हे असंच चालायचं. ( आंदोलन मासिक फेब्रु.२००९).

भारतातील सर्व सोने आणि परदेशातील पैसा जर विकास कामासाठी वापरला तर भारतात कोणीच गरिब राहु शकत नाही.
>>> कलंत्री साहेब, फार मजेदार वाक्य लिहीले आहे तुम्ही.

जिवो जिवस्य जिवनम् हेच जिवनाचे तत्व आहे. (लै भारी वाक्य होतयं, पण मजबुर आहे)

१९९१ मध्ये टिस्को मध्ये ८५००० कर्मचारी १० लाखटन पोलादाचे उत्पादन करित. २००५ साली उत्पादन ५० लाख टन आणि कर्मचारी वर्ग मात्र ४४००० इतका झाला >> ह्या एका वाक्यात समाजसाठी काय चांगल आणि फायदेशीर आहे ते दिसुन येते. ते मणुष्यबळ इतर चांगल्या ठिकानी कामी येतं.

अवांतर - तुम्ही वाचक असाल तर आयन रॅन्ड यांचे फांउटनहेड आणि ऍटलास श्रग्ड हे पुस्तक वाचा.

जगातील श्रीमंती व गरीबी हा विषय निघाला की अशी एक थेअरी मांडली जाते की, जर जगातील सर्व सम्पत्ती सगळ्या लोकांमधे सारख्या प्रमाणात वाटून दिली तरी काही दिवसांनी परत ती सम्पत्ती २०% लोकांच्या हातात जाईल. आणि ८०% लोक पुन्हा मुळप्दावर येतील.

जगातील सर्वात श्रीमंत अशा २२५ लोकांच्या उत्पन्नातील ४% अतिरीक्त कर वाढवला तर जगातल्या प्रत्येकाला अन्न, स्वच्छ पाणी, शिक्षण आणि आरोग्यसेवा देता येईल.

एकदा देता येईल नंतर त्याच्या मेंटेअन्न्सला किती खर्च येईल व तो कोण देउ शकेल?

कलंत्री यांनी जी आकडेवारी मांडली त्याचा उद्देशच चर्चा सुरू व्हावी असा असावा. आर्थिक विषमता हा विषय अर्थातच खूपच मोठा आहे. आणि विसाव्या शतकात जगभरात मोठ्या प्रमाणावर चर्चा केला गेलेला , राजवटींचे , अर्थव्यवस्थेचे वेगवेगळे प्रयोग केला गेलेला आहे. मार्क्सवादी चळवळ , राजवटी , त्या राजवटींचे आर्थिक , राजकीय , मानवाधिकार संदर्भातले परिणाम हा त्यातला एक ठळक घटक होईल. दुसर्‍या बाजूला भांडवलशाही-मुक्त आर्थिक व्यवस्था , विकसित देशांची आर्थिक धोरणे इ. इ. गोष्टी येतील.

त्यातल्या त्यात भारतीय संदर्भातच बोलायचे तर आपल्या देशाच्या विकासाचे मॉडेल , समाजवाद , नेहरूंच्या, इंदिराबाईंच्या , राजीव गांधींच्या आणि नव्वदोत्तरी कालखंडातली आर्थिक धोरणे , मुक्त बाजारपेठेचे बरे वाईट परिणाम , जागतिकीकरणाचे लोण , भारतातल्या लोकशाही व्यवस्थेतले , राजवटीमधले गुण-दोष , मानवी अधिकार इ. इ. असंख्य बाबी यात येतील. यापैकी सगळ्याचा परामर्ष घेत - किंवा किमान आपल्या ठराविक मतांच्या चौकटीबाहेरही प्रचंड मोठे अवकाश आहे याचे भान ठेवून - चर्चा केली तरच त्याच्यातून काहीतरी अर्थपूर्ण निष्पन्न होण्याची शक्यता.

