एनआरआयची भारतभेट..

:)
जागा पकडून बसलो आहे

माझ्या एनारआय मित्रांचे अनुभव मिश्र आहेत.
बहुतेकजण मित्राम्च्या ओढीने भेटतात. इकडच्या तिकडच्या गप्पा मारतात .
त्यामध्ये कधी श्रेष्ठत्वाची भावना वाटत नाही. ९० च्या दशकात एनारआयची जी क्रेझ होती ती आता राहिली नाहिये.
त्यामुळे त्यांच्या बरोबर वावरतानाचा सर्वसामान्यांचा न्यूनगंड कमी झाला आहे. इंपोर्टेड वस्तू , तंत्रज्ञान इथेही उपलब्ध झाले आहे त्या मुळे कम्युनिकेशन गॅप कमी झाली आहे.

आता उरलेल्या कॅटेगरीमधे काही नग असतात.. ते भेटायला आले की 'तिकडे' कसा चांगला आणि इकडे कसा वाईट एवढाच बोलतात. आपण समोरच्याला भेटायला आलोय. त्याला 'क्ष' देशाचा विकि सांगायला आलो नाही हे त्यांना मुळी कळतच नाही. आणि इकडचे काहीजण कोल्ह्याला द्राक्ष आंबट या न्यायाने तिकडच्या लोकांवर टीका करत असतात.

हे साधारण झाला बाकी वैयक्तीक खमंग अनुभव निवांत टंकतो

एकही जवळचा एनाराय मित्र नसल्याने याबाबत काही प्रतिसाद देण्यास असमर्थ आहे. नाही म्हणायला एक अगदी जवळचा मित्र सध्या परदेशात असतो. पण तो एनआरआय आहे असे काही वाटत नाही. म्हणजे तो मधुनच जातो २ वर्षासाठी. मग परत येतो वर्ष दोन वर्ष असतो मग परत जातो. जेव्हा तिकडे असतो तेव्हा इथे धावती भेट देत नाही आणि जेव्हा इथे येतो तेव्हा काय इथलाच असतो मग कसला आलाय डोंबलाच एन आर आय. पण इतरांचे अनुभव वाचण्यासाठी सरसावून बसलो आहे. होउन जाउ द्यात घमासान.

काही चर्चा आता अनुषंगाने होणरच आहेत त्यमुळे मजा येइल. उदा.:

१. अल्याडचे लोक म्हणतील की चोंबडे एन आर आय परदेशात जाउन गुबगुबीत जगतात आणि भरल्य पोटाने तंगड्या पसरुन भारताच्या करुन स्थितीवर आणि भारतीयांच्या मानसिकतेवर टिप्पणी करतात.
२. अल्याडचे लोक म्हणतील की इथल्या सुविधा आणि साधन संपत्तीच्या जीवावर उच्च शिक्षण घेतले आणि थोड्या पैशासाठी इमान गहाण टाकुन गोर्‍यांच्या तुंबड्या भरताहेत झाले. मग इतकेच होते तर सब्सिडाइज्ड दरावर इथले शिक्षण घेताना लाज नाही का वाटली?
३. पल्याडचे लोक म्हणतील आमच्या जीवावर तुमच्या गमजा चालल्या आहेत. आम्ही परकीय गंगाजळी आणतो म्हणुन तुमचा बीओपी तग धरुन आहे नाहितर तुमचे हाला कुत्र्याने खाल्ले नसते.
४. पल्याडचे लोक म्हणतील इथल्या लोकांची सडकी मनोवृत्ती बदलायल तयार नाही. स्वतःला परदेशात जायला मिळाले नाही म्हणुन आमच्यावर जळतात. तुमची लायकी नाही म्हणुन तुम्हाला इकडे यायला जमले नाही. संधी मिळाली तर **णाला पाय लावुन इकडे यायला निघाल.
५. अल्याडचे लोक म्हणतील यांचे नखरे बघा. १० दिवसांसाठी येतात तर इथले प्रदूषण, लोकसंख्या, अस्व्च्छता यावर लेक्चर झोडुन जातात. जन्मतःच महालात उठले होते जणू. अर्रे वयाची २० -३० वर्षे इथेच काढलीत ना? एवढेच असेल तर या ना इथे आणि बदला परिस्थिती.
६. पल्याडचे लोक म्हणतील यांना सुधारण्याची इच्छाच नाही हो. कंस्ट्रक्टिव्ह क्रिटिसिझम सहनच करु शकत नाहित हे.
७. अल्याडचे लोक म्हणतील आमची संस्कृती, आमचे देशप्रेम भॉ भॉ भॉ. पल्याडचे लोक म्हणतील आमची प्रगती, आम्चे योगदान भॉ भॉ भॉ.

३ -४ दिवसांची निश्चिंती केली गविंनी.

तेच म्हटल बर्याच दिवसात निवासी - अनिवासी वाद झालेला नाही
आता येणार मजा

पोपकोर्ण घेऊन बसतो, धागा योग्य दिशेला जाईल याची नेहमीचे यशस्वी कलाकार काळजी घेतीलच
कमीत कमी ३०० कुठे नाही गेले

बाकी मोदी सर्व एन आर आय लोकांचा फारच लांगुललाचन करतात बॉ !

मज्जा येणार निश्चित।

टिपीकल भेट

येणार येणार म्हणून येण्याआधीच निवडणुका , पाउस यांची चर्चा असते तशीच चर्चा एनआरआयच्या भारत भेटीची असते. विदेशातपण भरपूर दंगल चाललेली असते . एका महिन्यात कोणाला भेटायच , सासरी किती दिवस - माहेरी किती दिवस यावरून तुम्बळ युद्ध झालेले असते . मागच्या ट्रीपमधले हिशोब व्याजासकट ऐकवले जातात ( कोणाला म्हणून विचारू नका ! संसारात ऐकणारा एकच ). बुकिंग झाला की खरेदीची गडबड सुरू होते . इथे लग्नामधले सूड घेतले जातात. "त्या वेळी - या वेळी" ची उजळणी होते . तोवर इकडून काय आणायचा याची यादी मिळालेली असते. फ्लिपकार्ट वर चेक केले तर तिकडेच स्वस्त आहे असं वाटतं पण नेला नाही तर "एवढे डॉलर्स कमावतो पण एक पैसा सुटत नाही " अश्या वाग्बाणांना घाबरून इकडेच खरेदी आटोपली जाते मधे मधे "आता बरी आठवण आली भावाची " यासारखे चिमटे निघत असतात.

घरी कळते मूल असेल तर अजून धमाल असते . त्याचा इंडियन कल्चरचा क्रॅश कोर्स घेतला जातो . त्या बिचार्‍यला फक्त वाकून नमस्कार करायचा एवढाच लक्षात रहाते. सरते शेवटी घरादाराची व्यवस्था लावून कुटूंब भारतवारीस निघते.

