काय विचार करताय?

नुकताच बोली आणि भाषा या लेखावर गापै यांची प्रतिक्रिया वाचून डोक्यात काही विचारचक्रे फिरू लागली.
त्यात एक मुद्दा असा आला कि भाषा हि एका व्यक्तीसाठी किती गरजेची आहे?

आपण लहानपणापासून काही भाषा शिकतो आणि हळूहळू त्याच भाषेत "विचारही" करू लागतो.
विचार करताना आपल्याला कोणाशीही चर्चा करायची नसते किंवा कोणाला मुद्दा समजून सांगायचं नसतो तरीही आपण आपल्याला शिकवलेल्या भाषेतच विचार करतो. का?
"रविवारी कुठे फिरायला जाता येईल" हा विचार आपल्या डोक्यात येतो "शब्दस्वरूपात" आणि मग आपण त्याचे परिणाम म्हणून ठिकाण शोधू लागतो.

शब्दांशिवाय विचार करणे शक्य आहे का? का शब्दच आपल्या विचारांना दिशा देतात?
"दिशा" हा शब्द इथे महत्वाचा आहे. भाषेला काही नियम असतात, त्यानुसार वाक्य तयार होतात आणि त्याचा एक साचा तयार होतो. त्या तयार झालेल्या साच्यावर आपण विचार करतो.
म्हणूनच "रविवारी कुठे फिरायला जाता येईल" आणि "कुठे फिरायला जाता येईल" या दोन प्रश्नांचे परिणाम म्हणून येणारी उत्तरे वेगवेगळी असतील. कारण आपण कोणता दिवस, सुट्टी, वेळ, अंतर या सगळ्याचा systematic अभ्यास आपल्या मनात करतो आणि त्यानुसार उत्तर काढतो. म्हणजे भाषा आपल्याला "विचारांची" एक दिशा देते.

जर आपण भाषेशिवाय विचार करायचा म्हटलं तर चित्रांच्या स्वरूपात करू शकतो पण तो abstract असण्याची शक्यता जास्त आहे. त्यातून शास्त्रीय असे काही मिळू शकते का याबाबत साशंकता वाटते.
आपल्या मेंदूला भाषेच्या स्वरूपात निर्देश मिळत राहतात आणि त्यानुसार तो काम करत राहतो असे मला वाटते.

पण मग भाषा हि केवळ संवादाचे माध्यम न राहता त्या पुढे गेली आहे का? ती आपल्या विचारांची आणि पर्यायाने आपल्या कृतींची अधिकारी झाली आहे का?
मग जर एखादी भाषा फारशी सशक्त नसेल अथवा कमी शब्दभांडार किंवा व्याकरणाच्या दृष्टीने कमकुवत असेल तर ती त्या व्यक्तींच्या विचारांवर देखील परिणाम करू शकेल का?
कमी शब्द असलेली भाषा व्यक्तीला त्या भाषेतून विचार करताना इतर भाषेपेक्षा कमी निवड स्वातंत्र्य देते. त्यामुळे मर्यादित विकल्प त्याच्यासमोर उपलब्ध राहतात. (अशी शक्यता मला वाटत आहे )
आपण आपल्या मेंदूतील विचारांना भाषेच्या नियमात अडकवत आहोत का? का ते नियमच आपल्याला विचार करायला मदत करत आहेत?

जर इतर प्राणीमात्रात पहिले तर त्यांची विचार करण्याची पद्धती दृश्यस्वरूपात असण्याची जास्त शक्यता वाटते. तसेच त्यांची भाषादेखील काही विशिष्ट आवाज आणि त्याचे ठराविक अर्थ इतपत मर्यादित राहिली आहे. त्यामुळे त्यांना आजपर्यंत माणसाप्रमाणे भविष्याचा किंवा तंत्रज्ञानाचा विचार करता आला नसेल का?

आणि असे असेल तर भाषा हि फक्त संवादाचे माध्यम न राहता माणसाच्या महत्वपूर्ण शोधांपैकी अत्यंत महत्वाचा शोध मानायला हवा ज्याने माणसाचे संपूर्ण आयुष्य बदलून टाकले.
यातले सगळेच मुद्दे बरोबर नसतीलही पण विचार करण्यासारखे नक्कीच आहेत...
तर मग आपले मत काय आहे याच्यावर? विचार करून सांगा... कुठल्या भाषेत करताय? :)