेत स्टीव्ह जॉब्सना "मार्केटिंग जीनियस" म्हटले आहे जे तंतोतंत पटतं. अमेरिकेच्या मेल्टिंग पॉट (खरंतर salad bowl) मध्ये उद्योगांच्या बाबतीत एक गोष्ट प्रकर्षाने जाणवते ती म्हणजे त्यांची अफलातून मार्केटिंग स्ट्रॅटेजी. पु.लंच्या "जावे त्यांच्या देशा" मध्ये १९७० च्या दशकातल्या ज्या अमेरिकेचे वर्णन केले आहे त्यातले मार्केटिंगचे फंडेसुद्धा आजच्या भारतीयांच्या डोक्याला झिणझिण्या आणतील. भारतातली सांस्कृतिक, आर्थिक, भौगोलिक अगदी रूपरंगातली प्रचंड विविधता आणि गरीबी ह्यांमुळे फक्त मार्केटिंगच्या जोरावर बाजारपेठ काबीज करणं कर्मकठीण काम आहे.

शिवाय अमेरिकतली ग्राहकांची मानसिकता - आपल्याकडे कोणीच let's try out म्हणून एखादं उत्पादन घेणार नाहीत. पण अ‍ॅपलच्या फक्त मार्केटिंगवर आयपॉड, आयफोन आणि आयपॅड लाँच झाले तेव्हा दुकानांबाहेर रांगा लागल्या होत्या. भारतात असं काही होणं फार फार मुश्किल आहे. त्यात आपण नेहेमीच पाश्चिमात्य देशांत तयार झालेली उत्पादनं / सर्व्हिसेस वापरतो. तेव्हा नवी उत्पादनातली उत्सुकतादेखील आपल्याकडे क्वचितच असते. रिलायन्स काय, टाटा - बिर्ला काय, एअरटेल काय किंवा विप्रो, इन्फोसिस, एचसीएल काय - कोणीच कधीच "जगावेगळं" काही केलं नाही आणि म्हणून भारतीय ग्राहक अजूनही पश्चिमेसाठी बनवलेल्या गेलेल्या गोष्टीच वापरतोय. ज्या दिवशी एखादी भारतीय कंपनी भारतीय गरजा ओळखून सर्व भारतीयांना आवडेल आणि परवडेल असं एखादं उत्पादन बाजारात आणेल तेव्हाच भारताला आपली पहिली गूगल, अ‍ॅपल अथवा फेसबुक मिळेल.

स्टीव्ह जॉब्सचे मार्केटिंगचे तंत्र "केस स्टडी" म्हणून वाचण्यासारखे आहे.वर दिलेली मॅकच्या लाँचच्या वेळेची जाहिरातच बघा ना. अश्या मार्केटिंग जीनियसला आणि त्याच्या अफाट कल्पनाशक्तीला सलाम ! स्टीव्ह जॉब्सना श्रद्धांजली.

जे.पी.

:( :( :( :(

ह्याच भावना आहेत.

आत्ताच एका ब्लॉगवर वाचलेले वाक्य :

Jobs should be considered a great American icon in the same way that Michelangelo is associated with Italy or Mozart with Austria.

अगदी खरे आहे हे!

-(iSad) सोकाजी

जेल ब्रेक वापरा...

अ‍ॅपलची उत्पादने कधी वापरली नाहीत, तसा योगच आला नाही. दुर्दैव असे की स्टीव्ह जॉब्ज ह्यांच्या बद्दलही काही माहिती नव्हती.

मलाही स्टीव्ह जॉब्ज माहिती नव्हता. परवा बिकाच्या खरडीत भाषण वाचलं. सर्वसामान्य माणसांना जगण्याची प्रेरणा देणारा माणूस आणि त्याचं भाषण मला खूपच भावलं. स्टीव्ह जॉब्जची ओळख झाली ती अशी. आणि आज विकास यांच्या धाग्यात स्टीव जॉब्जची निधनाची बातमी कळली. विकास म्हणतात त्या प्रमाणे माझीही भावना अशीच आहे की, ''अतिशय प्रेरणादायी जीवन जगलेल्या या व्यावहारीक संशोधकाला सलाम आणि श्रद्धांजली''

-दिलीप बिरुटे

अभियांत्रिकी वा प्रोग्रॅमिंगमध्ये जॉब्स ह्यांचे योगदान नसले तरी

म्हणजे काय? जरा विस्तार करु शकणार का ?

