लोक कम्युनिस्टांवर इतके चिडतात तरी का?

त्यामूळे कम्युनिस्टांविषयी भारतीयांच्या भावना पाकिस्तानबदल आहेत तशाच तीव्र असल्या तर त्यात फारसे आश्चर्य नाही असे वाटते.
हे तितकेसे खरे नाही. अगदी नुकत्याच झालेल्या लोकसभा निवडणूकीतील आकडेवारी पाहिलीत तर, असे दिसेल की, प. बंगालमध्ये जरी तिसर्‍या आघाडीच्या जागा लक्षणीयरीत्या कमी झाल्या असल्या तरी, त्यांना सुमारे ४५% मते मिळालेली आहेत.

Doing what you like is freedom. Liking what you do is happiness.

गांधीजींबद्दल तुम्ही म्हटलेले ऐकले होते. बाकी प्रतिसादही वेग़ळा विचार करायला लावणारा.

Doing what you like is freedom. Liking what you do is happiness.

>>आजकाल मिपावर राजकारणाची चर्चा चालताना त्यातल्या त्यात कम्युनिस्टांवर चर्चा करताना लोक जहाल होतात
== काय सांगता ? म्हणजे नक्की काय होतात हो ? अपशब्द वगैरे वापरतात का? जहाल होण गुन्हा आहे का हो ?

>>मिपाकर म्हणजे जे चांगले शिक्षण घेऊन सुस्थित अवस्थेत जीवन जगत आहेत असे लोक. हे कोणत्याही नेटिझनांना लागू आहे.
त्यांची सुस्थित अवस्था ही सध्या अस्तित्वात असलेल्या समाजरचनेमुळे मिळाली आहे आणि टिकून आहे हे त्यांना मनातून माहिती असते. त्या बेसिक समाजव्यवस्थेला धक्का लावण्याचा प्रयत्न जे जे करू पाहतात (किंवा ज्यांच्या मुळे लागू शकतो) त्यांना खच्ची करणे हे ते आपले कर्तव्य समजतात.
== काय सांगता काय ? आमच्या कर्तव्यांची तुम्हालाच जास्ती माहीती बॉ ! अगदी दृष्ट काढावीशी वाटतीये बघा तुमची.
बर सध्या कुठली समाज रचना अस्तीत्वात आहे जिच्यामुळे आम्हाला सुस्थीती लाभली आहे , ते कृपया स्पष्ट करावे हि विनंती.
खच्ची करणे म्हणजे काय ? जे आगोदरच खचलेले आहेत त्यांना अजुन खचवता येते का ? एकदा तुम्ही सध्या अस्तीत्वात असलेल्या समाज रचनेविषयी बोलता आणी क्षणात 'बेसीक' समाज रचनेकडे उडी मारता.. असे का?

>>ही समाजव्यवस्था काही धार्मिक विशेषाधिकार देते आणि काही आर्थिक विशेषाधिकार देते.
एकोणिसाव्या/विसाव्या शतकातील सुधारकांवर झालेली टीका ही धार्मिक विशेषाधिकार धोक्यात येत आहेत असे वाटून झालेली होती.
== हि म्हणजे कोणती समाज रचना ? सध्या अस्तीत्वात असलेली का बेसीक ? एकोणिसाव्या/विसाव्या शतकातल्या गोष्टींचा आणी आत्ताच्या जहाल होण्याचा संबंध काय ? धार्मीक विशेषाधीकार म्हणजे काय ? त्याचा समाजातील कोणाला आणी कुठल्या प्रकारे फायदा होत होता ? किती टक्के लोक हा फायदा उकळत होते आणी कोणत्या स्वरुपात ? आर्थीक का सामाजीका ? का अजुन काही ? आर्थीक असेल तर साधारण किती आकडी?

>>कम्युनिस्ट आर्थिक विशेषाधिकारांवर घाव घालण्याचा प्रयत्न करतात. त्यामुळे त्यांच्यावर आर्थिक सुस्थितीतले लोक तुटून पडणारच.
== आर्थीक सुस्थीती म्हणजे काय ? आजही 'करंडी कशाला, आत्ता १ डझन आंबे घेउ आणी पुढच्यावेळी काय ते बघु' असा विचार करणार्‍या कुटुंबाला आर्थीक सुस्थीतीत म्हणता येईल काय? डॉक्टरनी दिलेल्या १२ गोळ्यांपैकी ६ आज आणी ६ अजुन ५ दिवसांनी आणणारे आर्थीक सुस्थीतीत असतात काय? आर्थीक विशेषाधिकार म्हणजे काय? त्यांच्यावर घाव कसा घालतात ?

