हरयाना-महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुक (२०१४) : प्रत्यक्ष निकाल

(१) माध्यमांच्या संशोधनानुसार भाजपने एकूण ५६ तथाकथित आयारामांना तिकीट दिले होते (यातले खरे आयाराम २०-२२ होते कारण ते ऐन निवडणुकीच्या तोंडावर भाजपमध्ये आले होते. उरलेले लोकसभा निवडणुक किंवा त्यापूर्वीच भाजपत आले होते.). त्यापैकी फक्त १९ जिंकले.

भाजपवर आयारामांना तिकीट दिल्याचे आरोप करताना शिवसेनेने सुद्धा ५३ आयारामांना तिकीट दिल्याचा मुद्दा माध्यमांनी सोयिस्कर दुर्लक्षित केला. त्यापैकी फक्त १४ जिंकले.

काँग्रेस व राष्ट्रवादीकडे फारसे आयाराम नव्हते. कारण उघड आहे. जिथे विजयाची शक्यता आहे तिथेच आयाराम जाणार.
उमेदवारांना अर्ज भरण्यासाठी २७ सप्टेंबर संध्याकाळी ५ वाजेपर्यंतच मुदत होती. भाजप्-शिवसेना युती जेमतेम ४८ तास आधी तुटली. भाजपची सुरूवातीची तयारी १३०-१३५ जागा लढविण्याचीच होती. भाजपला जेमतेम ४८ तास आधी अचानक उर्वरीत ११५-१२० जागांवर प्रबळ उमेदवार शोधावे लागले. त्यामुळे आयारामांची चंगळ झाली.

भाजपने आयारामांना घेतले नसते तर जास्तीत जास्त १९ जागा गमवाव्या लागल्या असत्या. अर्थात निवडून आलेले आयाराम हे फक्त स्वतःच्या मतांवर निवडून आलेले नाहीत. त्यांच्या विजयात भाजपच्या मतांचाही वाटा होता. त्यामुळे आयाराम नसते तर प्रत्यक्षात ५-७ जागा गेल्या असत्या.

(२) शिवसेना ज्या जागा १६० जागा भाजपला द्यायला अजिबात तयार नव्हती त्या जागांवर स्वतंत्र लढून भाजपचे ४० आमदार निवडून आले आहेत. युती होण्यापूर्वी भाजपचा बालेकिल्ला असलेले शिवाजीनगर (सध्याचा कोथरूड) सारखे मतदारसंघ युती झाल्यावर शिवसेनेने दांडगाई करून बळकावले होते. आता स्वतंत्र लढल्यावर प्रचंड फरकाने जागा जिंकून भाजपने आपल्या मूळच्या जागा परत मिळविल्या.

उलट शिवसेनेने युती तुटल्यावर भाजप आधीपासून लढवत असलेल्या ११९ जागांवर स्वतंत्र लढून शिवसेनेला फक्त ४ जागा जिंकता आल्या. ही युती असमान व विषम जागावाटपावर आधारीत आहे व आम्हाला शिवसेनेपेक्षा खूप जास्त जनाधार आहे व म्हणूनच आम्हाला जास्त जागा लढायच्या आहेत ही भाजपची भूमिका योग्य ठरली आहे.

(३) कोकण वगळता इतर सर्व भागात भाजपने शिवसेनेपेक्षा जास्त जागा मिळविल्या आहेत. अगदी आपला बालेकिल्ला समजल्या जाणार्‍या मुंबई, ठाणे व मराठवाड्यात सुद्धा भाजप सेनेपेक्षा पुढे आहे. त्यामुळे शिवसेना युती झाल्यावर स्वतःची पुरेशी ताकद नसताना दांडगाई करून जास्त जागा लढवित होती हे सिद्ध होत आहे.

(४) भाजप सुरवातीला १३५+१३५+१८ हे सूत्र मागत होता. नंतर भाजप १३०+१४०+१८ या सूत्राचा आग्रह भाजपने धरला होता. शेवटी भाजप १२५-१४५-१८ या वाटपावर राजी होत होता. परंतु उद्धव ठाकर्‍यांनी आपल्या हट्टामुळे व दुराग्रहामुळे १५१ पेक्षा खाली उतरायला नकार दिला व स्वतःचाच घात करून घेतला. १२५-१४५-१८ हे सूत्र मान्य झाले असते तर युतीला किमान २४० जागा मिळाल्या असत्या व भाजपपेक्षा २० जागा जास्त लढवित असल्यामुळे शिवसेनेला भाजपपेक्षा जास्त जागा जिंकण्याची शक्यता होती. तसेच आपण १६९ वरून १४५ पर्यंत खाली येऊन भाजपवर फार मोठा उपकार करत आहोत व त्याग करीत आहोत असा डंका पिटता आला असता व महत्त्वाच्या खात्यांच्या मंत्रीपदाचे आधीच आश्वासन घेता आले असत. स्वतः मोठा भाऊ असल्याची झाकली मूठ झाकलेलीच राहिली असती.

परंतु स्वतःचा दुराग्रह कायम ठेवून शिवसेनेने स्वतःच्याच पायावर धोंडा पाडून घेतला.

