मुंबई - पुणे - मुंबई

टीचभर मुंबई
http://en.wikipedia.org/wiki/Economy_of_Mumbai
एकदा वाचून तर पहा
मग पुणे काय किंवा उर्वरित महाराष्ट्र कुठे आहे ते समजेल.
रच्याकने-- economy of pune पण विकी वर टाकून पहा

मूळ मुद्दा मुंबईची भौगोलिक सीमा नसून मुंबईची कामसू वृत्ती आहे.
आपल्याला व्यवसाय करायचा असेल तर मुंबईत आणि पुण्यात अनुभव घेऊन पहा जमीन अस्मानाचा फरक जाणवेल. १९९२ साली पुण्यात दुपारी १ वाजता क्रोसिन ची गोळी मिळण्यास औषधाचे दुकान औषधाला सुद्धा उघडे नव्हते. १९९० साली माझ्या भावाने आपला याव्साय सुरु केला तेंव्हा नोकरी करून संध्याकाळी सहा वाजता तो बाहेर पडे लोकांना भेटून रात्री दहा वाजता परत आल्यावर मोटरसायकल दुरुस्तीला घेतली तर रात्री अकरा वाजेपर्यंत हार्ड वेअर ची दुकाने उघडी असत. मुंबईत प्लास्टिक बंदी येण्यागोदर पाव किलो गाजर घेतले तरी भाजीवाला प्लास्टिकची पिशवी देत असे हेच लक्ष्मी रोडवरील शगुन सारखे तीन मजली दुकान तीन साड्या ( बाराशे रुपये १९९२ साली) एकाच प्लास्टिकच्या पिशवीत कोंबून देण्याचा प्रयत्न करता असताना मी त्याला थांबविले आणि सांगितले कि मला साड्या नकोत. तुमची मला साड्या विकायची लायकी नाही. यावर बाबापुता करून त्याने तीन वेगवेगळ्या पिशव्यात सद्य भरल्या.
ठाण्यात माझी बहिण नागरिक स्टोर्स मध्ये साडी घायला गेली. दीड तास "पाहून" तिला साडी पसंत पडली नाही म्हणून ते दुकानाच्या पायर्या उतरू लागले तेंव्हा दुकानाच्या मालकाने विचारले कि काय झाले?माझे मेहुणे म्हणाले तिला साडी पसंत पडली नाही.त्यवर तो मालक अदबीने म्हणाला साहेब आपल्याला किमतीबद्दल आक्षेप असेल तर ती वेगळी गोष्ट आहे पण माझ्या दुकानात आपल्याला साडी पसंत पडली नाही हा माझा अपमान आहे माझ्याकडे दहा हजार साड्या आहेत . आपण मला दहा मिनिटे द्या मी स्वतः आपल्याला पसंत पडेपर्यंत साडी दाखवतो.तुम्ही नाही घेतली तरी चालेल त्याने थंड पेय मागविले आणि पुढच्या पाऊण तासात जवळ जवळ एक हजार साड्या दाखविल्या. शेवटी माझी बहिण एकाच्या ऐवजी तीन साड्या घेऊन बाहेर पडली. पुण्यात पहिल्यान्दा आपले बजेट विचारतात त्यानंतर एखादी साडी आवडली म्हणून दाखवा सांगितले तर ती तुमच्या बजेटच्या बाहेर आहे म्हणून हिणवून सांगतात. मी तीन चार वेळेस खिशातील नोटा दाखवून त्यांना सांगितले कि माझे बजेट कितीही होते पण तुम्ही मला साडी विकावी हि तुमची लायकी नाही. चितळे बंधू च्या दुकानात लोणी घेतले तर ते वर्तमानपत्राच्या कागदात गुंडाळून दिले लोण्याला लागलेली काळी शाई दाखवून मी दस्तुरखुद्द श्री चितळे यांच्या व्यवसाय कौशल्याचे वाभाडे काढले तेंव्हा ते लोणी त्यांनी बटर पेपर मध्ये गुंडाळून द्यायला सांगितले आणि इतर सर्व ग्राहकांना तसेच बटर पेपर मध्ये देण्याच्या सूचना दिल्या.
पुण्याची दळभद्री वृत्ती आताशा बरीच सुधारली आहे असे ऐकतो.आय टी च्या पैश्याने लोकांची कोती वृत्ती बरीच कमी झाली आहे. ( मी पुण्यात वेगवेगळ्या काळात अकरा वर्षे राहून काढली आहेत आणि पुण्याच्या गल्लो गल्लीत सायकलने फिरलो आहे.). असे अनेक व्यक्तिगत किस्से आहेत. म्हणून शेवटी मुंबईत स्थायिक व्हायचा निर्णय घेतला. आजही व्यवसाय करायचा तर मुंबईला पर्याय नाही.