>>(जगन फडणीस यांनी 'महात्म्याची अखेर' नावाचे पुस्तक लिहिले होते त्यात 'मुख्यत्वे महाराष्ट्रातीलच ब्राह्मण समाज गांधी विरोधी का?'
असा प्रश्न विचारून त्याचे उत्तर पुढीलप्रमाणे दिले आहे. ....टिळक प्रभृतींच्या चळवळीमुळे स्वराज्य येणार आणि पेशवाई पुन्हा स्थापित होणार अशी स्वप्ने महाराष्ट्रातील ब्राह्मणांना पडू लागली होती. गांधींच्या चळवळीमुळे (ब्राह्मणांना विशेषाधिकार देणारी) पेशवाई येण्याची शक्यता मावळू लागली आणि बहुजनांची सत्ता स्थापित होणार हे दिसू लागले. त्यामुळे महाराष्ट्रातील ब्राह्मण गांधीविरोधी झाले. पराकोटीचा कम्युनिस्टद्वेष हा याच प्रकारचा आहे.
== कोण हे जगन फडणीस ? त्यांचे दाखले द्यावेत असे काय असामान्य कार्य त्यांनी केले आहे? गांधीजींच्या सतत सेवेत असणारे आणी नथुरामला नावानी ओळखुन पकडुन देणारे 'गाडगीळ साहेब' ब्राम्हण न्हवते काय? ते पुण्यातले न्हवते काय?

>>येथे कम्युनिस्ट तत्वज्ञान (म्हणजे सामायिक सरकारी मालकी वगैरे) उत्तम आहे वगैरे मला अजिबात म्हणायचे नाही. किंवा समाजातील सर्व समस्यांवर तेच उत्तर आहे असेही मला म्हणायचे नाही. किंवा कम्युनिस्ट सरकारे हुकुमशाही नसतात आणि चांगला कारभार करतात असेही मला म्हणायचे नाही.
== तुम्हाला नक्की काय म्हणायचे आहे तेच अम्हाला कळलेले नाही.

>>विशेषाधिकारांना धक्का लावणारा कोणीही आला (अगदी सावरकर जात्युच्छेदनाच्या चळवळीतून उच्चवर्गीयांचे अधिकार चॅलेंज करू लागले तरी) त्याला अशाच टीकेला सामोरे जावे लागणार.
== पुन्हा तेच. विशेषाधिकारांची कृपया व्याख्या द्या आणी त्यातुन होणारे एका विशीष्ठ समाजाचे फायदे सांगा.

>>कम्युनिस्ट चळवळ ही असे विशेषाधिकार नष्ट करण्यात मोठ्या प्रमाणात 'यशस्वी' झालेली (निदान ५०-६० वर्षे) चळवळ आहे त्यामुळे तिची भीती प्रस्थापितांना जास्त वाटणे साहजिक आहे. त्यामुळे कम्युनिझमवरील हल्लाबोल जास्त तीव्र असणार.
== यशस्वी झाली म्हणजे नक्की काय झाली ? उदाहरणे दिल्यास डोक्यात प्रकाश पडेल. ह्यांची भिती नक्की कोणाला वाटत आहे ? प्रस्थापितांना, आर्थीक सुस्थीती वाल्यांना का ब्राम्हणांना ?

>>असो. कुणीतरी खरडीतून मला हाच प्रश्न विचारला होता. त्याचे उत्तर शोधताना मनात आलेले विचार.
== का का का ? ते मनातच का नाही ठेवले हो ?? ;)

असो उत्तरांच्या प्रतिक्षेत.....

©º°¨¨°º© परा ©º°¨¨°º©
फिटावीत जरा तरी जगण्याची देणी, एक तरी ओळ अशी लिहावी शहाणी...
आमचे राज्य

हे सगळं एकवेळ जरी मान्य केलं तरीही, चीनला भारतविरोधात पाठींबा देणार्‍यांचा भारतीयांनी पराकोटीचा राग का करू नये?

