डॉ. उदय निरगुडकर यांची 'मन की बाते'

तटस्थ आणि सत्य बातम्या देणार्‍या वृत्तपत्रांची कायम गरज राहील असे मला वाटते.
संपादकाच्या विचराप्रमाणे व्रुत्तपत्राची विचारधारा असते (उदा.गिरिश कुबेर मोदीविरोधी) त्यामुळे "कुठे, काय, कधी घडलं तेवढं फक्त सांगा. माहितीचे विश्लेषण आम्ही करतो. " असे वाटते.

मस्त . वर्तमानपत्रांनी आपली विश्वासाहर्ता वाहिन्यांच्या तुलेनेत अजुनही टिकवून ठेवली आहे असे वाटते . वाहिन्यांच्या तुलनेत बातम्यांचे आणि घटनेचे विश्लेषण वर्तमानपत्रात अजुनही चांगले होते असे वाटते . अर्थातच काही रवीश कुमार सारखे सन्माननीय अपवाद आहेत . वर्तमानपत्र संपणार अशी ओरड खुप वर्षांपासून चालु आहे पण अजूनही वर्तमानपत्र सुशेगात चालू आहेत . बाकी ओसामा बिन लादेन ला मारण्यासाठी जे ऑपरेशन अमेरिकेने केले होते त्याचा पहिला सुगावा जगाला कुठल्याही वर्तमान पत्र किंवा वाहिनीकडून लागला नव्हता तर अबोटाबाद इथेच राहणाऱ्या आणि लांबून हे ऑपरेशन पाहणाऱ्या एका स्थानिक तरुणाच्या tweets मुळे लागला होता . यावरून पुढचा ट्रेंड कसा असेल हे कळायला हरकत नाही .

छान लेख, काहीतरी वेगळ दाखवण्याच्या नादात व्रुत्त वाहीन्यांचा दर्जा घसरला आहे त्यासाठी एखाद्या बातमीची चिरफाड केली जाते त्यामानाने व्रुत्तपञे चांगली आहेत त्यात सतत एकाच बातमीला प्राधान्य दिले जात नाहीं

वर्तमानपत्र वाचणं हा इतर कशाहीपेक्षा सवयीचा भाग जास्त असतो हे मी या क्षेत्रातील अत्यल्प ज्ञानावरून निश्चित सांगू शकतो. त्यामुळे एखादी बातमी ही वृत्तवाहिन्या, आंतरजाल, फेसबुक, ट्विटर वगैरेंवर कितीही चघळून झाली असली तरी दुसर्‍या दिवशीच्या सकाळी आपण आपल्या आवडीच्या वृत्तपत्रात ती बातमी आवर्जून वाचतोच. वृत्तपत्र हे रोज जे वाचतो तेच हवं असतं. एखाद्याला रोज 'दै. सकाळ' वाचायची सवय असेल तर तो 'दै. लोकसत्ता' काही केलं तरी वाचणार नाही, आणि वाचलं तरी पुन्हा 'दै. सकाळ' वाचायला मिळेपर्यंत त्याला वृत्तपत्र वाचल्यासारखे वाटणार नाही.

त्यामुळे वृत्तपत्र माध्यमाची स्पर्धा ही इतर माध्यमांशी नसून इतर वृत्तपत्रांशी आहे.

आणि एकूण सर्वच प्रसारमाध्यमांमधील सध्याचा कल पाहिल्यास त्यात 'यूजर कंटेंट' ला हल्ली महत्त्व आले आहे. त्यात फारफारतर मूल्यात्मक बदल मला अपेक्षित आहेत. परंतु संख्यात्मक वाढ काही होणार नाही.

झी तर शक्यच नाही. कुठलंही वर्तमानपत्र किंवा वृत्तवाहिनी ही एकाच वेळी इतर वर्तमानपत्रे आणि वाहिन्या, इंटरनेट आणि इतर अनेक मनोरंजन वाहिन्यांशी स्पर्धा करत असते. तटस्थ बातम्या दिल्या तर स्पर्धेत टिकणंच शक्य नाही. आपल्या देशातच हा प्रश्न आहे असं अजिबात नाही. जगभर वर्तमानपत्रांना आणि वाहिन्यांना नव्या नव्या आव्हानांना सामोरं जावं लागतंय. नफा मिळवणं आणि तोटा कमीतकमी होईल ते पाहाणं हाच एक व्यवसाय म्हणून त्यांच्यासमोरचा पर्याय आहे.