जेव्हा केव्हा असले काही चर्चेला येते तेव्हा माझ्यापुरते मी काही प्रश्न पुढे ठेवतो. त्यांच्या मला कळलेल्या बाजू मांडून पहातो. (बहुतांशी अशा वेळी दोनच काय , कितीतरी बाबी असतातच .) यातून जो बोध होईल तो करवून घेतो.

त्यामुळे काही गोष्टी टाळल्या तर बरे :

१. अतिसामान्यीकरण , अतिसुलभीकरण टाळावे : उदा. भारतातील सर्व सोने आणि परदेशातील पैसा जर विकास कामासाठी वापरला तर भारतात कोणीच गरिब राहु शकत नाही. हे निव्वळ स्वप्नरंजन झाले. (इंग्रजीत "युटोपियन" विचारसरणी.) आत्याबाईला मिशा असत्या तर काका म्हण्टले असते.

२. शक्य झाल्यास संदर्भ द्यावेत : आयन रॅन्ड यांच्या फांउटनहेड आणि ऍटलास श्रग्ड या कादंबर्‍यातले कुठले भाग नेमके इथे महत्त्वाचे आहेत ? रँडबाई कुठल्या मताचे प्रतिनिधित्व करतात ? इ. इ.

(वरील उदाहरणे म्हणजे व्यक्तिगत टीका नव्हे.)

असो. हा धागा चांगला आहे. तो दुर्लक्षिला जाऊ नये असे वाटते. जमल्यास इथे पुन्हा लिहेन.

आयन रॅन्ड यांच्या फांउटनहेड आणि ऍटलास श्रग्ड या कादंबर्‍यातले कुठले भाग नेमके इथे महत्त्वाचे आहेत >>>

सर्वच.
श्रग्ड मध्ये काय होते की,

एक रेल्वे उद्योगपती असतो, तो गरिब असतो, त्याने मेहनतीने रेल्वेचे जाळे अमेरिकेत पसरवीलेले असते. तो वारल्यानंतर त्याचा मुलगा कारभार पाहतो, पण मुलाला तसे काहीही कळत नसते, त्याची मुलगी डॅग्नी मात्र भयकंर हुशार असते, तिची मेहनत आणि तो करणारा माणूस ह्या दोन्हीवर श्रद्धा असते. ह्या डॅग्नीची लढाई म्हणजे हे पुस्तक. पण पुस्तक तिच्यापुरते मर्यादित नाही. तिचे मित्र बदलत्या ऐतखाऊ समाजाकडे दुर्लक्ष करुन, मेहनत करुन एक नविन समाज उभारतात, एकेक करुन 'मेहनतीवर श्रद्धा असनार्‍या माणसांना, समाजातील काही माणसांमूळे किती त्रास होतो, आणि त्यांच्या मेहनतीने सुरु केलेल्या व चालविल्या जाणार्‍या कंपन्या कश्या बंद पाडल्या जातात, हे देखील आहे. समाजवादी माणसे मग मेहनत करनार्‍यांना कसे कायदे आणून लुबाडतात व त्यामुळे समाजात कशी निष्र्कीयता येते वैगरे.

ह्या पुस्तकाची फिलॉसॉफी आहे की, 'काम करणारे नेहमी(च) काम करतात, आयते बसुन खाणार्‍यांना नेहमी आयते बसुनच खावे वाटते.

साधारण १००० पाणि हे पुस्तक आहे. प्रत्येक वाचकाने मरायच्या आधी निदान एकदा वाचावे असे.

थांबा हे सर्व लिहून काढने चांगले असले तरी आत्ता वेळ नाही त्यामूळे लिंक देतो.
इथे बर्‍यापैकी माहीती आहे.

http://en.wikipedia.org/wiki/Atlas_Shrugged

वर काही श्रीमंत लोकांचा उल्लेख आलेला आहे आणि ते काय करु शकतात ते सुचीत केले आहे. पण जिथे सरकारच विषमता निर्माण करते त्याचे काय . मुंबईला २४ तास वीज आणि अन्यत्र प्रचंड वीज कपात.

