पंचांग कोनते घ्यावे?

लेख अजून थोडा वाढवा आणि अमुक एक पंचांग तुम्ही अथवा इतर का वापरतात ते सांगाल का ?
आता पंचांगात वाद का आहेत त्याची उत्तरे पंचांगकर्त्यांना माहीत आहेत आणि आता ते वाद बाजूला ठेवून ते नवीन वर्षाचे पंचांग काढताना अगोदर पंचायत बसवून तिथीचा निर्णय घेतात त्यामुळे काही सण वेगवेगळ्या पंचांगात वेगळ्या दिवशी दिसत नाहीत.
आणखी बरेच मुद्दे आहेत परंतू सर्वांनाच त्याचा उपयोग नाही.

पृथ्वी भोवती इतर तारे आणि ग्रहमाला फिरते या चुकीच्या परंतू व्यवहार्य आणि प्रत्यक्ष दृग्गोचर स्थितीला धरून दाखवलेली गणितेच अचूक वाटतात हेच शेवटी खरे ठरते.

१. सर्वात स्वस्त असेल ते घ्यावे
२. पाडव्यानंतर ८ - १० दिवसांनी घ्या . ५ रू. स्वस्त मिळते

दरवर्षी नातेवाइकाना लाटकर पंचांग (कोल्हापुर) घरपोच मिळाल्याने आतापर्यंत तेच वापरलय.

समजा एखादा मिपाकर भारताबाहेर राहत असेल तर कोणतं पंचांग घ्यावं? जगातल्या प्रत्येक टाइम झोनची पंचांगं असतात का?

खरंच गाभिर्याने जाणून घ्यायचे असेल आणि श्रद्धापूर्वक माहिती हवी असेल तर ती आहेच परंतू फाटेच फोडायचे असतील तर या सर्वाँपेक्षा १जाने ,३१ डिसेंबर आहेच.
असो.

॥श्री॥

१)कपिलमुनिवर्य, जो भाविकपणे एखादे धार्मिक आचरण करू इच्छितो तो पाचेक रुपयांचा विचार करणार नाही आणि तो पाडव्याच्या दोन दिवस अगोदरच पंचांग खरेदी करेल.

२)ठाणे मुंबई ते नागपूरपर्यँत सर्वच गावांचे सुर्योदय {आणि सूर्यास्त} सर्वच पंचांगांत दिलेले असतात. दाते बृहत् पंचांगात स्पष्ट (अचूक अंशांत)ग्रह असतात शेवटच्या पानांवर बरीच उपयुक्त माहिती असते.

३)तिथीनिर्णय कसा करतात याचे थोडे विस्तृत उत्तर आहे ते नंतर टंकतो तोपर्यँत-
महाराष्ट्रातल्या सर्वच निरयन (लोकप्रिय)पंचांगांचा (टिळक आणि इतर "सायन पंचांग" सोडून) तिथीनिर्णय एकच असतो.
४)
-परदेशातला तिथीनिर्णय ,
-सणवारास कोणती इंग्रजी तारीख घ्यावी,
-सायन/निरयन/सायन+निरयन पंचांग याचीही मोठी उत्तरे आहेत.
"निर्णयसिंधु" नावाचा ग्रंथ आधारभूत मानतात तरीही काहींचे निर्णय तात्पुरते करावे लागतात.

वाजवलीत ना तिसरी घंटा आता कोण आवरणार वारू अन मल्ल्याची वारुणी ?

आमच्याकडे वर्षानुवर्षे दाते पंचांग वापरत आलेत म्हणून आम्हीही आणतो असे म्हणणे चुकीचे ठरेल. आमचे आईवडील दाते पंचांग येनकेनप्रकारेण आमच्यापर्यंत पोहोचेल हे कटाक्षाने बघतात. ;)

पंचांग एक अवलोकन
मधे काही माहिती मिळेल. कोणते घ्यावे हे घरातील चालीरितीनुसार ठरवतात.

मध्येच तुम्ही स्वत:च "कधीही पंचांग न पाहणारे इंग्रज पुढे कसे गेले आणि पंचांग पाहणारे कसे अयशस्वी झाले" हा मुद्दा आणून धाग्याचा गुंता केलात आणि अश्रद्धपणा दाखवलात. -काथ्याकूट.

आम्ही तर कालनिर्णय घेतो. दिल्लीत ही मराठीतला कालनिर्णय स्थानिक दुकानात ही मिळतो. सूर्योदय सूर्यास्त, चतुर्थी, सण-वार सर्व कालनिर्णयात सापडते. जोतिषीला सोडून कुणाला ही पंचांगाची गरज नाही. मी तर उभ्या आयुष्यात जोतिष माणसाला हात दाखविला नाही आहे. अर्थातच या वर कधीच विश्वास न्हवता. कारण भविष्य कुणीच सांगू शकत नाही.

>>ज्योतिषीला सोडून कोणालाही पंचांगाची गरज नाही<<=+१०
मिथुन रास अथवा कन्या लग्न कुंडलीवाल्यांना उगाचच हेच्यात काय अन तेच्यात काय करायची सवय असते श्रद्धा कशावरच नसते.

ज्ञान मिळवण्याच्या (=पंचांग कोणते घ्यावे) तुमच्या गाडीला तुम्ही "पेशवाई अथवा इतर मुहूर्त पाहणारे अयशस्वी विरुद्ध न पाहणारे यशस्वी "असे डायवर्शन करून एक्सप्रेस वे सोडून सर्विस रोडच्या फुटपाथवर चढवलेत.कशाला एवढी घाई टोल चुकवायची?

