तीर्थजननी नर्मदा परिभ्रमण परिक्रमा भाग-४४

लुनावत यान्चा निरोप घेउन स्टेशनवर आलो,चहा घेतला, दुर्ग येथुन भोपाळला जाणारी अमरकन्टक एक्सप्रेस लेट होती. पिपरियाचे तिकिट काढले,फक्त १६रु. प्रत्येकी लागले. सात वाजता गाडी आली गर्दी अजिबात नव्हती त्यामुळे स्लिपरच्या डब्यात बसलो.साडेआठला पिपरियाला पोहोचलो.स्टेशन बाहेर पडलो तर एक जीप निघण्याच्या तयारीतच होती,दोन सीट खाली होत्या बसलो.बस मध्ये दोन लहान मुले होती अगदी आमचे बबलू आणि राणी लहानपणी दिसत तशीच.त्यान्चे फोटो काढायचा मोह आवरला नाही,त्यान्च्या आई-वडीलान्ची परवानगी घेउन मग त्यान्चे फोटो काढले. नन्तर त्यान्च्याशी इतकी गट्टी झाली की दीडतास कसा गेला समजले नाही पिपरिया ते पन्चमढी दाट जन्गल आणि घाटाचा रस्ता आहे. दहा वाजता पन्चमढीला पोहोचलो.
जीप ड्रायव्हरने हॉटेल अभिमन्यू दाखवले छान होते म्हणून चेक इन केले. हॉटेल मालकाने साइटसिईन्ग साठी एका जिप्सीवाल्याला फोन करुन आमची ती सोय केली.मग प्रथम स्नान पुजा आरती करुन नास्ता केला तेवढ्यात गाडी आली. निघालो पन्चमढी दर्शनाला.
पान्डवगुफा आमच्या नाशिकच्या पान्डवलेण्या प्रमाणेच आहेत्.पायथ्याशी छान गार्डन डेव्हलप केलेली आहे.तिथुन गेलो हान्डी खो पॉइन्टला. याचा शोध हान्डी नावाच्या ब्रिटीश आधिकार्‍याने लावला. आपल्या माथेरान,महाबळेश्वरच्या सारखापॉइन्ट आहे. खाली खोल दाट जन्गलानी गच्च दरी आहे. समोर अगदी दुरवर उन्च डोन्गरावर शिवमन्दिर आहे त्याचा कळस दिसतो. त्या मन्दिराची स्थापना पान्डवानी वनवासात असताना केली. जटाशन्कर महादेव तिथे जाण्यासाठी ११०० पायर्‍या चढाव्या लागतात. येथे पॉइन्ट पहाण्यासाठी दुर्बिणीची सोय होती,दुर्बिणीतुन मन्दिराचा कळस स्पष्ट दिसला त्याही पेक्षा त्या डोन्गराच्या अगदी वरच्या बाजुला असलेल्या एका झाडाची एक मुळी अगदी खालपर्यन्त त्या दरीत उतरत होती आणि त्या मुळीला धरुन एक आदिवासी त्या दरीत उतरत होता,कमरेला कोयता लावुन ते त्यामुळिच्या आधारे जन्गलात उतरुन औषधी वनस्पती गोळा करुन ते गाठोडे पाठीवर बान्धुन परत त्याच मुळीला धरुन वर येतात. बापरे! केवढे हे धाडस. यशवन्तीच्या शेपटीला दोर बान्धुन कोन्ढाणा चढणार्‍या तानाजी मालुसरे आणि त्यान्च्या मावळ्यान्ची आठवण होऊन नतमस्तक झालो.
गुप्त महादेव,या ठिकाणी एकावेळी एकच माणूस जाऊ शकेल अशी गुफा आहे, दोन्ही बाजुच्या भिन्ती खाबड खुबड आहेत. आतमध्ये मात्र सात-आठ माणसे उभी राहु शकतात.तिथे एक शिवपिन्डी आहे. त्या गुफेत एक महाराज राहतात. वैष्णोदेवीला शिवखोरीला असलेल्या गुफे प्रमाणेच पण लहान आहे.
बडा महादेव, हे ठिकाण अति रम्य आहे. काश्मीरमधील बाबा बर्फानी अमरनाथजी यान्च्या गुफेप्रमाणे ही गुफा असुन आतमध्ये स्वयम्भू शिवलिन्ग आहे. त्यावर गुफेच्या छतातुन सतत जलाभिषेक होत असतो,वातावरण अतिशय थन्ड आहे. बाजुला तशीच गुफा असुन ती माता पार्वतीची आहे. आपल्या मराठी जनतेच्या अत्यन्त जिव्हाळ्याची एक गोष्ट या स्थानाशी निगडीत आहे ती म्हणजे,आगर्‍याहुन सुटका करुन घेतल्यानन्तर महाराष्ट्रात रायगडावर परतत असताना शिवाजीमहाराजानी या ठिकाणी बरेच दिवस वास्तव्य करुन शिवाराधना केली. गनिमी काव्याची{ इकडे म्हणतात चुहेकी चाल} आखणी करुन हर हर महादेव ही घोषणा दिली.म्हणून हा महादेव हर हर महादेव म्हणून ओळखला जातो. यालाच बडा महादेवही म्हणतात. अशी माहिती तिथे असलेल्या पुजारीबाबानी दिली.