(४) एकंदरीत सर्वात कच्चे मडके उद्धव ठाकर्‍यांचेच दिसते. स्वतःच्या ताकदीविषयी अवास्तव भ्रम, पराकोटीच्या वल्गना, मोदींना अफझलखानाची उपमा देणे, चर्चेसाठी आदित्यसारख्या अननुभवी मुलाला पाठविणे, युती तुटल्यावर मोदी व शहांवर असभ्य व्यक्तिगत हल्ले करणे, अत्यंत नकारात्मक प्रचार करणे इ. गोष्टीतून आपण खूप कच्चे आहोत हेच उद्धव ठाकर्‍यांनी दाखवून दिले.

पृथ्वीराज चव्हाणांनी निवडणुकीच्या पूर्वसंध्येला वादग्रस्त मुलाखत देऊन आपणही कच्चे असल्याचे दाखवून दिले.

त्यातुलनेत फडणवीस खूपच प्रगल्भ वागत होते.

पवारांच्या धूर्तपणाला मात्र तोड नाही.

चाणक्यचा हरयानाबद्दलचा अंदाज बराचसा बरोबर आला आहे. चाणक्यचा अंदाज असा होता.

भाजपः ४५-५९ (प्रत्यक्ष जागा - ४७), भारतीय राष्ट्रीय लोकदल (चौताला): १६-३० (प्रत्यक्ष जागा - १९), काँग्रेस: ५-१५ (प्रत्यक्ष जागा - १५), इतर : २-८ (प्रत्यक्ष जागा - ९)

एसी-नेल्सनचे हरयानाबद्दलचे निष्कर्ष भारालो वगळता इतर सर्व पक्षांच्या बाबतीत जवळपास बरोबर आले. एसी-नेल्सनचा अंदाज असा होता. भाजप - ४६, भारालो - २९, काँग्रेस - १०, हरयाना जनहीत काँग्रेस - २, इतर - ३

महाराष्ट्राबद्दल एकूण ३ अंदाज प्रत्यक्ष निकालांच्या जवळपास आहेत.

(१) एबीपी न्यूज्/नेल्सन (भाजप - १२७, शिवसेना - ७७, काँगेस - ४०, राष्ट्रवादी - ३४, मनसे - ५)
(शिवसेनेबाबतीत अंदाज थोडासा चुकला. इतरांबद्दल जवळपास बरोबर आहे.)

(२) सीव्होटर/इंडिया टीव्ही(भाजप - १२९, शिवसेना - ५६, काँगेस - ४३, राष्ट्रवादी - ३६, मनसे - १२) व
(मनसेबाबतीत अंदाज चुकला. इतरांबद्दल जवळपास बरोबर आहे.)

(३) इंडिया टुडे(भाजप - १२४, शिवसेना - ७१, काँगेस - ३५, राष्ट्रवादी - २९, मनसे - ७)
(राष्ट्रवादीबाबतीत अंदाज थोडासा चुकला. इतरांबद्दल जवळपास बरोबर आहे.)

लोकसभेच्या वेळी रालोआला कमीत कमी २४८ व जास्तीत जास्त ३४० जागांचा अंदाज होता. बहुतेक अंदाज २६०-२७० च्या आसपास होते. त्यावेळी फक्त चाणक्यचा अंदाज ९८-९९ टक्के बरोबर आला होता.

कोणतेही सर्वेक्षण अगदी अचूक आकडे देऊ शकत नाही. प्रत्यक्ष निकालात व दिलेल्या अंदाजात उणे-अधिक १० टक्के फरक असेल तर ते सर्वेक्षण अचूक नसले तरी अचूकतेच्या जवळपास जाणारे असते. सर्वेक्षणातून जागांचा अगदी अचूक अंदाज मिळाला नाही तरी मतदारांचा एकंदरीत कल व निकालांची दिशा निश्चित समजते. सर्व सर्वेक्षणातून काही समान कल दिसत होते. ते म्हणजे (१) भाजप सर्वाधिक मोठा पक्ष असेल, (२) मनसे सर्वात लहान पक्ष असेल व मनसेची कामगिरी नगण्य असेल, (३) काँग्रेस व राष्ट्रवादी आघाडी पुन्हा सत्तेवर येणार नाही व दोघांची एकत्रित बेरीज १०० च्या आतच असेल. हे तीनही कल बरोबर असल्याचे सिद्ध झाले आहे.

निकाल लागेपर्यंत सर्वच पक्ष स्वतःबद्दल अवास्तव अंदाज देत असतात. जसे भाजपवाले आम्ही १५० पार करू असे म्हणत होते तसे शिवसेनावाले आम्हाला १७५-२०० जागा मिळतील असे सांगत होते, काँग्रेसवाले आम्ही १०० च्या पुढे जाऊ असे सांगत होते तर राष्ट्रवादीवाले आम्ही बहुमताच्या जवळ आहोत असा दावा करत होते.

भाजपला आपण केलेल्या दाव्याच्या ८० टक्के जागा मिळाल्या पण इतरांना आपापल्या दाव्याच्या तुलनेत जेमतेम १/३ जागा मिळाल्या.

तुम्ही जर बेडूक व सर्प हे शिवसेना-भाजप संदर्भात म्हणत असाल तर या दोघांपैकी कोणीच त्यापैकी नाही. हे जर तुम्ही काँग्रेस-राष्ट्रवादी काँग्रेस संदर्भात म्हणत असाल तर त्या दोघांपैकीही कोणीच बेडूक अथवा सर्प नाही.

त्यामुळे तुम्हाला अभिप्रेत असलेला बेडूक कोण व सर्प कोण हे अजून समजलेले नाही.