स्त्री पुरुष समानता म्हणजे काय?

योगप्रभू आणि यकु यांचे प्रतिसाद सही आहेत.

पण काही म्हणा, काड्या करण्यात स्त्री पुरुष समानता आहे हे नक्कीच!

योग्या, आमची गणना गाढवातच पण तुझं नाव आजपासून सावळ्या कुंभार!

काय कटकट आहे.. |( \( :angry:

अहो हे एकमेकांना पुरक वागणं वगैरे फार नंतर येतं हो...इथे आधी जन्मु तर द्या मुलीला...
शक्य झाल्यास गर्भात नाही जमलं तर जन्मल्या नंतर मारलं जाण्याची भीती.. बरं जन्मलात सुखरुप तर धड वागवलं जाल याची काही खात्री नाही... घरात एक न एक तरी "नातेवाईक" सापडतोच जो तुम्हाला तुमच्याच शरीराची किळस आणेल.. बर ते नाही तर बाहेर पडाल तेव्हा 'भीती' घेउनच फिरायच... ही भिती अगदी वय वर्ष २ ते ६० पर्यंत सगळ्याच बायकांना...
आम्ही कोणीही असु हो... आंतरजालावर "वैचारिक मैथुन" करणार्‍या, रात्री उशिरा पर्यंत क्लबात पत्ते खेळणार्या, घरातच बसुन राहणार्या, लोकांकडे धुणी भांडी करणार्या, अंगणात खेळणार्‍या, पाळण्यात लोळणार्या..... वर लिहिलेलं चुकतं नाही... कारण ह्या असुरक्षिततेच कारण म्हणजे "शरीर"...सोबतच घेउन फिरतो ना आम्ही...
मी मासिक पाळी, गर्भारपण ह्या बद्दल बोलतच नाहीये कारण त्या नैसर्गिक गोष्टी आहेत.. त्याला कोण काय करणार?...मी पुरुषांना भांड्कुदळ बायका कशा वागवतात आणि त्यांची पण कशी दु:ख आहेत ह्या बद्दल पण बोलत नाहीये.. कारण त्या व्यक्तीसापेक्ष गोष्टी आहेत... स्वभावावर अवलंबुन...
मी बोलतेय अशा समस्यांबद्दल ज्या स्त्रीयांना "स्त्री" म्हणुन आहेत.. आणि त्या पुरुषानी नाही निर्माण केल्या, त्या समाज नावाच्या मिश्रणानी तयार झाल्यात...
समानता म्हणजे जे पुरुष करतात ते आम्हालाही करु द्या असं नाहीये.. तर एका माणसाला जे हक्कानी करता आलं पाहिजे ते करु द्या...एखादी गोष्ट न कर्ण्याच कारण "तु मुलगी आहेस" हे असु नये एवढच...
....इथे जन्माचीच शाश्वती नाही तिथे समानता फार लांबची गोष्ट आहे.... आधी किमान जगात येउ तरी द्या...

