दीपशिखा- समारोप

ह्याआधी- दीपशिखा
दीपशिखा-१. अग्निपुत्री डॉ. टेसी थॉमस
दीपशिखा-२. गिरीकन्या अरुणिमा सिन्हा
दीपशिखा-३. फ्राऊ अँगेला मेर्केल- दि कान्सलेरिन
दीपशिखा-४. फ्लाइट लेफ्टनंट गुंजन सक्सेना
दीपशिखा-५. विज्ञानसुता डॉ. कमला सोहोनी
दीपशिखा-६. ओफ्रा विनफ्रे- द क्वीन ऑफ ऑल मिडिया
दीपशिखा-७. डॉ.मुथ्थुलक्ष्मी रेड्डी
दीपशिखा-८. आउंग सान स्यू की
दीपशिखा-९. श्रीमती सुषमा स्वराज
दीपशिखा-१०. अवकाशकन्या- कल्पना चावला

ह्या नवरात्रात नऊ वेगवेगळी क्षेत्रे, वेगवेगळी क्षितीजे घेऊन त्यातल्या प्रभावी सौदामिनींना मानवंदना द्यायचे ठरवले. खरं तर कोणत्या नऊ स्त्रिया निवडायच्या हा मोठ्ठा प्रश्नच होता. ह्या वर्षी प्रतिपदा दोन दिवस आल्याने नऊ ऐवजी दहाजणी झाल्या. तेवढीच अधिक एक तेजोरेखा सामावता आली. पण खरोखरच इतक्या अमोज स्त्रिया आहेत ज्यांचा देशाच्या, समाजाच्या विकसीकरणात मोलाचा वाटा आहे. मग ते क्षेत्र कोणतेही असो.. समजा कोणतेही एकच क्षेत्र निवडले तरी त्यात असामान्य कार्य केलेल्या स्त्रियांवर एक लेखमाला होईल आणि तरीही त्या नऊ, दहा जणी कोण घ्यायच्या? हा प्रश्न शिल्लक राहिलच, मग ठरवलं प्रातिनिधिक स्वरुपात आपल्याला भावलेल्या काही जणी घेऊ यात. तरी गोल्डा मायर, मार्गारेट थॅचर, मेरी क्यूरी, मदर तेरेसा, डॉ.आयडा स्कडर, डॉ. व्ही.शांता, मल्लेश्वरी,मेरी कॉम, पी टी उषा.. अशा कितीतरी जणींना मला सामावून घ्यायचं होतं. पण मग क्रिकेट टीममध्ये कसं फक्त ११ जणंच खेळू शकतात, तसं झालं.

भारतातली सध्याची परिस्थिती पाहता सुषमा स्वराज, टेसी थॉमस, गुंजन सक्सेना ह्या तिघींना मला आत्ता पटलावर आणायचंच होतं, ३ ऑक्टोबर हा जर्मनी एकत्रीकरण दिवस ह्या नवरात्रातच येत होता, जर्मनीचे तुकडे झाल्यावर सोविएत सैन्याने व्यापलेल्या पूर्व जर्मनीत कम्युनिस्टांचा प्रभाव राहिला. तेथे वाढलेल्या मेर्केलबाईंनी पश्चिम जर्मनी आणि पूर्व जर्मनीतली तफावत पाहिली. जर्मनीच्या एकत्रीकरणात त्या खूप सक्रिय होत्या आणि ह्या नवरात्रात ३ ऑक्टोबर हा एकत्रीकरण दिवस आल्यामुळे त्यांचा समावेश लेखमालेत होणे अपरिहार्य होते. डॉ. रेड्डी आणि डॉ. कमलाबाई सोहोनी ह्यांनी ज्या काळात संशोधन केले त्यात समाजाशी, समाजातल्या विपरीत परिस्थितीशी झगडा देत, स्वतःच्या ध्येय्यापर्यंत पोहोचून पुढच्या पिढीतल्या मुलींचा मार्ग सुकर केला. स्यू कींचा त्याग आणि देशासाठीचा लढा सर्वांसमोर आणण्याची गरज वाटली, तर अरुणिमाच्या जिद्दीला सलाम करायला हवाच होता. ओफ्रा ही केवळ कलाकारच नाही तर माणूस म्हणून किती मोठी आहे हे वाचल्यावर तिची प्रतिमा मनामध्ये उंचावली आणि सध्या आपले हे 'फिल्मी सितारे' आपल्या वक्तव्यातून काय तारे तोडत आहेत हे वाचून, पाहून विरोधाभास फारच ठळकपणे दिसून आला. अवकाशातली रहस्य उलगडताना त्या अज्ञात पोकळीत विरून गेलेल्या कल्पना चावलाचा समावेश तर अपरिहार्यच होता. कल्पना कि सुनिता? गुंजन कि श्रीविद्या? हे ठरवणे फार कठिण होते, शेवटी चक्क मनातल्या मनात टॉस केला ह्या दोघी निवडताना..

त्यामुळे मग साहजिकच बाकीच्यांना मनात असूनही नाइलाजाने सामावता आले नाही, पण त्यांच्याबद्दल परत कधीतरी..
एकदा वाटलं, बर्‍याच जणांना ठाऊक असलेली माहितीच परत काय टंकायची? शिवाय आंतरजालावर सगळी माहिती उपलब्ध असतेच की.. मग मी आणि वेगळं ते काय लिहिणार? पण मग जसं वाचन करत गेले तसं लक्षात आलं की प्रसिध्द, परिचित व्यक्तिंबद्दल सुध्दा आपल्याला खूपदा वरवरची माहिती असते. काहींचे असामान्यत्व तर सोडा त्यांची ओळखच नसते. काही कालाच्या पडद्याआड विस्मृतीत गेलेल्या असतात. म्हणून मग दिनेशने मागे लागून,लागून ही लेखमाला करायला लावली.

सर्वांना सामावता येणार नव्हतेच म्हणून मग कृतज्ञता म्हणून पहिल्या भागात अशा काही सौदामिनींचे फोटोचे एक कोलाज टाकले होते, त्यातल्या कित्येक जणी आपल्याला माहित नाहीत. ह्या लेखमालेतल्याही काही जणी माहित होत्या, काहींबद्दल ऐकले होते तर काही जणी ह्या लेखमालेमुळे समजल्या. आज समारोप करताना त्यांचे कोलाज टाकते आहे. आता ह्या बायका कोण? असा प्रश्न तरी नक्कीच पडणार नाही.
आपण सर्वांनी ह्या मालिकेचे स्वागत केलेत, प्रतिसाद, खरडी, व्य. नि तून लेखमाला आवडते आहे हे सांगत राहिलात, सर्वांना मनापासून धन्यवाद. लेखांमधल्या त्रुटींकडे लक्ष वेधून दिलेत. तांत्रिक आणि टंकनचूका लक्षात आणून दिल्यात, याकरताही मनापासून धन्यवाद.