गुवाहाटी आणि बागपत

गुहाटीच्या तरुणीच्या बातम्या वाचनात येत होत्या. युट्युबवर आत्ताच व्हिडियो बघितला. तरुणीशी छेडछाड चाललेली असतांना त्यांना तसे करण्यापासून रोखण्याचा प्रयत्न कोणी करतांना दिसला नाही. शेवटी पोलिसांनी तिला सुरक्षितपणे तेथुन घेऊन गेलेले दिसले. [बातमी आणि तरुणीची मुलाखत]व्हिडियोत अशी कृत्य करणार्‍यांचे चेहरे स्पष्ट दिसत आहेत. आरोपींना पकडणं तसं काहीच अवघड नाही. साल्यांना पोलिसांनी असा शिष्टीमॅटीक धु धु धुतला पाहिजे की आयुष्यात त्याचा त्यांना कधी विसर पडु नये.

चाळीशीच्या आतल्या स्त्रियांनी खरेदीला जायचं नाही आणि मुलींनी रस्त्यावर मोबाईल वापरायचा नाही. खाप पंचायतीबद्दल तर बोलायचं काम नाही. च्यायला, आपला प्रवास कोणत्या दिशेला चालु आहे, काही कळायला मार्ग नाही.

-दिलीप बिरुटे
(हताश)

पु. व.
खरंच गुवाहटी, गेटवे ऑफ इंडिया च्या घटना, रेप केपिटल आणि दररोज पेपर मधे येणार्या अजुनही बर्याच काही बातम्या अगदी frustrate करतात...
आणि मिपा वर च येणार्या असल्या कंमेट्स www.misalpav.com/node/22214#comment-412321 काय बोलणार अशा लोकांशी...
molestation, rape n sexual harrassment ची सद्यस्थितीतली टक्केवारी काढली असल्याप्रमाणे 'चित्र बदलते आहे' असा दावा केलाय... आणि अजुन पुढे जाऊन 'स्त्रियांना आपले प्रायवेट पार्ट कितपत प्रायवेट ठेवायचे आहेत' अशी comment...
थोडा जरी sense मुलांमधे असला तर प्रत्येकाने स्वतःला प्रश्न विचारुन पहावा कि 'how many times i have stared at/commented n laughed about/touched private parts of some un/known gal आणि तेच how many times i was at receiving end of this kind of behaviour from gals' म्हणजे खरचं चित्रं किती बदललं आहे ते कळेल.

एक १५-१६ वर्षांची मुलगी तिच्या मैत्रिणीचा वाढदिवस एका पबमध्ये साजरा करून बाहेर पडत असताना...........
हल्ली भारतात १५-१६ वर्षाच्या मुली एकट्यादुकट्या, रात्रीबेरात्री पब मध्ये जातात?

तिची काही माणसांबरोबर वादावादी झाली.

घ्या.... त्यानंतर एकटी मुलगी १५-२० जणांबरोबर वादही घालते? ऐकावे ते नवलच.

जर का रस्त्यावरून जाणाऱ्या मुलीला अशा पध्दतीने वागविले जात असेल, तिचे कपडे फाडायचा प्रयत्न होत असेल तर आपण आपल्याला सुसंस्कृत का म्हणवावे?

कुणा एखाद्या टोळक्याने गैरवर्तुणूक केली म्हणून आख्खा समाज असंस्कृत कसा होतो? भारताच्या लोकसंख्येच्या प्रमाणात अशा घटनांचे प्रमाण किती आहे? जगातील सर्व समाजांमध्ये खून, दरोडे, बलात्कार, फसवणूक, मारामार्‍या होतच असतात म्हणून तर जगात असा एकही देश नाही जिथे पोलीस, कोर्ट इ. अस्तित्वातच नाही.

काही वर्षांपूर्वी मुंबईत सुनील मोरे नामक पोलिस हवालदाराने मरीन लाइन्समधील पोलिस चौकीत एका १५-१६ वर्षीय मुलीवर बलात्कार केला होता.त्याच्या पुढच्या वर्षी ३१ डिसेंबरला रात्री गेटवे ऑफ इंडियावर नववर्षाचे स्वागत करत असलेल्या जमावाने दोन मुलींचे कपडे फाडले होते

स्त्रियांनी आणि मुलींनीच नाही तर स्वसंरक्षण करू न शकणार्‍या सर्व व्यक्तींनी अशा वेळा, अशी ठिकाणं, असे प्रसंग टाळावेत. हा कॉमन सेन्स घरच्या संस्कारातून सर्वांनाच शिकविला जातो.

अशा घटना घडल्यानंतर नेहमीप्रमाणे स्वयंघोषित नैतिक पोलिसांचे ’मॉरल पोलिसिंग’ चालू झाले.

म्हणजे चार चांगल्या गोष्टी कोणी सांगितल्या की स्वयंघोषित नैतिक पोलीस म्हणून हिणवायचे आणि अशा घटना घडल्या की वरतून आपणच विचारायचे, 'ह्या बाबत काय करता येईल?' नैतिक पोलीसांचे ऐकलेच पाहिजे असे नाही. पण मग येणार्‍या प्रसंगांना आपणच तोंड द्यायचं. सिव्हील पोलीसांकडे जा, कोर्टात जा, गुंडांचा सामना करा.

इतरांनी काय करावे (तोकडे कपडे घालावे की घालू नये, दारू प्यावी की पिऊ नये) हे सांगायचा अधिकार अशा मॉरल पोलिसांना कोणी दिला?

मत प्रदर्शनाचा अधिकार 'लोकशाही' पद्धतीच्या राजवटीने दिला. असेही, समाजाला (आपल्या भाषेत मॉरल पोलीसांना...) काही सांगण्याचा अधिकार नसेल तर बलात्कार, खून करणार्‍यालाही 'असे वागू नकोस, हे गैर आहे' हे सांगण्याचा कोणाला अधिकार उरत नाही. तेही म्हणतील, 'आम्ही बलात्कार करावा की नाही हा आमचा प्रश्न आहे.तुम्ही कोण आम्हाला शहाणपणा शिकविणार?'

अशा बुरसटलेल्या लोकांना नऊवारी साडीसोडून इतर सर्व काही तोकडेच वाटेल.

खरंच? चार चांगल्या गोष्टी सांगणारी माणसे म्हणजे बुरसटलेल्या विचारांची? मग पुढारलेल्या विचारांचे कोणाला म्हणावे? बलात्कार करणार्‍याला? की तोकडे कपडे घालून, रेव्हपार्ट्यातून नशापाणी करून, रस्त्यावर अचकट विचकट अंग विक्षेप करीत जाणार्‍या तरूणींना?

मी युरोप आणि ऑस्ट्रेलियात अनेकदा गेलो आहे.तिथे त्यापेक्षाही कितीतरी तोकडे कपडे घातलेल्या मुली असतात.तरीही भर रस्त्यावर त्यांच्या अंगाला हात लावून घाणेरडी कृत्ये होत नाहीत.

युरोप, अमेरिका, ऑस्ट्रेलियात बलात्कार, अपहरण, खून होतच नाहीत? पहिल्यांदाच ऐकतो आहे.

खाप पंचायतीच्या मुद्यावर तुमच्याशी सहमत आहे.

कुठल्याच गुन्ह्याला नैतिक अधिष्ठान नसतं. कुठलाच गुन्हा समर्थनिय नाही. पण त्याच बरोबर बाहेरच्या जगात वावरताना सुरक्षेची काही बंधने सर्व स्त्री-पुरुषांना पाळाविच लागतात. आणि जर ती पाळली नाहीत तर अशा एखाद्या घटनेचे आपण बळी ठरू शकतो, हे कायम लक्षात ठेवले पाहिजे. हे मी 'बुरसटलेल्या विचारांचा नैतिक पोलीस' ह्या आरोपाची शक्यता स्विकारून सांगू इच्छितो.

आपण दिलेल्या आणि आपल्या सर्वांच्याच माहितीच्या कक्षेबाहेरीलही सर्व अनैतिक आणि अमानुष घटनांचा मी धिक्कारच करतो.

