रा. स्व. संघाची वैचारीक नसबंदी !

या बाबतीत सर्वांनी पुढाकार घ्यावा हे मान्यच आहे. पण तो एक पुढचा टप्पा आहे. पहिला टप्पा हा या रेषा कृत्रिम आणि स्वार्थी आहेत आणि त्या पुसल्या पाहिजेत याची जाणीव सर्व समाजाला व्हावी लागेल, त्याही आधी दुभंग निर्माण करण्याचे प्रयत्न थांबले पाहिजेत. धन्यवाद.

वैचारिक बदलाचा प्रवास तपशील म्हणून फार महत्वाचा नाही आणि या लेखात विषयाचा रोख पहाता ते फार महत्वाचे नाही. राम मंदिर ज्या पद्धतीने प्रसवल गेलं त्या प्रक्रियेचा आघात प्रचंड होता ज्यामुळे बाहेर पडण्याचे धाडस केले, हे स्पष्ट केले आहेच. अर्थात हा ही निर्णय अचानक घेता येणे शक्य नव्हते. धन्यवाद.

माफ करा, स्पष्टीकरण देण्याच्या मुद्द्यांची जंत्री आपण तयार केलीत तर एकेक मुद्दा पटलावर घेता येईल. १९५० साली घटनेने हे स्वतंत्र राष्ट्र आहे असे घोषित करताना आता इथे कुणी हिंदू आणि मुसलमान नाही, इथे सगळे भारतीय म्हणून राहतील असे स्पष्ट केले आहे. या स्पष्टीकारणामध्ये प्रचंड अर्थ आहे. हे उपासना पद्धतीवर आधारित भेद वैयक्तिक स्वरूपात जपता येतील पण त्याचा राजकीय वा सामाजिक लाभ उठवता येणार नाही आणि कायद्याने तसा भेद करता येणार नाही. त्यामुळे तोवर असणारे मुस्लिम राखीव मतदार संघ बंद झाले. ब्रिटीश कालीन संसदे मध्ये रीतसर मुसलमान आणि हिंदू यांच्या टक्केवारी नुसार जागा भरल्या जाणा-याची पद्धत - कायद्याने - स्वतंत्र भारतात बंद झाली. मग आता हिंदूंचे संघटन " हिंदू " म्हणून करण्याचे कारण काय ? १९२५ ते १९४७ त्या संघटना करण्याला काही अर्थ होता. कारण इंग्रज सरकार तो भेद जिवंत ठेऊन आपली वाट सुकर करत होता. आपल्याच म्हणजे भारतीयांचे सरकार आल्यावर हिंदू म्हणून घाबरण्याचे काही कारण नव्हते आज ही नाही ! तरी देखील संघ हिंदू संघटीत झाला पाहिजे असे म्हणतो, याला स्वार्थ सोडून दुसरे कiरणच नाही. १९४७ नंतर राम मंदिरा सारखे निरर्थक आंदोलन सोडले तर एका तरी राजकीय वा सामाजिक विषयासाठी एकत्रित हिंदू म्हणून दाद मागावी लागली आहे का ? दुसरे - लव्ह जिहाद ची किती प्रकरणे तक्रारी च्या स्वरूपात अखिल भारतात पोलिसांकडे दाखल झाली आहेत ? मुसलमान आणि हिंदू व्यक्तींमधला सरसकट विवाह वा प्रेम हे लव्ह जिहादच आहे असा संघवाल्यांचा सरसकट दावा आहे ! तसा प्रचार रीतसर ते करतात याचे अनेक पुरावे आहेत. ते इथे देण्यासारखे नाहीत.

अळीचे फुलपाखरू झाल्यावर फुलपाखरू सूर्याजी पिसाळ होते का ?
वाल्याचा वाल्मिकी होतो तेव्हा वाल्मिकी सूर्याजी पिसाळ ठरतो का ?
फुलनदेवी माणसात येण्यासाठी डाकूगिरी सोडते तेव्हा ती डाकूगिरीशी गद्दारी करते का ?
नक्षलवादी सामान्य नागरिक म्हणून जगण्यासाठी शरण येतात तेव्हा त्यांना पिसाळ म्हणतात का ?
पिसाळ कोण प्रवाहातले कोण, बाबा ?

