चला चर्चेद्वारे महाभारताचे ज्ञान वाढवू......

मिपाकर म्रुत्युजंय आणी चित्रगुप्त यांचे लेख वाचा.
महाभारत समजुन जाईल.

मोठे लोक भारी भारीतलं विचारतील माझी आपली साधी शंका,
एवढा मोठा राजा म्हटल्यावर निदान ५-५० दासींची फौज सहज आसल, मग विदुराच्या मातोसरींनाच ह्यो मान का बर मिळाला असावा?

कुणाला कुणापासून कधी किती कशी मुले झाली वगैरे एवढेच बघितले तर पेज ३ वरचे वर्णन वाटते ...

हे सात पुत्र म्हणजे मानव लोकात राहण्याचा शाप मिळालेले अश्विनी कुमार

नाही हे सात पुत्र म्हणजे अष्टवसुंपैकी एक. भीष्म देखील त्यांच्यापैकीच एक. अश्विनी कुमार २ च होते.

शांतनुचा वंश मिटला?

नमस्कार ,
महाभारत , हा व्यासकृत ग्रंथ , खूपच विचार करायला लावणारा आहे . श्री हेमंत लाटकर , यांनी दिलेलेच संदर्भ माझ्या हि महाभारत वाचना मध्ये आले आहेत . मला नेहमीच असे वाटत आले आहे कि , महाभारतामध्ये मानवी मनाचे , नाते संबंधाचे , लोभ, माया, कर्त्यव्य, हव्यास , द्वेष, अहंकार या आणि अश्या अनेक गोष्टींचा, भवनाचा अंतर्भाव केला आहे, त्याची सारासार मांडणी केली आहे आणि विवेचन हि आहे . महाभारत सत्याच्या इतके जवळ वाटते कि अश्या व्यक्ती रेखा आजूबाजूला आजही दिसू शकतात . समाजात , नात्यात आजही हि असणारे प्रश्न , महाभारतामध्ये सापडतात . मला तरी किती वेळा असे वाटते कि आपण कितीहि नव्या कथा लिहिल्या , तरी महाभारतामध्ये तश्या व्यक्ती रेखाचे अंश नक्की आले असतील . महाभारत रंजक तर आहेच , पण विचार करायला लावणारे आणि अभ्यास करायला लावणारे हि वाटते . मनुष्य स्वभाव आणि समाजचे वास्तव चित्रण , आपण त्यात शोधू शकतो . अर्थात काही गोष्टी या अति रंजक पद्धतीने कित्येक पिढ्या सांगितल्याने , आपण त्यातले चमत्कार किंवा अति रंजक भाग मात्र नक्की बाजूला केला पाहिजे .
मध्यंतरी एपिक नव्याच्या वाहिनीवर , महाभारत या वर आधारित , धर्मयुद्ध नावाचा अत्यंत छान असा कार्यक्रम होता . वेगळ्या दृष्टीनी , त्याची मांडणी होती . विविध व्यक्तिरेखांचे , एकमेकांवरील आरोप आणि त्याचे खंडन आणि ते हि युद्ध संपल्यावर , चित्रगुप्ताच्या दरबारात , असा कार्यक्रमाचा आराखडा होता . यु ट्यूब वर असल्यास , ज्यांना बघायला आवडेल , त्यांनी जरूर पाहावे . एक वेगळ्या नजरेतून महाभारत :०

व्यासाच्या तेजाला अंबिका व अंबालिका दोघी घाबरल्या. अंबिकाने डोळे मिटल्यामुळे धृतराष्ट्र आंधळा, अंबालिका पिवळी पडल्यामुऴे पान्डुला पंडु रोग झाला. दुसर्या वेळी अंबालिकाने स्वत: न जाता आपल्या दासीला पाठवले. ती दासी घाबरली नाही डोळे मिटले नाही म्हणून विदुर व्यासासारखा विद्वान, ज्ञानी झाला.

खि:क 'युगंधर' वाचलेलं दिसतंय . इरावती कर्वेंच (इरावती कर्वें च ना . नाव नक्की आठवत नाहीये. ) अतिशय भंगार कादंबरी . कैच्या काई फेकुपणा केलाय .

इतर ४ पांडव आकर्षीत झाले होते त्यांच्यात पुढे एकी रहावी म्हणुन कुंती ने द्रौपदी ला सर्व भावांत वाटुन दिले. हा भाग
दुसरा लाक्षागृहात पांडवांएवजी ज्या आदिवासी निषादी स्त्री व पाच मुलांना रीप्लेसमेंट म्हणुन ठेवले व जे नंतर जळुन मेले त्याविषयीची महाभारतकाराने दाखवलेली उदासीनता वा गृहीत धरणे, अर्जुन एक संपुर्ण वन जाळतो सर्पसत्र च्या वेळेस तेथील एक एक पक्षी झाड ज्या भयंकर रीतीने जाळतो त्याच मुळ वर्णन ,एक अर्जुन व कृष्ण ऑर्गी सारखी पार्टी करतात त्याचे वर्णन, दिर्घतमा ची कथा, एकेकाचे वेगवेळ्या पद्धतीने होणारे मृत्यु, एकंदरीत बराच म्हणजे बराच भाग रोचक आहे.

एस.एल.भैरप्पा लिखीत 'पर्व' ही कादबंरी महाभारतावरील सर्वात भारी रचना आहे.
एका कादबंरी साठी बारा वर्ष अभ्यास करणे हि काय सोप्पी गोष्ट नाही.

भैरप्पांनी नियोगाविषयी मोकळेपणाने लिहीलेल आहे. मी इंग्रजी अनुवाद वाचण्याची घोडचुक केली. एकदा मराठी अनुवाद वाचायला हवा.
भैरप्पा सुंदर लिहीतात आणि मुख्य म्हणजे आपल्यावर कुठलाही शिक्का बसेल ( हिंदुवादी) वा आपल्याला कॅटेगराइज केल जाइल या भीतीने त्यांची मते व्यक्त करण्यास ते अजिबात कचरत नाहीत.