पोट फुटॅस्तोवर हसतोय.
काही गोश्टींना असं ग्लॅमर का मिळतं, त्यांची बातमी का होते हे आजवर न उमगलेले कोडे आहे.
भारतात दिवसाला काही हजार बलात्कार होतात.(अंदाजपंचे बोलत नाही, सरकारी आणि युनो वगैरेची आकडेवारी प्रसिद्ध होत असते, त्यात लिहिलय.)
त्यातले एक्-दोनच असे पेपरात का गाजतात हे कुणी सांगेल का.
साधारणतः नगरसेवकापासून पुढे आमदार, खासदार वगैरे मंडळी आणि त्यांची प्रभावळ ही धुतल्या तांदळाची आहे का असे कुणालाही विचारले तर तो
"अजिबात धुतल्या तांदळाची नाही", "सगळे एकजात हरामखोर" वगैरे वगैरे म्हणतो. शिवाय आपण खाजगी गप्पांत बोलतानाही ह्यानं अमुक मंत्रालय सोडून तमुक घेतलं म्हणजे त्याचं "यश/ प्रगती" आहे म्हणतो. त्यानं काय खरोखर त्या खात्याचा कारभार चालवायला घेतलय असं आपल्याला वाटतं का? अजिब्बात नाही. तरीही मग जेव्हा एखादे स्टींग ऑपरेशन होते तेव्हा आपण तेवढ्यापुरते दचकल्यासारखे का करतो?
किंवाभारतात दिवसाला काही शेकड्यांच्या घरात हत्या होतात. पण अचानक एखादीच जेसिका लाल वगैरे केस पाहून "हिला न्याय मिळालाच पाहीजे" वगैरे म्हणून का बोंबलतो. इतरांबद्दल का बोंबलत नाही? आरुषीचा खून झाला ; वाईट झालं, पण तसेच खून आख्ख्या भारतात काही शेकड्यांच्या घरानं पडाताहेत, कित्येकदा खुद्द व्यवस्थेच्या आशिर्वादानं हे मुडदे पडताहेत; त्यांची आपण का दखल घेत नाही? जेसिका लाल हिला मारलं म्हणून आख्ख्या मिडियानं रान उभं केलं; इथं बीडमध्ये दोनेक दशकापासून एक व्यक्ती इतकी प्रभावशाली आहे की वर्दितल्या पोलिसांचा भरदिवसा खून होतोय, त्याबद्दल कुणीच कसं बोलत नाही? बरं, ही गोष्ट बीडचीच नाही, बिदरचीही आहे तशीच ती बिकानेर अन बैतूल ह्या भारतातल्याच इतर ठिकाणांचीही आहे.
एका निवडणुकित काँग्रेस व भाजपचे मुख्यमंत्रीपदाचे दावेदार अनुक्रमे जुदेव व अजित जोगी हे होते. दोघांवरही लागोपाठच्या दिवसात स्टिंग होउन टीव्हीवर ही संतमंडळी नोटांच्या गड्ड्या उचलताना दिसली. दोघेही आपापल्या ठिकाणाहून निवडूनही आले नंतर! पब्लिकनं नंतर सगळं सोडून दिलं.
.
.
.
ह्या घटना रोज घडातातच. त्यांचे पुढे काहीही होत नाही हे ही ठाउक आहे. उगाच नाटाके कशाला.
२६नोवेंबर २००८ला हल्ला झाला, आणि सगळी मंडळी एकदम "आता काहीतरी केलेच पाहीजे" वगैरे बडबडू लागली.
वस्तुतः भारत ह्यापुढे सुरक्षित नाही, कायम हे असेच होत राहणार आहे, हे कुठंतरी सगळ्यांनी मनोमन स्वीकरले आहे, आणि जणू काहीच घडले नाही असे सगळे जण वागताहेत, ..... पुढल्या हल्ल्यापर्यंत.

हे आपण असे विचित्र कसे?
राजीव गांधींच्या काळातही आउटलुक का कुठल्यातरी मासिकावर पहिल्या पानावर एका ओडिसामधील स्त्रीचे छायाचित्र होते. ती बाई पाचेकशे रुपयांसाठी आपल्या ५ वर्षांच्या मुलीला विकायला निघाली होती. आणि लोकांना म्हणे ह्यात धक्का वगैरे बसला.
मला सांगा, रस्त्यात डोळे फुटलेले, भीक मागणारे, हिजडे बनलेले* किती जण बघतो आपण,? प्रत्येक शहरात जवळपास शेकडो.बरोबर?
ह्यापैकी किती जण जन्मांध वगैरे होते? जवळपास कुणीही नाही. ह्यातले बहुतांश जणांना लहानपणीच कुणीतरी पळवून आणले,त्यांचे डोळे फोडून, हात पाय तोडून भीक मागायला बसवले. बरं, हे मी नवीन बोल्तोय असेही नाही,hippocrat भारतीयांना हे सर्वच ठाउक आहे. हे असे दिवसाला काही शे पोरांचे डोळे फोडले जातात, अनाथाश्रमातील बालके ही अघोरी संभोगासाठीच असतात, असे सर्वांनी जणू मान्यच केले आहे.
तरीही होतं काय, दिवसाला शेकडो बकर्‍यांचा असा बळी जात असताना चुकून एखादा सुटून, पळून जाण्यात यशस्वी होतो आणि अचानक आपण चिंतित , व्यथित वगैरे होतो.
कित्येक वेळेस तर बलात्कार स्वतः स्त्रीचे कुटुंबीयच दाबतात. कारण त्रास त्या कुटुंबियांनाच होइल अशी व्यवस्था भारतात आहे. तेव्हा आपण का शंख करत नाही?
हे म्हणजे एखाद्या कत्तलखान्यात जाउन "अग बाई,ई ई ई...
त्या कोंबडीचा पाय कापला हो चांडाळानं"
असं किंचाळण्यासारखं आहे.
स्त्री(किंवा खरे तर कुणीही दुर्बल) ही इथे ज्बरदस्त रगडली जाते हे वास्तव आहे. भारतात काही मध्यमवर्गीय व उच्च मध्यमवर्गीय चौकटी सोडल्या तर सर्वत्र नृशंस "जंगलराज"च आहे. चौकटितही ते आहे, पण तुलनेने फारच कमी.
भारत हा एक कत्तलखाना आहे. मध्यमवर्गीयंना मारून त्यांना खाणे हे सोपे + चविष्ट नाही म्हणून म्हणून त्यांना सोडून देण्यात आले आहे. कत्तलखान्याच्या आसपासची कुत्री आपण. कुत्र्यांना कुणी खाउ इच्छित नाही इकडे म्हणून ती जिवंत असतात.

तस्मात् संवेदनशील, विचारी व्यक्तीने आपापल्या जाणिवांची पुंगळी करुन घ्यावी हेच उत्तम.
कशाकशाचा त्रास करुन घेणार.

*कित्येक पुरुष हे व्यवसायापुरते हिजड्यांचे कपडे घालतात हे ठीक. पण भारतात जबरदस्तीने शिश्न कापून वगैरे अघोरीप्रकारे कित्येक हिजडे "पैदा" केले जातात. काही स्वयंसेवी संघटनांचा ह्यावरही बराच खल सुरु आहे.

अक्ख्या मुंबईत रात्रि अकरा / बारा पर्यंत एकटीने प्रवास केला
पण इतक्या घाणेरड्या प्रव्रुत्तीची लोकं तिही इतक्या घोळक्याने
एकत्र कधीच कुठेच पाहिलि नाहित .
रात्री अपरात्री मुलीनी बाहेर फिरण चुकिच नाहि
पण असं मद्यपाण करुन फिरण चुकिचं वाटतं.
अजुन एक म्हणजे जर ती प्यायलेली नसती तर असं झालं
नसतं का?
इतका मोठा घोळका कुठल्याहि मुलिच्या पूढे आला असता तर ती
प्रतिकार करु शकली असती का??
जर त्या घोळक्याला त्यावेळी असं नीच काम करायची हुक्की आलीच असेल
तर त्याना तीच काय राह चलते कुठलीहि मुलगी चालली असती.
मग तिच्या पिन्याचा इश्यु करुन त्या प्रव्रुत्तीला समर्थण देणारे
थोड्याफार प्रमाणात त्याच विचारांचे वाटतात.
रात्री सात च्या आत घरात येण शिफ्ट मध्ये जॉब करणार्‍या मुलिना
नाहि जमत . ऑफिशअल पार्‍टीझ असल्या तर फारच उशिर होतो
अशा घटणामुळे मग मुलीनी एन्जोयमेन्ट्ला मुकावं का??
मागे पूण्यात एका सॉफ्टवेअर इन्जिनीअर वर बलात्कार करुन
तीचा खुन करण्यात आला , एका विवाहित स्त्रीवर जी बाहेरुन पून्यात
परिक्षेसाठी आली असताना तिच्यावर बलात्कार करुन
तिच्याथांबलेल्या ठिकाणी आनुन फेकुन देन्यात आले , त्या पिलेल्या
होत्या का??
मग जे घडलं त्यात खरच चुक कोणाची??

पेठकर काका आणि मन१ यांच्याशी सहमत!

ही व्यथा/ संताप वगैरे काही कोटी लोकांचा होतो, पण ज्यांचा होत नाही असे जवळपास शंभर कोटी असतील! त्याची कारणे काहीही असतील..(विदा मागू नये!)
नुसते शिक्षण काही कामाचे नाही, संस्कार त्याहून महत्वाचे. पण ते होऊ नयेत याचा मागच्या शतकात पुरा बंदोबस्त झाला आहे. त्या-त्या लोकांच्या दृष्टीने पाहिले तर त्यांचं गाव, जात, कोणत्याही मार्गाने मिळालेला पैसा जमवणे, आणि हितसंबंध यापलीकडे त्याना समाज किंवा भारताशी काही घेणे नाही. आणि त्यांचे कुणी वाकडं करू शकत नाही. त्यांचं खात्रीनं आणि त्वरित वाकडं होण्याची व्यवस्था आली पाहिजे इतकंच..