कम्युनिस्टांना नावे ठेवायचे हे कारण असेलही.पण कम्युनिस्टांना नावे ठेवणार्‍या १००% लोकांच्या बाबतीत हेच कारण असेल असे मला वाटत नाही.माझेच उदाहरण घ्यायचे तर मी कम्युनिस्टांना नावे आधी ठेवायला लागलो आणि मग कम्युनिझमला.म्हणजे पूर्वी (शाळेत असताना) मला कम्युनिस्ट पक्षाची वेगळी आर्थिक धोरणे आहेत हेच माहित नव्हते आणि कम्युनिझमला अपेक्षित अर्थव्यवस्था कशी असेल याचा पत्ता नव्हता.पण त्याचवेळी कम्युनिस्टांनी वेळोवेळी केलेल्या राष्ट्रद्रोही कारवायांची माहिती मला झाली.१९६२ च्या युद्धात चीनला समर्थन देण्याच्या मुद्द्यावरून भारतीय कम्युनिस्ट पक्षात फूट पडली आणि मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पक्षाची स्थापना झाली हे मला तेव्हा कळले.भारतातील एक राजकिय पक्ष गोरगरीबांचा कैवारी असल्याचा टेंभा मारत उघडउघड शत्रूचे समर्थन करतो हे कळताच शुध्द शब्दात सांगायचे झाले तर माझी तळपायाची आग मस्तकात गेली आणि तेव्हापासूनच कम्युनिझम नाही तरी भारतातल्या कम्युनिस्टांना मी नावे ठेऊ लागलो.त्यानंतरच्या काळात मला कम्युनिस्टांच्या अर्थव्यवस्थेविषयीच्या कल्पनांची ओळख झाली.माझ्या स्वत:च्या खाजगी आयुष्यातही मला प्रत्येक ठिकाणी कोणी ’तू असे कर तसे करू नको किंवा अमुक कर तमुक करू नको’ असे सांगितले तर ते अजिबात आवडणार नाही.आणि यांच्या व्यवस्थेमध्ये आर्थिक आणि राजकिय अशा दोन्ही क्षेत्रांमध्ये सरकारच सगळ्या गोष्टी ठरविणार! आणि ते ही अनेकदा बंदुकीच्या जोरावर! त्यामुळे मी भारतातल्या कम्युनिस्टांबरोबरच कम्युनिझमला पण नावे ठेऊ लागलो.

तेव्हा सगळे लोक प्रथम कम्युनिझम म्हणजे काय आणि त्याची ध्येयधोरणे काय हे आधी समजावून घेऊन मग कम्युनिस्टांना नावे ठेवत असतील हे माझ्या स्वत:च्या उदाहरणावरून वाटत नाही.

**************************************************************
विल्यम जेफरसन क्लिंटन

माझी मराठी अनुदिनी
माझी इंग्रजी अनुदिनी

**************************************************************

त्या बेसिक समाजव्यवस्थेला धक्का लावण्याचा प्रयत्न जे जे करू पाहतात (किंवा ज्यांच्या मुळे लागू शकतो) त्यांना खच्ची करणे हे ते आपले कर्तव्य समजतात

१००% सहमत. कम्युनिस्ट धर्मविरोधी(विशेषतः संघविरोधी/भाजपा विरोधी) आणि अमेरिकाविरोधी आहेत हे त्यामागचे आणि एक कारण आहे. गेल्या १५ वर्षात अमेरिका/ब्रिटन भारताच्या सम्बंधांमुळे मुळे भारतातल्या मध्यम्/उच्च मध्यम वर्गाचा फायदा झाला. नोकर्‍या/धंदे/बाहेर स्थायिक होण्याचे विसा ह्यामुळे मध्यम्/उच्चमध्यम वर्गाचे राहणीमान सुधारले.आणि खिशात पैसा पण जास्त आला.ह्या संबंधाना जर धक्का लागला तर साहजिकच त्याला विरोध होतो.म्हणुनच अमेरिका/ब्रिटनच्या बर्‍याच्श्या धोरणांची री ओढण्याचे काम भारतातले काही लोक करत असतात.ईराकवरच्या हल्यांचे भारतातही समर्थन करणारे बरेच असतात.
भेन्डि
क्ष्^न + य्^न = झ्^न

टिळक प्रभृतींच्या चळवळीमुळे स्वराज्य येणार आणि पेशवाई पुन्हा स्थापित होणार अशी स्वप्ने महाराष्ट्रातील ब्राह्मणांना पडू लागली होती. गांधींच्या चळवळीमुळे (ब्राह्मणांना विशेषाधिकार देणारी) पेशवाई येण्याची शक्यता मावळू लागली आणि बहुजनांची सत्ता स्थापित होणार हे दिसू लागले. त्यामुळे महाराष्ट्रातील ब्राह्मण गांधीविरोधी झाले.