स्त्रीमुक्ती पेक्षा स्त्री स्वातंत्र्य हा शब्द मला अधीक पटतो. स्वतः एक स्त्री म्हणून जन्माला आल्याशिवाय त्याची गरज किती आहे हे पुरूषांना समजणारच नाही. काही काही गोष्टी इतक्या सहज गृहीत धरल्या जातात की त्यात काही अन्याय्य आहे हे पुरूषाला काय स्त्रीलाही समजणार नाही.
दुसरी गोष्ट म्हणजे प्रत्येक समाजात ही गरज वेगवेगळ्या लेवल ची असून शकते. पाश्चात्य देशातल्या स्त्रीया आपल्या देशापेक्षा जास्त मुक्त आहेत हे स्पष्ट आहे. अर्थात पाश्चात्यांची नक्कल करून दारु किंवा सिगरेट पिणारी मुलगी हे काही त्याचं प्रतिक नव्हे, तर पुरुषांच्या खांद्याला खांदा लाऊन अगदी लष्करी कारवायात भाग घेणार्‍या स्त्रीयांबद्धल मी बोलतोय. (अर्थात तिथेही सगळं आलबेल आहे असं मानायचं काही कारण नाही). त्याउलट अफगाणीस्तान सारख्या देशांमधे किंवा 'प्रगत' आखाती देशांमधे स्त्रीयांना मिळणारी वागणून सर्वश्रूतच आहे. अगदी भारताबद्दल बोलायचं तर त्यातही समाजरचनेप्रमाणे स्त्रीस्वातंत्र्याचा वेगवेगळ्या पातळ्या आहेत.
त्यामुळे एकच एक जनरलाझेशन करून त्यावर बोलणं जवळ जवळ अशक्य आहे. स्वातंत्र्याची सुरूवात मात्र समान संधी देण्यापासून नक्कीच करता येईल. वर काहींनी म्हटल्याप्रमाणे 'जगण्याच्या संधी' पासूनही सुरूवात करता येईल. आजची स्थिती बघता मात्र स्त्रीस्वातंत्र्याची गरज आहे हेच समजण्यासाठी काही पिढ्या जाव्या लागतील असं दिसतंय.

दो. आ. प्र. का. टा. आ.

लेखात उल्लेखलेला पहिला दुवा वाचला :

एके ठिकाणी (दुवा) स्त्रिया कुंकू लावतात पुरूष नाही, पुरुषाला फक्त मिस्टर असे संबोधन तर स्त्रियांना मिस आणि मिसेस असे वैवाहिक स्टेटस असलेले संबोधन असे काहीसे मत मांडून समानता आणि (अ)समानता असा उहापोह केला होता. हे वाचून हसू तर आलेच पण कीवही आली.

दुवा वाचला. मला हा सारांश तितकासा पटला नाही. "पुरुष कुंकू लावत नाहीत" हा मुद्दा एक विनोदी-क्षुल्लक मुद्दा आहे. मुख्य मुद्दे गुप्त नाहीत, स्पष्ट सांगितलेले आहेत :

विवाह स्त्रीसाठी नक्कीच महत्त्वाचा आहे. मात्र, पुरुषांच्या बाबतीत हे आढळत नाही.

आणि

जोडीदार मिळणे आणि त्याने सोडून जाणे याचे नियम दोघांसाठी भिन्न का? स्त्रीला बरेच काही त्यागावे लागते. असे का? तिच्या आसपासच वावरणारा पुरूष मात्र बंधनहीन आहे.

हे दोन्ही मुद्दे मला तरी निरीक्षणावरून ठीकठाक वाटतात. माझ्या नातेवाइकांत तरी माझे निरीक्षण असे आहे : माझ्या चुलत-मावस-आत्ये-मामेभावंडांत आई-वडलांना मुलीच्या लग्नाच्या जितका घोर लागून होता, त्यापेक्षा मुलांच्या लग्नाबाबत घोर लागून नव्हता. माझे कुटुंब हे तितके अपवादात्मक नाही. त्यामुळे दुव्यातील निबंधाचा मुद्दा सकृद्दर्शनी पटण्यासारखा आहे.

माझ्या मित्रांपैकी मुले मुली-बघायला गेली, आणि प्रथम नकाराचा हक्क मुलाकडे होता, तर मुली दाखवल्या-गेल्या आणि मुलींकडे फक्त द्वितीय-नकाराचा हक्क होता. अशा प्रकारचा बाजार हा व्यवहारकर्त्यांसाठी वेगवेगळा अकतो. त्यामुळे "जोडीदार मिळण्याबाबत नियम वेगवेगळे आहेत" ही बाब मला पटते.