दुसरीकडे एक प्रामाणिक मिपाकर सिंदबाद बनून "नाडीग्रंथाच्या शोधात"नेपाळ ते अयोध्या प्रवासास निघाला आहे.++

एखाद्यानं टिळकांच्या गणितज्ज्ञ असण्यावर आणि त्यांच्या अभ्यासावर विश्वास ठेऊन टि़ळक पंचांग वापरायला सुरु केलं (हल्ली मिळत नाही, ठाऊक आहे.), तर घोळच व्हायचे. लोकांच्या पितृपक्षात टिळकपंचांगवाले फटाके उडवून दिवाळी साजरी करणार!

तस्मात, कोणतं पंचांग हा प्रश्न पडण्यापुर्वी निदान मलातरी कोणत्या पध्दतीनं मांडलेलं पंचांग वापरावं हा प्रश्न आधी पडतो, ब्र्यांड वगैरे नंतर पाहूच.

गेल्या वर्षीचं इकायचं हाय...घेताय काय निम्म्या किंमतीत. एकदाबी वापरलेलं न्हाई...!!

हाफशेंच्युरी निमीत्त श्री .अव्यक्त आणी श्री. टका यांचा सत्कार एक एक दाते* पंचाग देऊन करण्यात येत आहे.

शुभेच्छुक-जेपी आणी तमाम कार्यकर्ते

*अटी लागु

तसं नाही हो अगदी माहितीचा रतिब बदाबदा ओतायचा नाही हे मी इथेच शिकलो. वर्गात शिक्षक जीव तोडून मोरोपंतांची(/वामन पंडीत?) केकावली शिकवत असले तरी खिडकीतून बाहेर काही गम्मत दिसली की (उदाहरणर्थ धूराची रेषा काढत जाणारे जेट विमान हो )थोडं थांबावं लागतं.

न कर्त्याचा वार शनिवार

ही म्हण आठवली .

आणि

शुभस्यं शिघ्रम्...

हे सुद्धा आठवले.

शनिवारची वाट पाहू नको?

पंचांग माहितीचा आवाका फारच व्यापक आहे. थोडेफार संक्षिप्त क्रमवार टिपण करण्याचा प्रयत्न करत आहे. वाचकांनी भर घालावी.
"टिळकांचे ओरायन संशोधन, सायन आणि निरयन पंचांग. पोर्णिमान्त आणि अमान्त चांद्रमास गणना, सणवार तिथी निर्णय, मुहूर्त आणि योग विचार हे मुद्दे बाकी आहेत.

१)पंचांगे कालगणनेसाठी आहेत. आकाशातील दोन महत्त्वाचे प्रकाशमान गोलक सूर्य आणि चंद्र आपल्या पृथ्वीवरती काही लक्षात येणारे बदल घडवून आणतात त्यांचा उपयोग करून घेतला आहे. त्यातही काही आवर्तने दिसतात उदाहरणार्थ सूर्याचे उगवणे मावळणे, चंद्राचे लहान मोठे होत जाणे.ही आवर्तने मोजून लिहून ठेवता आली आणि त्यांची गती समजून घेऊन पुढील घटना मांडता आल्या तर चांगली कालगणना निर्माण होते. कोणतेही मोजमाप करायचे तर तीन गोष्टी आवश्यक असतात एक म्हणजे सुरुवात आणि दुसरे संदर्भ. रात्री आकाशात असंख्य छोटे प्रकाशित गोलक अथवा तारे दिसतात ते एकमेकांपासून स्थिर अंतरावर असल्याप्रमाणे एका पडद्याप्रमाणे वाटतात या संदर्भाचा उपयोग करण्यात आला. सूर्य -पृथ्वी यांच्या निरनिराळ्या गतींमुळे आणखी दृष्यमान बदल म्हणजे ठराविक कालानंतर ऋतू होतात. चंद्रामुळे समुद्राची भरती ओहोटी होते.सूर्याच्या गतीला महत्त्व देऊन केलीली कालगणना सौर पंचांग(कलिंडर) आणि चंद्राची आपली चांद्रमास पंचांग होय.

२)कालगणना सुरुवात आणि संदर्भ-
जगात दोन्ही पदध्तीच्या कालगणना विकसित झाल्या आणि ठराविक भौगोलिक भागातील समुदाय त्यांचा उपयोग करू लागले. मोठे राजे आपल्या शासनकालात एखादी कालगणना सुरू करू लागले आणि त्याकाळापासून आतापर्यँत किती आवर्तने वगैरे झाली याची नोंद त्या राजाच्या नावाने ओळखली जाऊ लागली -ज्युलिअन, विक्रम, शके वगैरे. कोणता संदर्भ आधारभूत धरला यावरही निरनिराळी पंचांगे निर्माण झाली. काही काळानंतर निव्वळ एका गोलकाधारित गणना काही घटना वर्तवण्यात अपुऱ्या पडतात असे लक्षात आले. उदाहरणार्थ चाद्रपंचांग ऋतुचक्राचे निर्णय अचूक देऊ शकत नाही. सौरपंचांग चंद्राची कला आणि भरती ओहोटी वर्तवण्यास अपुरे ठरते.सौर गतीची नोंद चांद्रमास पंचांगात आणण्याचे प्रयत्न झाले. ऋतुचक्र हळूहळू लवकर होत आहे याचाही अंतर्भाव करण्यात आला.संदर्भ आणि सुरुवात यांच्या वैविध्यतेमुळे बरीच पंचांगे अस्तित्वात आहेत.भारतीय सौर पंचांगात सौर कालगणनेतून चांद्रमासांचे मापन करण्याचा प्रयत्न केलेला आहे.