सुसंस्कृत घरातली मुले यापासून दूर असतातच.पण काहीच न करणे हा यावर उपाय नक्कीच नाही. ज्याला समाजसुधारणा म्हणावे अशी उदाहरणे नगण्य होत आहेत. कारण सर्व समाज स्वीकारेल असे नेतृत्व पण नाही. काही लोकाना हुकुमशाही हाच पर्याय वाटतो. कारण ते उथळ आहेत म्हणून नाही, तर त्यांचा व्यवस्थेवरचा विश्वास संपलाय म्हणून.
हे सरकार बदलावे असे फारच थोड्यांना वाटते. तशी शक्यता पण दिसत नाही. क्रांती व्हावी असेही काहींना वाटते पण म्हणजे काय आणि कशी माहीत नाही. अण्णा किंवा बाबा अशा लोकाना पुरेसा लोकाश्रय नाही. समजा मिळालाच, तर पुढे नवे सरकार कोण सांभाळेल? वेगळे दिसणारे पण आतून तसेच असलेले लोक.

सध्या तरी विचार करू शकणारे लोक स्वतः चा विचार करत आहेत. आपल्याला झळ बसू नये इतकी काळजी घेणे सामान्यांच्या हातात आहे.

आता वरील घटनांमध्ये कारणं बघितली तर गुन्हेगार कायद्याच्या एक पाउल आधीच पुढे असल्याचे दिसते. किंवा कायद्याचं रक्षण करणारेच गुन्हेगारांचं रक्षण करतायत. ही अवस्था फक्त मागास राज्यांमध्ये नसून वेगळ्या स्वरूपात सर्व राज्यांत आहेच. बाकी वाढदिवसाची पार्टी पब मध्ये करणे, मित्रांबरोबर मुलीने रात्री उशीरा बाहेर जाणे, हे सुसंस्कृत पणाचे लक्षण नाहीच म्हणता येत.

बागपत आणि गुवाहाटी ची तुलना युरोपाशी कुठं करता राव!
तिथल्याच काय पण पुण्या-मुंबईतल्या लोकांनी पण सावधच असायला पाहिजे. आपल्याकडे काय वेगळं आहे?

पुरुषी अहंकार डिवचला गेला की कशी एखाद्या संतापजनक वा घ्रूणास्पद घटनेची निर्मिती होते याचं गुवाहाटी प्रकरण एक उत्तम उदाहरण ठरावं. इथं मुलीला तिचं वागणं वाइट, दारुपिते, तोकडे कपडे घालते म्हणुन न्हवे (तशा त्या पब बाहेर बर्‍याच मुली तोकड्या कपड्यात आणी दरुच्या नशेत येजा करत असाव्यात उगाच का तिथे चित्रीकरण चालु होतं ?) तर इतक्या लोकांसमोर तिनं व तिच्या मित्रानं त्यांच्या व्हिडीओ चित्रीकरणाला विरोध करण्यांच धारीष्ट्य दाखवलं म्हणुन अशा अपमानास्पद परीस्थीतीला सामोरं जावे लागले. आणी त्याही परीस्थीतीत ती ज्या त्वेशाने लोकांना म्हणत होती की माझ्या अब्रुशी खेळु नका तुम्हालाही बहीण आहे I feel damn proud about her, She faught extremely well.

भयानक व्हीडीओ आहे.
त्या १५-१६ वर्षाच्या मुलीला ५-२५ पुरुष केसाने ओढताहे, तिच्या छातीला, कमरेखालच्या अंगाला हात लाउन हसताहेत, मजा घेताहेत अन त्याचं समर्थन करणार सुद्धा आहेतच.

हरामखोरांना जेलातच घातलं पाहीजे तिथे त्यांना त्यांना आडवं पाडुन जो प्रसाद मिळेल तो सुद्धा कमीच..
नीचपणा नुसता...नालायक लोकं!!

एकूणच चर्चा वाचली.चर्चेचा सूर on expected lines आहे.

मुलींनी/स्त्रियांनी वेडावाकडा प्रसंग होईल याची शक्यता असलेली ठिकाणे टाळावी हे म्हणणे theoretically ठिक आहे.पण असे प्रकार करणारे भर रस्त्यात/बसमध्ये किंवा इतर सार्वजनिक ठिकाणी असतील तर मुलींनी अशी किती ठिकाणे टाळणे अपेक्षित आहे?की त्यांनी काही न करता घरी बसणे ही "बुरसटलेली" प्रवृती आहे का?

दुसरे म्हणजे मुलींनी अशी ठिकाणे टाळावीत असे म्हणणे हे घरातील लोक काळजीपोटी सांगत असतात यात अजिबात शंका नाही. मुलींनी अशी ठिकाणे त्यांच्या सुरक्षिततेसाठी टाळावी असे म्हणणे म्हणजे थोडेसे सुरक्षित प्रवासासाठी दुचाकी चालवत असताना हेल्मेट वापरावे अशा सल्ल्यासारखे आहे.समजा हेल्मेट न वापरल्यामुळे अपघाताच्या वेळी काही वाईट झाले तर ती चूक हेल्मेट न वापरणाऱ्याची असे म्हणता येईल.पण तो रस्त्यावरचा दुचाकीवाला हेल्मेट न घालता चालला आहे म्हणून त्याच्या डोक्यात दगड घालायचा अधिकार इतरांना कसा मिळाला?इतकेच नव्हे तर हेल्मेट न घालून दुचाकी चालविल्यामुळे दुसऱ्या कोणाला त्याने त्याच्या डोक्यात दगड घालायला प्रवृत्त केले असे म्हणता येईल का?त्याचप्रमाणे एखादी मुलगी अशा ठिकाणी नको त्या वेळी समजा गेली तरी तिच्या अंगाला हात लावून काही वावगा प्रकार करायचा अधिकार इतरांना कसा मिळाला?तसेच मुली "तोकडे कपडे" घालून मुलांना चाळवतात आणि त्यातूनच अशा घटना घडतात (म्हणजे एका परीने तोकडे कपडे घालून मुली बलात्कार करायला प्रवृत्त करतात) अशा पध्दतीचे विधान अनेकदा केले जाते.म्हणजे वरील उदाहरणाप्रमाणे हेल्मेट न घालून दुचाकी चालवणारे इतरांना डोक्यात दगड घालायला प्रवृत्त करतात असे म्हणण्याप्रमाणे झाले.

तेव्हा झाल्या प्रकाराबद्दल (गुवाहाटी/गेट वे ऑफ इंडिया/मरीन लाईन्समधील चौकी किंवा अन्य शेकडो ठिकाणी घडलेल्या घटनांबद्दल) मुलींना जबाबदार ठरविणे म्हणजे victim लाच शिक्षा देण्यासारखे आहे जे माझ्या मते सर्वथैव अयोग्य आहे.

या संदर्भात पेठकर काकांसारख्या ज्येष्ठ मिपाकराने " पिडीताने कसेही स्वैराचारी वागले तरी त्याला बोलायचे नाही. तर पिडणार्‍याला तरी का बोलायचे?" असे विधान करावे याचे खरोखरच सखेद आश्चर्य वाटले.यात स्वैराचार म्हणजे नक्की काय?दारू पिणे हा?की अल्पवयीन व्यक्तीने दारू पिणे हा?की मुलीने दारू पिणे हा?या particular उदाहरणात ती मुलगी अल्पवयीन आहे आणि तरीही तिने दारू प्यायली असेल तर कायद्याप्रमाणे तिला समज (किंवा इतर काही असेल ते) आणि त्या पबने अल्पवयीन व्यक्तीला (मुलगा किंवा मुलगी) दारू देऊन कायद्याचे उल्लंघन केले म्हणून त्यावर त्या पबचे लायसेन्स जप्त करण्यासारखी कारवाई व्हायला हवी यात शंका नाही.पण ती मुलगी अल्पवयीन असल्यावर भर देऊन आपण मुख्य मुद्द्याला बगल कशी देऊ शकतो?समजा ती मुलगी १५ नाही २५ वर्षांची असती तर तिने किंवा पबने कोणत्याही कायद्याचे उल्लंघन केले नसते.मग तिच्याबाबत झालेला प्रकार कमी घृणास्पद ठरला असता का?