असं वाचनात आलं की टिळकांना अस्पृश्यांच्या सभेत त्यांचा चहा घेतला या कारणावरून पुण्यातील ब्राम्हणांनी कित्येक वर्षे वाळीत टाकलं होतं. त्यांच्या घरी श्रावणी सोडा, लग्ना कार्याला सुद्धा भटजी येत नव्हते. त्यांच्या संस्थानिक मित्राच्या आश्रित ब्राम्हणाने घरात लग्न लावले. इतकंच काय त्यांच्या बरोबरीने काम करणारे, रात्र रात्र बसून केसरी मराठा प्रकाशित करणारे ब्राम्हण मित्र बहिष्काराच्या भीतीने त्यांच्याकडे पाणीसुद्धा पीत नव्हते... सुमारे १९०८ किंवा त्यानंतर टिळक हे तेल्या तांबोळ्यांचे पुढारी समजले जात होते आणि त्यांची किर्ती पंजाब आणि बंगाल पर्यंत होती. केसरीच्या अग्रलेखांसाठी त्यांना राजद्रोहासारखा गंभीर आरोप ठेवून सहा वर्षांची शिक्षा झाली.
फाशी गेलेले क्रांतिकारक, आणि काळे पाणी मिळालेले जहाल नेते सोडता कोणाही सत्याग्रहीला इतकी मोठी शिक्षा झाली नसावी (चुभू देघे). मग या परिस्थितीत टिळकांमुळे पेशवाई येईल असे वाटणे निव्वळ हास्यास्पद आहे... टिळकांचे जवळचे मित्र आणि निष्ठावंत अनुयायी दादासाहेब खापर्डे हे कुठले ब्राम्हण होते?
तेव्हापासून आत्तापर्यंत पुण्यातील पेठेतील ब्राम्हण हे काँग्रेस धार्जिणेच आहेत. काँग्रेस स्वातंत्र चळवळीत अनेक नेते हे ब्राम्हणच होते - रावसाहेब पटवर्धन, गाडगीळ, इ.
त्यामुळे विनाकारण टिळकांचा उल्लेख योग्य नाही. सावरकरांच्या जहाल विचारांनी अनेक लोक भारावले होते. त्यात ब्राम्हण समाज जास्त होता. आणि सावरकर आणि काँग्रेसचे पटले नाही. गांधी आणि सावरकर ही टोकाची मते होती. त्यामुळे त्यांच्यावर गांधीजींमुळे किंवा कॉंग्रेस मुळे अन्याय झाला असे काही लोकांचे मत झाले. आणि पुणे हे अनेक वर्षे भारतीय राजकारणाचे केंद्र होते. मुस्लिम अनुनयाचे धोरण पटले नाही म्हणून गांधी विरोधी झाले एवढी स्वतंत्र विचारसरणी असलेले असंख्य लोक तेव्हा अस्तित्वात होते.

अवांतराबद्दल क्षमस्व. पण टिळकांसारख्या अत्यंत नि:स्पृह आणि महान व्यक्तीला तिसर्‍या वादात ओढणे पटले नाही.

अगदी नेमके सार सा॑गितले आहे आपण.

वाघा॑चे (खरे व खोटे) आणि कम्युनिस्टांचे दिवस चा॑गले नाहीत हेच खरे...त्या॑ची जागा म्युझियमातच..

जॉर्ज ऑर्वेल हा सोशलिस्ट-कॉम्युनिस्ट सीमेवरचा होता.

"ऍनिमल फार्म" हे पुस्तक रशियातील राज्यकर्त्यांवर प्रखर टीका करणारे आहे, हे मान्य. पण मध्ये ट्रॉट्स्कीवादी कॉम्युनिस्ट बरे होते, त्यांना हाकलले, वगैरे कथाभागही आहेच. शेताच्या मूळ घटनेतल्या "सर्व समान आहेत" कलमात "पण काही अधिक समान आहेत", हे डुकरांनी जोडले, असा कथाभागही आहे. पण त्याच्या शेवटी डुकरे दोन पायावर चालायला लागून शेजारच्या मनुष्य-शेतकर्‍यांबरोबर मेजवान्या झोडायला लागतात. म्हणजे स्टॅलिन-राज्यकर्ते शेवटी सरंजाम/भांडवलशाही लोकांसारखेच झाले असा काही मथितार्थ आहे.