आज कित्येक नवविवाहित जोडपी स्वतंत्र संसार थाटतात. परंतु जी जोडपी आदल्या पिढीसह राहातात, त्यांच्यात नवर्‍याच्या आईवडलांबरोबर राहायचे प्रमाण अधिक आहे, आणि बायकोच्या आईवडलांबरोबर राहाण्याचे प्रमाण कमी आहे. (स्त्रीभ्रूणहत्या वगैरे प्रकार धरूनही) हम दो हमारे एक-दो जमान्यात मुली सुद्धा एकुलत्या असतात. मुलींनी लग्नानंतर लग्नाच्या आदल्या आयुष्याचा मोठा भाग त्यागण्याची प्रथा अजून खूप प्रचलित आहे.

(मागच्या पिढीत तर फारच : खुद्द माझ्या आईने लग्न होताच होती ती पर्मनंट नोकरी सोडली, आणि दूरगावी निघून गेली. त्या काळी माझ्या वडलांची नोकरी पर्मनंट नव्हती, आणि थोड्याच वर्षांत त्यांची वेगवेगळ्या ठिकाणी बदली झाली. त्या काळात याच्या विरुद्ध सल्ला माझ्या आईला कोणीही दिला नाही. [अशाच परिस्थितीत असलेल्या माझ्या एका नाते-बहिणीने स्थिरस्थावर होईस्तोवर नोकरी सोडणार नाही, असा निर्णय घेतला, हे सांगण्यास आनंद वाटतो. पण आजही काही बायका नोकर्‍या सोडून दुसर्‍या गावात कमी प्राप्तीची नोकरी पत्करतात.] उलट माझ्या आईचे वागणे अपेक्षितच मानले गेले. माझ्या आईच्या फार थोड्या मैत्रिणी त्या नोकरीत टिकून राहिल्या, त्यांना - आणि मग त्यांच्या नवर्‍याला, अपत्यांना - पुष्कळ आर्थिक फायदा झाला. माझी आई तशी शांत आहे, पण क्वचित कधीतरी या निर्णयाबाबत ती खंत व्यक्त करते. हे सर्व वैयक्तिक अनुभव मला क्षुल्लक वाटत नाहीत.)

एकूण दुव्यावरच्या निबंधात चांगले, गंभीर आणि माझ्या ओळखीच्या स्त्रियांना सुख-दु:ख देणारे मुद्दे आलेले आहेत. निबंधाची सुरुवात "पुरुष कुंकू लावत नाहीत" या विनोदाने केली आहे, पण कुठल्याशा क्षुल्लक विनोदाने निबंधांची सुरुवात करण्याची शैली सुद्धा प्रचलित आहे.

दुसरा दुवासुद्धा चांगला आहे. स्त्री-पुरुष एकमेकांना पूरक आहेत ही कल्पना फार काळापासून मान्य आहे. शरिरे वेगवेगळी असएले स्त्री-पुरुष कित्येक बाबतीत वेगवेगळ्या गोष्टी करतील हे ठीकच आहे निबंधकार म्हणतात :

हां, उस स्थिति में अवश्य बैठाना है जहां वह पूर्ण रू पेण पुरूष के समकक्ष हो।

पण या "समकक्ष"मध्येच तर ग्यानबाची मेख आहे. या दुसर्‍या निबंधातील त्रुटी ही, की समकक्षतेचे कुठलेही उदाहरण नीटसे दिलेले नाही. हे न दिले, तर वाटेल ती बाब "पूरक"मध्ये ढकलली जाऊ शकते.