अगदी मनातले लिहलेत

स्वतःच्या पोळीवर तुप ओढून घेतलेली शहरे.

कुपमंडुक धागा

अजून ७१ च?? पुर्वी असे धागे सकाळी आले की संध्याकाळपर्यंत शंभरी गाठत असत. आमच्याकडल्या काड्या संपल्या बुवा. तरीही लोक पेटलेले बघून अंमळ मौज वाटली. =))))

पूर्वीचं मिपा राह्यलं नाही हेच खरं!! ;)

काय ठरलं मग? मुंबई, पुणे की उर्वरीत महाराष्ट्र? *wink*

आता सांगा मुंबई आणि पुणे यापैकी दिल्लीत कोणाचं वजन आहे?

आम्ही ठाणेकर मामलेदारची मिसळ खातो, तिच्या चवीवर व तिखट्पणावर आमचे प्रेम आहे, लाडाने तिला आम्ही **फाडी मिसळ असे म्हणतो, ज्याच्या **त दम असेल तोच तिच्या वाटेला जातो, 'आमंत्रणाची' गरज पडत नाही.

तलावपाळी म्हणजे ठाणेकरांचा प्राण. उपवनचे तळे आणि येऊरचा डोंगर पाहून कोणालाही ठाणे शहराचा हेवा वाटेल.

शेजारच्या मुंबईशी आमचे संबंध चांगले आहेत, एकमेकांची उणीदुणी काढत बसत नाही.

एकदा मी प्रिंसेस स्ट्रीटला केमिकल्स घ्यायला नेहमीच्या दुकानात गेलो होतो. मालक गुजराथी होता, या या गोडसेसाहेब असे नेहमीप्रमाणे त्याने माझे स्वागत केले व नोकरास माझी केमिकल्स आणायला सांगितले. दोन मिनिटात सगळी केमिकल्स माझ्यासमोर ठेवली. माझ्या बाजुला एक गोरा तरूण हातात यादी घेऊन बसला होता, तो जर अस्वस्थ वाटत होता, तो मालकाला म्हणाला अहो मला घाई आहे माझी ऑर्डर लवकर पूर्ण करा. त्याला वाटले असेल हा मागून येवून ह्याची ऑर्डर कशी काय पहिली घेतली. मी नेहमीच फोनवर ऑर्डर द्यायचो हेतू हा की येथे उपलब्ध नसेल तर दूसरीकडे ऑर्डर द्यायला, त्यामुळे वेळही वाचायचा. मी सगळी केमिकल्स यादीप्रमाणे तपासून घेतली तोपर्यंत शेजारच्या तरूणाचीही ऑर्डर पूर्ण झाली होती. त्याने मला विचारले 'डेक्कन' का? मी म्हणालो, नाही.. ठाणे. मी ठाणे असे म्हणाल्यावर त्या तरूणाने चक्क मुरका मारला व माझ्याकडे न बघता दूकानाबाहेर पडला. आयुष्यात पहिल्यांदा एखाद्या पुरुषाला मुरका मारताना प्रत्यक्ष बघितले. मालक गालातल्या गालात हसत मला म्हणाला तो नेहमीच घाईत असतो, फोनचे बिल वाढेल म्हणून फोनवर ऑर्डर देत नाही. ह्या लोकांना वेळेची किंमतच नाही.

बरंच पब्लिक उतरलेलं दिसतंय मुंबईच्या बाजूने.
पूर्वी असं नव्हतं.
मुंबईकरांना एका डावाने मात खावी लागायची. (हरहर. गेले ते दिवस.)
मिपा बदललंय खरं.

माझेही पुण्याचे अनुभव. मात्र केवळ या अनुभवांवरुन संपूर्ण पुणे किंवा पुण्याची पब्लिक बेकार आहे असा माझा दावा नाही. तसे माझे म्ह्णणे नाही हे प्रथमच नमुद करतो. चांगली वाईट माणसे काय सगळीकडेच भेटतात. मात्र वरील अनुभवांत प्रत्येक वेळी वाईटच माणसे भेटली म्हणजे माझेच कमनशीब समजतो.