प्रवासात कंफर्टेबल म्हणून घातलेली बर्मुडा आणि मोठ्या बॅगा अशा थाटात उतरले की उकाड्यामुळे आणि झोप न झाल्यामुळे झालेला त्रासिक चेहरा पाहिला की न्यायला आलेल्यांपैकी एकजण म्हणतो , आपल्या देशात पाउल ठेवल की यांचा तोंड वाकड :)

आणि सुरू होतो पार्ट : २

आमच्या माहितितले एनाराय हे बिझनेसमन वगैरे नसून आयटीच्या कृपेने ऑनसाइट जाउन आलेले लोक असल्याने.. चॉकलेट्स वगैरे आणतात पण गिफ्ट वगैरे खूप जवळच्यांसाठीच असतात.. घाउक सर्वांना नसतात.. तिकडेही सामान्य जीवन जगत असल्याने (इथल्या तुलनेत जास्त सुखवस्तु असलं तरिही) श्रीमंतीचं प्रदर्शन वगैरे खास बघितल्याच नाही.. इकडच्या रीअल इस्टेट्च्या वाढत्या भावाने आजकाल ४-५ वर्ष साठवलेले डॉलर्स देखिल कमी पडायला लागलेत ते कुठलं प्रदर्शन करत बसणार!! बाकी आल्या आल्या धूळ,उकाडा,ट्रॅफिक,शिस्त वगैरेच्या नावाने शंख होतो काही दिवस.. पण ते चालायचच..

एन आर आय मंजे प्रवासी भारतीय का ?

(प्रवासी भारतीय) जेपी

एकवेळ "एनआरआय" परवडले, पण "आरएनआय" अगदी डोक्यात जातात.

मी काहि फार मुरलेला एन आर आय नाहिये, पण परदेशि येउन मला आता ३ वर्ष होतिल. ३ वर्षापुर्वि काहि कारणानि नोकरि बदलावि लागणार होति, तेव्हा मुंबईत (मी अर्थक्षेत्रात काम करत असल्यानि भारतात मुंबई हाच पर्याय आहे) मला नोकरि मिळालि नाहि म्हणुन ईकडे आलो.
मी दर सहा महिन्यानि भारतात येतो आणी उरलेले दिवस त्या ट्रिप चि वाट पहाण्यात घालवतो. आल्या दिवसापासुन बाहेर मिळेल तिथे हादडत असतो. आणी फक्त मीच नाहि तर आमच्या ५ वर्षाच्या मुलीलाहि पाण्यचा आणि खाण्याचा काहि एक त्रास होत नाहि.
भारतात मित्र आणि नातेवाईक भेटि हेच मुख्य आकर्षण असतं मला तरि. मी बहुधा पूर्ण दिवस घरि आई बाबांबरोबर घालवुन संध्याकाळी मित्र असा कार्यक्रम ठेवतो जास्तित जास्त दिवस. दोन तीनदा सिंहगड पण केला मित्र आणी भाऊ बहिणींसोबत.
बाकि ईथे काय चांगलं आणि तिथे काय वाईट असले विचार मी कधिच केला नाहि. मी दहा वर्ष मुंबईत आणी आधि खुप वर्ष पुण्यात काढल्यानि ह्या दोन्हि शहरांचि खूप ओढ आहे.
तसेच कदाचित ३च वर्ष झाल्यानि काहि फार बदल झालेत वगैरे पण कधि वाटत नाहि (फक्त टोल वाढलेत सोडुन).
राहिलि गोष्ट गिफ्ट्स चि - मी घरातिल लहान मुलांना सोडुन काहि गिफ्ट आणत नाहि. कारण आता बहुतेक सगळ्या वस्तु भारतातच चांगल्या आणि स्वस्तहि मिळतात आणी मी हाडाचा कंजुश आहे ;) .
मित्रांबरोबर कधि गिफ्ट्चा विषय पण निघत नाहि, बाकि चिडवा चिडवि मधे मला $ वाला म्हणुन एखादेवेळि तीर्थप्रसादाचे बिल भरावे लागते, पण ते त्याच ट्रिप मधे वसुल पण होते. शेवटि मला वाटत मैत्रिचे धागे किति पक्के आहेत ह्यावरच खूप गोष्टी अवलंबुन असतात. तेच नातेवाईकांबद्दल पण आहे.

एन आर आय लोकांना सुरुवातीला विदेशात खुप कष्ट , त्रास सहन करावे लागले असतील याची कल्पना आहे. परदेशातील जीवन / राहणीमान पद्धती , छोटे मोठे जॉब्स करुन उच्चशिक्षण पुर्ण करणे , खर्च , कर्ज , होमसिकनेस , तब्येतीच्या तक्रारी ,कम्युनिकेशन ,नोकरी , व्यवसाय , आर्थिक मंदी , रेसिझम , त्यातुन निर्माण होणारे धोके ही सर्व आव्हाने रोजच्या रोज सांभाळुन कोणी जर तेथे टिकुन सुबत्ता मिळवत असेल तर अशांचा सत्कारच केला पाहिजे .

आद्य मिपाकर आणि पुरातन आम्रविकावासी पिवळा डांबिस यांच्या प्रतिसादाच्या प्रतिक्षेत.
ज्येष्ठ आणि श्रेष्ठ संपादिका रेवती यांच्या प्रतिसादाच्या प्रतिक्षेत.
सुगरण सानिकास्वप्निल यांच्या प्रतिसादाच्या प्रतिक्षेत.

तिथले अनुभव भरपूर ऐकले आहेत. ज्याची कष्ट करायची तयारी आहे आणि कित्येकदा विपरीत हवामानात जगण्याची तयारी आहे, अशा सर्वांना तिथे खूप छान वाटतं. रोजची दिनचर्या अगदी हेक्टिक असली तरी हक्काचे शनिवार-रविवार मिळतात, त्यांतला एक वार घरातल्या कामांसाठी गेला तरी एक दिवस मौजमजा करायला मोकळा असतो. बाकी मुलांचे शिक्षण, संस्कार यावर स्पेशल लक्ष ठेवावे लागते.
गिफ्ट मागणारे लोक प्रातिनिधिक वाटत नाहीत. खर्‍या जवळच्या लोकांना 'आपलं माणूस' किती दिवसांनी भेटलं, याचाच आनंद असतो. पण बहुतांशी नॉरेइं ना भारताची भावनिक गुंतवणूक असते आणि त्याच्या ओढीनेच ते येतात.
माझ्यासारख्या आळशी आणि कामचुकार माणसांना मात्र, आपलाच देश रहायला चांगला आहे.

उसगावकर भारतात आले की चाकलेटं वाटत का सुटतात ते काही समजत नाही.
जो दिसेल त्याला "हे तिकडच चाकलेट आहे बरका" असे म्हणुन दोन तरी चाकलेटं हातावर टेकवतात.
आणि भारतातुन जाताना चाकलेटांच्या वजनाच्या एवढ्या चितळ्यांच्या बाकरवड्या घेउन जातात.
त्या बाकरवड्या परत गेल्यावर उसगावात जो दिसेल त्याला वाटतात का? ते माहित नाही.