"सम आर मोर ईक्वल दॅन अदर्स" ही टीका कम्युनिस्ट विशेष वाईट आहेत अशा संदर्भात नसावी. कम्युनिस्ट राज्यकर्ते बाकीच्यांच्या इतकेच वाईट अशा अर्थाची असावी. मला वाटते ऍनिमल फार्म या कादंबरीचा हाच अर्थ सर्वात पारदर्शक आहे. हा ऑर्वेलच्या मते कम्युनिस्ट विचारसरणीचा सारांश आहे, असे समजण्यासाठी कादंबरीचा जवळजवळ सगळा कथाभाग खोडावा लागेल.

म्हणून मला वाटते, की वरील प्रतिसादात जॉर्ज ऑर्वेलच्या कादंबरीचा संदर्भ चुकलेला आहे. पण ते एकटे वाक्यही मोठे भन्नाट प्रतिभाशाली आहे, खरे. ऑर्वेलच्या कादंबरीचा संदर्भ विसरून त्या समर्थ वाक्याने तुमच्या मनात असा विचार स्फुरला असेल, ही शक्यता आहे.

ऍनिमल फार्म कादंबरीचा संदर्भ टाकला, तर मला खुद्द "ऑल आर ईक्वल बट सम आर मोअर ईक्वल दॅन अदर्स" या प्रतिभाशाली वाक्याने हे वेगळे चित्र मनासमोर येते:
"सर्व समान आहेत, पण काही बाकीच्यांपेक्षा अधिक समान आहेत" ही क्रूर थट्टा सर्वच लोकशाही देशांतसुद्धा होते, नाही का? भारत, यू.एस., वगैरे देशांच्या राज्यघटना सर्वांना समान अधिकार देतात. पण प्रत्यक्षात काही लोकांना सरकारकडून, न्यायव्यवस्थेकडून अधिक फायदे मिळतात. असा अनुभव भारतात येतो, अशा बातम्या अधूनमधून ऐकायला मिळतात - अमुक श्रीमंत नट गाडी झोपडपट्टीवासीयांवरून चालवतो, काळविटे मारतो, पण सहीसलामत सुटतो, वगैरे. अमेरिकेतही अशा बातम्या ऐकायला मिळतात की अमुक श्रीमंत क्रीडापटू बायकोचा खून करतो, पण न्यायालयातून निर्दोष सुटतो... काळ्यागोर्‍यांना पोलीस वागवतात त्यात फरक तर इतका रोजचा आहे, की लक्षही जात नाही.

तरी लोकशाहीवादी असल्यामुळे असा विचार येऊनही लोकशाहीबद्दल काही मूलगामी मत मी करून घेत नाही - म्हणजे "लोकशाही मनुष्याच्या नैसर्गिक प्रेरणांच्या विरुद्ध आहे," वगैरे.

संयुक्त महाराष्ट्र चळवळ हा महाराष्ट्रात मराठी माणसाने घडवलेला एकाअर्थी चमत्कार होता. एक काँग्रेसवाले, ज्यांचा दिल्लीश्वरंचा विरोध म्हणून आमचा विरोध, सोडले तर सर्व राजकीय मत* एकत्र झाली होती... त्यात काँ डांगे हे कम्युनिस्ट पक्षातून होते. त्याकाळी कम्युनिस्ट हे मुंबईत प्रबळ होते. त्यांची शक्ती कामगार आणि कामगार मराठी. त्यामुळे त्यांच्या सहभागाने चळवळीला जास्त शक्ती प्राप्त झाली असे नक्की वाटते. माधव गडकरींचे या संदर्भात लेख वाचले होते, ज्यावर नंतर पुस्तकही निघाले मात्र आत्ता सर्व लक्षात नाही.

अवांतर

* सर्व राजकीय मते एकत्र होती त्यात एक थोडा अजून अपवाद : स्वा. सावरकर. ते विरोधात नव्हते / नसावेत. मात्र जेंव्हा संयुक्त महाराष्ट्र चळवळीचे नेते त्यांचा पाठींबा मागायला १९५० च्या दशकाच्या शेवटात गेले, तेंव्हा ते इतकेच (या अर्थी) म्हणाले, "सध्या, राज्यांच्या सीमांचा विचार करायच्या ऐवजी राष्ट्रांच्या सीमेचा करा. तुमच्या नेहरूंना सांगा तो माओ आपल्या देशावर नजर ठेवून आहे..."

