देव किती ? अगदी बोटांवर मोजण्या एवढेच

सोमरसाचे काय गुपित आहे

सोमरस म्हणजे दारु नव्हे, मात्र हे उत्तेजक पेय नक्की आहे. सोमरस काही मुळ्यांपासुन आणि औषधी वनस्पतींपासुन बनवला जातो खासकरुन सोम नावाच्या वनस्पतीचा हा रस / अर्क असतो असे म्हणतात. त्याच्या उत्तेजक गुणामुळे त्याची तुलना दारु शी केली जाते. पुर्वी तो यज्ञात ज्वलनशील व आरोग्यदायी पदार्थ म्हणून वापरला जाई व पिण्यासाठीही वापरला जाई. सोमरसाचे नियमित प्राशन केल्यास शरीर सुदृढ होते आणि कांती सतेज होते तसेच चित्तवृत्ती प्रफुल्लित होतात असे वाचले आहे. अशी गुणवैशिष्ट्ये असणारी वनस्पती अफ्रिकेच्या जंगलात मिळते असे ऐकिवात आहे.

देव दारु पीत नव्हते असाही एक गैरसमज आहे. प्रत्यक्षात रामायण महाभारतात मदिरा / मैरेयकाचे उल्लेख आहेत. तिथे सोमरस हा शब्द वापरलेला नाही आहे. अर्थात असाही एक मतप्रवाह आहे की राम कृष्ण इत्यादी मानव रुपधारी देव मदिरा / मैरेयकाचे प्राशन करायचे तर स्वर्गाधिष्ठीत देव आणि त्रिमुर्ती सोमरस प्राशन करायची.

वैदिक आणि पौराणिक काळातला एक प्रमुख फरक म्हणजे वैदिक काळात देवादिकांना भेटणार्‍या मानवांची संख्या खुप जास्त होती. तैतिरीय ब्राह्मण संहितेत असे लिहिले आहे की देव लोक आणि मनुष्य प्राणी दोघेही आधी पृथ्वीवर रहायचे मात्र देवांनी यज्ञ करुन आणि वेदांचे अध्ययन करुन स्वर्ग लोक प्राप्त करुन घेतला तर ती विद्या मानवजातीत केवळ काही ऋषीमुनींपर्यंत मर्यादित राहिली आणि नंतर लुप्त झाली.

कदाचित चुकीचे असेल पण माझ्यामाहितीप्रमाणे सध्या वैश्ववत मन्वंतर चालु आहे आणि त्यातले हे २२ वे चक्र आहे (प्रत्येक चक्रात एक सत्य, त्रेता, द्वापार आणि कलीयुग असते). बहुधा या चक्राच्या आधीचा काळ वेदिक काळा तर त्यानंतरचा पौराणिक काळ म्हणुन ओळखला जातो.

पुराणांचे संकलन वेद व्यासांनी केले. त्यामुळे साधारण ५००० वर्षांपुर्वापासुन इसवीसनापर्यंत पौराणिक काळ अस्तित्वात होता असे मानायला हरकत नसावी.

नित्य उपासना करणार्या सच्च्या उपासकाला, निस्सीम भक्ताला त्याचे इष्टदैवत (एकच दैवत/ काही देवदेवता) पुरे होते. देवाचा दर्जा, प्रत वगैरे काहीही मधे येत नाही असे थोडेफार वाचन केल्याने दिसून आले. उदा. ज्ञानोबा आणि तुकोबारायाना विठ्ठल, मोरया गोसाव्याना गजानान, वासुदेवानन्द सरस्वतीना दत्त इ.

काळानुसार प्रतिकात्मकता बदलली तरी प्रचितीचे बोल बोलणारे एकदाचेच आणि कायमचेच आजतागायत नाहीसे झालेले नाहीत. याचे दोन अर्थ निघू शकतात. प्रयोगशाळेत सिद्ध करता येत नसेल तरीही खरोखरच आत्मप्रचिती, ईश्वरी साक्षात्कार वगैरे काहीतरी असण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. दुसरी शक्यता - भ्रमिष्ट लोक पैदा होण्याची भलीमोठी परम्परा अजूनही खण्डित झालेली नाही.