पैजारबुवा,

ड्युटी फ्री बॉटल आणणाराच खरा मित्र :)

ओळखीच्यांतली एक जुनी गोष्ट. मुलगी-जावई दोनेक वर्षांनी सुट्टीवर आले. घरात आल्याआल्या स्टुल घेऊन माळ्यावर शोधाशोध सुरू केली. अर्धा पाऊण तासांनी वरून एक पितळी पिचकारी मिळाली तेव्हा एकदा त्यांचा जीव भांड्यात पडला. "अग आई याला तिकडे चांगली किंमत येतेय, नेणारेय."

शिरिष जेव्हा न्यु जर्सीहून येतो तेव्हा ढीगभर स्नीकर्स घेऊन येतो.तिकडे कामाला जाताना हल्ली खाकी चड्डी घालून जातात असे ऐकले आहे.न्यु जर्सीत 'अगदी भारतात असल्यासारखे वाटते' हे मात्र आवर्जून म्हणातो.ग्रीन कार्ड मिळाल्यापासून मात्र त्याला अमेरिकेचा 'कंटाळा' आला आहे.येथे आल्यावर पहिले काही दिवस वडापाव्,कोथिंबीर वडी,दुधी हलवा,मामलेदारची ती जगप्रसिद्ध मिसळ खाण्यात जातो.मग पुढचे काही दिवस अमेरिकेला,तेथील समाज्जीवनाला नावे ठेवणे...जायची वेळ आली की मात्र नूर पालटतो.

अमेरिका जाउंदेत पण पासपोर्ट पण काढलेला नसताना, ८०च्या दशकाच्या भागात जेंव्हा काही एन आर आयज् चा मी लांबूनच (कारण घरातले, नात्यातले कोणीच नव्हते) जो अनुभव घेतला, तो डोक्यात जाणारा होता. तो काळ असा होता की अमेरीकेत जाणारे (म्हणजे मराठी माणसास माहीत असलेले) बहुतांशी आय आय टी आणि काही इतर विद्यालयातले उच्चशिक्षणासाठी गेलेलेच असत. मी देखील (आय आय टी नाही पण) ९०च्या सुरवातीस उच्चशिक्षणासाठी आलो. त्यावेळेस बॉस्टनला जाणार म्हणजे लोकं अरे माझा भाचा ह्युस्टनला जातो, मदत होईल असे म्हणत. किती हजार मैल आहेत ते देखील त्यांना कळायचे नाही! अशातच एका एनआरआयच्या वडीलांनी मला अमेरीकेसंदर्भातला क्रॅशकोर्स (अजून कुठे? पुण्यातच!) देताना, "इंडीया कशी थर्ड वर्ल्ड कंट्री" आहे हे सांगितल्याने एकूणच प्रकरण डोक्यात गेले होते. एका ओळखीच्या मुलाला, तो देखील अमेरीकेत जाणार होता आणि मी देखील म्हणून घरी (मुंबईत) फोन केला. तेंव्हा घरातून. "आमचा मुलगा अमेरीकेला जाणार असल्याने बिझी आहे." असे उत्तर मिळाले. त्याव्र मी म्हणले "मी पण उद्या चाललो आहे". तात्काळ, "हो का? अरे वा! कुठे, कधी?" म्हणलं, "राहूंदेत, तुम्ही बिझी असाल" आणि फोन ठेवला! असो.

गवि एन आर आय चा भारतातील अनुभव विचारत आहेत. पण हे अजून एक पुढचे... सुरवातीस युनिव्हर्सिटीत आणि कधी कधी इतरत्र देखील मला काही भारतीय भेटले, जे मला अमेरी़केतच भेटून, "मी (म्हणजे ते) कसे अमेरीकेत राहात आहेत" हे स्टाईल मधे दाखवायचे! तेंव्हा भारतातील भारतीयांनो असे कोणी एनआरआय भेटले तर वाईट वाटून घेऊ नका! ;)

सुरवातीची १-२ वर्षे मी घरात नियमितच पण अगदी नातेवाईकांना - मित्रांना देखील पत्रे लिहायचो. इमेल्स नव्हत्या! आणि फोन खूपच महाग होते. तरी देखील १-२ मिनिटांचा करायचो! परवडत नसले तरी घरी दर आठवड्याला फोन करायचोच. (तो देखील शेजारी, कारण घरी फोन नव्हता. म्हणून वेळ ठरवून!) त्यामुळे जेंव्हा पहील्यांदा दिड वर्षांनी भारतात गेलो, तेंव्हा कुठलीच गॅप दोन्ही बाजूंनी वाटली नाही.

जेंव्हा डॉट कॉम आणि एचवन चे पेव फुटले तेंव्हा हा प्रकार बराच कमी होऊ लागला. कारणे अनेक आहेत. अमेरीका (चांगले/वाईत दोन्ही अर्थांनी) काय आहे हे घरोघरी कळू लागले आणि त्यातील अप्रूप गेले. आता काही गविंच्या काही प्रश्नांची व्यक्तीगत उत्तरे:

-ते तिकडे मजा करत आहेत आणि आपण इकडे देशाची अन घराची जबाबदारी घेत आहोत असा भारतातल्या नातेवाईकांचा /मित्रांचा अ‍ॅटिट्यूड भासतो का?

नाही

-मत्सर हेवा दिसतो का?

नाही
-भारतात आता आर्थिक चित्र बदललं आहे त्याने काही फरक पडला आहे का? अप्रूप कमी झालंय का?
वर म्हणल्याप्रमाणे नक्कीच कमी झाले आहे जे चांगले आहे. पण म्हणून (अमेरीका/एन आर आय ना) तुच्छ लेखणे जर होत असेल ते योग्य नाही.

-इम्पोर्टेड चॉकलेट्स, खेळणी, गिफ्ट्स यांसाठी लोक आवर्जून भेटतात का? परदेशी मित्राकडून, अंकल-आंटींकडून गिफ्ट मिळणे ही इच्छा भेटीचा एक मुख्य भाग असतो का?
नसतो.

-तिकडच्या श्रीमंतीचं प्रदर्शन इकडे केलं जातं का?
हल्ली भारतातील श्रीमंतीचेच जास्त प्रदर्शन होत असेल. ;) (हा व्यक्तिगत अनुभव नाही!)

-तिकडची समृद्धता इथल्या भाऊबंदांना कळावी अशी (स्वाभाविक?!) इच्छा असते का? ती दाखवण्यासाठी ताण घेऊन भेटवस्तू आणल्या जातात का?
भेटवस्तू आणल्या गेल्या तरी त्या प्रेमापोटी होतात. कुठल्याही ताणाने अथवा शो ऑफ ने होत नाहीत.