दुसरे म्हणजे दारू पिणे हा वाटतो तितका वाईट प्रकार नाही.मी अमेरिकेतला माझ्याच बाबतीत घडलेला एक किस्सा सांगतो.मी तिथे एक अत्यंत बथ्थड पी.एच.डी विद्यार्थी होतो आणि पी.एच.डी मला झेपली नव्हती हे मी यापूर्वीच मिसळपाववर स्पष्ट केले आहे.त्या दरम्यान एका conference साठी मी फ्लोरिडातील एका शहरात गेलो होतो.Conference तीन दिवसांची होती आणि दुसऱ्या दिवशी रात्रीचे जेवण करायला आम्ही भारतीय विद्यार्थी जवळच्या एका Restaurant मध्ये गेलो होतो.तिथे काही गोरे विद्यार्थीही आले होते.त्यातील एकाने अगदी टल्ली होण्याइतकी नाही पण बऱ्यापैकी दारू प्यायली हे कोणालाही सहजपणे समजून यावे.स्वत:ला अतिशहाणे समजणारे आम्ही "सोवळे" भारतीय विद्यार्थी "या अशा लोकांमुळे अमेरिकेची ही गत झाली आहे" अशा प्रकारचे डायलॉग (अर्थातच हिंदीतून) मारत होतो.आणि आश्चर्य म्हणजे conference च्या शेवटच्या दिवशी (या घटनेच्या नंतरच्या दिवशी) नेमक्या त्याच गोऱ्याचा पेपर best paper म्हणून निवडला गेला आणि त्याला त्याबद्दल बक्षिस मिळाले.तो गोरा Stanford University मध्ये होता ही पण माहिती तेव्हाच कळली.अर्थातच आमचे चेहरे शालजोडीतले मारल्याप्रमाणे बघण्यासारखे झाले होते हे सांगणे न लागे.तेव्हा दारू पिणे हे वाईट आहे असे कोणी म्हणू नये.त्याचा अतिरेक केल्यास त्याचे दुष्परिणाम होतील ही गोष्ट खरी आहे (पण त्याचप्रमाणे कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक केल्यास त्याचेही दुष्परिणामच होतील तेव्हा याबाबत दारूला single out करायची काही गरज नाही). अमेरिकेचे अशा लोकांमुळे नुकसान होत आहे की नाही हे मला माहित नाही आणि मला ते शोधून काढण्यात काडीमात्र रसही नाही.पण आम्हीच कसे लई-शहाणे, आमचीच जीवनपध्दती कशी सर्वश्रेष्ठ,जगातील सर्व morals चे repository केवळ आम्हीच असे समजायच्या smug प्रवृत्तींमुळे भारताचे मात्र अपरिमित नुकसान झाले आहे हे मात्र मला त्या दिवशी प्रकर्षाने जाणवले.

तेव्हा झालेल्या प्रकारात स्वैराचार झाला असे वाटत असेल तर दारू मुलीने प्यायली हेच असे वाटण्यामागचे कारण होते असे म्हणावेसे वाटते.आपण कसेही वागले तरी स्त्रिया/मुलींनी अगदी आदर्श वागले पाहिजे अशी अनेकांची अपेक्षा असते.म्हणजे स्वत: दारू पित असले तरी मुलींनी ती प्यायला नको, स्वत: भारतीय पेहराव करत नसले तरी मुलींनी मात्र भारतीय पेहराव करावा अशी अपेक्षा असणे हा याचाच (moral policing) चा भाग आहेत.पुलंनी १९८७ साली न्यू जर्सी मध्ये बृहन्महाराष्ट्र अधिवेशनात भाषण केले होते.त्यात त्यांनी म्हटले होते की काळ बदलला त्याप्रमाणे अनेक गोष्टी बदलल्या.दळायची जाती जाऊन पिठाच्या चक्क्या आल्या त्याप्रमाणे पिठ दळतानाच्या ओव्याही जवळपास नामशेष झाल्या.आता आपल्या संस्कृतीचा हा ठेवा नाहिसा झाला म्हणून स्त्रियांनी त्यांची कंबर मोडेपर्यंत जाती दळायची अपेक्षा करणे कसे योग्य ठरेल?त्यापुढे मी म्हणतो की जर कोणाला संस्कृतीची इतकीच पडली असेल तर त्यांनी त्यांची कामे करताना ओव्या म्हणाव्यात.तुम्ही अमुक करा आणि तमुक करा अशा उंटावरून शेळ्या हाकणे सर्वथैव असमर्थनीय आहे. तेव्हा कोणा मुलीला (किंवा मुलालाही) दुष्परिणाम होणार नाही इतकी दारू प्यावीशी वाटली (आणि ती/तो त्यानंतर गाडी चालवणार नसेल किंवा अन्य कोणत्याही प्रकारे इतरांना इजा पोहोचवत नसेल) तर त्यात आक्षेप घेण्यासारखे मला तरी काहीही वाटत नाही.

मुलामुलींना असे (सर्वसामान्य संकेतांविरूध्द वर्तन) का करावेसे वाटते याचाही विचार होणे गरजेचे आहे. प्रचंड प्रमाणावर सामाजिक स्थित्यंतरे होत असलेल्या सध्याच्या काळात पालकांची जबाबदारी बदलली आहे.अगदी २०१२ च्या काळातही मुलांच्या प्रत्येक लहानसहान गोष्टीत पालकांचा नको तितका हस्तक्षेप होत असल्याची किमान पाच उदाहरणे माझ्याच अगदी जवळच्या नात्यात मी बघितली आहेत. इतर ठिकाणी परिस्थिती काय आहे याची कल्पना नाही.पण असा प्रत्येक गोष्टीत हस्तक्षेप होत असेल तर मुले मोठी झाल्यानंतर त्याच्या अगदी विरूध्द (कदाचित टोकाची) प्रतिक्रिया उमटणे स्वाभाविक आहे (उदाहरणार्थ लहानपणी देवपूजेची सक्ती झाल्यास मोठेपणी तिच मुले त्याविरूध्द प्रतिक्रिया उमटून पूर्णपणे नास्तिक बनतात हे अनेक ठिकाणी बघायला मिळते). माझी मुले मला वचकून (खरं म्हणजे दहशतीत) असणे ही ego satisfying urge या पालकांमध्ये मला बघायला मिळाली आहे.माझ्या मते हा प्रकार सर्वथैव चुकीचा आहे.मुलांच्या प्रत्येक गोष्टीत पालकांनी इतका हस्तक्षेप करू नये तर मुलांना चांगले काय आणि वाईट काय याचा स्वतंत्रपणे निवाडा करण्याइतके सक्षम बनविण्यापुरतेच पालकांचे काम मर्यादित असावे.पुढे यशस्वी झाल्यानंतर "मी आज जो काही आहे तो माझ्या पालकांमुळेच आहे" असे मुलांनी म्हणणे हा त्या पालकांना सर्वात मोठा tribute झाला पण "माझी मुले मला वचकून आहेत" ही ego satisfying urge म्हणजे एक मृगजळ आहे. मुले लहान आहेत तोपर्यंत कुरकुर करत का होईना ती हे सहन करतील पण संधी मिळताच मोठे झाल्यावर त्याविरूध्द बंड करतील हे नक्कीच. सध्याच्या काळात इंटरनेट आणि इतर अनेक गोष्टींमुळे याविरूध्द बंड करायचे अनेक मार्ग मुलांना उपलब्ध आहेत आणि त्या मार्गांचा संधी मिळताच ती मुले अवलंब करतील यात शंका नाही. (म्हणजे मला कायम दहशतीत ठेवलेत काय?मग बघाच--म्हणजे तुम्हाला ज्या गोष्टीचा तिटकारा आहे उदाहरणार्थ दारू-- नेमकी तीच गोष्ट मी करेन अशी प्रवृत्ती बनणे) आणि या सगळ्याचे avenues सध्याच्या काळात पूर्वीपेक्षा जास्त उपलब्ध असल्यामुळे हा धोका सध्याच्या काळात जास्त आहे. तेव्हा सांगायचा मुद्दा म्हणजे सतत "तू असे करू नकोस तू तसे करू नकोस" अशा प्रकारचे moral policing केल्यास जो परिणाम अपेक्षित आहे त्याच्या नेमका विरूध्द परिणाम बघायला मिळायची शक्यता बरीच जास्त आहे.तेव्हा योग्य/अयोग्य काय याचा निवाडा करायला मुलांना समर्थ न बनविता नुसतीच लेक्चरबाजी करून हे घरातले आणि समाजातलेही विविध गोष्टींसाठीचे moral police खूप हानी करत आहेत हे नक्कीच.

असो.गुवाहाटीतला प्रकार अत्यंत अश्लाघ्य आहे आणि त्याबद्दल हा प्रकार करणाऱ्यांना कडक शिक्षा व्हायलाच हवी.आणि या (आणि अशा अनेक) घटनांबद्दल मुलींना जबाबदार धरणे अजिबात योग्य नाही.आणि एकतर्फी moral policing चालते ते पण माझ्या दृष्टीने अजिबात योग्य नाही.वरकरणी ते हिताचे आहे असा देखावा उभा केला जात असला तरी पुरूषी अहंकार दुखावला जाणे हेच त्यामागचे कारण आहे असेही मला स्पष्ट म्हणायचे आहे.

गुवाहाटीच्या घट्नेबद्दल बोलायचं, तर प्रत्येक वर्तमानपत्र आणि चॅनेलची बातमी वेगळी आहे. तिचं वय १५-१६ ते २० असं सांगितलं जातंय.कुठे तो पब होता तर कुठे बार-कम रेस्तरॉ आहे असं लिहिलंय. एकेठिकाणी त्या वाढदिवसाच्या पार्टीत त्या ग्रुपमधलं एटीएम कार्ड हरवल्यामुळे त्यांना तिथून बाहेर हाकललं असं म्हटलंय तर कुठे तिला उद्देशून काही अश्लाघ्य बोलल्यामुळे तिने भांडण काढलं आणि परिणिती म्हणून त्या गटालाच बाहेर हाकललं असं म्हटलंय. त्यामुळे तिचं वागणं चूक की बरोबर याबाबत आपण उहापोह करून उपयोग नाही, आणि जरी ती पूर्णतः चुकीची वागली असली तरी तिच्यासोबत असं घडणं नक्कीच न्याय्य नाही.