माणसाला देवान्ची उपासना, भक्ती वगैरे करणे सोडून त्यान्ची खानेसुमारी करण्याची कल्पना इसवीसन पूर्व/ नन्तर कधी सुचली असावी असा एक मजेशीर प्रश्न मलाही पडला. बाकी चालू द्या.

लेख आवडला.

आज हयातीत जगातील एकही धर्म विज्ञान-निष्ठ नाही...किंबहुना अ-विज्ञाननिष्ठा हीच प्रत्येक धर्माची खरीखुरी मर्यादा आहे...जेंव्हा जेंव्हा अशी भाषा वापरणाय्रांना या विषयातली आव्हानं अंधःश्रद्धा निर्मुलन वाद्यांकडुन टाकली जातात...(जुन्या काळातल्या चार्वाकांपासुन ते आजच्या काळातल्या सर्व समाजसुधारक /अंधःश्रद्धा निर्मुलकां पर्यंत सर्व)...तेंव्हा कोणीही समोर येत नाहीत,आले तर नंतर कांगावा करुन पळुन जातात,काही जण हिंसक मार्गांचाही आश्रय घेतात.हाच आजपर्यंतचा ईतिहास आहे...धर्म विज्ञाननिष्ठ आहे असं म्हणणं,आपल्याच धर्माला कमीपणा आणणारं आहे,आपणही हिंदु आहात.मी ही हिंदु आहे..आपल्याला १ विनंती ....सावरकरांचे विज्ञाननिष्ठ निबंध एकदा काळजी पुर्वक वाचावेत...मला वाटते,आपला भ्रम दुर होईल....

वरील प्रतिक्रीयेत जे काही आपण सांगुन दिलं, त्यात विज्ञाननिष्ठ अस काय आहे? कुणी ३३हजाराची मांडणी करावी,कुणी ३३कोटी,कुणी ३३, कुणी ये सब झुठ...एकच ब्रम्ह आहे म्हणावं...धर्माचे १७शे६० आचार्य...आणी अजुन त्यांची खंडिभर मत आणी मतांतरंही...अहो पण याला सगळ्याला पुरावा काय?...ह्याला असं वाटतं,तर त्याला तसं वाटतं,या ''वाटण्याला'' विज्ञानात काही अर्थ(तोही प्राथमिक पातळीवरचा)असतो...पण पुढच्या चिकित्सेत हे सगळच ओमफस होतं,तरीही हिंदु धर्मातलं जे जे काही विज्ञाननिष्ठ आहे असं वाटत,त्याची १ यादी करा...आपण आणी आपले सर्व समर्थक हे आव्हान घेऊन महाराष्ट्र अंनिस कडे चला... त्यांच्यासमोर हे सर्व मांडा,,,,सांगा केंव्हा करताय हे सर्व?...ईथे वाद-प्रतीवाद करत बसण्यापेक्षा,खरा आखाडा तो आहे...येणार का?

>> मुळात हिंदू धर्म हा जगातील एकमेव विज्ञान-निष्ठ धर्म आहे. यात एकही गोष्ट "उगीचच" या सदराखाली येत नाही. तरीही जर तसे वाटले, तर निश्चितच समजावे कि आपले ज्ञान कमी पडतेय.
असेच म्हणतो.
मी येथे आपल्या वेदग्रंथांचा खूप गम्भिर्याने अभ्यास करण्याची गरज आहे हे सांगितलेच होते. कुणी सांगाव कदाचित अशा अभ्यासातून प्रकाश वेगाने जाणारी याने कशी बांधावी हे ही सापडेल (हा कदाचित "सापडेल" याला आहे. अशी माहीती ऑलरेडी वेदात आहे यात तिळमात्र शंका नाही). भारत सुपर पॉवर होणार नुसतच म्हणत राह्तात. पण असा जर अभ्यास केला नाही तर कसा होणार भारत सुपर पॉवर?

