बिनडोक भाषांतरे

तुम्ही म्हटल्याप्रमाणे हिंदीचे धेडगुजरी भाषांतर केल्याने असे होत असावे.

मला वाटते, ही उदाहरणे म्हणजे वेळे/पैशा अभावी केलेली झटपट यांत्रिक भाषांतरे असावीत.

एकुणच नैसर्गिक भाषांतर हा संगणकाच्या कोष्टकात बसवायला अतिशय अवघड प्रकार आहे. सर्व भाषांमधे आपापल्या खुब्या असतात. भाषेवर आणि विवक्षित शब्द प्रयोगावर प्रादेशिक संस्कृतीचा मोठा पगडा असतो. शिवाय, शब्द असलेल्या वाक्याच्या संदर्भाचा मुद्दा वेगळाच. त्यामुळे केवळ संगणक प्रणाल्यांच्या सहाय्याने केलेल्या कुठल्याही भाषांतराचा दर्जा सुमारच असतो. म्हणून मानवी भाषांतराला तोड नाही. पण हा खर्चिक आणि वेळखाऊ पर्याय असतो.
मग डेडलाईन गाठायच्या पत्रकारितेच्या धंद्यात सुमार भाषांतरामुळे खालावणार्‍या दर्जाकडे दुर्लक्ष झाले तर नवल नाही.

ह्या उलट जीव ओतून केलेली नितांत सुंदर मराठी-इंग्रजी भाषांतरे सुद्धा अनेक आढळतील.
शांताबाईंचा "द लिटील् वुमेन" चा "चौघीजणी" हा अनुवाद, ऑरवेलच्या १९८४ चा मराठी अनुवाद ही काही उल्लेखनिय!

----
कळप-मनोवृत्तीचा सूक्ष्म अभ्यास करण्यात आम्ही गढलेलो असल्यामुळे कंपूबाजी करायला आमच्याकडे वेळ नाही

जाऊ द्या हो सुनीलशेठ,

तुम्ही का इतकं मनावर घेताय? कुठलीही भाषा फुलवावी तशी फुलते. तिला ठराविक शब्दांच्या बंधनात अडकवू नये..

असो..

तात्या.

मराठीमधे आता 'माझी मदत करणे' सारखे भाषांतरीत वाकप्रचार लोक सर्रास वापरतात जे चुकीचे आहे तर मग अश्या बातम्या येणार यात नवल काय?
असो बातम्यांचं सोडून द्या काही भाषांतरीत पुस्तके पण महान असतात. 'माय फ्युडल लॉर्ड' या पुस्तकाचं भाषांतर असं विनोदी आहे.
त्यातली दोन उदाहरणे
१. विवाह आंबट होणे - याचं मूळ सांगता येईल? इंग्रजीमधे Marriage turned sour असा जो वाकप्रचार आहे त्याचं शब्दशः भाषांतर.
२. 'रात्रीचे अनोळखी' हे भुत्तोचे आवडते गाणे होते - खूप वेळ विचार केल्यावर लक्षात आलं की काय म्हणायचंय त्यांना ते. 'Strangers in the night' या गाण्याच्या या ओळींचा शब्दशः अनुवाद करायची गरज होती का?
- नी
http://saaneedhapa.googlepages.com/home

>>मिलियन-बिलियन पेक्षादेखिल लाख-कोटी ह्या संज्ञा अधिक परिचयाच्या वाटतील
सहमत.
याच्या उलटचा एक किस्सा मी पाहिला आहे. एका मीटिंग मध्ये काही ब्रिटिश आणि काही भारतीय होते. काही यंत्रांच्या खर्चाविषयी बोलणे चालू होते. तेव्हा एक भारतीय टू अ‍ॅण्ड हाफ लॅख असे सांगत होता. ब्रिटिशांना ते काही केल्या कळत नव्हते. ते का कळत नाही हे भारतीयांना कळत नव्हते. मग एकाने फळ्यावर आकडा लिहून दाखवला. तेव्हा ते ब्रिटिश उद्गारले "ओ, यू मीन टू हण्ड्रेड फिफ्टी थाउजंड..."

