पुलं आणि लोकाश्रय ....

अतिशय उत्कृष्ट लेख आहे..
परंतु कॄत्रिमताता वाटण्याचं कारण म्हणजे आज समाजामधे जो बदल झाला आहे त्या मुळे सगळं काही खोटं वाटतं.
कदाचित तेंव्हाच्या परिस्थीती प्रमाणे ते योग्य असेल..

म्हैस ही गोष्ट वाचली तर जाणवतं की प्रत्येक पात्र आपल्या नेहेमी च्या पहाण्यातलं आहे. तसंच काहीस नारायण, रावसाहेब इत्यादी मधे वाटतं.

असा मी असा मी मधे जे काही लिहिलंय कदाचित तेंव्हाची परिस्थीती तशिच असावी. आजकाल मोठ्या शहरामधे आपल्याच बिल्डिंग मधे शेजारी कोण रहातो ते पण माहिती नसते. कदाचित तेंव्हाची परिस्थिती त्यांनी पुस्तकात लिहिलं तशिच असण्याची शक्यता आहे.आजच्या बदललेल्या समाजमुल्यांमुळे आपल्याला ते 'खोटं' वाटतं..

त्यांनी जे काही लिहिलं ते "वास्तवीकतेच्या जवळ" जाणारे होते की "कॄत्रीम" हे तर नक्की सांगणं कठिण आहे.
२. पुलंच्या व्यक्तीरेखांचा तोंडावळा :- सहमत...

३. वास्तविकतेशी फारकत :
कम्युनिस्टांचा त्या काळातलं बिहेविअर जरा संशयातितच होतं , जेंव्हा चायना ने आक्रमण केले तेंव्हा १९६२ ......असो..... तो विषय निराळा. कदाचित वाद नको , म्हणुन त्यांनी कम्युनिझम ला लिहितांना बाजुला ठेवलं असावं..
४. लेखनशैली : सहमत...

'चाळीतील जीवन' या विषयावर मराठी साहित्यात बरेच काही लिहिले गेले आहे. अजूनही मिपा सारख्या संकेत स्थळांवर सदस्य आपल्या बालपणीच्या आठवणी वगैरे लिहितात त्यांतही या चाळीतील जीवनाचे थोडे ग्लोरिफाईड चित्रण असते.

व पु काळे हे कदाचित पहिले लेखक असतील ज्यांनी चाळीतील जीवनाची कुचंबणा आपल्या कथांमधून मांडली

खराटा
(येथे उत्तम काथ्या बारीक कुटून मिळेल)

डॉन्याचा लेख आवडला...

अवांतर :
पुलंवर जब्बार पटेलांनी केलेल्या फिल्ममध्ये त्यांना असा प्रश्न विचारला होता की तुम्ही एकाच प्रकारचं लेखन जास्त करत राहिलात ...त्यावर त्यांनी त्यात सांगितलं आहे ," मी कामगार चळवळ किंवा दलित चळवळींबद्दल लिहिलं नाही कारण मी ते अनुभवलं नाही... मी अनुभवलं तेच लिहिणार ..."

______________________________
पायाला घाण लागू नये म्हणून जपतोस, मनाला घाण लागू नये म्हणून जप हो श्याम....
ही आमची अनुदिनी ... http://bhadkamkar.blogspot.com/

बरोबर.. संशयास्पदच म्हणायचं होतं मला.. केवळ विषय डायव्हर्ट होउ नये म्हणुन कम्युनिझम वर जास्त लिहिलं नाही.

छोटा डॉन यांचे , एक उत्कृष्ट लेख लिहिल्याबद्दल अभिनंदन आणि अनेक आभार.
काही वेळाने सविस्तर प्रतिक्रिया लिहिण्याकरता ही जागा राखीव ठेवत आहे !

असा मी असामी " धोंडोपंत जोश्यांची चाळीपासुन ते ऐशाआरामी फ्लॅटपर्यंत वाटचाल व त्या अनुषंगाने त्यांच्यात व त्यांच्या कुटुंबात घडत गेलेले बदल. हे बदल सामाजीक, सांस्कॄतीक, संस्कारातले, नातेसंबंधातले होते. इतक्या का वेगाने माणुस बदलत जातो ? जागीतीकीकरणामुळे प्रगतीचा वेग जरी मान्य केला तरी इथे घडणारे बदल तोंडात बोट घालायला लावण्याइतके धक्कादायक होते.