- (अभियांत्रिक आणि प्रोग्रामर) सोकाजी

हे घ्या साहेब!

अस्वीकृती : हे भाषांतर मी केलेलं नाहीये. मला मेल मधून आलं आणि मी फक्त त्याचे फॉर्मॅटिंग नीट करून ते माझ्या खव मधे लावले.

****

मित्रांनो, मला तुमच्यासमोर भाषणासाठी संधी मिळाली, याबद्दल मी मनापासून आपला आभारी आहे. इतक्या प्रतिष्ठित विद्यापीठातील बुद्धिमान मुलांसमोर बोलायला मिळणं, हा मला माझा मोठा सन्मान वाटतो. खरं सांगायचं विद्यापीठाशी माझा संबंध आला तो हा असा आणि इतकाच. कारण तुमच्यासारखं असं माझं शिक्षण कधीच झालं नाही. आता तुमच्यासमोर आलोच आहे, तर मला तीन प्रमुख गोष्टी तुमच्यासमोर उघड करायच्या आहेत.

पहिलं म्हणजे मी माझं महाविद्यालयीन शिक्षण कधीच पूर्ण करू शकलो नाही. सहा महिन्यांतच मला इथल्या वातावरणाचा कंटाळा आला. नंतर कसंबसं वर्ष काढलं मी महाविद्यालयात. पण मी इथं कधी रमलोच नाही. हे असं का झालं असावं? माझ्या दृष्टीनं याची कारणं माझ्या जन्मातच असावीत. माझी आई अविवाहित असतानाच तिला मी झालो. बाळंत झाली तेव्हा ती महाविद्यालयात शिकत होती. तेव्हा तिची परिस्थिती लक्षात घेता तिनं मला दत्तक द्यायचं ठरवलं. एक वकील आणि त्याची सुविद्य पत्नी मला दत्तक घेणार होते. पण ऐन वेळी ते म्हणाले त्यांना मुलगी हवीये. तेव्हा माझी आई चिडली. तिची अट होती की कोणा पदवीधरालाच मला दत्तक द्यायचं. पण हे असं घडलं. तेव्हा ऐन वेळी जो समोर आला, त्याला तिनं मला देऊन टाकलं. अट एकच. मला महाविद्यालयात शिकू द्यायचं. तेव्हा माझे आताचे जे आईवडील आहेत, ते मला लाभले.

गरीब होते ते. पण त्यांना मी शिकावं असं प्रामाणिकपणे वाटत होतं. माझ्या खऱ्या आईच्या इच्छेला मान देत त्यांनी मला शिकू द्यायचं ठरवलं. तेव्हा मी महाविद्यालय निवडलं ते अगदी महागडं होतं. अगदी स्टॅनफोर्डइतकं. माझं म्हणणं शिकायचं तर मग स्वस्त महाविद्यालयात कशाला जा. पण खरं सांगायचं तर त्यात काहीही अर्थ नव्हता. कारण मी जे काही शिकत होतो, त्यातलं काहीही मला आवडत नव्हतं. एकीकडे पोटाला चिमटा काढून माझी फी भरणारे माझे आईवडील आणि ओढूनताणून शिकणारा मी. १७ वर्षांचा होतो, तेव्हा हे जाणवलं. मग ठरवलं. हे फारच होतंय. आयुष्यात काय कराचंय ते दिसत नाहीये आणि तरीही आपण आईवडिलांचे घामाचे पैसे असे उधळतोय. हे बरोबर नाही. त्याच क्षणी निर्णय घेतला. हे नावडतं शिकणं थांबवायचं. बाहेर पडलो महाविद्यालयातून. मोकळा श्वास घेतला. एव्हाना जाणवलं होतं, आपण जे काही करतोय ते फारच स्वप्निल आहे. मित्राच्या वसतिगृहावर राहायला गेलो. इतरांच्या रिकाम्या कोकच्या बाटल्या वगैरे विकून जेवायला चार पैसे मिळाले तर मिळवायचो. आठवडय़ातून एकदा मात्र पलीकडच्या गावातल्या हरे कृष्ण मंदिरात जायचो. अर्थात तिथे काही भक्ती वगैरे होती म्हणून नाही. तर तिथे आरतीनंतर मोफत जेवण मिळायचं म्हणून. पण तिथे जायलाही पैसे नसायचे. तेव्हा चालत जायचो. म्हणजे जायचेयायचे १४ किमी अंतर मी चालायचो. या काळात मला प्रश्न पडायचा. मला नक्की काय आवडतंय. तेव्हा लक्षात आलं. आपलं सुलेखन कलेवर प्रेम आहे. मग ते शिकायला लागलो. अक्षरांचे आकार, त्यांचे तलम पोत मला फार आवडायचे. अक्षरांच्या नुसत्या मांडणीतूनसुद्धा काही सांगता येतं, असं मला वाटायचं. आपण त्यांना कसं सादर करतो, यावर बरंच काही अवलंबून असतं, हे मला जाणवलं. त्यामुळे मी त्या कलेचं शिक्षण घ्यायला लागलो. जे शिकतोय त्याचा काय उपयोग, नोकरी मिळणार आहे का त्यामुळे, वगैरे फालतू प्रश्नांनी मी मला विचलित होऊ देत नव्हतो. आवडतंय ना.. शिकायचं. इतकाच तो विचार.