१) तुम्ही ज्या घटनांची यादी दिली आहे त्या सर्व घटनांची मुसलमानांनी निंदा केली पाहिजे असे माझेही मत आहे.

२) संघाची स्थापना का झाली याचा स्वातंत्र्योत्तर काळात विचार करायचे काही कारण नाही. कारण स्वातंत्र्यानंतर राज्य करणारे मोगल वा इंग्रज नव्हते - सत्ता भारतीयांची होती. त्यामुळे फक्त हिंदूंचे संघटन करण्याची आवश्यकता उरली नव्हती. समाजाला आज संघाची गरज नाही हे समाजाने ठळकपणे अधोरेखित केलंय ! शाखांची संख्या बघा, त्यात जाणा-या तरुणांची संख्या बघा. संचलनात भाग घेणा-या स्वयंसेवकांची गेल्या दहा वर्षातली ( ढासळती ) टक्के वारी काढा म्हणजे समजेल. संघ आणि त्यांच्या अन्यान्य संघटनांच्या प्रचारकांची आणि पूर्णवेळ कार्यकर्त्यांची ( ढासळती )संख्या बघा. हिंदूंचे संघटन या विषयाचे भारतीय समाजाला ना आकर्षण वाटते ना त्याची आवश्यकता वाटते. विसर्जित करा असे मी म्हणालो नाही. विसर्जित करायची आवश्यकताच नाही. संघ एक दिवस आपोआप विरघळलेला असेल.

बहुगुणी - १) ( आपला विषय राजकीय पक्ष असा नाही पण तरीही … ) हा दुभंग जिवंत ठेवण्याचे दु:कृत्य काँग्रेस, भाजप सकट सगळे राजकीय पक्ष करताहेत हेच या समाजाचे दुर्दैव आहे. धार्मिक आणि जातीय दृष्ट्या भारतीय समाज समरस आणि एकसंध असावा ही आपल्या सामाजिक आरोग्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहे पण - स्वातंत्र्यानंतर तसा प्रामाणिक प्रयत्न कोणत्याच राजकीय पक्षाने केला नाही. ( फार अधिकार वाणीने मला सांगता येणार नाही पण जात आणि धर्म या बाबतीत सर्व कम्युनिस्ट पक्ष मात्र बहुदा वेगळे आहेत, त्यांनी त्यांचे राजकारण याच्या पलीकडे जाऊन केले आहे असे मला वाटते, but I have not studied them in toto )

2) माझ्यातला वैचारिक बदल हा विषय माझा लेखनाचा नाही. मी संघाचे काम केले आहे हे इथे उघड केले नसते तर संघाचे प्रत्यक्ष काम करणारे आणि ते कट्ट्यावरचे यांनी मला हा विषय मांडण्याचा नैतिक अधिकार नाही असे म्हणून सगळे मुद्दे पुसून टाकले असते. त्यामुळे मी अनेक वर्षे काम केले आता नाही एवढेच महत्वाचे - या ठिकाणी. स्वतंत्रपणे आपण म्हणाला त्या प्रमाणे त्या प्रवासा विषयी नक्की लिहीन.

३) संघाव्यतिरिक्त अन्य ठिकाणी कार्यकर्त्यांचा स्तर आपल्या मुद्दा क्रमांक तीन मध्ये लिहिल्या प्रमाणे असेल. माझा त्यांच्या संघटनात्मक बाबींचा अभ्यास नाही. पण आपण संघाची तुलना अन्य राजकीय पक्षांशी करत आहात, हे ध्यानात घ्या. संघाची तुलना राजकीय पक्षांबरोबर नाही येणार करता. आपल्याकडे तरी कोणताच राजकीय पक्ष कोणत्याच मुल्यांवर ( value system ) काम करत नाही.