सुरुवातीलाच हे कबूल आहे की या बाबतीत आमचे ज्ञान निश्चितच कमी पडतेय.
त्यामुळे मला एक प्रश्न पडलाय तो असा की,

वट पोर्णीमेला वडाच्या (काहि पिंपळालाहि पुजतात) झाडाला दोरा गुंडाळून ७ प्रदक्षिणा,फेर्‍या घालतात..
(जन्मो जन्मी ह्योच नवरा,दादला मिळू दे म्हणून)

मग दावा केल्याप्रमाणे हे "उगीचच" होत नसावे...पण यात काय विज्ञान आहे ???

अवांतरः हा प्रश्न यासाठी कि एकच दिवस सोडून आता वटपोर्णीमा आहे,
त्यामुळे ती (व्रत) करणार्‍या माता-भगिनींनाहि यातले नेमके विज्ञान कळेल.

सुरुवातीलाच हे कबूल आहे की या बाबतीत आमचे ज्ञान निश्चितच कमी पडतेय.
त्यामुळे मला एक प्रश्न पडलाय तो असा की,

वट पोर्णीमेला वडाच्या (काहि पिंपळालाहि पुजतात) झाडाला दोरा गुंडाळून ७ प्रदक्षिणा,फेर्‍या घालतात..
(जन्मो जन्मी ह्योच नवरा,दादला मिळू दे म्हणून)

मग दावा केल्याप्रमाणे हे "उगीचच" होत नसावे...पण यात काय विज्ञान आहे ???

अवांतरः हा प्रश्न यासाठी कि एकच दिवस सोडून आता वटपोर्णीमा आहे,
त्यामुळे ती (व्रत) करणार्‍या माता-भगिनींनाहि यातले नेमके विज्ञान कळेल.

असतो एखाद्याला वेळ!!! रीटायर झाल्यावर वेळ सत्कारणी लावण्याचा प्रयत्न म्हणा हवं तर!! तुम्ही लगेच अजागळ म्हणुन मोकळे!! ;)

हेच म्हणतो..

नंतर मग देवांच्या वैशिष्ट्यांबद्दल अतिशयोक्तिपूर्ण प्रतिमा तयार होत जायला पुरेसा हजारो वर्षांचा काळ मधे गेला आहे.

तेव्हा काहीसे वेगळे रूप्/चेहरा असलेल्या सदाचरणी न्यायप्रिय लाडक्या मनुष्याला गणपती,
महान, काहीशा तापट पण शक्तिमान आणि भोळ्या व्यक्तीला शंकर

अशा रितीने देवत्व मिळाले असावे. सर्व माहिती माउथ टू माऊथ पुढच्या काळात पोचल्याने कानगोष्टी लक्षावधींनी झाल्या असतील आणि चमत्कारपूर्ण शक्ती असलेले गूढ कोणीतरी अशी या देवांची प्रतिमा बनली असणार.

वरती मृत्यंजय म्हणतात त्याप्रमाणे काही काळापुर्वी देव आणि मानव पृथ्वीवर राहत होते.
मग मला प्रश्न पडतो देवांना काय फक्त भारतच दिसत होता काय ?

नाही. देव ही संकल्पना जगाच्या पाठीवर सगळीकडेच सापडते. ग्रीकांमध्ये सुद्धा आपल्यासारखे देवी देवतांचे भारी प्रस्थ होते. फक्त आपल्याकडे देव हा दायाळु, करुणानिधी, सज्जन तारणहार आहे तर ग्रीक देवी देवता प्रचंड शक्तिशाली परंतु मानवासारखे स्वार्थापोटी राग लोभ धरणारे आहेत. भारतात देवतांना राग येतो तोही अयोग्य कृत्य केल्याबद्दल. तर ग्रीक देवता या बर्‍यापैकी इन्द्राशी साधर्म्य साधणार्‍या आहेत की ज्या कधीकधी स्वार्थासाठीही चिडतात.

