गायत्री मंत्राचा सोपा अर्थ

पूर्वी, गायत्री मंत्र उच्चारण्यावर स्त्रियांना बंदी होती, ती का?

याचं एक कारण हे असु शकेल..
गायत्री मंत्राच्या जपाने अंगात निर्माण होणारी उष्णता.. उष्णतेमुळे होणारे त्रास टळावेत म्हणुन ते तसं सांगितलं जात असेल. तो जस्त करुन उपाया पेक्षा अपाय होण्याची शक्यता जास्त.

याचा अर्थ स्त्रियांनी गायत्री मंत्राचा जप करु नये असा होत नाही.

तुम्ही किती लाख जप केला? त्याने अंगात किती किलोक्यालरी उष्णता वाढली? याचा विदा द्या मग पाहू काय ते.

आणि तसेही अनुभवण्याच्या गोष्टी या नावाखाली वाट्टेल ते खपवता येते. इतर कोणी कितीही पटवून सांगितलं तरी ते पटत नाही.

गायत्री मंत्र

होय हा दुवा बरोबर आहे

गायत्री मंत्रामुळे तरी नक्कीच येत नाही.

घाम येण्यासाठी पळायला कशाला पाहिजे? पंखा बंद करून आराम खुर्चीत बसलात तरी येईल हो घाम ;)

शरीराची तपमान वाढल्यावर (उदा १०० च्या वर ताप) तुम्हाला गरम कपडे घालावेसे वाटतात की नाही?

हा मंत्र जणू सर्व वेदमंत्रांचा मूलमंत्र असल्यासारखं महत्व आणी स्थान मिळालेला मंत्र आहे. याचे मूळरूप ॐ तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि ।
धियो यो नः प्रचोदयात् ॥ एव्हढच आहे.

दुसरं रूप ॐ भूर्भुवः स्वः , तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि ।
धियो यो नः प्रचोदयात् ॥ हे प्राणायाम करताना सामान्यतः धार्मिकविधिंमधे सर्वत्र म्हटलं जातं.

आणी त्रिकाल संध्योपासनेत आचमन होऊन चोविस नामांचा उच्चार झाल्यावर प्राणायाम करताना सर्व सप्तलोक आणी पुढे गायत्रीमंत्र ( ॐ भू: ॐ भुवः ॐ स्वः ॐ मह: ॐ जनः ॐ तपः ॐ सत्यम
ॐ तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि ।
धियो यो नः प्रचोदयात् ॥ असं म्हणून कुंभक,पूरक,रेचक असा प्राणायाम करण्याची पद्धत आहे.

यातही ऋग्वेदी परंपरे नुसार कोणत्याही मंत्रपठणापूर्वी त्याचे छंद-ऋषी म्हणण्याची पद्धत आहे.
जसे की.. गायत्रीमंत्राचे छंदर्षी- प्रणवस्य परब्रम्ह ऋषि:। परमात्मा देवता। दैवी गायत्री छंदः । गायत्री शिरसः । प्रजापर्तिब्रम्हाग्निवाय्वादित्या देवता:। यजु:छंदः , एतेषां प्राणायामे विनियोगः॥ आणी मग पुढे ॐ भू: ॐ भुवः ॐ स्वः ॐ मह: ॐ जनः ॐ तपः ॐ सत्यम
असे म्हणून पुढे उजव्या नाकपुडी ने सावकाश दीर्घ श्वास घेऊन डावी नाकपुडी बंद करून मनातल्या मनात एकदा ॐ तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि ।
धियो यो नः प्रचोदयात् ॥ असे म्हणून झाल्यावर डाव्या नाकपुडीने श्वास सोडतात. हा कुंभक झाला. पूरक आणी रेचकाला गायत्री मंत्र अनुक्रमे २ वेळा.. व ३ वेळा म्हटला जातो.

आणी अर्थ तर वरती बर्‍याच जणांनी दिलेला आहे.. तो लहान मुलांना त्यांच्या भाषेत आणी त्यांच्या भावनेला पचेल/रुचेल असाच सांगावा. हे उत्तम! वेळ पडली तर अगदी इसापनिती/कार्टुन/सिनेमा यातल्या त्यांना अवडणार्‍या हव्या त्या व्यक्तिरेखेची उदा. द्यावी. त्यांना ऐकताना अवडत आहे की नाही? हे मात्र सतत पहावं. मी मुंजीच्या अनेक समरप्रसंगात :D हा उपद्व्याप जमेल तसा करत असतो. (तो इथे सांगायचा म्हणजे एक अख्खा लेख पडेल. :D असो! )

अनुष्टुभ् मध्ये ३२ अक्षरे टोटल. ४ पाद, प्रत्येकात ८ अक्षरे. पहिल्या अन तिसर्‍यात ५वे अक्षर लघु पायजे इतकेच बंधन- अन्य अक्षरे कुठलीही असोत, तर २र्‍या व चौथ्यात ५वे ते ८व्या अक्षरांचा प्याटर्न लघु-गुरू-लघु-गुरू असा आहे. पहिली चार अक्षरे कैपण चालतात.

अनुष्टुप हा वैदिक छंदांपैकी सर्वात जास्त पापिलवार छंद आहे. किंबहुना संस्कृतमध्ये सर्वांत जास्तवेळेस वापरला गेलेला हाच छंद आहे. कारण वापरायला अन गायला सर्वात सोपा अन सुटसुटीत आहे.

गायत्री, उष्णिक वैग्रे छंद वेदांपुरतेच मर्यादित राहिले असे दिसते. पुढे कधी त्यांचे उदाहरण सापडल्याचे माहिती नै. अनुष्टुप मात्र पार रामायणापासून ते पुढे अगणित ग्रंथ व भीमरूपी महारुद्रा पासून थेट मिपावरील आमच्या जिलब्यांपर्यंत तितकाच पापिलवार राहिला आहे.

यग्जाक्टलि. सोनाराने कान टोचले हे उत्तम झाले.

जर तो मंत्र मोठा असता तर पहिली गोष्ट म्हणजे गायत्री नामक छंदातच बसला नसता ;)

शिवाय योग्य तितकी उष्णतादेखील पैदा झाली नसती हेवेसांनल ;)

>>>बिनडोकांचे पोरखेळ आहेत. विदा द्या मग बोलू.

असला काय होत नाय म्हनून कुनाकुनाला सांगनार?
सोरून दे ना रं बाला. बिनडोकांच्या नादाला कं लागतंस?
-प्यारे भोईर

(हलके घ्या)