खराटा
(रंग माझा वेगळा)

सुनील यांचे म्हणणे पटते पण बहुदा परिस्थीती सुधारण्याच्या पलीकडे गेली आहे असेच दिसते आहे.

त्यातल्या त्यात अर्थाचा अनर्थ करु नये इतकीच मराठी माध्यमांकडून अपेक्षा. पण मग लगेच आठवते नॉट फेल्युअर बट लो एम इज क्राईम :-(

एकदा मी स्टार माझा वर दुधाळ जनावरे हा शब्द्प्रयोग ऐकला होता.. फळे रसाळ असू शकतात.. पण.. जनावरे..... आणि दुधाळ....???? :/

मस्त कलंदर..
नीट आवरलेलं घर ही घरचा संगणक बंद पडल्याची खूण आहे!!!!

'अभारतीय' भाषांमधली बहुमोल माहिती अथवा साहित्य 'भारतीय' (विशेषतः मराठी) मधे अनुवादित करतांना होणा-या गफलतींची रोचक माहिती लेख आणि प्रतिसादातुन मिळाली. :)

अशा गफलती उलट प्रवासात होत नसाव्यात अशी खात्री आहे. :)

--अवलिया

सुनीलजी
तुम्ही अगदी महत्वाच्या विषयाला तोंड फोडले आहे. सध्या भाषांतर करताना मराठीचा अगदी मुडदा पाडला जात आहे.

१०-१५ वर्षांपूर्वीपर्यंत मराठी माणसे एकमेकाला भेटल्यावर 'काय म्हणता/म्हणतोस?' असे विचारीत. आता 'कसा आहेस्/कसे आहात?' म्हणून विचारतात. कैसे हो? How are you? च्या धर्तीवर.
अवांतर: How do you do? सारखे 'कसे करीत आहात?' असे विचारत नाहीत हे नशीब.

खराटा
(रंग माझा वेगळा)

या सर्व प्रकाराला मराठीतून लिहिणार्‍यांची अनास्था कारणीभूत आहे असें मला वाटते. मराठीचा आम्हाला जाज्वल्ल्य अभिमान आहे अशा वल्गना करणारे देखील मराठी भाषेच्या अध्ययनाबाबतीत कमालीची अनास्था बाळगतात. सामान्य शुद्धाशुद्धतेकडेहीं लक्ष देत नाहीत. प्रीति, कीर्ति, दीप्ति, आशीर्वाद अशासारखे शब्द नेमके चुकीचे लिहिले जातात. यावर महाविद्यालयांत मराठी शिकविणारे पण तरीही ," जाऊ द्या हो! भाषा ही संप्रेषणासाठीं असते. सांगणार्‍याला काय सांगायचे आहे तें तुमच्या पर्यंत पोहोचतें आहे ना? मग झालं तर.." अशी मल्लिनाथी करणारे प्राध्यापक दुर्दैवाने माझ्या माहितीत आहेत. दूरदर्शनवरील मराठीचा तर आनंदी आनंदच आहे. " हे असें तूं करायला नको पाहिजे होते" याला काय म्हणणार ?

सुनीलराव,
सहमत आहे. असली भाषा ऐकायचा-वाचायचा अगदी वैताग येतो.

इ-सकाळमधील अशी काही विचित्र भाषा पाहून पाठवलेले दोन प्रतिसाद त्यांनी संकेतस्थळावर छापले नाहीत पण निदान संपादकाने ते वाचले असतील असे वाटते.

असा चर्चाप्रस्ताव मांडल्याबद्दल ''आपले धन्यवाद'' ;)

-- लिखाळ.
या प्रतिसादासाठी एकदा जोरदार टाळ्या झाल्या पाहिजेत !!! - लिखाळ जोशी :)

असे होते हे खरे .. मात्र हा प्रकार फक्त मराठीच्याच बाबतीत होतो असे नाही ..
मी कित्येकदा नकळत "मुझे थंड बज रही है" म्हणतो... आणि मग माझे आसिंध-सिंधुपासून पसरलेले हिंदी बांधव आरे थंड "बजती" नही रे लगती है असं ऐकवतात.(तरी मला थंड बजायची ती बजतेच ;) )

"वाजणार्‍या" थंडि सारखंच "वो ट्युब बंद पड गया है" असं आपल्यापैकी ५०% तरी लोक म्हणत असतील याची खात्री आहे.

