मराठी आणि भाषांतर

जवळ जवळ - येथे 'सुमारे' हा शब्दही चालावा. 'खानेसुमारी' आणि आत्महत्या केलेल्या शेतकर्‍यांची (अंदाजे) मोजणी यातील दुवा जाणवल्याने हा शब्द सुचविला. आपला शब्दही योग्यच आहे.

या ’आत्महत्या पट्ट्या’मधला ... या राज्यांचा लक्षणीय वाटा

मूळ वाक्यानुसार ... या राज्यांचा बनलेला असा तो आत्महत्या पट्टा आहे, असे वाटले. थोडक्यात, ... या राज्यांचा वाटा लक्षणीय नसून पट्ट्याचा वाटा लक्षणीय आहे. पट्टा कशाने बनलेला आहे? तर ... या राज्यांचा, असे दोन '-' '-' चिन्हांद्वारे दर्शविले असावे. म्हणूनः

'आत्महत्या पट्ट्याचा' (म्हणजे ... ही राज्ये) यातील वाटा अजूनही लक्षणीय आहे. (कारण मूळ remains सातत्य दर्शविते).

'निदान' पेक्षा 'किमान' हा पर्याय कसा वाटतो?

'ज्यासह'चा येथील वापर अमराठी छटेचा आहे, हा आपला अंदाज बरोबर आहे. येथे सुयोग्य मराठीकरणासाठी वाक्यरचनेत किंचित बदल करणे अयोग्य मानायचे कारण नाही. उदा:

१९९७ सालापासून झालेल्या एकूण आत्महत्यांचा आकडा यामुळे (किंवा अशा रीतीने) आता १९९,१३२ वर पोहोचला असल्याचे...

- चिंतातुर जंतू :S
"ही जीवांची इतकी गरदी जगात आहे का रास्त |
भरती मूर्खांचीच होत ना?" "एक तूच होसी ज्यास्त" || ५ ||

मेघना, बर्‍याच महिन्यांनी तुझं नाव 'हजर सभासदां'मधे पाहून आनंद झाला.

तुझा उपक्रम चांगलाच आहे. शक्य तितकी मदत करण्याचाही प्रयत्न करेन. चिंतातूरजंतूंचा प्रतिसाद मान्य आहे.

अदिती

उपक्रम निश्चितच चागला आहे.

यामधे मराठीतीलच गचाळ भाषेतले (हिंदी - इंग्रजी शब्द असलेले) उतारे देखील शुद्ध मराठीत द्यायला हरकत नसावी. (म.टा. चा उल्लेख केला म्हणून म्हणतोय)

याच्यात सहभागी व्हायचा नक्की प्रयत्न करू.
-----------------------------------------------------------------------------------------
I have seen GOD. He bats at no. 4 for India
Matthew Hayden

नमस्ते. या सुंदर व्यासपीठावरील ही माझी प्रथम भेट आणि योगायोगाने सुरुवातच माझ्या आवडीच्या विषय दर्शनाने झाली हा जर एक आनंदाचा भाग होऊ शकत असेल तर मला निश्चितच खूप आनंद होत आहे. श्री. पु.ल.देशपांडे आणि श्री.जी.ए.कुलकर्णी भाषांतराऐवजी रुपांतर हा शब्दप्रयोग वापरत असत आणि खरेच काही वेळा शब्दशः भाषांतरणे लिखाणाची भट्टी बिघडून हि जाते. उदा. पुलंनी जाणीवपूर्वक ओल्ड मँन अँड सी चे शीर्षक मराठी मध्ये "एका कोळीयाने" असे केले होते. असो.

