राधा - भक्त का प्रेयसी

मुळात राधा ह्या नावाच्या किती व्यक्तीरेखा होत्या ह्याची माहिती घेतली तर बरेच प्रश्न सुटतील ;)

कॉलींग नाना....

८ पेक्षा कमी वय असलेला मुलगा घ्यावा व गोपी मोठ्या घ्याव्यात आणि त्यांच्यातलं प्रेम वेगळ्या प्रकारे (भक्ती युक्त) सादर करावे.

असं कसं करणार?

विशेषत: लहान मुलांना हे पटणे की आईच्या वयाच्या बायकांची हा आठ वर्षांहून लहान बालक छेड (कृष्णविषयक गाण्यांतून उचललेला शब्द) काढतो आहे आणि तरीही नाते भक्तीचे आहे..आणि भक्तीही उलट्या दिशेत, म्हणजे आईच्या वयाच्या स्त्रियांची त्या लहान मुलावर भक्ती असे आहे.

पोरं आधी काय कमी अक्कलवान असतात का? आणि त्यांना हे पटलं तर आपण (पक्षी आईबापांनी) त्यांची भक्ती करावी अशी अपेक्षा त्यांनी ठेवली नाही म्हणजे मिळवली.

रासक्रीडा म्हणजे नेमके काय? तो लहान पोराने करण्याचा प्रकार आहे का? अशा प्रश्नांची उत्तरे पोरांसमोर तयार ठेवावी लागतील.

पुन्हा

"रासक्रिडेनिमित्त लहान वयातील श्रीकृष्णाच्या सहवासात गेल्याने गोपिकांच्या मनातील विकार नाहीसे होऊन त्यांना आध्यात्मिक आनंद मिळाला"

म्हणजे काय? विकार गेले ते लहान मुलाशी रासक्रीडा करून ? का गेले विकार? कसे गेले विकार? विकार म्हणजे नक्की काय गेले? म्हणजे पुढे त्या ब्रम्हचारी झाल्या का?

गोपींना सरळसरळ प्रेमभाव उत्पन्न झालेला सर्वत्र सांगितला दाखवला जात असताना.

एक राधा एक मीरा, एक प्रेम दीवानी एक दरस दीवानी इ इ इ

या सर्वांच्या पार्श्वभूमीवर श्रीकृष्ण आठ वर्षांहून कमी वयाचे होते म्हणणे म्हणजे गुंता कमी करण्याऐवजी वाढवणे होय..त्यापेक्षा गैरसमज तर गैरसमज..असू दे..

मुळात महाभारतात आणि हरिवंशात राधेचा उल्लेखच नाही तेव्हा राधा ही काल्पनिक हरदासी पात्र.

गैरसमज पसरले आहेत की राधा कृष्णावर लेखन करणार्‍यांनीच तशा प्रकारचे लेखन केले आहे?

-सुटली वेणी केस मोकळे...... या सार्‍याचा उद्या गोकुळी होईल अर्थ निराळा
-आज पहाटे श्रीरंगाने मजला पुरते लुटले गं
-त्या तिथे अनंगरंग रास रंगला, गोपगोपिकांसवे मुकुंद दंगला

मागे इथेच एकागौळणीवर चर्चा घडली होती त्यातही गोपी आणि कृष्णाच्या संबंधावर प्रकाश पडला होता.

ही अजून एक.

अवघडलो :) चर्चा वाचण्यास मात्र उत्सुक :)

कुठ्लाश्या मराठी पिक्चर मध्ये अशोक सराफ ला श्रीकृष्ण म्हणून दाखवण्यात आलेले होते,
ते रूप बघून, माझ्या बालमनावर विपरीत परिणाम झाला..
आणि कृष्णावरून विश्वास उडायची वेळ आली होती

हा गणपा तेच गाणं....
गाणं छान आहे पण.......

असो ;)

माफ करा, मी सायलींचा धागा ह्याक तर नाही ना केला??

संपादक मंडळ मला ओरडणार तर नाही ना????