पुढे १० वर्षांनी जेव्हा मी माझा पहिला संगणक तयार केला, तेव्हा या सुलेखन कलेचा उपयोग झाला. कारण इतरांच्या तुलनेत माझ्या संगणकाचा कळफलक जास्त चांगला आणि सुलेखनासाठी उपयुक्त असलेला होता. मी तेव्हा जे शिकलो, ते हे असं उपयोगी आलं. मग जाणवलं, बरंच झालं आपलं महाविद्यालय सुटलं ते. मी असा त्या वेळी बाहेर पडलो नसतो, तर हे काही जमलंच नसतं. दुसरी गोष्ट माझ्या उद्योगाची. मी आणि वॉझ यांनी माझ्या वडिलांच्या गॅरेजमध्ये पहिला संगणक तयार केला. बरीच खटपट करावी लागली. चांगलं फळ आलं त्याला.

तेव्हा आम्ही नाव दिलं आमच्या संगणकाचं अ‍ॅपल. हे जमलं तेव्हा मी जेमतेम २० वर्षांचा होतो. मग आम्ही दोघांनी कंपनीच काढली. पुढच्या १० वर्षांत आम्हा दोघांच्या कंपनीत चार हजारजण नोकरीत होते आणि अ‍ॅपलचा आकार २०० कोटी डॉलर्सचा झाला होता. आमचा पहिला मोठा संगणक जन्माला आला होता. मॅकिंतोश. मी तेव्हा तिशीत होतो. तिथे दुसरा धक्का बसला.

मला माझ्या भागीदारानं कंपनीतून काढूनच टाकलं. मला प्रश्न पडला. मीच जी कंपनी जन्माला घातली, तिथून मलाच कसं काय हे लोक बाहेर काढतात. पण तसं झालं होतं खरं.

तेव्हा मी ठरवलं, या प्रश्नाच्या उत्तरात रक्त आटवायचं नाही. नवं करूया काहीतरी. खरं तर समोर अंधार होता. पण म्हटलं हरकत नाही. जमेलच आपल्याला काही ना काही. तशी खात्री होती. कारण माझं माझ्यावर प्रेम होतं. शांत बसलो. स्वत:लाच विचारलं. झालं ते झालं. आपल्याला आता काय करायला आवडेल. माझं पहिलं प्रेम होतं ते अर्थातच अ‍ॅपल. दुसरं काय? तर तेही अ‍ॅपलच.