अश्या गमतीतून इंग्रजीही सुटलेली नाहि. हे बघ ढकलपत्रातून आलेले सुट्टीच्या अर्जाचे नमुने:

मी गावची जमिन विकायला माझ्या बायकोबरोबर जात असल्याने सुट्टी द्यावी:
Since I have to go to my village to sell my land along with my wife , please sanction me one-week leave

माझ्या सासुबाईंचा मृत्यु झाला आहे आणि फक्त मीच जबाबदार व्यक्ती असल्याने मला दहा दिवसांची रजा द्यावी
As my mother-in-law has expired and I am only one responsible for it , please grant me 10 days leave

मला ताप आला आहे, एक दिवसाची सुट्टी द्यावी
I am suffering from fever , please grant one-day holiday.

तेव्हा माझ्या मते ह्या भाषांतरातील गमती होतच रहाणार.. मर्यादेबाहेर जातंय असं वाटतं कधी कधी मात्र इतर भाषिकांशी यावर बोललं की कळतं आपणही इतरांची काहि कमी वाट लावत नाहि ;)

ऋषिकेश
------------------
बुद्धीसाठी लोह वाढवणारी औषध घ्यायला लागल्यापासून "डोकं गंजलं तर!" ही भिती वाढली आहे

प्रत्येक भिन्न भाषिक माणूस, फोटो काढणे यासाठी वेगवेगळे वाक्यप्रयोग करतो.उदा.फोटो काढणे,फोटा पाडणे,फोटो खेंचणे इ.इ.
माणूस आपल्या मूळ भाषेनुसार त्याचे भाषांतर करतो.

योगदान : हा तद्दन हिन्दी शब्द. त्याला रोजच्या वापरातला मराठी शब्द "सहभाग" असा आहे.
सर्वात मोठा विनोद म्हणजे " सर्व देश त्यांच्या मृत्यूचा शोक साजरा करत आहे" हिन्दी " समूचा देश उनकी मौत का सोग मना रहा है"
शोक साजरा करत नाहीत तर पाळतात.
उनकी बरसी मनानी है. याचे शब्दश: लोक त्यांच्या स्मृती दिन साजरा करतात.
"साजरे करणे" हे केवळ आनन्द संबोधक क्रियापद आहे
ते सोडा या हिन्दीवाल्यानी तर इंग्रीजीचीही बरीच वाट लावली आहे
"आपका शुभनाम?" ह्याचे शब्दशः ते लोक " What is your good name असे करतात. बहुतेक लोकाना bad name असते असे त्याना वाटत असावे.
Please introduce your self" याच्या उत्तरादाखल लोक Myself xyz अशी ओळख करुन देतात. यात काय चूक आहे तेच लोकाना समजत नाही.
बरेच लोक are you coming na? असे विचारतात.
अवांतरः पास PASS हा इंग्रजी शब्द असेल तर नापास हा कोणत्या भाषेतला शब्द आहे?

>>मग, मिलियनचे दशलक्ष असे बिनडोक भाषांतर करण्यामागे काय हेतू असावा?

या विषयात आम्हास काडीचा इंटरेष्ट नाही पण आमच्या बिनडोकपणाचे उदाहरण देण्यात आल्याने एक शंका..

दशलक्ष हा शब्द मराठी नाही म्हणुन हे उदाहरण दिले आहे की ती संज्ञा लाख-कोटी इतकी परिचयातील नाही म्हणुन ??

-शिकाऊ शाहरूख
आम्हास चौथीत बालगणित शिकवणार्‍या मास्तरने 'दशलक्ष' ही संज्ञा शिकवली असल्याने आम्ही त्याचा सर्रास वापर करतो...चौथीत आम्हास "ए बी शी डी" देखील येत नव्हते आणि आमचा मास्तर विलायतेत शिकला असण्याची सुतराम शक्यता नाही.