१००% चूक. हेच आपणही आज-काल अनुभवत आहोत. मुलांची शिक्षणं सुरू असे पर्यंत १ बि.एच्.के मधे रहाणार्‍या मध्यमवर्गीय लोकांचं मुलांची शिक्षणं होताच / परदेशात जाताच काही वर्षातच रहाणीमान लगेच उंचावतं, घरी गाडी येते. हे अर्थातच ज्या लोकांबद्दल पु.लं. नी लिहीलं त्यांच्याच बाबतीत घडतंय. आणि ह्याच वेळी अजूनही हालाखीत जगणारी लोकं आहेतच. पु.लं. नी समाजाच्या एक भाग असलेल्या लोकांबद्दल लिहीलंय. त्यामुळे ते त्या वेळच्या संपूर्ण समाजाचं प्रातिनीधीक लिखाण नाहिये. त्यावेळच्या चाळकरी मध्यमवर्गीयांचं नक्कीच आहे. चाळीच्या एका खोलीतून २ बेडरूमचा फ्लॅट आणि गाडी ही वाटचाल माझ्या सख्ख्या काकाच्या घरात घडली आहे त्यामुळे ज्यांना असं होणं कॄत्रीम वाटतं त्यांनी कॄपया दिवे घ्यावेत.
----------------------------------------
सहमत

मी स्वत: कोकणात राहातो. आणि पु ल नी वर्णन केलेले कोकण आणि आताचे कोकण
यात पुष्कळ फरक असला तरी असे कोकण एके काळी अस्तित्वात होते हे मला माझ्या
आजीकडून समजले.

छोटा डॉन,
मस्त विषय काथ्याकुटाला ! मानवी जीवनातील उणिवा, भकासपणा, अशा काही व्यथांची उकल अतिशय विनोदी वृत्तीने पुलंनी केली. विनोदाचा एवढा निर्व्याज, सरळ, साधा आणि सहज अविष्कार इतरत्र सापडणे शक्य नाही.

बाकी त्यांचे लेखन कॄत्रीम किती आणि वास्तव किती त्याला कल्पनेची जोड किती हा भाग सोडून द्या ...मात्र तसे असले तरी त्यांच्या लेखनातील माणसे आपल्या आजूबाजूला वावरतांना दिसतात. जेव्हा आपण बटाट्याची चाळ वाचतो तेव्हा ती सर्व मंडळी आपल्याला हवीहवीशी वाटतात, ती मंडळी आजूबाजूला वावरतांना दिसते. बटाट्याची चाळीतील 'निष्काम साहित्यसेवा'वाचले तर बरेच काही ध्यानात यावे, पुलं लिहितात ' वास्तववादी वाड;मय लिहितांना पात्रांचे हात अंगावर सहजासहजी पडणार नाहीत याची खबरदारी घ्यावी' याचाच अर्थ असा की, ते कुठेतरी आहे. आणि ते आपल्या लेखनीने व्यक्त करतात.

''अनेक व्यक्तीरेखांचा तोंडावळा सरळसरळ "ब्राम्हणी"होता ह्यात वाद नाही. साधारणता ३०-४० वर्षांपुर्वीचा काळ जर लक्षात घेतला तर त्या काळचा वाचकवर्ग हा प्रामुख्याने "ब्राम्हण वा इतर उच्चवर्णीय समाज" होता, ह्या समाजाला लेखनात आपलेच प्रतिबिंब दिसले व त्यामुळे हे साहित्य त्यांना आपले वाटले असा एक मतप्रवाह आहे''

शब्दा-शब्दाशी सहमत आहे !

भडकमर मास्तरांच्या प्रतिसादातील एक वाक्य घेतो 'मी कामगार चळवळ किंवा दलित चळवळींबद्दल लिहिलं नाही कारण मी ते अनुभवलं नाही... मी अनुभवलं तेच लिहिणार ..." खरं तर इथे जराशी पुलंवर शंका घ्यायला हरकत नाही. जे अनुभवले ते मांडणे आणि जे पाहूनही न मांडणे या बाबतीत त्यांनी काही सामाजिक व्यवस्थेकडे मुद्दामहून दुर्लक्ष तर केले नाही ना ? असा विचार येणे शक्य आहे. मला वाटतं ' गोलपिठा' च्या प्रस्तावनेत (चुभुदेघे) कवितेत येणार्‍या चाकोरीबाहेरच्या शब्दांबद्दल ते असे म्हणतात की हे शब्द वेगळेच वाटतात. म्हणजे त्यांनी काही ठराविक वर्गांचेच लेखन केले असे म्हणावे लागते.

लेखक लिहितो कोणासाठी ? हा एक सनातन प्रश्न आहे. आणि त्याचे खरेखुरे उत्तरही तितकेच सनातन आहे. लेखक वाचकांसाठी लिहितो ही गोष्ट सुर्यप्रकाशाइतकी स्वच्छ आहे. साहित्य वाचले जाण्यातच लेखकाच्या लेखनाची सार्थकता असते आणि तीच त्यांच्या लेखनाची प्रेरणाही असते. तेव्हा वाचतो कोण ? त्यांच्यासाठी लिहिले तर यशस्वी होता येते. या गुणाकडेही आपण दुर्लक्ष करता कामा नये असे वाटते. चर्चेत येणारे प्रतिसाद पाहून वाटलेले खरडत राहीन.