आपल्याला राधा म्हणले कि हेच आठवते.
http://www.youtube.com/watch?v=XCiiCapMBrg

वास्तव आणि इतिहासात लिहिलेल्या गोष्टी यांचा ताळमेळ लागणे बर्‍याचदा अवघड होते. म्हणुन आताची ५ वर्षाची मुले पुढे जावुन १५-२० वयाची होतात तेंव्हा त्यांना समर्पक ठोस उत्तर तेंव्हा न मिळाल्याने त्यांचा इतिहासात लिहिलेल्या बर्‍याच गोष्टींवर विश्वास उरत नाही असे वाटते.

अवांतर : मला वाटते इतिहासाचे संशोधन होण्यापेक्षा भविष्याचे संशोधन व्हावे. इतिहासात केंव्हा काय झाले यापेक्षा त्यातुन चांगले काय ते घेवुन आपल्या मुलांच्या मनावर ते चांगले कसे बिंबवावे हे पाहिले पाहिजे.
इतिहास संशोधना ला ना नाहि पण त्यातुन ठोस .. समर्पक .. चांगले काही तरी नक्कीच निघाले पाहिजे असे मनापासुन वाटते.

माझ्या मते रंजना जेव्हा उच्च पदावर होती .सराफ साहेब स्ट्रगलर होते .बहुतांशी सिनेमात ते दुय्यम नायकांच्या भूमिका करत नि ह्या बाईसाहेब लीड रोल मध्ये असायच्या .नंतर ते दोघाही नायक नायकीण म्हणून पडद्यावर आले .तिच्या अपघाता नंतर सराफ साहेबांनी जोशी बाईंशी लगीन लावले .त्यावेळी महागुरू जातीने उपस्थित होते असे वाचले आहे .
ह्यांची मैत्री जगप्रसिध्ध आहे .
दुर्दैवाने ह्यांच्या प्रभावाने म्हणा किंवा अजून कशाच्या ह्या चतुरस्त्र लेडी अमिताभ ची आजकालची प्रसारमाध्यमे दखल घेत नाही .
सारे गामा च्या एवढ्या पर्वत ह्या अभिनेत्रीची गाणी किंवा तिच्यासाठी एखादा भाग असू नये हि शरमेची गोष्ट आहे .
कोण होता स तू काय झालास तू हे दंद्वागीत माझ्या मते मराठीतील नंबर १ आहे .त्यातील सवाल जवाब निव्वळ अप्रतिम .
हा सागरी किनारा गाणे असो किंवा
फिटे अंधाराचे जाळे ह्यात तिचा वावर गाण्याला एक उंची देतो .त्याच सिनेमात तिचा तोंडात काही तरी चघळत बेरक्या नजरेने श्रीमंत गर्विष्ठ सुनबाई तोर्यात उभी राहिली आहे .
तिचे नायक महाजनी अनू कुलदीप पवार हे अगदी साजेसे होते .
शहरी व ग्रामीण भागात मराठी सिनेमा विभागल्या गेल्यावर त्यांचा सेतू जोडणारी नायिका कुठे अनू अप्सरा पर्वातील डेली सोपच्या गिरण कामगार ह्यांची तुलना होऊ शकत नाही .
अभिनेत्रीला नृत्य पेक्षा अभिनय व त्याहून महत्वाचे एक अदा असली पाहिजे .रसिकांच्या कलिजा खलास करणारी .
सध्या सराफ मामा आपल्या गत कर्तुत्वाला काळिमा फासणाऱ्या ज्या भूमिका करतो .त्या ह्या नटीने नक्कीच केला नसत्या .
तिचा चानी अजून आठवतो .

१. नवविधा भक्ती (श्री सन्त बाबा महाराज आर्वीकर लिखीत) हे पुस्तक मिळाल्यास अवश्य वाचा.
२. सन्त गुलाबराव महाराज ज्ञानेशकन्या या भावाने कशी भक्ती करत असत याविषयी माहिती मिळवा. (कदाचित उपयुक्त ठरेल.)