प्रियदर्शिनी पॉइन्ट. एक व्हयू पॉइन्ट आहे. इन्दिरा गान्धीनी भेट दिल्या नन्तर त्यान्च्या नावावरुन हे प्रियदर्शिनी नाव दिले. सन्ध्याकाळ झाली होती म्हणून परतलो. हॉटेल महाराष्ट्र मध्ये जेवण केले.आता विश्रान्ती.
रात्री मला खुप ताप भरला.मोरया!काय चालले आहे हे. ताप आल्याने राहिलेले पन्चमढी दर्शन रद्द करावे लागले. येथे मोबाईल चालत नाहीत.कारण विचारले तर कळले येथे मिलिट्रीचे मोठे केन्द्र आहे काही गुप्त माहितीचे त्यामुळे इथे प्रीपेड मोबाईल चालत नाहीत.फक्त बी एस एन एल पोस्टपेडच चालतात. आजही मुक्काम पन्चमढी.
ह्या तब्येतीमुळे परिक्रमा अक्षरशः गुन्डाळल्या सारखी करावी लागते आहे याची मला खुपच खन्त वाटते आहे.मैय्याची इच्छा असेल तर पुन्हा चातुर्मासानन्तर पुर्ण पायी प्रत्येक घाटाचे दर्शन घेत परिक्रमा करण्याची फार इच्छा आहे. मैय्या ती पुर्ण करेल अशी खात्री आहे. नर्मदे हर.
पन्चमढीहुन प्रयाण करण्यासाठी सकाळी साडेसात वाजताच चेक आउट करुन हॉटेल बाहेरच जीप मध्ये बसलो पण सीट भरत भरत पन्चमढी बाहेर पडायला नऊ वाजले. दहा वाजता पिपरियाला आलो. सुटेबल रेल्वे नसल्याने बसस्टॉप कुठे आहे हे विचारत विचारत चालत बसस्टॉपवर आलो. होशन्गाबाद बस लागलेली होती,जागाही मिळाली,साडेअकरा वाजता बस सुटली सव्वा वाजता होशन्गाबादला पोहोचलो.
बसस्टॉप जवळच हुजुरी लॉज दिसले. सुहास लिमयेकाका इथेच उतरले होते,आम्हीही चेक इन केले. सामान ठेवुन लगेच जेवायला गेलो.
होशन्गाबाद जिल्हा आहे. मोठे शहर आहे. सन्ध्याकाळी येथील मैय्याचा प्रसिद्ध शेठाणी घाट पहायला गेलो. ब्रिटीशान्च्या काळात इथे घाट नव्हता लोकाना फार त्रास होत असे घाट बान्धायचा तर निधी हवा असे कलेक्टर साहेब म्हणाले,मग येथे राहणार्‍या जानकीदेवी या श्रीमन्त शेठाणिने खर्च दिला आणि ब्रिटीश कलेक्टरने १८८० मध्ये हा प्रशस्त घाट बान्धला ,म्हणून हा शेठाणी घाट यालाच फत्ते घाट असेही म्हणतात.
आज आमचा योग मोठा होता,आम्ही घाटावरील नर्मदा मन्दिरात गेलो तेव्हा तिथे नर्मदापुराणाची समाप्ती होती.दर्शनप्रसादाचा लाभ झाला. आज एकादशीच्या दिवशी हा अम्रुतयोग आमच्या नशिबात होता ही मैय्याचीच क्रुपा. तिथे चालु असलेल्या प्रवचनात महाराजानी सन्गितले की,भगवान शन्कराला आपल्या सर्वान्चे दु:ख हरण करुन सुख देणार्‍या नर्मदा {नर्मम ददाति इति नर्मदा} या पुत्रीचा इतका अभिमान होता की त्यानी स्वतःच्या नावापुर्वी तिचे नाव लावायला सान्गितले म्हणून नर्मदे हर असे म्हणण्याचा प्रघात आहे. आपल्या सामान्य जीवनातही आधी आपले नाव व नन्तर पित्याचे नाव लावण्यामागेही हेच कारण,भगवन्ताची आज्ञा. उद्या बान्दराभानला जाउन येणार.
सकाळी स्नान पुजा झाली बान्दराभानला जाण्यासाठी रिक्षा बघु लागलो पण १०कि.मि. जाऊन दर्शन करुन परत येण्याचे काहिच्या बाही पैसे मागत होते,शेअर रिक्षात १४ सीट भरणार म्हणे म्हणजे पायाच्या फक्त बोटान्वरच बसावे लागले असते कारण रिक्षा सहा सीटर होत्या शेवटी बेत रद्द केला. मैय्याच्या घाटावर गेलो,तिथे भोजनप्रसादाचा लाभ झाला. सौ. अभ्यन्कर या मराठी बाई भेटल्या. पुन्हा आलात की आमच्याच कडे उतरायचे असा त्यानी आग्रह केला. उद्या हरदा.

प्रवासात भेटलेली मुले

पांडव गुफा पंचमढी

पंचमढीतील बाग

गुप्त महादेव

पार्वती गुफा पंचमढी

लक्षेश्वर महादेव मंदिर, पंचमढी

क्रमशः