-दिलीप बिरुटे

छोटा डॉन यांनी संकलित केलेले मुद्दे पटण्यासारखे आहेत. त्यावरची चर्चा वाचण्यास मी उत्सूक आहे.

मला पुलं यांनीच पी. जी. वुडहाऊस या इंग्रजी विनोदी लेखकावर लिहिलेल्या "पेल्हम" लेखाची आठवण झाली. वुडहाऊसची पात्रे मध्यमवर्गीयांच्या डोळ्यांतून बघितलेला उच्चवर्गाचा समाज होता. म्हणजे ते अनुभवविश्वही संकुचित होते. असे असून वुडहाऊसने खूप-खूप लोकांना आनंद दिला.

सुनिताबाईंनी "आहे मनोहर तरी (मनीं वाटें उदास)" असे सुचवताना सामाजिक जाणिवेबाबत उल्लेख केला आहे. लोकलज्जेसाठी सुनिताबाईंच्या पुरुष-मित्रांचा उल्लेख ते जणू आपलेच मित्र आहेत, असा करत. हे सुनिताबाईंना बोचे, हा तपशील आठवतो.

"मनीं वाटें उदास, तरी आहे मनोहर" असाही विचार मनात येतो.

सर्वप्रथम डॉन्याचे अभिनंदन!.
पु. ल. एक संस्था होते. व्यासोच्छिष्टं जगत् सर्वम्.. असं म्हणतात ते पुलं च्या बाबततही खरं आहे.
पुलंनी जे अनुभवलं तेच लिहिलम यात शंकाच नाही. अंतु बर्वा, नारायण, रावसाहेब्...किंवा असा मी असामि मधले धोंडोपंत जोशी. पात्रांचे मुखवटे जरी ब्राह्मणी असले तरि सर्वसाधारण माणूस मग तो बाह्मणेतर असला तरी थोड्याफार फरकाने त्याला त्या पात्रामध्ये स्वतःचे चित्र दिसले.
विचारच करायचा झाला तर सखाराम गटणे ( मिपाचा नव्हे) या पात्रात, त्यांनी गटणेच्या वडीलांचं पात्र जे रंगवलं त्या पात्राच मुखवटा ब्राह्मणी नक्कीच नव्हता. किंवा, सरसकट त्यांनी संस्थेचा चिटणीस, किंवा शाळेच्या कार्यालयातला कारकून यांची पात्र त्यांच्या हुद्द्या प्रमाणेच रंगवली.
जसे शंकर पाटलांनी, (कदाचित मी आता जातीवर बोलते आहे असे म्हणाल) पण त्यांच्या बघण्यात, बोलण्यात, सहवासात जी लोकं आली त्यांच्या स्वभावावरून पाटलांनी आपल्या कथेतील पात्र रंगवली, त्यांची भाषा रंगवली. पुलंच्या बघण्यात, बोलण्यात, सहवासात जर ब्राह्मणेतर किंवा कामगार ई.जर तुलनेने कमी आले असतील तर यात त्याचे काही चुकीचे आहे असे म्हणता येत नाही.
पुलं नी साध्या चाळीत राहणार्‍या माणसाचे ब्लॉक मध्ये गेल्यावर होणारे बदल हे ढोबळपणे मांडले आहेत. त्यात कदाचीत थोडीफार अतिशयोक्ती असू शकेल. पण हे होणारे बदल अवास्तव मात्र नाहीत. काका चं अंकल होणं, किंवा, बाबाचं फादर होणं.. हे त्यांनी केवळ प्रतिक म्हणून वापरलं असावं.
माझ्य आजीकडे असलेली कामवाली, जेव्हा तीने तिची तट्ट्याची झोपडी पाडून सिमेंटची एक खोली बांधली, तेव्हा ती आजीला जे सांगत होती ते मी माझ्या प्रत्यक्ष कानानी ऐकलं आहे आणि डोळ्यांनी पाहिलं आहे .. ती म्हणत होती, "आज्जी... अवं आता यवडं घर बांदलो.. तर नीट रहाया नगं व्हय? मी पंदरा रूप्पयच्या खालचा साबन वापरत्च न्हाय बगा.."(तेव्हा लक्स चा साबण सगळ्यात महाग म्हणजे १५ रूपये होता.) हे ऐकल्यानंतर पुलंनी लिहिलेले बदल अवास्तव वाटत नाहीत.