जॉन रस्किन (१८१९-१९००) हा माझ्या आवडत्या निबंधकारांपैकी आहे. त्याच्या न-पटलेल्या भूमिकांपैकी ही एक : त्याच्या मते पुरुषांचे शिक्षण असे असले पाहिजे, की समाजात त्याला महत्कार्ये करता यावीत. स्त्रीचे शिक्षण असे असले पाहिजे की घरच्या पुरुषाला उत्तम सल्ला-मसलत देऊ शकेल, त्यास योग्य मार्गावर ठेवू शकेल, वगैरे. जॉन रस्किन हा एक विशालहृदयी गृहस्थ होता. त्याचा हा निबंध वाचताना स्त्रियांबाबत त्याच्या मनातील सन्मान अगदी स्पष्ट होता. समाजात दोघांचे पूरक आणि वेगळे स्थान आहे, पण दोन्ही स्थाने सन्माननीय आहेत, असे त्याचे मत होते. (संदर्भ : ऑफ किंग्स ट्रेझर्स (पुरुषांच्या शिक्षणाबाबत); ऑफ क्वीन्स गार्डन्स (स्त्रियांच्या शिक्षणाबाबत)

त्याचे मत मला न-पटण्याचे कारण २१व्या शतकात सांगायची गरज पडू नये. मात्र जॉन रस्किनची या बाबतीत तरी स्तुती करावीशी वाटते, की "सुविद्य शिक्षकाकडून शिक्षण मिळावे या बाबतीत समकक्ष, तर काय शिक्षण मिळावे त्याबाबत पूरक-वेगळे" हे त्याने स्पष्ट करून सांगितले आहे.

दुव्यावरील "अर्धनारीश्वर"मध्ये या उपमा-रूपकाचा प्रत्यक्ष काय परिणाम व्हावा, हे काहीच सांगितलेले नाही. (कुठल्या बाबतीत "समकक्ष" असावे? कुठल्या बाबतीत भिन्न असावे?*) त्यामुळे प्रत्येक जण "आपण आधीच या सुवर्णमध्य पूरकतेपाशी पोचलो आहेत" ही गोड शाबासकी देऊन निबंध वाचून संपवू शकतो.

- - -
*

"परिवार और समाज में भी कामों के बंटवारे में दोनों को एक-दूसरे का पूरक ही बनाया था। लेकिन बराबरी की बात कहकर स्त्रियों के मन में हीन भावना उपजाई गई है, मानों घर-परिवार में वह पुरूष के बराबर नहीं रही, इसलिए पिछड गई। यह गलत सोच है। यदि पुरूष भी घर से बाहर का काम करता रहा तो वह भी तो पिछड गया। फिर उसके अन्दर तो हीन भावना नहीं है। पुरूष प्रधान समाज कहकर भी हम स्त्रियों के अन्दर हीन भावना का ही सृजन करते हैं।

निबंधलेखिकेचे असे म्हणणे आहे काय की ही गलत सोच नसली, तर स्त्री आनंदाने घरातले काम करत राहील - पुरुष बाहेरची कामे हीन-भावने-विण करत राहातो, तशी स्त्री आनंदी होईल. मला वाटते, की निबंधलेखिकेचे मत साधारणपणे जॉन रस्किनसारखे असावे. २१व्या शतकात?