मग दुसरी संगणक कंपनी काढायची मी ठरवलं. तिला नाव दिलं नेक्स्ट. पाठोपाठ दुसरा उद्योग सुरू केला पिक्सर नावानं. जगातली पहिली अ‍ॅनिमेशन फिल्म मी केली. तिचं नाव टॉय स्टोरी. आजही तिची लोकप्रियता कमी झालेली नाही. याच काळात माझ्या कंपनीचा विस्तार इतका झाला की अ‍ॅपलला पुन्हा मोह झाला या कंपन्या घेण्याचा. कारण मी विकसित केलेलं तंत्रज्ञानच तसं होतं. शेवटी अ‍ॅपलनं या कंपन्या विकत घेतल्या. मी आपोआपच पुन्हा अ‍ॅपलमध्ये आलो. अ‍ॅपलचा सध्याचा जो काही विस्तार सुरू आहे तो मी नेक्स्ट आणि पिक्सरमध्ये जे काही केलं, त्याच्या जोरावर. इथंच मला माझी जीवनसाथी मिळाली. लॉरीन आणि माझा संसार उत्तम सुरू आहे. मागे वळून बघितल्यावर आता मला वाटतं, अ‍ॅपलनी मला हाकललं नसतं तर नेक्स्ट आणि पिक्सर जन्माला आल्या असत्या का? आणि त्याहीपेक्षा महत्त्वाचं म्हणजे मला लॉरीन मिळाली असती का?

माझी तिसरी गोष्ट मरणाविषयीची आहे.

सतराव्या वर्षी मी कुठेतरी वाचलं होतं, ‘‘आपण प्रत्येक उगवणारा दिवस हा आपला जणू शेवटचाच दिवस आहे असं जगायला लागलो तर एखादा दिवस असा उजाडतो की त्या सगळय़ा जगण्याचा अर्थ कळतो.’’ हे वाक्य माझ्या डोक्यात सतत गुंजत असतं.

मरणाचं भान सतत असलं मनात तर आपण वेळ वाया घालवत नाही. यशापयश, मानापमान वगैरे सर्व भौतिक भावना मरणात संपून जातात. आपण काहीतरी गमावणार आहोत ही भावना मृत्यूच्या जाणिवेने आपल्याला नग्न करत असते. याचं भान आलं की एकच प्रश्न त्यावर पुरून उरतो. आपण जो काही वेळ आपल्याला मिळाला.. त्याचं काय केलं? तो सत्कारणी लावला का? हा प्रश्न माझ्या डोक्यातून कधी जात नाही.

गेल्या वर्षी कर्करोग झाल्याचं निदान झालं. ते कळल्यावर डॉक्टरांनाच वाईट वाटलं. कारण हा अगदी दुर्मीळ असा कर्करोग आहे. स्वादुपिंडाचा. डॉक्टर म्हणाले, तयारीला लागा.. शेवटच्या ज्या काही इच्छा आहेत त्या पूर्ण करून घ्या.. जेमतेम तीन महिने तुम्हाला मिळतील.

मी घरी गेलो. दोन दिवसांनी माझी बायोप्सी करायची होती. त्यासाठी मला डॉक्टरांनी भूल दिली. घशातून एंडोस्कोप पोटात सोडला अणि माझ्या स्वादुपिंडाच्या काही पेशी घेऊन तो बाहेर आला. मी बेशुद्धच होतो. पण लॉरीन ते सगळं पडद्यावर बघत होती. ती म्हणाली, एंडोस्कोप बाहेरआल्यावर डॉक्टरच रडायला लागले. कारण त्यांना लक्षात आलं, परिस्थिती काही इतकी वाईट नाही. शस्त्रक्रिया केली तर मी वाचू शकेन. तशी ती शस्त्रक्रिया झाली आणि मी वाचलोदेखील.

मृत्यूच्या या स्पर्शानं मला बरंच काही शिकवलं. मरणाइतकं काहीही शाश्वत नाही. आपल्याला वेळ कमी असतो आणि तरीही त्यातला मोठा वाटा आपण वायाच घालवतो. तेव्हा विद्यार्थी मित्रांनो, मला सांगायचंय ते इतकंच की..

इतरांची मतं, त्यांचे जगण्याचे निष्कर्ष, मार्गदर्शन या गोंडस नावाने त्यांच्याकडून लादली जाणारी मतं.. याचा कसलाही विचार करू नका.. इतरांच्या मतांचं ओझं कधीही वागवू नका.. जे काही जगायचंय ते स्वत:च आयुष्य जगा. तुम्हाला आयुष्यात काय आवडतं ते तुमच्या मनाला माहीत असतं.. त्याचं तेवढं लक्ष देऊन ऐका. बाकीचं सगळंच दुय्यम असतं.

धन्यवाद.

धन्यवाद. दुवा आवडला.

अमोल केळकर