च्यामारी पार अवांतराने खरडफळा केला राव धाग्याचा...

http://www.youtube.com/watch?v=nkwoJHcvNos
झुंज सिनेमातील हेच ते प्रसिध्द दंद्वागीत
तिचा संवाद अथवा गाण्याचे बोल नसले तरी नुसत्या देहबोलीतून तिचा आत्मविश्वास झळकतो .

कृष्णाचा उल्लेख प्रथम महाभारतात झाला परंतु महाभारतात राधेचा उल्लेख नाही (वल्लींनी वर हे म्हटलेच आहे). महाभारत हे काव्य आहे की इतिहास यावर संशोधकांत मतभेद आहेत. पण काहीही असले तरीही राधा हे पात्र त्यात नाही आणि कृष्णाचे म्हणून जे प्रसिद्ध किस्से आहेत, त्यातील बरेचसे किस्सेही त्यात नाहीत असे ऐकून आहे.

यानंतर भागवतात श्रीकृष्णावर बरेच लिहिले गेले, पण त्यातही राधेचा उल्लेख नाही. राधेचा उल्लेख प्रथम आढळतो तो पद्मपुराणात आणि तिला प्रसिद्ध केले ते जयदेवाच्या गीतगोविंद ने. नंतर अनेक पुराणिक आणि प्रवचनकारांनी आपापल्या परीने कथा रचल्या. आता गोंधळ इतका वाढला आहे की बरेचदा आपल्याला मूळ महाभारतात अमुक एक गोष्ट नाही हे माहीतच नसते. (ह्यातील संदर्भ नक्की कुठे वाचले ते लक्षात नाहीत :-( )

आणि महाभारताखेरीज बोलायचे झाले तर मग पात्र आणि प्रसंग रचना ही त्या त्या लेखक / कवीच्या मनावर असते. मग कृष्णाची राधा कोण होती, त्यांची वये किती होती, राधा किती होत्या या प्रश्नांना काय उत्तरे देणार?

राधा नव्हती तर हे कुणी म्हटलंय मग ? ;-)
कृष्ण चालले वैकुंठाला
राधा बोले पकडून बाही
इथे माईल्ड मारून घे रे
तिथे कन्हैया माईल्ड नाही...

राधा खरी होती की खोटी हा विषय वेगळा आहेच. पण जे काही वर्णनात वाचले आहे त्यानुसार राधा ही कृष्णाची प्रेयसी होती असे म्हटले तर दचकायला काय झाले ? पौगंडावस्थेत कुणाबद्दलही आकर्षण वाटू शकते. काहींच्या कामभावना या लवकर जागृत होतात.त्यांत कृष्ण हा असामान्य होता. तेंव्हा जे वर्णन केले गेले आहे ते तसेच्या तसे स्वीकारण्यात काय हरकत आहे ?

राधा कलियुगातल्या एखाद्या पोलीस ऑफिसराच्या अंगात येऊ शकते म्हणजे ती नक्कीच अस्तित्त्वात असणार कधीतरी...
राधेविषयीचे माझे ज्ञान संपले....

Hereunder is provided a short table dates of important Mahabharat events in years. (Dates and Tithis in years in Rama Samvat assuming Shri Rama Samvat 1st January. 1 equivalent to 1st Jan 7323 B.C. Rama's birth date has been conclusively proved to be 4th Dec. 7323 B.C.( "Vastav Ramayan").

EVENT DATE

Going to forest 4th Sept. 5574 BC

Kitmeet Killed 7th Sept. 5574 BC

Going underground 19th May 5562 BC

Keechak killed 1st April 5561 BC

Anukeechak-Massacre 2nd April 5561 BC

End of secret life 9th April 5561 BC

Cows stolen 15th April 5561 BC

Arjuna exposed 16th April 5561 BC

All pandavas exposed 19th April 5561 BC

Marriage of Uttara 4th May.
& Abhimanyu.

Krishna set out for a treaty. 27th Sept.

Stay at Upaplavya 27th Sept.

Stay at Vrukshthala 28th Sept.