आता अशा घटना घडताना मुली काय करतात, आरडाओरडा/प्रतिकार करतात का हा प्रश्न आहे. वानगीदाखल खाली काही प्रसंग लिहितेय.
१. काळ १९९६ ते २०००. स्थळ सांगली बसस्थानक. सिनीयर मुलींनी बसमध्ये चढताना कोणत्याही परिस्थितीत सॅक छातीशी घट्ट धरायला सांगितले होते. पायर्‍या चढताना आपसूक दोन्ही हातांनी पुढचे बार धरले जातात, अशा वेळेस एक-दोन माणसांच्या पाठीमागे उभे राहून फक्त हात पुढे आणून ग्रोपिंग केले जायचे. हाताच्या बाह्या मागे दुमडल्यामुळे कपड्यांवरूनही हात ओळखू यायचे नाहीत आणि पायर्‍या चढून वरती जाईतो त्या माणसाने हात काढून घेतल्यामुळे कुणी केलं असेल हे कळायचे देखील नाही. माझ्या वेळच्या दोन मुलींनी बसने येणे जाणे याप्रकारामुळे बंद केले. आता इथे तर जंगली महाराज रोडपेक्षा जास्त लोक असूनही काही करता आले असते का?

आमच्यातल्या एकीला असा अनुभव आल्यावर आम्ही पाळतीवर राहून एकाचा अंगावर आलेला हात तसाच पकडून ठेवला आणि त्या हाताला एकदम चक्क कचाकचा चावलो. त्या हाताच्या मालकामध्ये आणि आमच्यात तीन माणसे होती आणि तो कसाबसा आमच्यापर्यंत पोचला होता. बसमध्ये आमच्याच ओळखीचे रोजचे येणारे जाणारे असल्याने बाकीच्यांनी त्या माणसाला बुकलून काढले, पण म्हणून असले प्रकार पूर्णपणे बंदही झाले नाहीत.

२. साधारण २००४ साली कुर्ल्याचा प्लॅटफॉर्म क्र. ८ चा एका बाजूचा जिना बंद केला गेला होता. तेव्हा जिन्यावर मुद्दाम गर्दी करून हे असलेच प्रकार चालायचे.

३. आझाद मैदानाकडून सीएसटी स्टेशनाकडे येणारा रस्ता. तिथे हे विकृत लोक कानाला फोन लावून एकट्या जाणार्‍या मुलीच्या बरोबरीने चालतात आणि घाणेरड्या शद्बांत बोलत राहतात (रेट सांग म्हणणे ही त्यांची सगळ्यात वरची पातळी असेल तर पुढचं काय असेल हा विचार करा). न राहवून काही बोलले तर "मी फोनवर बोलत होतो आणि बहुतेक तुलाच इच्छा दिसतेय, तु फुकट आलीस तरी कुणी नेणार नाही.... आणि यापलिकडचे बोलले जाते" आणि हे सगळं संध्याकाळी सात वाजताही घडतं.

४. प्रवासात दोन ट्रेन समोरासमोर आल्यावर एकाने झेप घेऊन समोरच्या ट्रेनमधल्या मुलीला इतक्या अमानुषपणे ग्रोप केले की तिच्या डोळ्यांत टचकन पाणी आले. पुढचा प्रवास त्या मुलीने सुन्नपणे केला. तिला कसे समजवावे हे न समजून आम्हीदेखील गप्पच होतो.

५. चुकून जनरल डब्यात चढल्यावर उतरताना माझ्या मैत्रिणीला एकदा पाठीमागून खेचले गेले, ट्रेन चालू झाली होती पण नशीबाने ती वाचली. ओढण्याचा जोर इतका होता की तिच्या कुर्त्याची मागची बाजून त्या लोकांकडेच राहिली. नुकतीच केलेली खरेदी सोबत असल्याने किमान पुढचा अप्रिय प्रसंग टळला.

६. ठाणे-पनवेल लोकलसेवा नवीन असताना रात्री ११ वाजता ठाण्याहून शेवटची लोकल गेल्याचं कळलं, म्हणून आम्ही (दोन बहिणी-त्यांचे नवरे-माझी आई) नवी मुंबई बसस्थानकाकडे चाललो होतो. मी चारेक पावलं पुढे चालत असेन. समोरून येणार्‍याला आम्ही सगळे एकत्र असावेत असं वाटलं नसावं. आधी दुरून चालणार्‍या त्या माणसानं अचानक जवळ येत हातातल्या सिगारेटचा मांडीला चटका देण्याचा प्रयत्न केला. मी चपळाईने दूर झाले, प्रतिक्षिप्त क्रियेमुळे जोरात किंचाळले, घरचे-आजूबाजूचे धावून आले आणि तो मनुष्य पळून गेला..

७. ग्रुपमधल्या मुलींना अपशब्द वापरल्याचा प्रतिकार केल्याबद्दल दोन मुलांना अंधेरीमध्ये ठेचून मारले गेले याला एक वर्षही पूर्ण झालेले नाही.

नेहमीच सगळीकडे आपली आपण काळजी घ्यावी असं म्हटलं जातं आणि येऊन जाऊन सगळे मुलींच्या कपड्यांवर घसरतात. गुवाहाटीतली मुलगी काय आणि अगदी सांगली पासून मुंबईच्या मुलींपर्यंत जीन्स-टॉप किंवा पंजाबी ड्रेस हा बहुतकरून असलेला पोषाख असतो आणि मी वरती लिहिलेल्या ठिकाणी अशाच कपड्यांतल्या मुली असाव्यात, हे मुंबईत वावरलेल्यांना वेगळे सांगायला नको. तरी देखील दोन वर्षे वयाच्या चिमुरडीपासून ते पंच्याहात्तर वर्षे वयाच्या वृद्धेपर्यंत कुणावरही बलात्कार होतोच ना? हे वरती लिहिलेले सगळे प्रसंग मी स्वतः किंवा माझ्या अगदी जिवलग असलेल्या स्त्रियांनी अनुभवलेले आहेत. गप्प न बसण्याला 'एवढीच मिजास असेल तर स्वतःच्या बापाचा रस्ता वापरा" हे सांगणं म्हणजे काहीच वाटू नये इतकं घाणेरड्या शब्दांत बोललं जातं. चालत असताना कधी कुणाचा हात कसा येईल हे माहित नसतं, त्यामुळे गर्दीतून चालेली मुलगी पहा, तिचे हात नेहमी अ‍ॅलर्ट आणि क्रॉसमध्ये असलेले दिसतील. आम्ही बिचार्‍या नाही, पावलोपावली स्कॅन करणार्‍या नजरा आणि संधीसाधू धक्के मारणारे लोक असतील तरी मुली घरात बसत नाहीत. पण मग वर उल्लेखलेल्यासारखी घटना पाहिली-ऐकली की त्रास होतो, खरंच खूप जास्त त्रास होतो.

तो येशू एका गोष्टीत म्हणतो, "ज्याने आजवर एकही पाप केले नाहीय त्या माणसाने पहिला दगड मारावा". मला त्याच धर्तीवर म्हणावंसं वाटतंय की "अशी एक मुलगी आणून दाखवा की जिला आजवर असल्या प्रकारचा एकदाही त्रास झाला नाहीय." घरातल्या मुलींकडे एकदा सहज चौकशी करा, कळेत काय उत्तर आहे ते.

अश्या विषयांचे धागे आले की वाईट वाटते.
सातच्या आत घरात हा सिनेमा पाहिल्यावर बर्‍यांचजणांना/जणींना उत्तर मिळेल.
वयात आलेल्या तरूण, तरूणींनी ठराविक वेळेपेक्षा घराबाहेर राहू नये.
हे भारतातच असे नाही तर कुठेही.
रात्रीच्या नोकर्‍या करणार्‍यांच्या येण्याजाण्याच्या सोयी कशा आणि कितपत सुरक्षित असतात याबद्दल कल्पना नाही.

बाकी लहान मुलांशी विकृत चाळे करणार्‍यांबाबत एवढ्यात बरेच बोलून झाले आहे.

रेवती,

सातच्या आत घरात हा सिनेमा पाहिल्यावर बर्‍यांचजणांना/जणींना उत्तर मिळेल.

'सातच्या आंत घरात' चित्रपटा नंतर पेपरात एक बातमी आली होती. सात वाजेपर्यंत आपली मुले बाहेर काय करतात? हा ही ज्वलंत प्रश्न आहे. कात्रज घाटात कुठेतरी एक टपरी आहे. अनेक कॉलेज कुमार-कन्यका तिथे सकाळ पासून संध्याकाळी ५-६ पर्यंत असतात. तिथे काही पैसे घेऊन काही बंदिस्त जागा उपलब्ध करुन दिल्या जातात. संध्याकाळ पर्यंत अनेक जोड्या त्या बंदिस्त जागेचा पुरेपुर उपयोग करून संध्याकाळी तृप्त मनाने आणि देहाने ७च्या आंत घरी पोहोचतात. आई खुश. 'आमची मुलगी/मुलगा नाही हो 'तसली'/'तसला'. आमचे घरचे संस्कार आहेत. ७च्या आंत घरांत. बिचारा/बिचारी सकाळ पासून कॉलेजात होता/होती चल, हातपाय धू, देवाला नमस्कार कर, मी पोहे करून आणते हं!'