प्रसंग १ :
साधारण २००४ उन्हाळ्यातली गोष्ट आहे. मी विशाखापट्टनम वरुन ट्रेनने पुण्याला येत होतो. विशा़खापट्टणला तीव्र उन्हाळा असल्यामुळे मी तेथून निघतांना टी शर्ट व ३/४ प्यान्ट अशा वेशात आलो होतो. पुण्यात उतरुन मला संगमनेर ला जायचे होते. रात्री साधारण १०.००-१०.३० ची वेळ असावी. मी पुण्यात प्रथमच आलेलो व विचारपुस करता कोणीतरी मला संगमनेर ला जाण्यासाठी आता साधी एस्टी मिळणार नाही त्याऐवजी तुम्ही शिवनेरी ने जा असे सांगीतले. जवळच पुणे नाशिक शिवनेरी उभी होती त्यात मी जाऊन बसलो. पुण्यात आणी शिवनेरीमधेही माझा पहिला प्रवास असल्यामुळे शिवनेरी चे तिकिट खालीच घ्यायचे असते हे मला ठाऊक नव्हते.
जेव्हा कंड्क्टर साहेब वर आले तेव्हा मी तिकिटासाठी पैसे पुढे केले तसे ते माझ्यावर जोरदार उखडले. "ओ, तुम्हाला काय अक्कल बिक्कल हाय का नाय ? आँ ? तिकीट खालीच घ्यायचे माहित नाही का ?" मी त्यांना सांगीतले की मी पहिल्यांदाच पुण्यात येतोय आणि या गाडीचे तिकीट खालीच घ्यायचे असते हे मला माहित नव्हते. तरीही त्या माणसाने आपली बडबड चालूच ठेवली. आणी खाली उतरताना मजबूत डायलॉग हाणला. "च्यायला, कुटुनबी येडी येतात हाफ चड्ड्या घालून आणी चढत्यात डायरेक्ट गाडीत. " मला इतका राग आला पण बळेच गिळला कारण अजानता का होईना चुक माझी होती.
जेव्हा जेव्हा मी सचिन किंवा इतर प्रसिद्ध व्यक्तींचे विमानतळावर जाताना किंवा येतानाचे फोटो बघायचा तेव्हा नेह्मी या प्रसंगाची आठवण येते. विचार येतो की सचीन, बाबा रे हाफ चड्डीत लंडनला जातोस पण पुण्याला जाऊन दाखव एकदा.

प्रसंग २ :
पुणे स्टेशनजवळचे कुठलेतरी हॉटेल. नाव विसरलो. आम्ही २-३ मुंबईचे काही कामानिमित्त पुण्याला गेलो होतो. काम आटोपून आम्ही त्या हॉटेलमधे जेवायला बसलो होतो. आम्ही ज्या ठिकाणी बसलो होतो ती जागा पार्टीशन ने वेगळी केलेली होती. आम्ही बसताच वेटर आला आणि म्हणाला, "इथून उठा, फ्यामिली रुम आहे." बाहेर जाऊन बसा." आता फ्यामिली रुम हा काय प्रकार आहे ? आजुबाजूला बघितले तर कॉलेजची पोरं पोरी बसली होती. कदाचित पुण्यात फ्यामिलीची व्याख्या वेगळी असावी म्हणून गप बाहेरच्या टेबलावर जाऊन बसलो आणी पाणी मागीतले. त्याने समोरच्या जग कडे हात केला आणि म्ह्णाला, "त्यात आहे. स्वतः ओतून घ्या." मुंबईत बरीचशी हॉटेले उडीपी व्यवस्थापनाची असतात आणि तुम्ही हॉटेलात गेलात की पहिले तुम्हाला पाणी भरलेले ग्लास दिले जातात. ग्लास खाली झाले की वेटर येऊन ते भरतो किंवा दुसरे ग्लास देऊन जातो.

प्रसंग ३ : शिवाजीनगर एस टी डेपो.
शिवाजीनगर डेपोतुन बाहेर पडले की डेपोच्याच आवारात फ्रुटचे स्टॉल आहेत. (त्या बाजुला एक उसाचे दुकान देखील आहे.) त्यातील एका स्टॉलवर गेलो, १०० रु दिले आणी २० रु. एक फ्रुट डीश दिली. मला शक्यतो कोणतेही सामान देताना पहिले पैसे देण्याची सवय आहे. डिश संपल्यावर मी त्याला उरलेले ८० रु. परत मागीतले तर तो चक्क नाही होऊन पडला. तुम्ही मला १०० रु. दिलेच नाही आणि वरुन २० रु. परत मागू लागला. मी बरेच भांडण केले, पोलीसाला बोलावण्याची धमकी दिली पण काही उपयोग झाला नाही. शेवटी तिथून निघून गेलो तेव्हा मात्र त्याने पैसे मागीतले नाही.