इंद्र आणि झ्युस (ग्रीक देवांचा राजा) यांत बर्‍यापैकी साम्य आहे. दोघेही पर्जन्य नियंत्रित करतात. दोघेही अस्त्र म्हणुन वज्र वापरतात. (वज्राचा आकार वीजेसारखाच दाखवला जातो बर्‍याचवेळा आणि महाभारताच्या इंग्रजी आवृत्तीमध्ये तर त्याला थंडरबोल्टच म्हणले आहे. झ्युस देखील थंडरबोल्ट वापरतो.

ट्रॉयच्या कथेत आणि महाभारतातदेखील अनेक साम्ये सापडतील:

१. अचिलीस आणि कृष्णात साधर्म्य आहे की दोघेही पायाच्या खालच्या बाजुला बाण लागुनच मेले.
२. कृष्णाचे शरीर सांदिपनी ऋषींनी दिलेल्या लेपामुळे इतर अस्त्रांपासुन सुरक्षित होते तर अचिलीसला त्याच्या आईने थेटीसने मंतरलेल्या पाण्यात बुडवल्यामुळे त्याचे शरीर इतर अस्त्रांपासुन सुरक्षित होते. कृष्णाला दिलेला लेप फक्त उजव्या पायाच्या अंगठ्याला लावता आला नाही तर थेटीसने अचिलीसला पाण्यात बुडवताना त्याच्या टाचेला धरुन बुडवले त्यामुळे त्या भागाला मंतरलेले पाणी लागले नाही अशी कथा आहे.
३. ट्रॉय मध्ये अचिलीसला देवांच्या राजाचा (झ्युस) आशिर्वाद होता तर महाभारतात अर्जुनाच्या पाठीशी इंद्र होता.
४. ट्रॉय मध्ये हेक्टरच्या पाठीशी सुर्य देवता होती तर महाभारतात कर्णाच्या पाठीशी देखील सुर्यच होता.
५. दोन्ही युद्धात देवांच्या राजाने पाठिंबा दिलेल्या योद्धाने सुर्याने पाठिंबा दिलेल्या योद्ध्याला हरवले.
६. झ्युसच्या वडिलांना असे कळाले होते की त्याचा मुलगाच त्याला मारेल. त्यामु़ळे त्याने त्याची सर्व मुले खाउन टाकली एकता झ्युस वाचला (त्याच्या वाचण्यात नदीच्या पाण्याचा हात होता). कंसाची कथाही अशीच आहे.

अजुन छिद्रान्वेषी अवलोकन केल्यास अशी बरीच साम्ये दिसतील.

देवांच्या खाणाखुणा जगभर पसरलेल्या आहेत. कॉकेसियन पर्वतरांगांमध्ये भलामोठा त्रिशूळ कोरलेला आहे. नाझ्का लाइन्स बद्दल सर्वांना माहिती आहेच. देव ही संकल्पना इजिप्शियन, ग्रीक, रोमन, मायन, सिंधु अश्या सर्व संस्कृतींमधुन दिसते. इस्लाम आणि ख्रिश्चन धर्मात एकेश्वरवाद आहे. पण वरील सर्व संस्कृतीत एकापेक्षा आधिक देव होते.

<<<मग मला प्रश्न पडतो देवांना काय फक्त भारतच दिसत होता काय ?
आता हॉलीवूडवाल्या पिच्चर मध्ये नाही का सगळ्या एलिअन लोकांना फक्त अमेरिकाच दिसत? तसाच काहीसं समजायचं.

तुम्हाला ब्राह्मण, पुराण, वेद वगैरे वगैरेची भारीच चीड हो!!! राजकारणात गेलात तर उपयोग तरी होईल असं मला आपलं वाटतं इतकंच.