या आणि अशा प्रकारच्या धाग्यांवर प्रतिक्रिया देण्यात खरचं काही अर्थ राहिलेला नाही. कारण इथे कुणाला चर्चाच करायची नाहिये. विचार करायचा नाहिये. काही समजावून नाही घ्यायचय. आम्ही म्हणतो तेच खरे आणि ते जोपर्यंत तुम्ही मान्य करणार नाही तोपर्यंत आम्ही तेचतेच लिहिणार. आणि बाकीचे जण सोयीस्कर मुद्दयांवर +१, +१ करत रहाणार. चर्चा दोन्ही अंगांनी करा ना. दोन्ही बाजू समजावून घ्या.
झोपलेल्याला जागं करता येतं. पण झोपेचं सोंग घेतलेल्याला नाही जागं करता येत. तुमच्या मते सध्याचा विचार करता जर खरचं स्त्री आणि पुरूष दोघांना समाजात समान (सारखचं) स्थान असेल, तर ज्यांना असे वाटते त्यांनी स्त्री-भ्रूण हत्येचे रूट-कॉज अ‍ॅनालिसिस करावे आणि का लोकांना मुली नकोशा झाल्या आहेत ती कारणे स्पष्ट करावीत आणि त्यावर काय उपाय करता येतील सुचवावेत.
अगदी भ्रूणहत्या तर लांब राहिली, मुलगी झाली की ज्यांना मुलगी झाली आहे ते माता-पिता, बाळाचे आजी-आजोबा, नातेवाईक यासगळ्यांच्या मनात काय भावना येते?, पहिली प्रतिक्रिया काय असते?, ते खूष होतात का दु:ख्खी होतात?. जर समान स्थान असतं तर का वाईट वाटलं असतं लोकांना.
[याला अपवाद असतात. नाही असं मी म्हणत नाही. पण %चा विचार करा.]
मुलगी झाली की लोकांना वाईट का वाटतं? किंवा का वाईट वाटत असेल याचा विचार करा. याचाही रूट-कॉज अ‍ॅनालिसिस करा ना. काय कारण आहेत? ती दूर करणं आवश्यक आहे की नाही. समाजात जे आजवर चाललं आहे त्यात काहीच इम्प्रूव्हमेंट एरिआ नाहियेत का. आणि आपण सुजाण नागरिक असू तर ते बदल आपल्याला आपल्यापासूनच करायला हवेत ना, आपल्या घरापासून सुरूवात करून.
स्त्री-मुक्ती/ स्त्री-स्वातंत्र्य /स्त्री-समानता ..... सोडून द्या हे शब्द. शब्दाभोवती वाद घालणे राहू द्या. पण मुख्य मुद्दा, प्रोब्लेम काय आहे, समस्या काय आहे ते समजून घ्या. अवतीभोवती काय चाललं आहे याचा माणूस म्हणून विचार करा ना. माणूस म्हणून दुसर्‍या माणसाच्या समस्या समजावून घ्यायचा प्रयत्न करा ना. त्यावर काय करता येईल ते पहा ना.
माझ्या मते, इथे स्त्री किंवा पुरूष कोण श्रेष्ठ हा मुद्दा नाहिये. दोघही आपापल्या जागी श्रेष्ठच आहेत. पण डोळ्याला दिसतं आहे, मनाला जाणवतं आहे, बुद्धीला पटतं आहे की एखादी गोष्ट चूकीची आहे तरीही त्याला ( प्रथेने चाललं आहे म्हणून किंवा त्यात बदल झाला तर आपली गैरसोय होईल म्हणून) विरोध न करणं कितपत बरोबर आहे. बरोबर नाहिये ना.

केवळ धाग्याने शंभरी गाठावी म्हणून हा प्रतिसाद...
:)

समानता नाही येऊ शकत
मात्र स्त्री- पुरुष एकमेकां ना पुरक असावेत.

बरेच प्रतिसाद वाचावेसेहि वाटले नहित ,

काहि प्रतिसाद सगळ काहि एका वाक्यात सखोल सान्गुन जातायत .

स्त्री पूरुष समानता वैचारिक पातळिवर असावि
बाकि कुठल्याहि पातळिवर त्यान्च्यात कुठलीच समानता असु नये
ते एक्मेकाना पूरक असावेत .

मला वाटते, ( ही साली माजलेली)विवाहसंस्थाच बंद झाली तर फक्त स्त्री-पुरुषच काय, लहान-थोर, गरीब-श्रीमंत, मागास-ओपन ;), अशा सगळ्या प्रकारच्या समानता येउ शकतात.
अशा वेळेस सगळे हितसंबंध फक्त अर्थकारणावरच आधारीत रहातील.
सगळे लोक फुकटचा भावनिक वगरै मुलामा सोडून देउन शुद्ध व्यावहारिक पातळीवर जगायला लागतील.
एवढे लिहून मी मान टाकतेय.... :(
जय हिंद.
जय महाराष्ट्र.