राग येणार नसेल तर काही सुचना :
१. मराठीमध्ये "जवळजवळ" ची द्विरुक्ती सहसा पचत नाही, त्याऐवजी "जवळपास" बाबत विचार करावा.
२. "आत्महत्या पट्ट्या" असा उपयोग ही बाब दर्शवितो की अशा प्रकारची घटना (पक्षी : आत्महत्या) कायमस्वरूपी बाब आहे. जसे वालुकामय प्रदेशात होणारी वादळे ! चेरापुंजी भागात सातत्याने होणारा पाउस. इ. त्याऐवजी "आत्महत्या घटनेत" ठीक वाटेल.
३. अँट लिस्ट साठी `किमान` हा पर्याय उत्तम आहे. `निदान` ही एक विनंतीवजा अपेक्षा आहे. उदा. "निदान नकारामागील माझी भूमिका तरी समजून घे !" तसेच "किमान" अंकगणिताची सूत्रे सांगतो. उदा. "त्या व्यवहारामध्ये मला किमान अमुक इतका फायदा अपेक्षित आहे".
धन्यवाद !
इंद्र

इंद्र-जंतुंशी सहमत आहे
प्रकाश घाटपांडे
आमच्या जालनिशीत जरुर डोकवा.

तुम्ही केलेलं भाषांतर वाचलं. त्यात काही करण्याचा प्रयत्न करत बसलो नाही. त्याऐवजी मी काय केलं असतं हे देतो -
१९९७ पासून सुमारे २ लाख शेतकर्‍यांच्या आत्महत्या
(देशभरातील शेतकर्‍यांच्या आत्महत्यांमध्ये) महाराष्ट्र, आंध्र प्रदेश, कर्नाटक, मध्य प्रदेश आणि छत्तीसगड या "आत्महत्या पट्ट्या"चा वाटा मोठा आहे; या राज्यांतील आत्महत्यांची संख्या देशातील एकूण संख्येच्या दोन-तृतियांश आहे. - पी. साईनाथ.
२५ जानेवारी २०१० - देशात (भारतात) २००८ साली किमान १६,१९६ शेतकर्‍यांनी आत्महत्या केल्याचे राष्ट्रीय गुन्हे नोंदणी संस्थेचे म्हणणे आहे. या आत्महत्यांमुळे १९९७ पासून देशभरात आत्महत्या केलेल्या शेतकर्‍यांची संख्या आता १,९९,१३२ वर पोहोचली आहे.
हे असं का केलं - अनुवाद करताना अर्थच्छटा कायम ठेवत वेगवेगळ्या व्यक्तींकडून होणारी भाषक रचना वेगळी असू शकते म्हणून.

चांगला उपक्रम..
निदान ऐवजी किमान, कमीतकमी
ज्यासह ऐवजी ज्यामुळे इथे चपखल बसतो, अन्यथा तेव्हा, यासकट वगैरे शब्द वाक्य बघुन वापरता येतील
बाक चिं.जं.शी शहमत

ऋषिकेश
------------------
इथे दुसर्‍यांच्या ब्लॉगची जाहिरात करून मिळेल. योग्य बोलीसह संपर्क साधावा.

अशा तांत्रिक ऊहापोहामध्ये मुळातल्या पाठ्याचा शब्दशः उल्लेख प्रत-अधिकाराच्या तत्त्वांमध्ये योग्य आहे.

श्री मोडक यांच्या भाषांतराशी मी बहुतेक सहमत आहे. त्यात काही बदल सुचवत आहे.

Nearly 2 lakh farm suicides since 1997
The share of the 'suicide belt' - Maharashtra, Andhra Pradesh, Karnataka, Madhya Pradesh, and Chhattisgarh - remains very high; these states account for two-thirds of the total farm suicides in the country. P Sainath reports.
25 January 2010 - There were at least 16,196 farmers' suicides in India in 2008, bringing the total since 1997 to 199,132, according to the National Crime Records Bureau (NCRB).

१९९७ पासून शेतकर्‍यांच्या आत्महत्यांची संख्या जवळजवळ २ लाख [१] (पर्याय २ लाखांच्या घरात)

या संख्येमधे [२] महाराष्ट्र, आंध्र प्रदेश, कर्नाटक, मध्य प्रदेश आणि छत्तीसगड या "आत्महत्या पट्ट्या"चा वाटा अजूनही फार [३] मोठा आहे; या राज्यांतील आत्महत्यांची संख्या देशातील एकूण संख्येच्या दोन-तृतियांश आहे. - पी. साईनाथ येथे वृत्त देतात - [४]
२५ जानेवारी २०१० - राष्ट्रीय गुन्हे नोंदणी संस्थेनुसार देशात (भारतात) २००८ साली किमान १६,१९६ शेतकर्‍यांनी आत्महत्या केल्यामुळे १९९७ पासून देशभरात आत्महत्या केलेल्या शेतकर्‍यांची संख्या आता १,९९,१३२ वर पोहोचली आहे. [५]
- - -

