आमचा पाव - एक गाव

पावात यायचं म्हणजे हा एक ताप असतो. म्हणजे इथं आलं की लवकर परत जावं वाटत नाही. तास उलटतात, दुपार होते. डबा खाऊन होतो, चारचा चहासुध्दा होतो आणि हळूहळू दिवस कलून दिवेही झगमगू लागतात. तरी पावातले सोहळे काही संपत नाहीत. अगदी रातच्या साडेतीन वाजताही एखादा पावकरी दूरवर पसरलेल्या नदीत अगदी संथपणे होडीत बसून माशांचे जाळे उसवत असावा तसा दिसून येतो. काही लोक थांबावं की जावं? थोडावेळ थांबूच, नको, नको गेलेलंच बरं म्हणून डुबी मारतात, आणि आणखी पाचदहा मिनीटात श्वास कोंडला की पुन्हा एकदा डोकं वर काढतात! तर कधीच, कुठंच, काहीही न बोलताना दिसणारे नैष्ठीक पावकरी दररोज मुक्यानं मंदीरात येऊन, घंटा वाजवून, क्षणभर देवाकडं पाहात राहून मुक्यानंच परत जाताना दिसतात. यांना मध्येच अडवून नमस्कार घालण्याचं सुध्दा धैर्य होत नाही - उगाच हुं: !!!! करून तरातरा चालत पुढे निघून जायचे.
म्हणून बरड ओलांडत पुढे खरडघाटावर जावे तर आयाबायांची धुणी धोधो वाहाणार्‍या घाटावर ठेवलेल्या दगडांवरून सुरू होऊन एकमेकींच्या दगडात शिरलेली असतात - माग काढता-काढता यात अडकून वाहुन जायचा एखादा. थोडं पुढं गेलं की काही लोकांच्या हातभट्ट्या धगधगून उठलेल्या दिसतात - अगदी पहिल्या धारेचा माल मिळायचा तो इथंच. हम्म्म. कुटं बोलीयाचा नाय हां आपन इकडं येतो ते. ;-)
तसंच याचा त्याचा आधार घेत चालत-चालत थोडं पुढं गेलं की ग्रामपंचायतीच्या नोटीस बोर्डाखाली बिड्या फुकीत बसलेली, त्या बोर्डावरच खडूनं रेघोट्या मारणारी मंडळी दिसतात. यांना कधीतरी सांगावं वाटतं - अरे, चावडी तिकडं आहे! तिकडं जा. तिकडे चावडीत तीच रोजची भांडणं लागलेली असोत, कथेकर्‍यांच्या कथा रंगलेल्या असोत की कौल फुटून घरात पाणी साचलेले असो - हे नोटीसबोर्डाशेजारी बसणारे लोक तिथून ढिम्म हलत नाहीत.
तिकडे चावडीवर चालणार्‍या कुटीरोद्योगात लटकवून ठेवलेल्या विषयांवर मस्त मालमसाला चढून ते विषय खरपूस भाजून निघालेले असतात. मध्येच काही लोकांनी शिंपडलेल्या तिखट, मीठ, लोणच्याच्या पाण्याने त्यांची लज्जत आणखीच वाढलेली असते. खरपूस भाजला जाऊन, मालमसाला अगदी अचूक चोपडलेल्या दुर्मिळ लेगपीस सारखे! आता हिकडं यायचं म्हणजे सर्वभक्षीच असायला पाहिजे.
आळणी आन रोजचा भाजीपाला खुडल्यासारखा माल पाहिजे असेल तर तिकडं जायचं - कवीरवी लोकांच्या लाईनला! हे लोक गिर्‍हाईक असो, नसो - आपल्या भाजीपाल्याचा रतीब नेमानं घालीत असतात. वर पुन्हा दुकानात ठेवलेल्या मालाबद्दल चार शब्द ऐकवले तरी काही बोलत नाहीत, उलट म्हणतील - "मालात खोट आसंन तर बेलाशक कान धरा मालक- पन आपलं दुकान इसरू नका!" "पुढच्या खेपंला अक्षी ताजा माल आनतो - ह्या बारीस जरा बार कच्चाच र्‍हायलाय!" पण हे वाचून एखादं ओळखीचं वाटणारं फटकूर पक्कं बांधून झाकून ठेवलेली डाल उघडायला जाल तर भप्पकन अंगावर येणार्‍या कोळंब्यासुध्दा कधीमधी याच लाईनला दिसतील.
हा सगळा बाजारातला खराखुरा माल शिजून पडलेला असतो तिकडं - स्वयंपाकघरात! काय चढाओढी म्हणता - समिष म्हणू नका, निरामिष म्हणू नका. छ्या:! ती स्वयंपाकघरात मांडून ठेवलेली पक्वान्नं नुसती डोकावून पाहुनपाहुन किती हॉटेलं पालथी घातली असतील? पण एक तरी जिन्नस इथल्या स्वयंपाकघरातल्या सारखा दिसावा!
नुसत्या दृश्यावर तृप्त होऊन ढेकर द्यावा आणि कलादालनात जाऊन थोडं लवंडावं म्हटलं तर मध्येच कुणाचेतरी छंदबध्द गाणे ऐकू येते - मग ते बघणं आलंच. अनुष्टुभ किंवा वसंततिलका अशा भारदस्त नावाचा अगदीच अनोळखी छंद नसेल, तर मग तो कान देऊन ऐकणं आलंच.
ते ऐकायचं आणि अंगातली सुस्ती घालवण्या सरळ कलादालनाकडं चालू लागायचं. इथं देशविदेशातून आणून चिकटवलेली, डोंगरदर्‍यात फिरून काढलेली चित्रं बघा, रांगोळ्यांचे रंग न्याहाळा, कुणाची रेषेवरची हुकूमत पहा की कोलाजातून साकारलेले चित्रविचित्र आकार पहा की विणकाम-भरतकाम-हस्तकलेतल्या खुब्या शोधत बसा.
हे झालं की घसरून पडायला होईल असा ढिला झालेला कौल खुबीनं ओलांडायचा आणि थेट जायचं आजकाल बाहेरून बंद दिसणार्‍या मातबर लोकांनी दणाणून सोडलेल्या संपादकीय विभागात - इथं मग जुन्या लेखांची कात्रणं उचकून पाहायची- हे कुणासारखं लिहीतात बरं? हं..हं!! त्या आपल्या यांच्यासारखे!
दारातून आपल्या खोलीत आत आलं न आलं की दिवसभराचे टपाल हातात पडते आणि राहिलीसाहिली कसर दोस्तांनी करून ठेवलेल्या कानगोष्टीतून भरून निघते. मग याच्या कानाला लाग-त्याच्या कानाला लाग.
असा हा आमचा पाव - एक गावच! पावात यायचं म्हणजे हा एक ताप असतो. म्हणजे इथं आलं की लवकर परत जावं वाटत नाही.