-भेटवस्तू न आणल्यास नाराजी दिसते का भारतात?
अजिबात नाही. किंबहूना भेट देयचीच असेल तर अनेकदा सरळ रुपयात कॅश पण दिली तर सोयीचे जाते.

-नातेवाईक स्थळ यादृष्टीने किंवा तिकडे सेटल होण्यासाठी मार्गदर्शन, मदत अशा कार॑णांनी मागे लागतात का? ते तेवढ्यासाठीच तुम्हाला भेटताहेत अशी भावना येते का? त्यांना मदत करायला आवडतं का?
कधी कधी होते. त्यात गैर काहीच नसते. योग्य माहिती असल्यास देतो.

-चुटपुट लागल्याने नकोच ती भारतभेट असं वाटतं का?
अजिबात नाही. भारतभेट झाली नाही तर चुटपूट लागते.

-परदेशात सेटल झाल्यावर अनेक वर्षांनी प्रथम मुलं आणि मग जनरली पत्नी भारतात आठवडाभरही यायला साफ नकार देते अन एकटा पुरुषमाणूस येऊन झेंडावंदन (फॉर्मॅलिटीज) करुन जातो असं उगीचच मला तरी वाटत आलेलं आहे. हे कॉमन आहे का?

सुदैवाने असे कधीच घडत नाही. कधी कधी एकत्र जाता येत नाही. पण जेंव्हा जातो (अगदी एकटे गेलो तरी) तेंव्हा आम्ही दोन्ही घरात आणि दोन्हीकडच्या नातेवाईकांबरोबर पण वेळ घालवतो. पण सगळ्यांना जायला आवडते. इथे घरात (आणि घराबाहेर देखील आमच्याशी) लेक (स्वतःच्या चॉईसनेच) शुद्ध मराठीतच बोलते. तसे ती जेंव्हा भारतात बोलायला लागते आणि लोकं म्हणायला लागतात, "अरे वा मराठी येते?", "किती छान बोलते मराठी" वगैरे वगैरे, तेंव्हा तिला जरा annoying होते. बाकी पाहुणा नाही, तर भारत-अमेरीका ही दोन्ही माझीच घरे आहेत असाच चांगल्या अर्थाने अ‍ॅटीट्यूड असतो.

तात्पर्यः
डोक्यात जाणारे अनुभव हे एन आर आय चे नसतात तर त्यामागील वृत्तीचे असतात. ते कधी कधी परदेशस्थ भारतीयाचे असतील,कधी कधी देशाचा उंबरठा न ओलांडणार्‍या त्याच्या घरच्यांचे असतील, तर या उलट एन आर आय जास्त जाणिवेने यथाशक्ती जास्त करत असतील. अनेकांच्या बायका भारतात राहून देखील सासुसासर्‍या़ंकडे पहात नसतील तर भारतात राहून सगळे पुरूष देखील सासुरवाडीच्या लोकांशी संबंध ठेवून असतील अशातला भाग नसतो... तेच मुलांच्या बाबतीत. आमच्या मुलीस (आणि अशी अनेक मुले आहेत) तिच्या मातृभाषेत बोलायला येत असेल आणि समोर गोर्‍या मैत्रिणी असल्या तरी आईवडीलांशी मराठीत बोलणे साहजीक होत असेल अथवा शाळेत अगदी पालकाची भाजी-भात नेण्यास पण लाज वाटत नसेल. पण भारतात राहूनही मुलांना याच गोष्टींची लाज वाटत असू शकेल...

म्हणून म्हणतो एन आर आय म्हणून नाही तर कुठल्यातरी पद्धतीचा न्यूनगंड (भले तो अहंगंड म्हणून वरकरणी दिसला तरी) हा या सगळ्याच्या मागे असतो. अमेरीकेतून आलेल्या एखाद्या भारतीय माणसाकडून दिसला की तो ठळकपणे जाणवतो इतकेच.

@विकास
+१००
एन आर आय पेक्षा आर एन आय ( रेसिडेंट नॉन इंडियन्स) जास्त डोक्यात जातात.
माझे बरेचसे एन आर आय मित्र आजही जमिनीवर पाय ठेवून आहेत. घरी आल्यावर सरळ आमटी भात खायला सुद्धा अनमान करीत नाहीत. किंवा उगाच I am doing well ची शेखी हि मिरवत नाहीत.
अर्थात सगळेच तसे नाहीत. एका मित्राच्या बायकोने मुलाचा पार्श्वभाग धुण्यासाठी बिस्लेरीचा वापर केला वर इन्फेक्शन कसे परवडत नाही हेही सांगितले ते डोक्यात गेले. हा मित्र माझ्याकडे बघून हताशपणे हसला.

@ विकास
मस्त पूर्वग्रहविरहित समतोल प्रतिसाद !

अजून थोडे काही...

दोन दशकांपेक्षा जास्त वेळ एनाराय असलो तरी एक पाय सतत (दर दोनचार महिन्यांनी) भारतात असल्याने नातेवाईक, मित्र अथवा जवळच्या ओळखीच्या मंडळींचे सुरुवातीची तीन-चार वर्षांतले परदेशाबद्दलचे कुतुहल सोडले तर तसा काही खास फरक वाटला नाही.

इलेक्ट्रॉनिक्स, सिंथेटिक कापड आणि चॉकलेटे याबाबतीत १९९० पर्यंत भारत आणि परदेशांत फार मोठा फरक होता त्यामुळे त्यांच्याबद्दल सर्व भारतात आकर्षण होते आणि त्या गोष्टी भेट म्हणून आणायला आनंद वाटत असे. त्यानंतर येथे येताना काय भेट आणावी असा यक्षप्रश्न सतावू लागला. किंबहुना मोठ्या आवडीने एखादी इलेक्ट्रॉनिक वस्तू आणावी तर "हे मी गेल्या महिन्यातच नेटवरून मागवून घेतले आहे." असे ऐकून भ्रमनिरास होऊ लागल्यावर मुलाला "अकाउंटमध्ये दर वाढदिवसाला पैसे जमा करतो, त्याचे तुला काय घ्यायचे ते घे नाहीतर कुठेतरी गुंतव, नाहीतर इतर तुला आवडेल असे काही कर." असे सांगून दोन्ही बाजूंना पटणारी समजूतदार पळवाट काढली आणि सुखी झालो ! :)

१९९० नंतर भारतात खाजगी क्षेत्रात लक्षणीय बदल झाले. लोकांच्या, विषेशतः तरुणाईच्या, हाती पैसा खुळखुळू लागला. आयटी कंपन्यांच्या झकपक इमारती, त्या बघून इतर खाजगी इमारतीत झालेली सुधारणा, मॉल्स, मल्टिप्लेक्सेस, इ आले. काही सन्माननिय अपवाद सोडता यापैकी बरेच हे परदेशातल्या नामवंत काऊंटरपार्टस् पेक्षा आकाराने आणि झगमगाटीत कमी पडत असले तरीसुद्धा १९९० पुर्वीचा भारत नजिकच्या आठवणीत असल्याने आनंद वाटू लागला. परदेशात बोलताना याचा सहजपणे अभिमानाने उल्लेख केला जाऊ लागला. त्यात भारताची वेगाने सुधारणारी अर्थव्यवस्था आणि संगणकव्यवसायातले वाढणारे वजन यांची आंतरराष्ट्रीय स्तरावर घेतली जाणारी दखल भर घालत होती.