[१] nearly म्हणजे त्या संख्येपेक्षा कमी. "जवळपास, सुमारे, अंदाजे" म्हणजे संख्येपेक्षा थोडीबहुत कमी किंवा अधिक. शिवाय nearly मध्ये जी भावनिक छटा आहे ती "जवळपास, सुमारे, अंदाजे"मध्ये नाही. "अरे, अरे, या भल्या मोठ्या लाजिरवाण्या आकड्यापाशी पोचत आहोत, काही करूया" ही भावना शीर्षकात यावी म्हणून "जवळजवळ" किंवा अलंकारिक "च्या घरात" असा प्रयोग केला पाहिजे.

[२] श्रामो यांनी केलेली सुरुवात योग्य आहे. "आत्महत्या" शब्द वाक्यात अनेकदा येतो, त्यातील एक कमी करायचा हा माझा प्रयत्न आहे.

[३] remains म्हणजे पूर्वीही वाटा मोठा होता आणि अजूनही आहे. हा तथ्यात्मक तपशील हरवायला नको. very शब्द महत्त्वाचा वाटतो, तो सुटायला नको.

[४] P. Sainath "reports" : येथील "येथे वृत्त देतात" हे शब्द प्रत्येक वाक्याचा लेखक कोण हे स्पष्ट करतात. शीर्षकाखालील गोषवार्‍याचे पहिले वाक्य पी. साईनाथ यांनी लिहिलेले नसून संपादकाने लिहिलेले आहे. मात्र खालील लेख पी. साईनाथ यांनी लिहिलेला आहे. "

[५] येथे वाक्य लांब होत असले तरी संदर्भ देण्याच्या दृष्टीने ते महत्त्वाचे आहे. येथे " राष्ट्रीय गुन्हे नोंदणी संस्थे"च्या आकडेवारीचा संदर्भ दिलेला आहे. संदर्भाची व्याप्ती नि:संदिग्धपणे वाक्यसमाप्तीपर्यंत असते. वाक्य तोडले तर पुढच्या वाक्यातले आकडे कुठून मिळाले? याबाबत संदिग्धपणा निर्माण होऊ शकतो. पी. साईनाथ यांच्या स्वतःच्या मोजणीमधून तो आकडा आला आहे काय? - कारण लेखातली बहुतेक वाक्ये " राष्ट्रीय गुन्हे नोंदणी संस्थे"ची नसून पी. साईनाथ यांची आहेत.

आकडेवारीचे वाक्य तोडायचेच असेल तर "तसेच", असा कुठला जोडणीचा शब्द वापरावा. किंवा "असेही त्याच संस्थेकडून कळते" असे काही जोडावे.

- - -
मेघना भुस्कुटे यांचे प्रश्न :
"लक्षणीय" - या शब्दाचा मूळपाठ्यातला संदर्भ काय आहे?
"वाटा पूर्वीसारखाच फार मोठा आहे" यात जे तथ्य आहे, त्यापेक्षा "वाटा लक्ष देण्यासारखा आहे" हे कमी पडते.
"फार" शब्दातच "लक्ष द्या" हा भावनिक निर्देश मिळतो.

"अ‍ॅट लीस्ट" = किमान

"ज्यासह (या उभयान्वयी अव्ययाचा वापर अमराठी छाया दर्शवतो काय?)"
होय, पण अमराठी म्हणजे कुठल्या भाषेची छाया, ते कळत नाही. इंग्रजीचा प्रभाव तर नाहीच (along with which??? असे इंग्रजीत तरी कुठे वापरतात?). "ज्यासह" मध्ये अर्थच चुकलेला आहे, असे वाटते.

या संख्येच्या सह पूर्वीची संख्या घेतली तर बेरीज..."
"ज्यासह" शब्दाचा असा काही अन्वय आहे काय?

चांगला उपक्रम आणि चर्चा. 'माझं चीज कोणी हलवलं'सारख्या शीर्षकांची भाषांतरित पुस्तकं पाहून ह्या क्षेत्रात किती ढिसाळपणे काम होतं याची कल्पना यावी.