४) संघातले बुद्धिवंत हा एक प्रचंड अभ्यासाचा विषय आहे. म्हणजे संघ इतका दोषी आहे तर मग अमुक अमुक तिथे कसे आणि ते तिथे आहेत तर आपण तिथे जायला किंवा त्यांच्या बरोबर असायला काय हरकत आहे असे वाटून काही ही विचार न करता स्वत:ला झोकून देणारे बरेच लोक संघात सापडतील. आपले म्हणणे मला मान्य आहे तिथे ( खूप नव्हे पण ) बरेच आदरणीय बुद्धिवंत आहेत. या विषयी खूप लिहिण्याऐवजी माझा रोख डायरेक्ट व्यक्त करतो : काही बुद्धिवंत तिथे आहेत म्हणून संघविचार - आज आवश्यक आहे हे तर अजिबात न पटणारे आहे. मला आपणास काही प्रश्न विचारू द्या :
अ) २६/११ सारखे भीषण कृत्य ओसामाकडे अनेक बुद्धिवंत असल्याशिवाय होऊ शकेल का ?
ब) तंत्रज्ञान, मनोविकास, साहित्य, संगीत वगैरे वगैरे समाजाच्या सर्व थरातले बुद्धिवंत हिटलरकडे नव्हते का ? त्याच्या बाजूने खंबीरपणे शेवट पर्यंत उभे राहणारे बुद्धिवंत सहस्त्रावधी असल्याशिवाय एकट्या हिटलर ला त्याने जे काही साध्य केले ते करता आले का ?
क) द्रौपदीचे वस्त्रहरण होताना धृतराष्ट्र, भीष्म काही पांडव, आणि अन्य या बुद्धिवंतांचा रोल कसा होता ?
ड ) प्रमोद महाजन यांची अनेक काळी कृत्ये अटलबिहारी बाजपेयी यांच्या सारख्या जगन्मान्य बुद्धिवंत असामीने थोपविण्याचा एकतरी - ए-क त-री - प्रयत्न केल्याचा दाखला इतिहासा मध्ये सापडतो का ? महाजनांची काळी कृत्ये या विषयी आपण अनभिज्ञ असाल तर अनेक कागदपत्रांबरोबर - त्यांच्या बंधूंचे माझा अल्बम चाळा.
इ ) आपण ज्या गावात राहता त्या गावात एकतरी भाजपचा नगरसेवक असेल आणि तो नक्की - म्हणजे अगदी ठामपणे नक्की भ्रष्ट असेल हे सहज दाखवता येईल. अशा नगरसेवकाला आपल्या शहराचे कार्यवाह, संघचालक, वा अन्य बुद्धिवंत यांनी कधीतरी जाब विचारलाय का ?
ई ) ज्ञान प्रबोधीनीचे संस्थापक अप्पा पेंडसे, विवेकानंद स्मारकाचे एकनाथजी रानडे, सुधीर फडके, सांगलीचे देवल, चित्रकुटचे नानाजी देशमुख, आज जिवंत असणारे आणि जनसंघाचे धूळ बसवून पुसट केलेले संस्थापक बलराज मुधोक असे अनेक बुद्धिवंत संघातून बाहेर पडलेच की ! त्यांना संघ पटला नाही म्हणून बाहेर पडले. या सगळ्या बुद्धिवंतांची क्षमता त्यांच्या कार्याच्या परिचयातून आपणाला झालेलीच असेल !
……पण काही ठिकाणी काही बुद्धिवंत गप्प का बसतात हा मनोवैज्ञानिक अभ्यासाचा विषय आहे !

५) पांचजन्यमध्ये असे लिखाण छापून येणार नाही कारण - they do not have tolerance required to publish comments on themselves ! कुमार केतकर सुधीद्र कुळकर्णींचे विचार दर रविवारी छापायचे पण केतकरांचे विचार छापायचे धाडस साप्ताहिक विवेक वा पांचजन्य वा Organizer कधीच दाखवणार नाही. संघ हे कडवे संघटन आहे - दुर्दैवाने !

........शक्य असेल तर वैचारीक पातळिवर चर्चा करा ना !