एक शल्याची सल मात्र परदेशात गेल्याने निर्माण झाली, सतत वाढत राहीली आणि आजही वाढत आहे. ती म्हणजे भारतातली सार्वजनिक क्षेत्रातली दुरावस्था... मुळात खडबडीत व खड्ड्यांनी भरलेले आणि पावसाच्या दोन थेंबांतही विरघळणारे रस्ते; सरकारी इमारत म्हणजे अनेक वर्षे दुरुस्ती न केलेली, मळखाऊ, पिचकार्‍यांनी भरलेले जिने असलेली आणि अस्वच्छ व विस्कळीत आवार असलेली असणारच; या गोष्टी आजही तशाच आहेत. विकसित देशांतच नव्हे तर भारतापेक्षा बरेच कमी सधन असलेल्या अनेक देशांमध्ये असलेली सरकारी/खाजगी ठिकाणची स्वच्छता आणि टापटीप पाहिली की अजून विषण्ण वाटते. आपल्या येथे यात जवळच्या भविष्यात फार मोठा फरक पडेल अशी काही लक्षणे दिसत नाहीत. :( तसे व्हावे असे मात्र नेहमीच तीव्रतेने वाटत आले आहे.

जबरी धागाय !!

>>>>परदेश म्हणजे या ठिकाणी प्रगत देश असं समजलेलं आहे. तिथे समृद्धी आहे असं गृहीत धरुन. अमेरिका, युरोपातले काही देश, सिंगापूर, ऑस्ट्रेलिया, कॅनडा वगैरे.

गविंच्या वरील विधानामुळे 'एन. आर. आय' म्हणून गल्फात ३४ वर्षे काढलेला मी प्रतिसाद देण्यास, मतं व्यक्त करण्यास, अनुभव वाटून घेण्यास 'नालायक' (disqualified ह्या अर्थाने) आहे. पण व्यक्ती तितक्या प्रकृती ही उक्ती लक्षात घेऊन सर्वप्रकारचे अनुभव सर्वांना येतात आणि ते त्या त्या व्यक्तीसाठी वास्तव असतं. पण सार्वत्रीकरण, सामान्यीकरण करणं टाळावं.
माझ्या पाहण्यात एकच असा मित्र आला जो अमेरिकेच्या प्रेमात भारतात असल्यापासून होता आणि त्याचे अंतिम ध्येय अमेरिकेत स्थायिक होणे हे होते. त्याचे कारण देताना तो, अमेरिकेत मुलांचे शिक्षण चांगल्याप्रकारे होउ शकते असा त्याचा युक्तीवाद होता. ज्या शिक्षणाच्या बळावर तो अमेरिकेसारख्या जगातील बलाढ्य आणि समृद्ध देशात पाय ठेवणार होता ते त्याचे शिक्षण भारतातच आणि बडोद्यात झाले होते. पुढे तो अमेरिकेत गेला, स्थायिक झाला वगैरे वगैरे वगैरे.
मी वरील देशांमध्ये राहिलेलो नाही तरी पर्यटननिमित्ताने अमेरिका, कॅनडा, इंग्लंड, युरोप, इजिप्त, बँग्कॉक वगरे देशांमध्ये फिरलो आहे. तिथल्या भारतियांमध्ये, ज्यांच्या घरी राहण्याचा प्रसंग आला, मला प्रेमाचाच अनुभव आला. कुठे कडवटपणा, दिखावा, भपका वगैरे वगैरे जाणवले नाही.
एन आर आय बद्दल भारतियांमध्ये त्यांच्या स्वतःच्या अनुभवातून किंवा ऐकीव माहितीतून किंवा न्यूनगंडातून बरीच नकारात्मक भूमिका आढळून येते. ह्यावर आपले नाट्यसृष्टीतील ख्यातनाम नटसम्राट मोहन जोशी ह्यांच्या बरोबर जबरदस्त वादविवाद झाला होता. त्यांच्या मते अमेरीकेतील भारतिय, आपल्या आई-वडिलांना अमेरिकावारी घडवितात, ते त्यांचा तिथला भपका दाखविण्यासाठीच. मी सांगितलं असं नसतं. आई-वडीलांनी जे शिक्षण दिलं, संस्कार दिले त्याचे आपण केलेले चीज त्यांच्या नजरेखाली घालून, त्यांच्याकडून शाबासकी मिळवावी, आपली कृतज्ञता व्यक्त करावी, एव्हढा शुद्ध हेतू असतो. शिवाय आपल्या म्हातार्‍या आई-वडिलांना, ज्यांनी स्वतः खस्ता खाऊन आपल्याला मोठं केलं त्यांना, आपल्याकडून जमेल तसे सुख आणि आराम मिळवून द्यावा हा सदहेतू असतो. अमेरिकेचे जाऊ द्या. गावाकडून मुंबईत येऊन गिरणीत नोकरी करणारा आणि चाळीच्या एका खोलीत संसार करणाराही, मुंबईत स्थिरस्थावर झाल्यावर, आपल्या आई-वडिलांना मुंबईत आणून मुंबईचा फेर फटका घडवितो. चाळीच्या एका खोलीतील संसारात तो काय भपका दाखवत असतो? तर असो.

व्यक्तीतितक्या प्रकृती हेच खरे.

अल्पावधित पन्नाशी पार केल्याबद्द्ल.
सर्व एनाराय, येनारनाय संघटनेतर्फे आणि मिपा पडीक संघटने तर्फे फारीनची चाकलेटा द्येवन सत्कार....

मस्त विषय काढलात हो गवि...!!

थोड्याफार प्रमाणात माझे अनुभव सांगतो. माझे बरेचसे मित्र पल्याड सेटल आहेत. चार / पाच वर्ष मी सुद्धा पल्याड होतो आणि आयटी क्षेत्रात असल्याने हे अनुभव रोजचेच आहेत.

मित्रांकडून विचित्र अनुभव कधीच नाही आला. पण आयटीतल्या अर्धहळकुंड्पिवळ्या कॅटेगिरी लोकांकडून मात्र बरेचसे अनुभव आले. असाच एकजण डेन्मार्कला २-३ महिन्यांसाठी जाऊन आला आणि आल्यावर बोलताना लगेच अ‍ॅक्सेंट मारत होता. त्याला एवढेच म्हंटले की बाबारे तिकडे इंग्रजी जास्त कोण बोलत नाहीत मग हा अ‍ॅक्सेंट कोठून घेतलास? आणि काही महिन्यांपुर्वी तू चार महिने चेन्नाईला होतास. त्यावेळी बरे दक्षिण भारतीय अ‍ॅक्सेंट नाही उचललास ... असे भरपुर नग भेटतात.