Dinner to Brahmins 29th Sept.

Entry into Hastinapur 30th Sept.

Krishna meets Kunti etc. 1st Oct.

Invited for meeting 2nd Oct.

First meeting 3rd Oct.

Second meeting and an attempt 4th Oct.
to arrest Krishna.

Third meeting Vishvaroopa 7th Oct.

Stay at Kunti 8th Oct.

Krishna meets Karna. War 9th Oct.
fixed.

Krishna returns 9th Oct.

Pandavas preparation 11th Oct.
Balaram's visit.

Mahabharat war started 16th Oct.

Abhimanyu killed 28th Oct. 5561 BC.

End of War 2nd November 5561 B.C.

Yudhishthira crowned 16th Nov. 5551 BC.

Bhishma expired 22nd Dec. 5561 BC

Pandava campaign 15th Jan. 5560 BC
for wealth

Parikshita born 28th Jan. 5560 BC

Pandavas return 25th Feb. 5560 BC

Ashvamedh Deeksha. 1st March 5560 BC

Return of Arjuna Horse 15th Jan. 5560 BC

Ashvamedh yajna 22nd Feb. 5559 BC

Dhrutarashtra went to forest 18th Aug. 5545 BC

Pandavas visited Kunti 18th Aug. 5543 BC
Vidura expired

Death of Kunti, Dhrutarashtra, Sept./Oct. 5541 BC
and Gandhari

Yadava Massacre 5525 B.C.

Parikshit Dead 5499 B.C.

तसे आणखी बरेच आक्षेप श्रीकृष्णांवर घेतले जातात.

जर राधा, रासलीला आणि अनेक बायकांवर आक्षेप आहे तर याचा अर्थ तुम्ही भागवत, महाभारत अथवा हे सगळे मानता ना....???

मग याच भागवतात लिहिलेले श्रीकृष्णांनी बालपणात मारलेले राक्षस, करंगळीवर उचललेला गोवर्धन, मुखातून आईला विश्वदर्शन, अर्जुनाला दाखवलेले विश्वरुप, इ.इ. सगळे मान्य का नाही करत? होती त्याची क्षमता १६१०८ बायका करायची आणि त्यांना 'सांभाळायची' पण.आहे कोणाला ऑब्जेक्शन....??? स्वतःची एक सांभाळताना ****. कशाला गप्पा मारायच्या राव?

इथे आम्ही विचारजंत,' नाही पण मला असे वाटते की', 'असे नसेल हो', 'हे कसे शक्य आहे' असे म्हणणार. उगाच विंडो शॉपिंग सारखे.... अथवा उगाच आज काही उद्योग नाहीय तर चला थोडी 'मज्जा' करु असे असते.....

एक तर १००% स्वीकारा नाही तर डिस्कार्ड करा.

मधेच लटकत नेहमी. सातत्याने बुद्धीभेद करणे हेच का यांचे काम?

सामान्य श्रद्धा अथवा रुढी या पायात नी पंखात बळ आलेल्या नसतात ( जस्ट घरात पूर्वीपासून आहे म्हणून करतोय स्वरुपाच्या) त्यामुळे असे आक्षेप हे त्यांना मुळातून हादरवतात. श्रद्धांना नुसते पांगळे, लुळे करण्याचे काम करत नाहीत तर त्यांचा प्रचंड वैचारिक गोंधळ उडवतात. मानसिक ताकद नसते देव बिव झुगारण्याची आणि स्विकारावं तर कस स्विकारावं हे कळत नाही. असले व्यभिचारी देव??? उत्तरं नसतात.

जंतांची वळवळ सुरुच राहतेआणि मजा ही.....

राधा ह्या शब्दाचा सुंदर अर्थ शिवाजी सावंतांच्या 'युगंधर' मधे सापडतो. राधा म्हणजे मोक्षा साठी आतुरलेला जीव म्हणजेच भक्त. आणि भक्त नसेल तर भगवंताच्या अस्तित्वाचा का अर्थ? उत्तरेत राधा श्रीकृष्णांच्या बाजुला देवळाराऊळात उभी असली तरी महाराष्ट्रात मात्र रुक्मीणीच आहे अपवाद पंढरपुरचा, तिथे तो द्वारकेचा राणा राहि (राधा) आणि रखमाबाई च्या सोबत उभा आहे.