अर्थव्यवस्थांच्या समस्यांना ही विचारसरणी लागू होईल का >> होय. ऍलन ग्रिनस्पॅन हे रँड्चे फॉलोअर होते व ते अर्थ सचिव असताना त्यांनी ती फिलॉसॉफी अस्तित्वात आणली.
मी रँडवादीही नाही आणि समाजवादीही नाही. श्रमाला आणि बुद्धीला महत्व देणारा माणूस आहे. मी श्रम केले म्हणून बंगला बांधला, पण माझ्या बंगल्याकडे आता इतर जर, " हा बंगला विका,आणि तिन खोल्यात रहा, निदान १० गरिबांचे पोट तरी भरतील" तर ते मात्र चालू देणार नाही.

चित्राने लिहील्यासारखे इथे रँडवर चर्चा करु नये म्हणून थांबतो.

आर्थिक विषमतेमुळे निर्माण होते. त्या दरीचे काय >> आर्थीक दरी, वा विषमता ही राहणाराच. ती कमी कशी करायची हे जसे सरकारचे ( म्हणजे काही गोष्टी पुरवीने, अगदी भांडवलशाही देशात देखील पुरविल्या जातात) काम आहे तसेच त्याचा लाभ उठविनार्‍या लोकांचे कर्त्यव्य आहे की त्यांनी स्वतः पुढे जाण्यासाठी पाउले उचलावीत. "दे रे हरी पलंगावरी" कसे चालेल? अमेरिकेसारख्या भांडवलशाहीदेशातही, ही विषमता आहे, तसेच चिन सारख्या कम्युनिस्ट देशात देखील आहे. इथे कुठलीही 'शाही' उपयोगात येत नाही, कारण उपलब्ध साधण सामुग्रीची समान वाटनी कधीही होउ शकत नाही. असे करा म्हणने म्हणजे केवळ स्वप्नरंजन आहे.

आणि उद्या असे केले आणि ५० व्यक्तीनी ते पैसे जुगारात हरवीले तर परत ते बोबंलायला तयार, आम्हाला पैसे द्या म्हणून. हा मेहनत करुन पैसे कमविनार्‍यांवर अन्याय नाही का? तसाही आपले करदाते कर भरुन अन्याय सहन करत आहेतची. ( हे उपरोधात्मक वाक्य आहे, कारण आपण आत्ताच पाहिले की , महाराष्टातले २५ लाख रु घेऊन इथे अमेरिकेत संमेलन झाले)

सांपत्तिक स्तिथी ही कायम बदलत असते. साध उदा. म्हणजे राजे लोक मग श्रिमंतच राहिले असते, आज भारतात बोटावर मोजन्याइतकेच जुने राजे लोक श्रिमंत आहेत. बाकीच्या राज्यांचे वा सरदारांच्या पैशाचे काय झाले मग?

तुमच्याकडे संधी नाही कारण तुम्ही निम्न आर्थिक स्तरातले आहात आणि तुम्ही निम्न आर्थिक स्तरातच रहाल कारण तुमच्याकडे संधी नाहीत. >> हे मान्य नाही. कित्येक उदाहरने लोकसत्तेत वाचली आहेत की बिकट परिस्तिथीत मार्ग काढून लोक यशस्वी झाले आहेत. हे प्रातिनिधीक स्वरुपावर लिहीत आहे. हा प्रश्न थोड्या स्वरुपात मान्य केला तरी संपत्तीची वाटनी हे उत्तर होउ शकत नाही. तर तुमच्या माझ्या सारख्या सुशिक्षीत व विचारी लोकांनी एकत्र येऊन त्यांना मदत करने जास्त सोयीस्कर ठरते. ही मदत महत्वाची, वाटनी नाही. हे जोपर्यंत लक्षात येत नाही, तो पर्यंत, 'मला द्या' असे ओरडनार्‍यांची प्रगती होउ शकनार नाही.