काही प्रश्नांची माझ्यापरीने उत्तरे..

-ते तिकडे मजा करत आहेत आणि आपण इकडे देशाची अन घराची जबाबदारी घेत आहोत असा भारतातल्या नातेवाईकांचा /मित्रांचा अ‍ॅटिट्यूड भासतो का?
मी तिकडे असताना माझ्याशी बोलताना काही दुरच्या नातेवाईकांचा तसा अ‍ॅटिट्यूड भासला. पण ओवरऑल तितकासा अनुभव नाही.
मी इकडे असताना मला एक-दोन वेळा खरोखर वाटले की माझे मित्र/नातेवाईक तिकडे खूप enjoy करत आहेत आणि मी मात्र पुर्ण आठवडाभर कामं करत आहे. मूळ असे वाटण्यामागे कारण माझा तिकडचा चार वर्षातला काळ. भारतात माझा दिवस ६ ला सुरू होतो आणि रात्री ११ ला संपतो. रोज ऑफिसला जा-ये करताना लागणारा वेळ, ऑफिसमध्ये आपले client ने सांगितलेले काम + कंपनी पॉलिसी प्रमाणे करावे लागणारे इतर काम यामुळे बराचसा वेळ कामात जातो. पण परदेशात असताना मला फक्त ८ तासात होईल एवढेच काम असायचे (आणि भारतीय मुळ कंपनीतले काम फारच कमी असायचे) + ऑफिसला जा-ये करायला फक्त १५ मि. लागायचे. यामुळे भरपुर असा वेळ स्वतःसाठी + कुटुंबासाठी असायचा. यामुळे तिकडचे life style इथल्यापेक्षा खूपच छान असे नेहमीच वाटते. पण याची जाणीव मला तिकडून इकडे आल्यावर झाली. तिकडे असताना संध्याकाळचा वेळ याच्याशी (skype किंवा google+ वर) गप्पा मार किंवा फोन कर यात जायचा. प्रत्येक विकांताला कोठेतरी ट्रिप व्ह्यायची नाहीतर सोशल गॅदरींग्ज व्हायचे यामुळे खूप मजेत वेळ जायचा. पण हीच गोष्ट भारतात आल्यावर मुळीच शक्य झाली नाही. एकतर skype वर काम असेल तरच मी login करतो आणि त्यात कोणी उगाच पिंग केले तर सरळ सरळ त्याला ignore करतो असेच झाले आहे. (पण मी तिकडे असताना मात्र स्वतः दुसर्‍याला गप्पांसाठी बोलवायचो आणि mostly माझ्यासारखेच onsite असणारे माझ्याशी बोलण्यास तयार व्हायचे.). भारतात आल्यावर विकांत ट्रिप खुपच कमी झाल्यात. याचे मूळ कारण म्हणजे ज्या गोष्टी मी इतर दिवशी करू शकत नाही त्यासर्व शनीवार/रवीवारी कराव्या लागतात. तसेच कोठेही गेले तरी गर्दी या कारणामुळे बर्‍याच वेळा जाण्याची इच्छाच होत नाही. सोशल गॅदरींग्ज जवळ जवळ नाहीतच कारण माझ्यासारखीच परीस्थिती इतरांची असल्याने प्रत्येक विकांताला कोणाला तरी कोठली तरी personal commitment असायचीच. त्यामुळे तिकडे life-style चांगले आहे यावर मी ठाम आहे.

अर्थात माझ्या कोठल्याही तिकडच्या नातेवाईकाच्या /मित्राच्या घरची जबाबदारी मला नसल्याने मी तसा अ‍ॅटीटयुड कोणालाच दिला नाही. पण समजा एखाद्याच्या घरची जबाबदारी वारंवार आली आणि मला थोडेफार भोगावे लागले तर माझ्याकडून तसा अ‍ॅटीटयुड दिला जाऊ शकतो.

-मत्सर हेवा दिसतो का?
थोडाफार मत्सर हेवा दिसतोच. ह्याला आपण काही करू शकत नाही. afterall we all are human beings. मी सुद्धा बर्‍याच वेळा तिकड्याच्या लोकांचे फेसबूक फोटो (barbeque, trips, cruise) वगैरे पाहून जळतोच.

-भारतात आता आर्थिक चित्र बदललं आहे त्याने काही फरक पडला आहे का? अप्रूप कमी झालंय का?
विकास यांनी म्हणल्याप्रमाणे नक्कीच कमी झाले आहे.

-इम्पोर्टेड चॉकलेट्स, खेळणी, गिफ्ट्स यांसाठी लोक आवर्जून भेटतात का? परदेशी मित्राकडून, अंकल-आंटींकडून गिफ्ट मिळणे ही इच्छा भेटीचा एक मुख्य भाग असतो का?
गिफ्ट मिळणे हा उद्देश बहूतेक नसावा. पण परदेशी सेटल होता येईल का असा उद्देश मात्र मला बर्‍याच वेळा दिसला.

-तिकडच्या श्रीमंतीचं प्रदर्शन इकडे केलं जातं का?
-तिकडची समृद्धता इथल्या भाऊबंदांना कळावी अशी (स्वाभाविक?!) इच्छा असते का? ती दाखवण्यासाठी ताण घेऊन भेटवस्तू आणल्या जातात का?
तितका अनुभव नाही. पण नव-नवीन गॅझेट्स मात्र आवर्जून दाखवली जातात. यात काही श्रीमंतीचे प्रदर्शन होत असावे असे वाटत नाही.

-भेटवस्तू न आणल्यास नाराजी दिसते का भारतात?
कधी नाराजी जाणवली नाही कारण कधी परदेशातून आल्यावर विदाऊट गिफ्ट कोणाकडे गेलो नाही तसेच कोणी माझ्याकडे विदाऊट गिफ्ट पण आले नाही. त्यामुळे हा प्रश्न पास...

-नातेवाईक स्थळ यादृष्टीने किंवा तिकडे सेटल होण्यासाठी मार्गदर्शन, मदत अशा कार॑णांनी मागे लागतात का? ते तेवढ्यासाठीच तुम्हाला भेटताहेत अशी भावना येते का? त्यांना मदत करायला आवडतं का?
उत्तर विकास यांच्याप्रमाणे : कधी कधी होते. त्यात गैर काहीच नसते. योग्य माहिती असल्यास मदत करतोच.

-चुटपुट लागल्याने नकोच ती भारतभेट असं वाटतं का?
अजिबात नाही. भारतभेट नको असे वाटत नाही पण काहीजणांकडे उगाचच गेलो असे वाटते.