बाकि राधेचा उल्लेख महाभारतात नाही हे सर्वमान्य आहे. परंतु श्रीकृष्णांच्या अस्तित्वावर प्रश्नचिन्ह पाहुन अंमळ हसु आले. हेच सगळे आक्षेप बाकी सर्वच प्रेषितांवर घेता येतील पण वळवळणारे जंत त्या बाजुला कधी जात नाहित.

नानाने पक्ष बदललेला पाहुन वाईट वाटले. आणि हुप्या नेहमी मिपा वर महाभारताचे पुरावे मागतो पण त्या आधि स्वतः गुगल का नाहि करत हे श्रीकृष्णा जाणे..

बाकि ते नेहमीचचं.

'कुणी कसे वागावे हे सांगण्याचा मला अधिकार नाहि मी फक्त एक मत नोंदवले'

नमस्कार.
राधा आणि कृष्णाबद्दल 'विजूभाऊ'नी निष्काम भक्तीचा दृष्टीकोन मांडला आहे, त्याशी सहमत आहे.

या विषयावर वर बरीच चर्चा झालेली आहे. या विषयाचा विचार करताना काही गोष्टी लक्षात घेतल्या तर योग्य उत्तर मिळायला मदत होइल असं वाटतं.
१. आपल्या प्राचीन इतिहासामध्ये काही इतिहास उपलब्ध नाहीये. काही इतिहास पुराण स्वरूपामध्ये आहे. खूप थोडा इतिहास 'इतिहास' स्वरूपात आहे; जसं की महाभारत. (जिथे व्यासांनी लिहिलं आहे की हा 'इतिहास' आहे आणि म्हणून महाभारत ती जाणीव ठेऊन लिहिलं गेलं आहे असं आपण म्हणू शकतो.) या इतिहासातसुध्दा हजारो वर्षांमध्ये अनेक पुराणिकांनी, संतानी आपल्या कल्पना त्यात घुसवल्या आहेत. (वाईट उद्देशाने नव्हे, तर हा 'इतिहास' आहे ही जाणीव नसल्याने). आणि त्या कल्पना असल्यामुळे त्यात काही अतिशयोक्ती, निरूपयोगी / नैतिकदृष्ट्या चूकीचा भाग समाविष्ट झालेला आहे. पुराणांमध्ये असा भाग बराच आहे, आणि शुध्द इतिहास कमी (सामान्यपणे).
२. दुसरी गोष्ट की, प्राचीन संस्कृती अध्यात्मावर घट्ट आधारलेली असल्यामुळे त्यावेळच्या इतिहासपुरूषांमध्ये आध्यात्मिक सामर्थ्याचा भाग आहे, त्यामुळे चमत्कारही आलेच. त्यामुळे अशा इतिहासामधला अतिशयोक्त चमत्कारी भाग या पुराणिक, भक्तगण, प्रवचनकार यांच्या 'अरे तो अमका परमेश्वराचा अंश, त्याला काय अशक्य आहे?' अशा प्रभावयुक्त भक्तीभावातून आलेला आहे.
अर्थात, त्यात चमत्कार अजिबात नाहीत असं नाही, पण आध्यात्मिक चमत्कार करण्याच्या सामर्थ्याबरोबर वागण्याच्या अनेक मर्यादाही येतात. उदा. कृष्ण गोपींबरोबर 'लिव्ह इन' रहात असता, किंवा टीकाकारांच्या म्हणण्याप्रमाणे अयोग्य चाळे करत असता, तर नंदाचा मुलगा म्हणून त्याची हाइप केली गेली असती ही गोष्ट खरी; पण त्याला इतर उत्तम पण मानवी गुणसुध्दा आचरणात आणता आले नसते, जसं की, कृष्णशिष्टाई: कृष्णाचे मूळ भाषण वाचा किंवा इतर चतुराईचे, शहाणपणाचे प्रसंग जे महाभारतात अनेक ठिकाणी दिसतात. आध्यात्मिक चमत्कार तर याच्या पुढे त्याने गरजेप्रमाणे दाखवले आहेत, उदा. कर्णवधाच्यावेळी सूर्य झाकोळून टाकणे.
३. एक भाग राजकीय आहे, पण त्याचाही इथे परिणाम होतो की; आपल्या सरकारचं धोरण आपला इतिहास 'प्रोअ‍ॅक्टिव्हली' शोधून काढण्याचं नाहीये (विशेषतः काँग्रेस.). त्यामुळे अनेक गोष्टींवर अजून योग्य ते संशोधनच झालं नाहीये; ज्यामुळे रामायण, महाभारत, पुराणं यातला इतिहास आपण प्रत्यक्ष उत्खननांमधल्या पुराव्यांबरोबर पडताळून बघू शकू. (काही महिन्यांपूर्वी टाईम्स ऑफ इंडिया च्या क्रेस्ट आवृत्तीमध्ये 'भारतातील प्राचीन अवशेषांचे उत्खनन' यावर कव्हर स्टोरी आली होती. पुरातत्व विभागाच्या लोकांना साधं लॅन्ड अक्विझिशन (जमीन अंदाजे ४-५ एकर) करता येत नाही, त्यानी जमीन विकत घ्यायची तयारी दाखवूनसुध्दा).