अशीच एक पेरूच्या बीप्रमाणे अडकून बसलेली शंका इथे विचारतो - इंग्रजीतल्या Think आणि Contemplate या क्रियांपदांतला फरक नेमका कसा अनुवादित करावा? विचार आणि चिंतन (अनुक्रमे) हे तितकंसं बरोबर वाटत नाही. संदर्भादाखल हे उदाहरण पहा -
It depicts a forest in winter, and in the forest, standing all by himself on the road, in deepest solitude, a stray little peasant in a ragged caftan and bast shoes; he stands as if he were lost in thought, but he is not thinking, he is "contemplating" something. If you nudged him, he would give a start and look at you as if he had just woken up, but without understanding anything. It's true that he would come to himself at once, and yet, if he were asked what he had been thinking about while standing there, he would most likely not remember, but would most likely keep hidden away in himself the impression he had been under while contemplating.

नंदनमराठी साहित्यविषयक अनुदिनी

चांगला उपक्रम, धन्यवाद!
’अ‍ॅक्सेसिबल ट्यूमर’ या संकल्पनेचं भाषांतर करताना ...........’ज्याच्यापर्यंत पोहोचणे शक्य असेल अशी ट्यूमरची गाठ’ असं भलं मोठं भाषांतर करणं भाग आहे असं वाटत नाही, कदाचित 'सहजप्राप्य ट्यूमरची गाठ’ हेही चालू शकेल असं वाटतं.

हा उपक्रम स्तुत्य आहे आणि त्याला उत्तम प्रतिसाद मिळालेले आहेत, पण ....
जगातील कोणत्याही दोन भाषांमध्ये एकमेकांना अगदी चपखल बसणारे प्रतिशब्द नसतात असा माझा अनुभव आहे. कदाचित त्यामुळेच आपल्याला रोजच्या व्यवहारात धेडगुजरी भाषेचा उपयोग करावाच लागतो. इंग्रजी भाषेतसुद्धा अशा रीतीने रोज नवनवे शब्द मिसळले जातातच.
त्यामुळे कितीही प्रयत्न केला तरी एका भाषेतील वाक्यात असलेल्या प्रत्येक शब्दात दडलेला पूर्ण अर्थ त्यांच्या सर्व छटांसह दुसर्‍या भाषेत येईलच किंवा फक्त तेवढाच येईल अशी अपेक्षा करता येत नाही.
माझ्या मते शब्दशः भाषांतरा ऐवजी रूपांतर करणे जास्त चांगले.
There were at least 16,196 farmers' suicides in India in 2008, bringing the total since 1997 to 199,132, according to the National Crime Records Bureau (NCRB).
हे मूळ वाक्यच भारतीयीकरण केलेल्या इंग्रजीतले आहे. इंग्लंडमधले लोक या वाक्याची सुरुवात 'अ‍ॅकॉर्डिंग' पासून करतील आणि तसे भाषांतर केले तर ती वाक्यरचना आपल्याला खटकेल.
आनंद घारे
मी या जागी चार ओळी खरडल्या आहेत, जमल्यास वाचून पहाव्यात.
http://anandghan.blogspot.com/

वाचनीय काथ्याकूट.

Doing what you like is freedom. Liking what you do is happiness.

'Suicide belt' ला 'आत्महत्याक्षेत्र' हा शब्द चपखल वाटतो. आवडला तर जरूर वापरा.
माझ्या अनुभवानुसार इंग्रजीमध्ये clauses खूप वापरली जातात आणि ती तशीच मराठी भाषांतरात वापरली तर 'हे भाषांतर आहे' असे कळते. त्या ऐवजी सुटी वाक्ये केल्यास भाषांतर छान होते. मीही ही चूक प्रथम केली व माझे भाषांतर जेंव्हा मीच वाचले तेंव्हा ती चूक माझ्या लक्षात आली. या क्षेत्रात तसा मीही कच्चाच आहे, पण तरी अनाहूत सल्ला देण्याचे धाडस करतोय्. क्षमा असावी.
सुधीर काळे, जकार्ता
------------------------
हा दुवा उघडा: http://72.78.249.107/esakal/20100309/5306183452989196847.htm