रात्रीच्या नोकर्‍या करणार्‍यांच्या येण्याजाण्याच्या सोयी कशा आणि कितपत सुरक्षित असतात याबद्दल कल्पना नाही.

मध्यंतरी कॉलसेंटरला नोकरी करणार्‍या मुलींवर त्यांच्या गाडीच्या चालकाने आणि त्याच्या मित्रानी मिळून बलात्कार केला. तेंव्हा रात्री बेरात्री स्त्री कर्मचार्‍याला एकटे पाठविले जायचे नाही. बस मध्यल्या शेवटच्या स्त्री सदस्याने सुखरूप घरी पोहोचल्याशिवाय एका तरी पुरुष कर्मचार्‍याने बस सोडायची नाही असे पत्रक काढले होते. माझा मुलगा कॉलसेंटरला नोकरी करत होता. रात्री दोन वाजता तो घरी आला तेंव्हा बस मध्ये ड्रायव्हर व्यतिरिक्त तो आणि एक मुलगी होती. ह्याच्या लक्षात न राहून स्वतःचं घर आल्यावर हा उतरून गेला. ती मुलगीही काही बोलली नाही. बस निघून गेली. घरी आल्यावर ह्याच्या लक्षात आली चूक. मग घाबरला. मला उठवलं, म्हणाला असं असं झालं काय करू? म्हंटलं, 'त्या मुलीला फोन कर आणि ती सुरक्षित आहे की नाही ह्याचा अंदाज घे. तर ह्याच्या कडे तिचा फोन नंबर नव्हता. पण बस ड्रायव्हरचा होता त्याला फोन लावला आणि त्या मुलीला द्यायला सांगितला. ती नुकतीच तिच्या घरासमोर उतरत होती. सुरक्षित होती. तिला सांगितलं, 'घरात पोहोचलीस की ह्याच नंबरावर फोन कर.' त्या प्रमाणे तिने फोन केला.

सांगायचा उद्देश, काही काही कंपन्या काळजी घेत आहेत.

थत्तेचिच्यांनी ऐसीअक्षरे वर ही लिंक दिलीय..

तसंच अखिल गोगॉय या अक्टीव्हीस्ट ने लोकल टीव्ही चॅनलनेच हा अश्लाघ्य प्रकार घडवुन आणलाय हे सांगितलंय. http://www.youtube.com/watch?v=m2X__IS2Mps&feature=relmfu

नेहमीप्रमाणेच शुटींग घेण्यापेक्षा पोलिसांना बोलावणे किंवा स्वतः मध्यस्थी करुन व्हीक्टीमला सुरक्षीत करणे हे महत्वाचं वाटलं नाही.

मुंबई जुहुच्या चौपाटीवर असा प्रकार झाला त्याचं पुढे काय झालं हे माहीती नाही. :(

http://www.youtube.com/watch?NR=1&v=3lJzWltR69w&feature=endscreen
याव्यक्तिने मध्यस्थी करुन मुलीची विटंबना थांबवली.

बेवारशी कुत्री कशी एखाद्यावर हल्ला करतात तसा प्रकार वाटला.
एक सांगु , कुणालाही भाउ वा बाप वा पती म्हणायची लाज वाटावी असली माणस ही. अश्या लाथा घातल्या पाहिजेत की बस.
अतिशय चिड येतेय. स्वतःवरचे प्रसंग आठवताहेत,. सांगुन सुद्धा उपयोग नाही.
काय तोंड दाखवताहेत वर आणि, केव्हढस पोर ते. काय ताकद त्या बिचारीची. अरेरे, माझी स्व्॑तःची मुलगी एव्हढीच दिस्ते. पाणी आल डोळ्यात. अन संताप तर ...विचारु नका. भोसडीच्यांना रस्त्यावरआणुन मारायला पाहिजे. नुसती नावाला पँट घालणारे करुन ठेवायला हवेत. हलकट कुत्री.

शिल्पा ब म्हणतायत त्याप्रमाणे लहानपणापासुन च मुलांना शिकवायला हवं की मुलीँना नीट वागवा.
आणि मुलींनाही फार बंधनात ठेवण्याऐवजी शरिराने आणि मनाने अलर्ट व स्ट्रॉँग, टफ बनवायला हवं. व्यायाम, स्पोर्टस्, कराटे असलं काय तरी यायला पाहिजे.
आणि सगळ्यात महत्वाचं म्हणजे त्यांना जो काही त्रास होतोय तो घरी येऊन सांगा. eg शाळा/कॉलेज पाशी येउन थांबणारे सायको, एक पाळणाघरातल्या काकू तर लहान मुलीला २ ३ तास शु ला पण जाउ देत नव्हत्या आता हेपण एक प्रकारच फिजीकल टॉर्चर च की...
आणि घरात असं वातावरण नको की मुलीँनी येऊन काही सांगीतलं तर त्यांच्याच कपड्यांवर/वागण्यावर/वेळांवर/घराबाहेर पडण्यावर बंधन येईल. हे म्हणजे victim bashing झालं. त्याऐवजी जो कोणी त्रास देणारा असेल त्याला शिक्षा व्हावी म्हणुन आपल्या घरातले खरंच प्रयत्न करतील असं वाटायला पाहीजे.
आणि गुवाहटी सारखा मॉब दिसला तर शक्य असेल तर intervene किँवा एटलिस्ट पोलीस ला फोन करा आणि नंतर कृपया victim bashing करु नका.

अशा वर्तनाचा विरोध आणि बीमोड केल्याचं एक उदाहरण म्हणजे, २००४ साली नागपूर मध्ये झालेला अक्कू यादव या गुंडाचा वध. भर कोर्टात या नराधमाला शंभर-दीडशे बायकांनी हाती येईल त्या वस्तूने ठेचून मारलं. सहन करण्याची मर्यादा संपल्यावर, प्रतिकार करण्याला पर्याय नाही हे लक्षात आल्यावर उशीराने का होईना या घटनेत बायकांनी धाडस केलं.
स्त्री असल्याने अनुभवातून मला असं वाटतं, की अशा कोणत्याही - शाब्दिक, शारीरिक, मानसिक हिंसेला बाई बिचकते, आणि प्रतिकार करण्याचा विचारही मनात येईपर्यंत गुन्हेगाराचं काम झालेलं असतं. याचं कारण तिला कायम संरक्षित वातावरणात ठेवलं जातं. याउलट जगातल्या धोक्याची जाणीव वेळोवेळी करून देऊन, मानसिक आणि भावनिक कणखरपणा जर स्त्रीमध्ये रुजवला, तर प्रसंग येईल तेव्हा तो कृतीतून उतरण्याची काहीतरी शक्यता उरेल. कारण अक्कू यादवच्या उदाहरणात जमावाचा मिळाला तसा आधार कायमच मिळणं शक्य नाही. बर्‍याचदा प्रतिकार होतो आहे, हे समजल्यावर दडपशाही करणारा थोडा तरी मागे सरतो. हे घरात, घराबाहेर आणि खरंतर कुठेही वागताना लागू पडतं.
अर्थात (on your own) नडायचं केव्हा आणि पळायचं केव्हा हेही समजणं गरजेचं आहे.

जवळ जवळ १००% प्रतिक्रिया ह्या विषयाला सोडून आणि धागा भरकटवणार्‍या असलेल्या बघून आज एक मिपाकर म्हणून शरम वाटली.

असो...

वटवाघूळ साहेब पुढच्या लेखनात युरोप आणि ऑस्ट्रेलियाचे फटू पण येऊ द्या.

मला एकदा कुणी ओळखीचे मुलींनी कसं नीट राहावं म्हणून उपदेश करत होते. त्यांना मी म्हटलं, "प्रॉब्लेम तुम्हा पुरूषांमुळे असताना नेहमी मुलींनीच नीट का राहायचं ?"
मुलींना त्या कितीही व्यवस्थित वागत असतील तरी डोस देणारे सगळेजण मुलाला एका शब्दाने कसे वागावे आणि कसे वागू नये यातलं काहीच सांगत नाहीत. त्यांचं घाणेरडं बोलणं बॉईज टॉक म्हणून कानाआड केलं जातं. मोठ्या मुलींचं तर जाऊ दे, लहानशा मुलींना पाहूनही बीएचएमबी (बडी होके माल बनेगी) म्हणतात. म्हणजे एवढ्याशा त्या जीवाकडे पाहूनही असलेच विचार असतील तर काय? मला हा शब्द माहित असेल असं न वाटलेल्या भावाच्या एका मित्राला हा शब्द बोलल्याबद्दल हाकलून दिलं होतं!!!
कधी शारिरिक तर कधी अर्वाच्य शब्द बोलून मानसिक मोलेस्टेशन!!!