दृष्टीच परिपूर्ण असेल तर कुठल्या संस्थेची गरजच नाही. पण तसे सहज होत नाही.
सगळेच येशू नसतात, सगळ्या प्राणीमात्रांशी प्रेमानी वागायला...
समाजजीवनात कुठल्यातरी नियमांचा चाबूक वापरावा लागतो.
फक्त काळाप्रमाणे रिंगमास्टर आणि चाबूक बदलत जातात ...
ज्यांना चाबूक नको असेल, त्यांनी स्वतःच्या हिमतीवर जंगलात भटकण्याचे बळ बाळगावे.

स्वगतः च्यायला, चांगले मुटकुळं करुन कोपर्‍यात पडले होते तर... :(

त्याला आपण काय करणार?>
वायफळ चर्चा करता येतील! ;)

मग इतकावेळ काय करत होतो? :-D

माझ्या लेखाला दिले असते का कुणी इतके प्रतिसाद?;)
छ्या ! जळजळ्......पुन्हा इनो.

झालं का?????????????? ;)

धाग्याचं दीड शतक पूर्ण होऊन त्याची दुसर्‍या शतकाकडे वाटचाल सुरु झाली असली तरी वर सोकाजी मला तोच मूलभूत प्रश्न विचारताना दिसतोय.

स्‍त्री पुरूष समानता म्हणजे काय?

वरुन पुन्हा सोकाजींचा तो कुणीतरी अंगावर धावून आल्यासारखा, दबलेला फोटो.

लैच मजेशीर आहे सगळं.

प्रनबदा नी हा धागा वाचला की काय??
स्त्री पुरुष यांना प्राप्तीकराच्या पातळीवर समान केले की त्यांनी.

निखिल

चला म्हणजे कुठंतरी समानता आली बरं झालं.

चर्चा थंडावली काय..? की सगळे मधल्या सुट्टीतला डबा खात आहेत..?

(हा धागा ३ पानी होणार अशी पैज मारून बसलेला) मोदक. ;-)

हा घ्या १९९ वा

हा २०० वा खुश........

सोकाजीरावांचं द्विशतकी खेळीबद्दल हार्दिक अभिनंदन....!

अशाच खेळ्या वारंवार येऊ द्या / होऊ द्या हो मालक. ;)

मला जाणवलेले काही मुद्दे....

बौद्धीक पातळीवर असमानता असता कामा नये. सुशिक्षितांमध्ये ह्या मुद्याचा स्विकार झालेला दिसून येतो.

शारीरिक पातळीवर आणि भावनिक पातळीवर स्त्रियांना भोगावे लागणारे अत्याचार भयानक आहेत. ही समस्या इतकी व्यापक आणि महासागरा इतकी खोल आहे त्यावर उपाययोजना ही १००% स्त्री-पुरुष प्रबोधनातूच साध्य व्हावी (कायदेही करावे लागतील). तरी पण पुन्हा, १०० टक्के यश अपेक्षित धरता येणार नाही. स्त्री-पुरूष नैसर्गिक आकर्षण, स्त्रियांची शारीरिक दुर्बलता, स्त्री-पुरूष असमान संख्या असे काही अडथळे नजरेत येतात.

पुरुषांइतकेच स्त्रियांनाही प्रयत्न करावे लागतील. स्त्री म्हणून मिळणारी विशेष वागणूक विसरून त्रयस्थाच्या दृष्टीकोनातून विचार करून इतर स्त्रियांचे प्रबोधन करावे लागेल.

समाजसुधारणेतील खारीचा वाटा म्हणून प्रत्येकाने पुढच्या पिढीला 'सुजाण' बनविणे अत्यंत आवश्यक आहे. घरातील लहान मुलगा लहान लहान बाबतीत स्त्री-पुरूष असा भेदभाव करीत असेल तर तो मोठा होई पर्यंत वाट न पाहता तिथेच, त्या क्षणीच त्याला समजावून रुजणारी विषवृक्षाची बिजं काढून टाकावीत. मुलगी, जर मुलगी म्हणून वेगळे हक्क अपेक्षित असेल तर तिलाही समजवावे.