-परदेशात सेटल झाल्यावर अनेक वर्षांनी प्रथम मुलं आणि मग जनरली पत्नी भारतात आठवडाभरही यायला साफ नकार देते अन एकटा पुरुषमाणूस येऊन झेंडावंदन (फॉर्मॅलिटीज) करुन जातो असं उगीचच मला तरी वाटत आलेलं आहे. हे कॉमन आहे का?
पास - कारण असे कधी कोणाच्या बाबतीत अनुभवले नाही.

बाकी एक गोष्ट मात्र मला वारंवार जाणवली. तिकडच्या NRI लोकांचे देश (भारत) प्रेम. तिकडे भारतात काय होतंय आणि काय नाही यावरच लोकांचा डोळा असतो. बराचसा वेळ भारत कधीच सुधारणार नाही किंवा त्यासाठी काय केले पाहिजे अशा (फक्त) चर्चा करण्यात जातो. उगाच कोणीतरी कोठल्यातरी भारतीय NGO शी संबंध ठेवून असतो तो वर्षातून हक्काने Donation वसूल करतोच. पण तोच माणूस इकडे सुट्टीवर किंवा कायमचा आला की NGO कडे पहात सुद्धा नाही. तिकडेच घर शोधत असताना भेटलेल्या एका NRI ने भारत किती छान आणि उगाच कशाला येथे येता यावर माझे बौधीक घेतले होते. अर्थात मी त्याच्याकडून मदतीची अपेक्षा करत असल्याने "एवढे आहे तर भारतात का बरे जात नाही परत तुम्ही?" असा प्रश्न विचारण्यास धजावलो नाही.

छान प्रतिसाद रे योग्या.
हल्लीची पिढी भारतावर जरा काही टिका झाली की लालबुंद होते.कारण-
१)दुधासाठी रांगेत उभे राहणे ह्यांनी पाहिलेले नाही.
२)टेलिफोनसाठी ४/५ वर्षे प्रति़क्षायादीत असणे अनुभवलेले नाही.
३)जुन्या तंत्रज्ञानावर आधारलेल्या फियाट्,अ‍ॅम्बेसेडोर घेण्यासाठी ह्यांनी डीलरच्या पायर्या झिजवलेल्या नाहीत.
४)लांबच्या प्रवासासाठी ४/४ तास रांगेत उभे राहणे,आयत्यावेळी रेल्वे प्रवासासाठी टी.सी.ची मनधरणी केलेली नाही.
हे अनुभवलेल्या पिढीला अमेरिका,युरोप स्वर्ग न वाटतो तर नवल!

इस्पीकचा एक्का,पेठकर काका ह्यान्च्याशी सहमत.
माझे बरेच मित्र लवकर आयटी च्या क्रुपेने परदेशात गेले. तेव्हा मला सुद्धा खुप वाटयचे आपन सुद्धा जावे असे. सध्या मी सुद्धा यु.के. मधे आहे (पुन्हा आयटीची क्रुपा)(ह्यात स्वताचे कौतुक म्हनुन सान्गत नाहिये). परदेश कितीही सुन्दर असला तरी आपला देश तो आपला देश असतो. इथे कितीही सर्व छान छान असले तरी इथे कायम रहावे असे वाटत नाहिये मला.
आता काही लोकाना परदेशात जाउन आल्यावर आपल्या देशाला नावे ठेवायची खुप घानेरडी सवय असते. पण त्याला आपण काही करु शकत नाही. मी जेव्हा जुलै मधे परत जाइन तेव्हा मी मात्र असे काही करनार नाही आणी परदेशात गेल्याचा भपका सुद्धा मारनार नाही.
राहता राहीली गोश्त चॉकलेट्स ची. आतापर्यन्त मी इथे जी चॉकलेट्स खाल्ली त्यान्च्यापेक्शा मला आपले डेरी मिल्क चान्गले वाटले. त्यामुले एक समस्या माझ्या समोर निर्मान झालिय. इथुन जाताना नक्की कोनते चॉकलेट घेउन जावे हे मिपा वरच्या जानकारानी सान्गितले तर बरे होइल.

एनआरआय पब्लिक आपल्या नेटिव्ह कंट्रीला रिटर्न आल्यावर त्यांना मराठी वर्डस् रिमेंबर करायला डिफिकल्ट जातं असं ऐकलंय.

रेसिडेंट नॉन इंडियन्सना एवढं का हिणवलं जातं ते नाही कळालं. एनाराय कधीतरी या क्याटेगरीत असणारच की!!

गवि,
तुमच्या धाग्याचं आता शतक झालंय, अभिनंदन!
तुम्ही उपस्थित केलेले इतर प्रश्न मला एका विशिष्ट चश्म्यातून विचारलेले वाटले म्हणून त्यांना उत्तरं देणार नाही. परंतु तुमचा शेवटचा प्रश्न जेन्युईन वाटला. आणि इथे अनेक तरूण एनाराय मिपाकर आहेत त्यांनाही पुढे हा प्रश्न फेस करायला लागेल म्हणून उत्तर देतो आहे...

परदेशात सेटल झाल्यावर अनेक वर्षांनी प्रथम मुलं आणि मग जनरली पत्नी भारतात आठवडाभरही यायला साफ नकार देते अन एकटा पुरुषमाणूस येऊन झेंडावंदन (फॉर्मॅलिटीज) करुन जातो असं उगीचच मला तरी वाटत आलेलं आहे. हे कॉमन आहे का?