मी कोणाचाच द्वेष करीत नाही. पण स्वतः जन्माने (योगायोगाने) ब्राह्मण असल्याने माझ्या संपर्कात असलेली मंडळी म्हणजे नातेवाईक आणि मित्रमंडळी ही बहुतांश ब्राह्मण आहेत. त्यामुळे ते कश्या प्रकारे विचार करीत असतात हे मला जवळून अनुभवता येते. त्यामुळे साहजिकच त्यांच्यावर टीका करतो.

>>भले राष्ट्र्पुरुषांचा अपमान झाला तरी चालेल,आम्ही आमचा ब्राम्हणद्वेष सोडणार नाही
हे येथे गैरलागू विधान आहे.

खराटा
(रंग माझा वेगळा)

कम्युनिझम ही व्यवस्था जगात सर्वत्र अपयशी ठरली आहे.तरीही त्यांच्या आर्थिक विचारसरणीविषयी कोणाला ममत्व असेल तर ते त्यांनी जरूर बाळगावे.त्याविषयी कोणालाही आडकाठी असायचे कारण नाही.पण मुख्य मुद्दा हा की भारतातले कम्युनिस्टांच्या विचारात भारताच्या हिताचा काही विचारच नसतो.तर चीनचे हितसंबंध राखण्यासाठी त्यांचा आटापिटा चालू असतो.आक्षेपाचा मुख्य मुद्दा तो आहे.कम्युनिस्टांचे आर्थिक विचार कालबाह्य आहेत,प्रत्येक ठिकाणी सरकारच्या हस्तक्षेपामुळे वाईट परिणाम होतात हा अनुभव आहेच.तरीही कालबाह्य विचारसरणी ठेवली म्हणून कम्युनिस्टांना कोणी इतकी नावे ठेवत असेल असे वाटत नाही.तो ज्याचा त्याचा ’चॉईस’ झाला. पण त्या कालबाह्य विचारसरणीच्या नावावर हिंसाचार करणे आणि भारतातील गोरगरिबांचे कैवारी असल्याचा टेंभा मिरवत भारताऐवजी चीनचे हितसंबंध सांभाळण्यासाठी कम्युनिस्ट आटापिटा करणे यावर खरा आक्षेप आहे.आज वस्तुविनिमय ही कालबाह्य आणि सध्याच्या परिस्थितीला अजिबात अनुसरून नसलेली पध्दती आणावी असे कोणाचे आर्थिक विचार असतील तर त्यावर लोकांनी इतके तुटून पडायचे कारण नाही.फार फार तर त्याला वेडा म्हणून सोडून द्यावे. पण आपले कालबाह्य विचार दुसरा देश (चीन) एकेकाळी अंमलात आणत होता म्हणून भारताचे हितसंबंध गेले चुलीत आणि करा चीनचा विचार याचे समर्थन कसे करणार?

भगतसिंह डाव्या विचारसरणीचे होते हे सत्यच आहे.पण म्हणून त्यांनी १९६२ नंतर चीनला समर्थन घ्यायची भूमिका घेतली असती असे मला स्वतःला अजिबात वाटत नाही.अनेकदा संघटना त्यांच्या संस्थापकांच्या विचार आणि ध्येयांपासून दूर जातात.स्वामी विवेकानंदांनी रामकृष्ण मिशनची स्थापना केली होती.पण १९९० च्या दरम्यान रामकृष्ण मिशनने ’आम्ही हिंदू नाही तर अल्पसंख्यांक आहोत म्हणून आम्हाला अल्पसंख्यांकांना मिळत असलेल्या सवलती मिळाल्या पाहिजेत’ असा अर्ज सर्वोच्च न्यायालयात सादर केला होता.तो अर्ज न्यायालयाने मान्य केला नाही. मिशनच्या या कृत्याविरूध्द धर्मभास्करचे संपादक अवधूत शास्त्रींनी मासिकातून बराच आवाज उठवला होता.तेव्हा रामकृष्ण मिशनचे कृत्य बघून स्वामी विवेकानंद हिंदू नव्हते असा अर्थ कोणी काढला तर तो बरोबर ठरेल का?विवेकानंदांच्या ध्येयापासून त्यांनी स्थापन केलेली संघटना थोड्याफार अंशी भरकटली होती हाच त्याचा अर्थ होत नाही का?

तेव्हा भगतसिंह डाव्या विचारांचे होते म्हणून आताच्या कम्युनिस्टांना नावे ठेऊ नये हा मुद्दा पटण्यासारखा नाही.

**************************************************************
विल्यम जेफरसन क्लिंटन

माझी मराठी अनुदिनी
माझी इंग्रजी अनुदिनी

**************************************************************