स्त्रिवरील शारीरिक अत्याचार ही एवढी गहन समस्या आहे की त्याचे समुळ उच्चाटन होईल असे मानणे म्हणजे 'रामराज्य' अवतरेल असा भाबडा भाव मनी बाळगण्यासारखे होणार आहे, हे माहित असूनही प्रयत्न करायला काय हरकत आहे, असे वाटते.

२०० + झाले तरि कहिहि निष्कर्ष नाहि. :(

बरेच लोक निष्कर्ष नाही म्हणुन ओरडत आहेत किंवा नुसताच गोंगाट करताएत ( चर्चेत काहिही नवीन भर न घालणार्या प्रतिक्रिया)... कारण माझ्यामते त्यांनी ह्या विषयावर नीट्सा विचार केलेला नाही.. किंवा दुर्दैवाने त्यांना हा मुद्दा तेवढा महत्वाचा वाटत नाही...
तरिही निष्कर्ष काढायचा झाल्यास..

०)स्त्री पुरुष समानता म्हणजे पुरुष जे जे करतात ते ते स्त्रीयांनी पण करणे आणि आकडेवारीमध्ये त्यांची बरोबरी करणे म्हणजे समानता नाही.. तर माणुस म्हणून जे जे काही करणे स्वाभाविक आहे ते ते करायला मिळणे म्हणजे समानता म्हणता येइल..

१) स्त्री -पुरुष ह्यांमध्ये निसर्गतः शाररिक आणि मानसिक पातळीवर भेद (असमानता) आहेच. पाणी वहाते राहाण्यासाठी जसा " पोटेन्शिअल लेवल " मध्ये फरक असावा लागतो तसंच.. त्याचे महत्व समजुन घेतल्याशिवाय पुढे जाता येणार नाही..

२) मात्र सामाजिक पातळीवर जो भेद स्त्री - पुरुषात केला जातो तो मिटवणे आवश्यक आहे.. त्या मागे अर्थकारण हे सर्वात मोठे कारण आहे ( मुलगा हा आर्थिक आधार तर मुलगी आर्थिक बोजा).. ह्याला लग्नसंस्था पण मोठ्या प्रमाणावर जबाबदार आहे.. जर लग्नात होणारा वधु आणि वर पक्षा मध्ये जो भेद्भाव केल्या जातो तो जर मिटवता आला (जसे की आजकाल शहरात मोठ्या प्रमाणात लग्नाचा खर्च वाटुन घेतात ) तर मुलीच्या पालकांवर आर्थिक ताण येणार नाही..

३) मुलगा आणि मुलगी दोघांनाही हक्क आणि कर्तव्ये समान असावीत्..शिक्षणाच्या संधी आणि संपत्तीमधील हक्क या सोबत आई- वडिलांची म्हातार वयात जवाब्दारी पण समान असावी. म्हणजे पालकही दोघांकडे समान द्रुष्टिकोनातुन पहातील..

४) स्त्रीयांवर होणार्या अत्याचारासाठी कायदे अत्यंत कठोर असावेत.. पण त्याच सोबत मुलींनी शाररिक द्रुष्ट्या किमान स्वतःचे संऱक्षण करण्या इतपत तरी सक्षम असावे.. मुली नाजुक असतात, भाउ/नवरा/वडील त्यांची काळजी घेतात असले फुटकळ विचार हद्दपार करावेत.. कुणी हात धरला तर तो सोडवुन घेउन त्याच्या २ मुस्कटात मारण्या एवढी ताकद आणि हिम्मत असावी.. त्या साठी घरातुन सुद्धा शाररिक आणि मानसिक पातळिवर तयरी करुन घेतली पाहिजे..