प्रसंग ४ : स्थळ राजीव गांधी आयटी पार्क, हिंजवडी.
काहि कामानिमित्त येथे गेलो होतो आणि काम संपवून बाहेर पडायला जवळजवळ रात्रीचे ९.०० वाजले. वाकड ब्रीजला जाऊन मुंबईची गाडी पकडावी म्हणून रिक्षावाल्या साहेबांना विचारले तर त्यांनी २५० रुपये सांगीतले. त्यांना म्हटलो की अहो एवढ्या पैशात तर मी मुंबईहून इथे आलोय. तर म्हणाले, आता बसला तर २५० रुपयात जाल. अजून अर्धा एक तास इथेच बसलात तर ५०० रु. देऊन पण रिक्षा मिळणार नाही.
काय करतो, अडला हरी धरी गाढवाचे पाय, दिले पैसे.

असे प्रसंग इतरत्र पण घडतच असतात पण पुणेरी टोन अशावेळी जास्तच काटेरी असतो असे वाटते. आता पुणेरी माणूस फणसाच्या अंगी काटे, आत अमृताचे साठे" असा असेलदेखील. पण अजून आम्ही काटेरी चिलखत भेदून आतल्या अमृताच्या साठ्यापर्यंत पोहोचू शकलो नाहिये हे माझे दुर्दैव !

वरील ३-४ प्रसंगांमुळे मी तर पुण्यात जायची धास्तीच घेतली आहे. गेलो तरी अपमान होऊ नये म्ह्णून शक्यतो हाताची घडी, तोंडावर बोट असाच अप्रोच ठेवतो.

मुटकेसाहेब, सूड आणि सखी तुम्ही बंगलोरचे रिक्षावाले काय प्रकार आहेत ते एकदा अनुभवा, तुम्हांला पुण्यातले रि़क्षावाले बरे वाटतील! ;)

चेन्नै आणि दिल्लीतील रिक्षावाले बघितले तर पुण्यातले बरे वाटतील. चेन्नैत एयरपोर्टापासून अर्धातास अंतराला ट्याक्सीने दीड हजार रुपये सांगितलेन मेल्यानं, खरेतर पाचशेच होतात. मग प्रिपेडमनुष्यानं ;) ५०० रू मध्ये नेलं आणि दिरांकडून ५०० रू. टिप घेतली. मी नको म्हणत होते पण भाऊजी म्हणाले हे असेच आहे. ट्रॅफिक ज्याममुळे तो प्रवास एक तासाचा झाला, शिवाय चेन्नैत गेल्यावर तुम्ही एकतरी सिल्कची साडी घेताच, मग जास्त खर्च होतो तो वेगळा! ;) दिल्लीतील रिक्षावाल्यानं ९ वर्षांपूर्वी पाऊण तासाला ४०० रू. घेतलेले आठवतात. अश्या महागाईमुळे दिल्लीकरांवर चाट खाऊन जेवणाचे पयशे वाचवायची वेळ येत असावी. याचा अर्थ पुण्यातील रिक्षावाले संत आहेत असा अज्याबात नव्हे पण असे सगळीकडे अनुभवास येते. मुंबई एयरपोर्टापासून ट्याक्सीनं अनेकदा अनेक ठिकाणी गेलीये तेंव्हाही ते जास्त पैशे चार्ज करत होतेच पण अपरात्री पोहोचल्यावर आणि लहान मुले , सामान बरोबर असताना वाद घालायची अजिबात इच्छा नसते हे एक, शिवाय ते अश्लील गाणी म्हणत इच्छित स्थळी नेतात ही गोष्ट वेगळी. एयरपोर्टाजवळ्च्या सिग्नलला भिकार्‍यांना भीक दिली नाही तर ते शिव्या शाप देतात पण आम्ही कधी नावे ठेवली नाहीत कारण आपल्या सोयीबरोबर गैरसोयी आल्याच. नाहीतर जावा मग दिल्लीला आणि तेथून पुण्याची फ्लाईट घ्या! जे सगळ्यांचं होतय तेच आपलं होणार्......निदान पब्लिक ट्रान्सपोर्टाच्या बाबतीत तरी!