याच विषयावर एक सुंदर चर्चा RT च्या न्यूज चॅनलवर पाहिली आहे. RT ला १० वर्ष पूर्ण झाली त्या निमित्त्याने या विषयावर एक परिसंवाद आयोजित करण्यात आला होता. अर्णब गोस्वामीची या कार्यक्रमात उपस्थिती होती आणि त्यांचे भाष्य अर्थातच मला आवडले. :) त्या कार्यक्रमाचा व्हिडीयो इथे शेअर करत आहेत. { ही चर्चा प्रिंट मिडीयावर नसुन एकंदर इंटरनॅशनल मिडीया संदर्भात आहे.} ही चर्चा नक्कीच ऐकण्या सारखी आहे. RT एडिटर इन चिफ Margarita Simonyan यांचे विचार देखील महत्वपूर्ण आणि ऐकण्या सारखे आहेत.

मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- हमरी अटरिया पे आजा रे सांवरिया देखा देखी तनिक हुई जाए... :- Dedh Ishqiya

दिवसेंदिवस वृत्तपत्र चालवणेइश्वास ठ खूप कठीण होत जाणार असे वाटतेय. त्याचवेळी वृत्तपत्रेच नव्हे तर इतर माध्यमांवर किती विश्वास ठेवावा हेही कळत नाही.

भारतीय माध्यमे आणि पत्रकार यांनी कितीही आव आणला तरी ते सत्ता आणि पैसा या दोहोंना टरकून असतात. राहुल गांधी त्यांना दोन महिने सापडले नाही. दाऊद इब्राहिमचा साधा फोटो त्यांना मिळवता येत नाही. जातीय भेदभाव, शेतकऱ्यांच्या हालअपेष्टा त्यांना दिसत नाहीत. टी आर पी आणि खप यापलिकडे विचार करायची त्यांची कुवत नाही. शीना बोरा किंवा सलमान खानच्या घराबाहेर तळ ठोकून बसलो की आपण फार मोठी देशसेवा केली असा बहुतेकजणांचा समज असतो. मोठी राष्ट्रीय वृत्तपत्रे असोत की साप्ताहिक भेंडवणेवाडी समाचार, प्रत्येक जागी कोणत्या ना कोणत्या पातळीवर तोडपाणी होतच असते.

विश्वास ठेवावाच लागेल असं माझं मत बनत चाललं आहे.कितीही ओरड केली तरी मतपेटीतून खटलेवालाच बाहेर येतो ना.कित्येक पक्ष पेपरवाले/मिडिया आमच्याविरूद्ध छापतात म्हणतात पण थोड्या वर्षांनी त्याचं स्वत:च एनरॅान करतात.बुडवतात वर काढतात.प्रवासात मात्र पेपरच कामाला येतो बौद्धिक,शिरीरिक गरजा भागवतो.

आजकाल पॅकेजचे पेव फुटल्यामुळे पत्रकारिता हा लोकशाहीचा स्तंभ वगैरे राहिला नसुन हा नुसता दंभ झाला आहे. लवासामध्ये १६७ परवानग्या ह्या संबंधीत अधिकार्‍यांनी त्यांच्या कडे असलेल्या डिस्क्रिएटीव्ह पॉवरचा वापर करुन दिल्या ही बातमी कुठल्याच वर्तमान पत्रात नव्हती. या उलट काही व्यक्तींनी याचा पाठपुरावा करुन मायबोली सारख्या सदरातुन ती उघड केली.

कालच्या रविवारच्या सकाळची पुरवणी पहा. सोनीया आणि राहुल दोषी अथवा दोषी नाही याबाबतचे ठाम मत देण्याऐवजी बाष्कळ चर्चेत पुरवणी वाया घालवली आहे.