५) पालकांना शेवटी अपत्याकडुन काय हवं असतं... आर्थि़क आधार आणि सामाजिक प्रतिष्ठा.. मुली शिकल्या तर त्या दोन्ही देउ शकतात.. राहता राहिला प्रश्न "घरण्याचे नाव" पुढे नेण्याचा.. मुळात ही कल्पना कुणाला किती महत्वाची वाटते हे ही बघावे लागेल.. पण नुकत्याच आलेल्या कोर्टाच्या निर्णया नुसार स्त्रीने नवर्‍याचे नाव लावणे आता आवश्यक नाही.. माहेरच्या नावा वरही त्या सर्व कागदपत्रे ठेवु शकतात.. त्यामुळे एक मुलगी पण आईवडीलांचे "नाव " कागदोपत्री सुद्धा उज्वल करुच शकते.. (मुळात वडिलांचेच नाव का लावायचे हा वेगळा चर्चेचा विषय होउ शकतो)

कुबड्या घेउन पळायला शिकता येत नाही.. त्यामुळे स्त्री म्हणुन मिळणारी "सहानभुती" " नो थॅन्क्स" म्हणुन नाकारता आली तरच स्त्री खर्‍या अर्थाने पुढे जाउ शकेल...आणि तिच्यावर होणारर्‍या अन्यायाचे निवारण करायला कोणीतरी येइल ह्याची वाट बघत न बसता स्वतःच ह्यातुन मार्ग काढेल...

आपण हे सर्व बोलणारे सुशि़क्षित आणि चांगल्या घरातील आहोत.. मुळात आपण फारशी असमानता पाहिलीच नाहीये.. पण खेड्या पाड्यातील (खास करुन बिहार, राजस्थान मधील) अशिक्षित स्त्री साठी हे स्र्व फार अवघड आहे.. तिला आपल्यावर अन्याय होतोय याची तरी जाणीव होउ देतात की नाही कोण जाणे.. कदाचित "स्त्री जन्म" म्हणजे मागच्या जन्मीची पापे असल्या कल्पनां मध्ये ती जगत असेल...
अशा ठिकाणची एखादी जरी मुलगी शिकुन आप्ल्या सोबत चर्चा करताना दिसली तर त्या दिवशी "समानतेच्या" वाटेला आपण चालत आहोत असेल मला वाटेल..

अगगागा
केवढा राडा झाला येथे
भलतेच शाब्दिक रणकंदन झाले येथे

ह्या कुरुक्षेत्रावर धर्मयुद्ध चालू असतांना मी कुठे तडमडायला गेलो होतो.
मला ही स्वतःची काही अमुल्य मते आहेत.
तशी ती प्रत्येक विषयांवर असतात. म्हणा
हा धागा आताच वर का आला
तो वर राहावा म्हणून मी प्रतिसाद का दिला
ह्याचे उत्तर सापडेपर्यंत ह्या विषयावर माझे अमुल्य मत व्यक्त करणार नाही.
धागा वाचून माझ्या विचारांना कलाटणी मिळाली, हे मात्र नमूद करतो.

आयला...
नवीन घडामोडी आणि स्त्री - पुरुष समानता ह्याचा नक्की संबंध काय?
म्हणजे स्त्री - पुरुष समानतेच्या गप्पा करणार्‍यांनी "महिलांसाठी बंदिस्त दालन" मागु नये??
आणि माझे प्रतिसाद एवढे रोचक वाटतच आहेत तर हे ही आवडलं असेलच..

स्त्री -पुरुष ह्यांमध्ये निसर्गतः शाररिक आणि मानसिक पातळीवर भेद (असमानता) आहेच.

आणि ह्याच असामनते पोटी आम्हाला आमच्या "प्रायवेट" गफ्फा हाणायला जागा पायजेलच...!!

स्वगत :- ह्या बाप्यांना हवय तरी काय? आम्ही गप्पा मारुच नयेत की मारल्या तर ह्यांना ऐकायला मिळाव्यात!!