या गोष्टी लक्षात घेतल्या की वरच्या विषयाबाबतीत असं दिसेल की;
१. प्राचीन ग्रंथ पूर्ण खोटे नाहीत, पण त्यात काही नंतर समाविष्ट केलेला भाग आहे, जो खरा नाही (मग तो बरा असेल वा वाईट.) तो काढून टाकणं गरजेचं आहे. म्हणून ते ग्रंथ वर लिहिलेलं तारतम्य पाळून खरे मानायला हरकत नाही.
२. पुराणं, काव्यं, सिनेमे यात राधा, कृष्ण व इतर ऐतिहासिक पुरुषांबद्दल जो अर्थहीन अंदाज बांधला जातो, त्यावरून कृष्ण व तशा इतर लोकांचं चूकीचं मूल्यमापन होण्याची शक्यता जास्त आहे. पुराणांच्या बाबतीत तर्कशुद्ध विचार आणि पुराव्यांचा शोध गरजेचा आहे.
३. जरी ग्रंथ आपल्याकडे पुरावे म्हणून असले तरी आपल्या लोकांनी शक्यतो प्रत्यक्ष पुरावे मिळवून प्राचीन ते अर्वाचीन इतिहासाची तर्कशुद्ध रीतीने मांडणी / अर्थ लावणे, या गोष्टी 'प्रोअ‍ॅक्टिव्हली' करायला हव्यात. ज्यांचा विश्वास नाही त्यांच्यासाठी व आपल्या पुढच्या पिढ्यांच्या हितासाठी इतिहास 'सिध्द होणं' गरजेचं आहे.

राधा ही व्यक्ती अस्तित्वात होती की नव्हती या वर दुमत असु शकेल ..
पण मला माहित असलेला (आणि पटलेला ) अर्थ असा आहे ..

कृष्ण - राधा ही प्रतिके आहेत. (माझ्या सारख्या सर्वसामान्य आणि बिगर अध्यात्मिक ) लोकांना अमूर्त अशा गुण , अवगुणांची चर्चा कळत नाही त्यांच्यासाठी ही मूर्त रूपे असावीत .