साधारण जे मत सामान्यपणं सगळ्यांना मान्य आहे, सर्वमान्य आहे त्याच्या विरोधी तुमची मतं असतात.
माझ म्हणण यात तुम्हाला माझ एकट्याच च मत नाही महाश्वेतादेवींनी हि असे मत व्यक्त केले आहे असे म्हणत होतो.
दुसर म्हणजे काल्पनिक कथाच आहे ती मात्र त्यांनी त्याद्वारे निषादीची बाजु वेदना व्यक्त केलेली आहे. जसे कर्णाची बाजु व्यक्त करण्याचा मृत्युंजय हा एक प्रयत्न होता. तो पर्यंत कर्णावर असा विचार क्वचितच व्यक्त झाला असावा. महाश्वेतादेवी कुंती व निषादी दोन्ही स्त्रीया आहेत माता आहेत व कुंतीचा मृत्यु व तिचा मृत्यु जळुन च होतो आदि समान धागे बांधुन ती कथा सुंदर कलात्मक जुळवणी करुन लिहीतात. त्यात त्या निषादी द्वारे कुंती ला जी मुख्य प्रवाहाची प्रतिनीधी आहे तीला तीच्या मुल्यांना (ज्या प्रकारे निषादी व तिच्या मुलाविंषयी उदासीनता खर म्हणजे त्यांचा मृत्यु जसा ओरखडा हि उमटवत नाही या बाबी ) आदि ती क्वेश्चन करते कुंती च्या कॉन्सस ला एक प्रकारे त्या सर्व अभिजन वर्गाला ती चॅलेंज करते तेच महाश्वेतादेवींनी दाखवुन दिलेल आहे. महाश्वेतादेवी हे सर्व परत कलात्मकतेने दाखवुन देतात हे विशेष.

महाभारतकारांना नेमकं काय सांगायचं आहे ते महाभारत वाचून समजेल
पुर्णपणे सहमत आहे मुळ उतारा वाचण व त्यावरुन मत बनविण नंतर ती मते कालसापेक्ष अनुभव सापेक्ष तपासुन/ ताडुन बघण हाच योग्य मार्ग बाटतो.
मुळ उतारा वाचल्यावर (संस्कृत नाही मात्र मुळ संस्कृत चा मराठी अनुवाद एकापाठोपाठ ) मला अनेक नविन गोष्टी कळल्या कधी गंमत वाटते वन जाळणारा पक्षी जाळणारा कृष्ण अर्जुन सर्पसत्राच्या वेळची वर्णन वाचतांना वृक्षवल्ली आम्हा सोयरे गाण कॅसेट वर वाजत होत तेव्हा तुकाराम हे वसुधैव कुटुंबकम ला नंतरच्या काळातील असुनही अधिक जवळ होते असे वाटले.
तुम्ही एकदा अर्जुन कृष्णा च्या सेलीब्रेट केलेल्या एका पार्टीचा मुळ मराठी संस्कृत उतारा एकदा वाचुन पहा तुम्हाला रोचक वाटेल इतक आजकालच्या पार्टीशी ते वर्णन मॅच होत.
महाभारत इंटरेस्टींग आहे फुल ऑफ लाइफ आहे रामायणा सारख बोरींग एकसुरी नाही.

तसे बघितलतर धृतराष्ट्र, पंडू, कौरव किंवा पांडवकुणीच खरे कुरूवंशी नव्हते, आणि हाच मुद्दा मांडून विदुरनी दुर्योधनाला निरुत्तरकेले होते.

यांनी लिहिलेल्या ' हा जय नावाचा इतिहास आहे ' बद्दल काय मत आहे? युधिष्ठिर जर आजच्या काळात असता तर त्याने साधल्यांवर अब्रूनुकसानीचा दावा नक्कीच केला असता. वाईट झोडलाय त्यात युधिष्ठिराला. मुंबईच्या भाषेत सांगायचं तर राशनपानी देकर मारेला है!

भागवत बाईंचे 'व्यासपर्व',
इरावती कर्वेंच 'युगांत',
कुरुदंकरांच 'व्यासशिल्प',
भैरप्पा यांच 'पर्व',

मुत्युजंय यांचे लेख,
चित्रगुप्त यांचे" कोणी घडवल महाभारत"
एवढ वाचल्यावर आता काय डोक्यात जागा नाय

पीटर ब्रुक यांचे महाभारत जोडावे.

महाभारतावर सुरूवातीपासुन नजर टाकली तर एक गोष्ट लक्षात येते की स्त्रीयांच्या शब्दावरचा विश्वास कमी होत गेलेला आहे. ऊदा. सत्यवती तिच्या लग्नाआधीच्या मुलाबद्दल (व्यास) लपवत नाही. पण दोन पिढ्यांनंतर कुंतीला अगदी तश्याच परिस्थीतीत जन्मलेल्या कर्णाबद्दल कुणालाही न सांगता लपवावे लागते.

चला चर्चेद्वारे महाभारताची खिल्ली वाढवू......

वरील अगदी पहिल्या प्रतिसादात महाभारतावरील माझ्या लिखाणाचा उल्लेख आलाय, म्हणून माझ्या त्या सर्व लिखाणाचे दुवे एका नवीन धाग्यात दिले आहेतः
अजब महाभारत
http://www.misalpav.com/node/32588

आप, ध्रुव, सोम, धर्म, अनल, अनील, प्रत्युष आणि प्रभास.

देवव्रत भीष्म हा प्रभास वसूचा अंश म्हणावा..