आता लक्षात आलं असेल ना, पुरूषांकडे मुद्दे नसल्यावर त्यांनी कमरेखाली घसरून केलेले विकृत विनोद उच्चविभूषित स्त्रियांना का आवडत नाहीत ते??

Chief Minister, Assam: Prosecute the Molestors #JusticeForWomen - Sign the Petition!
Kavita just signed this petition on Change.org.
404 signatures are still needed!
Sign the Petition · via Change.org

https://www.change.org/en-IN/petitions/chief-minister-assam-prosecute-th...

असा अनुभव घेतलाय..

कॉलेजच्या पहिल्याच दिवशी, बसमधुन उतरताना मागुन १ हात येवुन पुर्न छातीवर फिरला होता :(.... आणि काहि कळायच्या आत 'तो' माणुस गर्दित नाहिसा झाला.... ( मि साधा पन्जाबि ड्रेस घातलेला)... तेव्हापासुन बसमधुन जाताना दप्तर पाठिवर न लावता, उलटे पुढे पोटावर लावुनच जायचे... (जावे लागले)... 'तो किळ्सवाणा' स्पश्र आठवला तर आजहि काटा येतो...

तसच... सेकन्ड ईयरला असताना विक्रुत माणुस 'नागडा' रस्त्यात उभा राहायचा... कॉलेज मध्ये तक्रार केल्यावर कॉलेजनेच अ‍ॅक्शन घेतली...

असा अनुभव भारतात / जगात कुठेहि येवु शकतो... पण गेली ३ वष्रे यु.के. मध्ये राहतेय, गर्दितुन जाते/येते.... ऑफिस टाईमला ईथे ट्रेनमध्ये मुम्बई सारखिच गर्दि असते आणि वेगळा 'लेडीज' कम्पार्टमेन्ट नसुनहि... असा अनुभव आला नाहि .....

- स्वरालि

काही नाही. सेंच्युरी मारायला आलो ;)

प्रत्यक्ष घटनेपेक्षा त्यावरची चर्चा वाचून उबग आला. कृपा करुन ही चर्चा आता बंद करावी .

'यथा प्रजा तथा शासन' दांभिक पुरुषप्रधान संस्कृतीकडून अजून काय अपेक्षा ठेवणार. राजकीय आरक्षण दिले की झाले इतकं सोप्प नाहीच हे.. सामाजिक सुधारणा जोपर्यंत तळागाळात पोहोचत नाहीत (शिक्षण - घरी, शाळेत) तोपर्यंत हे असंच चालत राहाणार..
परवा ते गाणं ऐकलं.. 'मै करु तो साला कॅरेक्टर ढिला है..' लहान मुलं मुली थिरकत होती गाण्यावर.. अशी गाणी अंगवळणी पडणार असतील तर काय शिक्षण देणार मुलांना आपण !!

काय हे ?

http://in.jagran.yahoo.com/news/national/general/sonali-cried-help-treat...

नई दिल्ली। कभी एनसीसी [नेशनल कैडेट कोर] की वर्दी पहनकर इतराने वाली झारखंड की सोनाली मुखर्जी अब जिंदगी की जद्दोजहद से बुरी तरह हताश हो चुकी है। असामाजिक तत्वों के दिए जख्म उसके चेहरे पर तो दिखते ही हैं, साथ ही उसके मन पर भी गहरा असर हुआ है। यही वजह है कि उसने राजधानी दिल्ली में आकर हुक्मरानों के दरवाजों पर दस्तक देकर गुहार लगाई है कि उसे या तो इलाज में मदद की जाए अथवा मौत दे दी जाए।

नौ साल से इन जख्मों के दर्द से कराह रही सोनाली कहती है कि उसने कई लोगों से मदद की गुहार लगाई पर हर जगह से सिर्फ आश्वासन मिला। 22 अप्रैल, 2003 को घर में घुसकर कुछ युवकों ने उसके ऊपर तेजाब डाल दिया था। कुछ दिन पहले इन्हीं लोगों ने उसके साथ दुष्कर्म भी किया था। तेजाब से उसकी दोनों आंखों की रोशनी चली गई और दाहिने कान से सुनाई भी देना बंद हो गया। पुश्तैनी जमीन से लेकर मां के जेवरात तक बेच डाले, फिर भी इलाज में पैसे कम पड़ गए। अब तक 22 छोटी-बड़ी सर्जरी हो चुकी है, पर जख्म भरने का नाम नहीं ले रहा। उसने दिल्ली में महिला व बाल कल्याण मंत्री कृष्णा तीरथ से मुलाकात की है। उन्होंने भी मुफ्त इलाज का भरोसा दिया है।

झारखंड के मुख्यमंत्री रहे शिबू सोरेन, अर्जुन मुंडा व मधु कोड़ा से भी वह मिल चुकी है, लेकिन किसी ने उसकी मदद नहीं की। सभी आरोपियों को कोर्ट ने जमानत दे दी है और वे आजाद घूम रहे हैं। सोनाली घटना के वक्त धनबाद महिला कॉलेज से समाजशास्त्र से ऑनर्स की पढ़ाई कर रही थी। सोनाली ने बताया कि इंसाफ के लिए जल्द ही दिल्ली में हस्ताक्षर अभियान शुरू किया जाएगा और वह राष्ट्रपति को ज्ञापन भी देगी।

या चर्चेत प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्ष रित्या सहभागी असलेल्या सर्व धागाकर्ते/प्रतिसादक्/वाचक लोकांना माझं निवेदनः

१. तुम्ही स्वतः या चर्चेतुन काय साध्य करत आहात?
२. तुम्ही ही चर्चा गंभीरपणे केली असे समजून तुम्ही मानसिक संताप आणि दु:ख याशिवाय काय मिळवलं? शिकलं? ज्यांनी केलं ते हे वाचत नाही आहेत, जे वाचतात/प्रतिसाद देतात ते 'त्या' प्रकारात मोडत नाहीत हा माझा दावा आहे.
३. खर्‍या पिडीत मुलीला किंवा तत्सम पिडीतांना यातुन किती लाभ झाला किंवा होणार आहे?
४. इथे लिहिणे म्हणजे फक्त वड्याचं तेल वांग्यावर काढणे नव्हे का?
५. हे जग किती सुंदर आहे हे तुम्ही विसरलात का?

द्यायची असतील तर सर्व प्रश्नांची उत्तरे द्या.. अर्धवट मुद्दे मांडणार्‍यांना सुळी दिले जाईल.

मूळ विषयाशी संबंधित प्रतिसाद बाजूलाच राहिले आणि दुसर्‍याच जंगी सामन्यांना सुरुवात झाली. असो, नेहमीचंच. माझेही काही विस्कळीत विचार.

इथे अनेक महिला सदस्यांनी आपल्या व्यथा मांडल्या आहेत आणि त्या वाचून अस्वस्थ, स्तब्ध व्हायला झालं. पण ही आजकाल सुरू झालेली विकृती नाही. इथे जवळपास २४/२५ वर्षांपूर्वीच्या के पी एस गिल आनि रुपम बजाज केसची आठवण झाली. एका आय ए एस महिला अधिकार्‍याला दुसर्‍या उच्चपदस्थाकडून पार्श्वभागाला चिमटा काढण्यासारख्य घटनेला सामोरे जावे लागले होते. श्रीमती बजाज यानी त्या अपमानाविरुद्ध प्रदीर्घ लढा दिला. आपल्याकडे अशा गोष्टींविरुद्ध लढण्यासाठी इतका वेळ आणि धाडस नसतं.

आपल्या ज्या संस्कृतीच्या प्रभावामुळे किंवा अभावामुळे गुवाहाटी आणि इतरत्र स्त्रियांना त्रास देणारे समाजकंटक तयार झाले, त्याच संस्कृतीचा दुसरा चेहरा म्हणजे पबमधे जाणारी १५/१६ वर्षांची मुलं मुली. जो काही र्‍हास वगैरे आहे तो सगळ्याच बाजूंनी आहे. मुळात आधी दारू प्यावीशी वाटते यात काय स्वातंत्र्य आहे हे मला कळत नाही. या बाबतीत मी अडाणी आहे आणि ज्ञान मिळालं किंवा नाही मिळालं तर काही फरक पडत नाही.

सगळीकडे "गप्प बसा" मंत्रामुळे त्रास देणारे मुलगे आणि घाबरणार्‍या मुली तयार होतात. ते थांबेल तेव्हा आपोआप बराच फरक पडेल. सर्वांना स्वातंत्र्य हवंच, पण सर्वांनीच स्वातंत्र्याबरोबर येणार्‍या जबाबदार्‍या पण उचलल्या पाहिजेत. काळजी घ्या असं कोणी अनुभवी लोकांनी सांगितलं तर त्यात कमीपणा का वाटावा? काळजी घेणे हे जबाबदार असल्याचं लक्षण आहे. काळजी घेण्यात स्वसंरक्षणाच्या पद्धती शिकून घेणे, काळ वेळ पाहून यशस्वी माघार सुद्धा घेण्याची तयारी हे सगळं आलंच. एकदा आईवडिलांच्या संरक्षणाशिवाय घराबाहेर पडल्यानंतर आपणच आपलं संरक्षण करणे ही प्राथमिकता असली पाहिजे. जान बची लाखों पाए. मुलीच काय, मुलांनाही हे लागू आहे. अनेकदा गवि म्हणतात तसा जमावाच्या मानसशास्त्राचाही मोठा भाग असतो. दुर्दैवाने अशा परिस्थितीत सापडलंच तर यशस्वी पलायन हा एकमेव सुटकेचा मार्ग असतो.