कृष्ण ही व्यक्तिरेखा ही दैवी गुणांनी युक्त असुनही मानवी भावभावनांना वृथा समजत नाही तर त्यांनाच जीवनाधार मानते.
उदा. गोकुळा मधील त्याच्या क्रीडा ... लोणी चोरणे, गोप गोपींना सतावणे इ. यातही गहन अर्थ आहे असे जाणकार सांगतात.. उदा. गोपीकांची वसने पळवली म्हणजे त्यांच्या आत्म्यावर जी बाह्य आवरणे होती ती लपवली आणि त्या आवरणांखेरीज ( म्हणजे सामान्य शब्दात मुखवट्यांखेरीज ) या जगात वावरणे अशक्य आहे .
पण या सर्व बाललीला करताना तोच कॄष्ण गोवर्धन पर्वत आपल्या करांगुलीवर पेलून वरूणाच्या कोपा पासून गोकुळाचे रक्षण करतो , कालियाचा वध करून यमुना नदीचे पाणी निर्विष करतो, आणि पुतना मावशीचा वध .... इ. म्हणजे थोडक्यात आदर्श आहे आणि म्हणून अनुकरणीय ..
यांत परमार्थ साधन म्हणजे स्वार्थ ( स्वहीत/ स्व जीवन इ.) त्याग नाही असाच संदेश यात असावा .

आणि राधा ही प्रेम आणि भक्ती , समर्पण यांच प्रतिक .. ती विवाहीत (संसारी ) आहे आणि तरीही कॄष्ण प्रेमाने वेडी झाली आहे . ( मीरे प्रमाणेच). आणि कॄष्ण म्हणजेच जे दैवी गुणांचे प्रतिक आहे, जीवनाने युक्त आहे आणि तरीही मानवधर्म स्विकारणारे आहे, 'अशा' कॄष्णाला राधेने दिलेली ती शरणागती आहे.
तुम्ही उल्लेख केला की तुम्हाला मिळालेल्या प्रतिमेमधे राधा कॄष्णाच्या खांद्यावर मस्तक विसावलेली आहे .. याचा अर्थ ती सर्वार्थाने त्याच्यावर ( म्हणजे आध्यात्मात सांगतात तसे परमात्म्यावर / सद् गुरूवर ) विश्वास ठेवून नि: शंक, निर्भय आहे . असा असावा. त्यात कॄष्ण राधे पेक्षा उंच कसा वगैरे चर्चा करण्यात काय अर्थ आहे?

**** आणि तुम्ही म्हणता रासक्रीडा करताना कॄष्ण लहान (८ वर्षांचा) मुलगा आहे असे दाखवावे .. मग ते पाहणार्‍या लहान मुलांवर काय संस्कार होतील ?

त्यामुळे जे ईतिहासात/ पुराणात सांगीतले आहे ते निवडून, पाखडून ( त्यातले हीण काढून ) योग्य तो अर्थ घ्यावा. आहो साध्या कानगोष्टीच्या खेळात पहिल्याने सांगितलेल्या गोष्टीचे आठव्या पर्यंत जाताना काय होते हे तुम्ही अनुभवले असेलच .. मग या तर हजारो वर्षांपासून चालत आलेल्या कथा .

राधा आणि कृष्ण प्रेमीच होते (आहेत). कृष्णाच्या सर्व लीला, म्हणजे रासक्रीडा, गोवर्धन पर्वत उचलणे, यशोदेला ब्रह्मांड दाखवणे वगैरे... सर्व सत्य आहेत. खरच कोणाला हे सगळं समजुन घ्यायचं असेल सरळ कृष्णाला काँटॅक्ट करावा. ज्ञानबा-तुकाराम सारख्यांकडे कृष्णाची काँटॅक्ट इन्फोर्मेशन आहे. गरज पडल्यास त्यांना साकडे घालावे. जाणुन घ्यायची खरच गरज असेल तर फार अवघड काम नाहि ते... पण खरच गरज आहे का तशी??

लुफ्त पे तुझसे मै क्या कहु हमदम, हाय कंबख्त तुने पी ही नही

(नशेमे) अर्धवटराव

पण आजच्या प्रेमकथांपेक्षा राधेचे प्रेम मनाला भुरळ घालते!

पण आजच्या प्रेमकथांपेक्षा राधेचे प्रेम मनाला भुरळ घालते!