नाही, असं नसतं. प्रथम फक्त नवरा-बायको आणि नंतर मुलं लहान असतांना कधीही भारतात येणं शक्य असतं. रजा काढली, मुलं काखोटीला मारली आणि आलं भारतात असं करता येतं. पण मग मुलं शाळेत जाऊ लागली की त्यांची शाळा बुडवून येणं उचित नसतं. ख्रिसमसची सुट्टी शाळांना जेमतेम दोन आठवडे असते. त्यात प्रवासाला लागणारा वेळ, जातांना आणि परत आल्यावर येणारा जेटलॅग (मुलांना जेटलॅगमधून रिकव्हर व्हायला मोठ्यांपेक्षा सहाजिकच जास्त दिवस लागतात) इत्यादि गृहीत धरून त्या सुट्टीत येणं प्रॅक्टिकल नसतं.
मग राहता राहिली त्यांची समर व्हेकेशन, ती दीड दोन महिन्यांची असते. पण गंमत अशी आहे की अमेरिकेत समर व्हेकेशन जून अखेरीला सुरू होते. त्यानंतर यायचं तर भारतात धो धो मान्सून कोसळत असतो. मुलांची कुठे जायची-यायची पंचाईत होते. पुन्हा तोपर्यंत तिथल्या भाचे-पुतण्यांची शाळा-क्लास वगैरे सुरू होतात त्यामुळे ती मुलं बराचसा वेळ घराबाहेरच असतात. मग इथली मुलं तिथे नुसती घरी बसून कंटाळतात.
पुन्हा इथली मुलं प्रायमरी स्कूल संपवून सेकंडरी-हायस्कूलला गेली की इथे समरमध्ये त्यांचेही खेळांचे वगैरे कॅम्प्स असतात. त्यांच्या त्या गरजेकडेही लक्ष देणं पालक म्हणून कर्तव्य असतं. मग नवरा-बायको दोघांपैकी एकाने येणं आणि दुसर्‍याने इथे राहून मुलांकडे लक्ष ठेवणं हे प्रॅक्टिकल सोल्यूशन म्हणून स्वीकारलं जातं. ते फार खुशीने स्वीकारलेलं नसतं. आणि इतकं करून वर जर त्याला तिथली लोकं झेंडावंदन वा फॉर्मॅलिटीज वगैरे समजली तर मग चीड येऊ शकते. मग जर असं कुणाला वाटलं की,'अरे मी माझी रजा वापरणार, माझा खर्च करून भेटीसाठी तिथे येणार आणि वर हे झेंडावंदन केलं असं म्हणणार, मग काय गरज आहे मला?' तर ते कटू असलं तरी फार अक्षम्य म्हणता येईल का?
(मला तरी असं झेंडावंदन वा फॉर्मॅलिटी असं माझे मित्र वा नातेवाईक कधीच म्हणालेले नाहीयेत, यापुढे जर माझ्यासमोर म्हणाले तर कानाखाली जाळ काढीन!!)
:)
बाकी एक गोष्ट इथे मला सांगाविशी वाटते की मला इतक्या वर्षांत माझ्या नातेवाईक वा मित्रमंडळींकडून कधीच वाईट अनुभव आलेले नाहियेत. सर्व मंडळी अगदी अगत्याने वागवत आली आहेत. अतिशय समर्थपणे माझं आदरातिथ्य करत आली आहेत. अगदी मिपाकट्ट्यांनासुद्धा मुंबईकर आणि पुणेकर मिपाकरांनी मला साधं माझं कट्ट्याचं कॉन्टॄब्युशन दे़खील देऊ दिलेलं नाहिये आणि त्याबद्दल त्यांचा मी ऋणी आहे...

पि डां साहेब
तुम्ही म्हणता आहात ते पटते. मी साधे विशाखापटणम ला असताना बायकोच्या चुलत बहिणीचे लग्न औरंगाबादला असताना मला असा प्रश्न पडला होता. लग्न रविवारी असले तरीही शुक्रवारी सायंकाळी रेल्वेने निघायचे शनिवारी अपरात्री (०२. ००) पुण्यात पोहोचायचे तिथून बात taxi पकडून औरंगाबादला पोहोचायचे परत रविवारी रात्री निघून सोमवारी रात्री पोहोचायचे. यात परत मुलांच्या परीक्षा शाळा बुडवणे रजा काढणे इ सव्य अपसव्य करत राहायचे.परत आई वडील म्हणतात अरे एवढा पुण्यापर्यंत आलास तर मुंबईला तरी यायचे. दगदग सोडून काहीही मिळत नाही. (त्या काळात मुबई विशाखापतनम असे विमानही नव्हते).
या ऐवजी माझा भाऊ म्हणाला तुला प्रवासाला १५ हजार खर्च येईल त्यापेक्षा ५ हजार रुपयाचे घसघशीत भेटवस्तू तिला दे. ती आयुष्यभर लक्षात ठेवेल. बर येणारे लोक काय म्हणतात "वा वा एवढ्या लांबून तुम्ही आलात छान". पण त्यासाठी एवढा व्याप करून मुलांना त्रास देऊन येणे हे अव्यवहारी होते असा निष्कर्ष काढला आणि यानंतर जर आपल्या सुटीच्या आसपास असलेले समारंभला हजर राहत असे आणि लोकांना सांगत असे काय करणार लष्करात सुटीच मिळत नाही.मग पार विदेशातून एवढे कष्ट काढून येण्याचा तर प्रश्नच उरत नाही. राहिली गोष्ट लोकांची सगळ्या रस्त्यांना भरपूर फाटे कशाला आहेत?
लोकांनी चांगले म्हणावे म्हणून काही कष्ट करण्याची माझी मुळातच तयारी नाही.

अमेरिका/प.युरोप मध्ये राहणारे एनाराय आणि गल्फ-बिल्फ किंवा आफ्रिकेमध्ये राहणारे एनाराय यांच्या श्रेष्ठ कनिष्ठ असं काही असतं का?

परदेशस्थ नातेवाईक असलेल्या एका भारतीयाचे मत:

-इम्पोर्टेड चॉकलेट्स, खेळणी, गिफ्ट्स यांसाठी लोक आवर्जून भेटतात का? परदेशी मित्राकडून, अंकल-आंटींकडून गिफ्ट मिळणे ही इच्छा भेटीचा एक मुख्य भाग असतो का?

परदेशी गिफ्ट्सचे अप्रूप आजकाल अजिबातच राहिलेले नाही. अर्थातच कुणाकडूनही गिफ्ट मिळाले कि आनंद हा होतोच. मग ते गिफ्ट देशी असो कि विदेशी.

-मत्सर हेवा दिसतो का?

परदेशस्थ मंडळी आली कि त्यांना आजी आजोबांकडून दिले जाणारे महत्व भारतीय मुलांना तरी खटकतेच. अर्थात ह्यात परदेशापेक्षा बऱ्याच काळाने झालेली भेट हेच कारण आहे असे समजून सांगितले तरी मनात कुठेतरी रहातेच आणि क्वचित ते बाहेरही पडते.

पिडां, विकास, नाटक्या सौ टक्के की बात बोली है.

१४-१५ वर्ष भारताबाहेर राहुन अनेक जाणीवा, सीमारेषा पुसट होत गेल्यात.
आता मुलांच्या शाळा, आमची ऑफिसची सुट्टी ह्या सर्वांचं व्यस्त प्रमाण आहे, पण ही परिस्थीती सगळीकडेच दिसते की. थोडे फार अपवाद असतीलही पण बहुतांश हेच दृष्य आहे. त्यासाठी देशाच्या सीमा पार केल्याच पाहीजेत असं काही नाही.
मदतीचा हात, मायेचा ओलावा,फुल नं फुलाची पाकळी दिल्यावर होणारा अतिशय आनंद ह्या टु वे ट्रॅफिक सारख्या गोष्टी आहेत.
मुलं, पत्नी भारतात यायला तयार नसतात ह्या मागे अजुन काही वेगळी कौटुंबिक कारणं असावीत का हा ही एक विचार मनात येउन गेला. कारण नुसतं देश आवडत नाही हे कारण बरचं वरवरचं असावं.
असो. चालायचचं.

-मयुरा.

.