आपल्या देशात ६०/७०% लोक दारिद्र्यात जगतात, आंणि संध्याकाळी मुलांना खायला काय घालू या प्रश्नाचा विचार करण्यात अर्ध्याहून अधिक बायकांचं आयुष्य जातं तिथे भुकेपुढे इतर प्रश्न बेमतलब ठरतात. जिवंत रहाणे हाच मोठा संघर्ष असेल तर इतर सगळ्या गोष्टी चैन ठरतात. प्रचंड लोकसंख्या आणि सगळ्याच प्रकारची उपासमार बर्‍याच गुन्ह्यांना आमंत्रण देते. ही परिस्थिती कमी करण्यासाठी आपण काही करू शकतो का? बाकी काही शक्य नसेल पण निदान आपल्या मुलांना आणि मुलींना चांगलं आणि वाईट यातला फरक ओळखायला शिकवलं तरी पुरे. एक एक करून चांगले नागरिक वाढतील तसे असले प्रकारही कमी होतील. मी कमालीची अशावादी आहे.

काही प्रतिसादांवरुन असे वाटले की इथे कळफळा बडवण्यापेक्षा दुसरे भरीव काम करावे म्हणुन माझे दोन पैसे

१. बाजारात पेपरस्प्रे मिळतो, त्याची हाताळण्याजोगी लहान बाटली पर्स मधे असु द्यावी.
२. पुर्वी स्रिया ज्या काळ्या पिना वापरत त्यातली १ टोक मोडुन पर्स मधे ठेवावी व जेव्हा जेव्हा गर्दीच्या ठिकाणी असाल तेव्हा हातात राहु द्यावी.(शक्यतो अश्या ठिकाणी टोचावी/खुपसावी कि तो अवयव भविश्यात कामास न येवो.).
३.बटाटा सोलायचे 'ते' पर्स मधे असु द्यावे, कधी काय वेळ येइल सांगता येत नाही.
४.बरोबर वडिल, भाउ, नवरा असेल तर त्यांना मागे ठेवुन स्वतः आधी उतरावे.
५.हात, तोंड धरले असेल तर डोके जोरात मागे आपटावे एक तरी नाक जरुर फुटेल.पाय शक्य तितक्या जोरात आणी शक्य तितक्या दिशांना ताकदीने फिरवावेत.
६.असा कटु प्रसंग जर समोरासमोर असेल तर नेम धरुन पाय किंवा गुढगा समोरच्याच्या पायांच्या मधल्या जोडावर शक्य तितक्या ताकदीने हाणावा.ह्या नंतर हातात असलेली कोणतीही वस्तु शस्त्र म्हणुन नाकावर किंवा कान आणी डोळे यांच्या मधल्या भागात वापरावी.
७. शक्य तितका आणी जमेल तसा नखांचा वापर करावा.

बाकी उपाय वेळ काळानुसार ठरवता येतिलच किंवा मिपाकर भर घालतीलच.

काही वाचकमित्रांच्या सांगण्यावरून काल मी मिसळपाववर आले. ही पहिलीच चर्चा वाचली. विषयाचे काहीएक गांभीर्य राखून येथील मंडळी चर्चा / वाद / संवाद साधत असतील... अशी प्राथमिक अपेक्षा होती. अर्थातच अपेक्षाभंग झाला.
यातील एकाही व्यक्तीने काही सुचवले नाही की आपण काय करू शकतो. भले हे प्रमाण लहानसे असेल, पण प्रयत्न व्यर्थ नसतात. अगदी एका व्यक्तीला मदत झाली तरीही ते पुष्कळ ठरते.
असे कुणाला म्हणावे वाटले आहे का स्पष्टपणे की :
मी असे वागणार नाही. माझ्या परिवारातील मुलींची मी काळजी घेतो / घेते तशीच मुलग्यांचीही घेईन. त्यांना योग्य माहिती व ज्ञान वेळेत देऊन त्यांचे दृष्टिकोण व वर्तन योग्य राहील याची काळजी घेईन.
या विषयांवर जे व्यक्तिगत पातळीवर व संस्थात्मक पातळीवर उपक्रम सुरू आहेत, त्यांची माहिती करून घेईन आणि शक्य तसे त्यात सहभाग नोंदवेन. इत्यादी.
काही स्त्रियांनी आपले अनुभव मोकळेपणाने नोंदवले आहेत. क्वचित पुरुषांनीही. याचा अर्थ ही मंडळी त्या मानसिक वेदनेतून अजून बाहेर पडलेली नाहीत. यावेळी निव्वळ कौतुकपूर्ण सहानुभुती न दर्शवता काही अशी चर्चा होऊ शकली असती की जे शोषित / बळी आहेत, त्यांनी अशा अनुभवाच्या कचाट्यातून बाहेर पडण्यासाठी नेमके काय करावे? या विषयांवर जी पुस्तकं आहेत, त्यांची माहिती देणे, त्या पुस्तकांमधील अनुभव व मतांविषयी मोकळेपणाने बोलणे इथे अपेक्षित होते. उदा. पिंकी विराणी यांचे बिटर चॉकलेट. किंवा http://en.wikipedia.org/wiki/The_Accused_(1988_film).....
The Accused (1988 film) - Wikipedia, the free encyclopedia ही फिल्म.
हे काहीही न घडता वांझ बौद्धिक चर्चा, तीही निव्वळ शब्दांचा किस पाडत सुरू आहे. काहींची भाषा व मांडणी संतापजनक आहे. तुम्ही चर्चा करता आहात की टाइमपास करण्यासाठी हे बौद्धिक मैथुन आहे? येथील सर्व मंडळी सुशिक्षित व नेट वापरताहेत या अर्थी किमान संपन्न घरातली आहेत. कुणालाही ( व संपादकांनी आणि ज्यांनी हा धागा काढला त्यांनाही ) या चर्चेला योग्य वळण देता येऊ नये, हे खेदकारक आहे.

येथील सर्व मंडळी सुशिक्षित व नेट वापरताहेत या अर्थी किमान संपन्न घरातली आहेत. कुणालाही ( व संपादकांनी आणि ज्यांनी हा धागा काढला त्यांनाही ) या चर्चेला योग्य वळण देता येऊ नये, हे खेदकारक आहे.

संपन्नतेचा इथं काय संबंध आला हे कळलं नाही. त्याचप्रमाणे, संपन्नता आणि चर्चेचं योग्य वळण याचाही संबंध कळला नाही. मुळात, सुशिक्षित या शब्दाचा अर्थही कळला नाही. आणि तो शब्द व नेट वापरणं या अर्थी 'संपन्नता' म्हणजे काय हेही कळलं नाही.

काही वाचकमित्रांच्या सांगण्यावरून काल मी मिसळपाववर आले. ही पहिलीच चर्चा वाचली. विषयाचे काहीएक गांभीर्य राखून येथील मंडळी चर्चा / वाद / संवाद साधत असतील... अशी प्राथमिक अपेक्षा होती. अर्थातच अपेक्षाभंग झाला.

काल इथं आला आहात ना? 'ही पहिलीच चर्चा वाचली', याचा अर्थ तुम्ही इथं हीच चर्चा प्रथम वाचलीत असा असावा (मिसळपाववर आल्यावर पहिल्यांदा काय वाचलं, तर ही चर्चा). थोडा वेळ घ्या. अपेक्षाभंग वगैरे बाबी मागे पडतील. एक तर इथल्या व्हाल, किंवा हे ठिकाण विसरून जाल.
हे 'मिसळपाव'साठी सांगत नाही; 'कविता महाजन' यांना सांगतो आहे.
या धाग्यावर अनेकांचा तोल सुटला. प्रत्येक जण आपापल्या मर्यादित वर्तुळातून पाहतो आहे (दोन-तीन अपवाद आहेत, ते वगळता). त्यात्या वर्तुळात तो, तो बरोबर आहे. त्यामुळेच, या चर्चेत, मांडणीत समग्रतेचा अभाव आहे, हे खरे आहे. पण जे घडले आहे त्यात संताप, उद्वेग, क्रोध हेच दिसते आहे. त्याला इलाज नाही. हे समजून घेतलेच पाहिजे असा आग्रह नाही. पण या संपूर्ण धाग्याकडे तसेही पाहता येते, हेही विसरता कामा नये; कारण एरवी मग चर्चा-वाद-संवाद, किंवा,माझ्या दृष्टीने त्यातील समग्रता, समतोल, यांची अपेक्षा किंवा आग्रह इथं फसतो असे होईल.