अगदी ह्याच विचारातून मी स्वतः एक संस्था स्थापण केली आहे. http://supanth.blogspot.com/ वर माहीती मिळेल. काही दिवसातच इथेही (मिपावर) देखील हे टाकणार होतोच, पण तुमच्या पोस्ट मुळे लिहावे वाटले. आज उद्या सविस्तर पोस्ट ह्या बद्दल टाकेनच.

प्रत्येकाने आपापल्या गरजांचा जमेल तितका "स्वेच्छेने" संकोच करणे ज्याने सर्व समाजावर भार पडणे कमी होईल. >>

पण मी जर माझ्यापरिने श्रम करुन, पैसे कमवून टॅग हॉयरचे घड्याळ घेत असेल तर बाजुच्याने का नाही म्हणावे? त्याचा काय हक्क? आणि त्याचे मी ऐकावे ही भूमीका कशी न्याय? तस्मात परत योग्य त्या रुपात मदतच महत्वाची. माझ्या गरजांचा त्याग करुने नाही. मी थोडी मदत करुन जर टॅग किंवा राडो चे घड्याळ घालत असेल तर ते योग्यच राहिल. आणी मदत न करता घालत असेल तर ते ही योग्यच राहील कारण ती व्यक्तीनिष्ठ भूमीका आहे. समाजावर भार म्हणजे काय? इथे मी, 'आर्थीक दरी' हा भार समजला तरी तो माझ्या गरजांच्या त्यागाने भरुन येत नाही. आर्थीक स्तर उंचाविन्यासाठी शिक्षन महत्वाचे आहे. शिक्षन उपलब्ध करुण देणे मात्र सरकारचे, पर्यायाने समाजाचे कार्य आहे.

माझा हा वरचा प्यारा कंलत्रीच्या अवांतरच्या मुद्द्याला पण लागू होतो. कोणी कोणाला काय आणी कसे द्यावे हा त्याचा प्रश्न. पैसे असतील तर देतील लोक. नाही तर नाही. आणि हे बघा, माझी सांपत्तीक स्तिथी खूप चांगली म्हणून मी माझ्या बायकोला पैठनी देतो, ती पैठनी माझ्या पगाराच्या .०१ टक्के पण नाही, पण तेच जर माझा गरिब भाऊ देत असेल तर ती अय्याशी ठरेल कारण त्याचा पगाराचा २५ टक्के ती रक्कम असु शकते. म्हणून गरज आणि चैन ह्या रिलेटिव्ह गोष्टी आहेत.
तुमची चैन ती माझी गरज, आणि माझी चैन ती तुमची गरज होउ शकते.

(जो जे वाछिंल तो ते लाहो म्हणनारा ) केदार :)

http://supanth.blogspot.com/

महासागरात एवडे सोने आहे, की ते बाहेर काडून जर जगातल्या प्रतेकाला वाटले, तरी प्रत्येकाच्या वाटणीला ४ किलो सोने येईल, असे म्हणतात.

हम्म. चांगली चर्चा

--अवलिया

असेच म्हणतो.
रँडमाईंचे तत्वज्ञान पचणे खुपच अवघड आहे.

ह्या लेखांमधली ट्क्केवारी ही कुथल्याशा अमेरिकन संस्थेने अमेरिकेत राहुन तयार केली
असावी अशी शंका येते कारण दर ५/६ महिन्यांनी कुथली तरी परदेशी संस्था असा
अहवाल तयार करते . त्यात सर्वक।ही वाइट गोश्टी ह्या भारतातल्याच दिसतात.
त्यामुळे यावर किती विश्वास थेवावा हा एक प्रश्न्च आहे.
दुसरे असे की या वाट्पाच्या मूर्खपणाने आपल्यावर ही परिस्थिती ओधवते आहे.
कारण आपल्याजवळचे दुसर्याला ध्यायच्या ह्या भिकारी व्रुत्तीने आपण आपले नुकसान करुन
घेत आहोत. आणि लोकांना आळशी बनवत आहोत.