वास्तविकतेशी फारकत :
याबद्दल मी काहिच बोलू शकत नाही. पुलं नी जसे बंगाली दाखवले मी तसेच पाहिले, त्यांनी जसे पेस्तनकाका दाखवले मी तसेच पाहिले.

लेखनशैली :
याबाबत बोलायचं तर.. जे जे उत्तम उदात्त उन्नत.. ते तेच पुलंनी घेतलं. उद्या काश्मिरात जाऊन मी जर... श्शी.. इथे हापूस आंबे मिळतच नाहीत असा धोसरा लावला तर मला नक्कीच वेड्यात काढतील. काश्मिर बद्दल बोलायचे तर तिथल्या केसराबद्दल, सफरचंदांबद्दल बोलावं. कोकणांत, आंबा, फणस, काजू यांच्याबद्दल बोलावं. त्याप्रमाणे पुणेकर, नागपूरकर आणि मुंबईकर... त्यांना जे विषय आनंद देतात किंवा त्यांचा अभिमान जागृत करतात त्यांच्याबद्दल पुलंनी लिहिलं. आणि जे लिहिलं ते त्या गावच्या कट्टर माणसाबद्दल लिहिलं. कट्टर पुणेकर, कट्टर नागपूरकर...
जिव्हाळ्याचे विषय हे नेहमीच स्पेशल असतात म्हणून ते जिव्हाळ्याचे असतात. कोल्हापूरी मिसळ मला जिव्हाळ्याची आहे.. त्याबद्दल लिहिताना मी भरभरूनच लिहिणार यांत तीळ मात्र शंका नाही.. नसावी. हाच नियम पुलंच्या लेखनालाही लागू होतोच.

सध्या इतकेच.. पुढचे मुद्दे मांडेन हळूहळू.

- (सर्वव्यापी)प्राजु
http://praaju.blogspot.com/

'असा मी' तला धोंडोपंत जोशी हा जरी कारकून असला तरी तो एका इंग्लिश कंपनीतला कारकून आहे हे लक्षात घ्या. तेव्हा सरकारी कारकुनापेक्षा त्याचा पगार केव्हाही जास्तच असणार, किंबहुना तो होताच. तसेच ती कंपनी एका शेट्याने ताब्यात घेतल्यावर धोंडोपंतांना बढती मिळाली आणि त्यांचा पगारही वाढला. हे सगळे पाहता पुलंनी जे लिहीलंय ती वास्तवताच आहे असे माझे ठाम मत आहे. अशी शेकडो उदाहरणे मी पाहिलेली आहेत.
पुलंनी रेखाटलेली बहुसंख्य पात्र कमी जास्त प्रमाणात माझ्याही पाहण्यात आलेली आहेत. तसेच त्यांचे संवादही पदोपदी अनुभवाला येत असतात. माझ्या मते पुलंनी जे लिहीलं ते आपल्या आजुबाजूला घडणारंच लिहीलं आणि अतिशय मनोरंजक पद्धतीने लिहीले.
खरे तर आपल्याही आजूबाजूला अशी पात्रे आपल्याला नक्कीच आढळत असतात; मात्र ती टिपण्याची पुलंसारखी दृष्टी आपल्याजवळ नाही हेच खरे.
बाकी तुमचे चालू द्या.

माझ्या मते पुलंनी जे लिहीलं ते आपल्या आजुबाजूला घडणारंच लिहीलं आणि अतिशय मनोरंजक पद्धतीने लिहीले.
खरे तर आपल्याही आजूबाजूला अशी पात्रे आपल्याला नक्कीच आढळत असतात; मात्र ती टिपण्याची पुलंसारखी दृष्टी आपल्याजवळ नाही हेच खरे.

प्रमोदकाकांशी सहमत आहे!

आमचे भाईकाका म्हणायचे, 'एखादी गोष्ट आवडली की पटकन दाद द्यावी आणि मोकळं व्हावं, पण ते कशी आवडली नाही किंवा त्यात काय कमीपणा आहे, मर्यादा आहेत,वैगुण्ये आहेत हे लिहिण्याकरता लोकं पानच्या पानं का खरडत बसतात ते कळत नाही!'

वरील चर्चा वाचून आम्हालाही हाच प्रश्न पडला! :)

जाता जाता आम्ही इतकंच सांगू की भाईकाकांनी मराठी माणसाला समृद्ध केला, श्रीमंत करून सोडला!

भाईकाका एक गोष्ट नेहमी सांगायचे ती अशी, की तुम्हाला जर दोन पैसे मिळाले तर एका पैशाचे तुम्ही धान्य आणा आणि एकाचे फूल आणा. धान्य तुम्हाला जगवेल आणि फूल का जगायचं ते सांगेल!

आमच्या आयुष्यात भाईकाकांचं महत्व फार नाही परंतु त्या एका पैशाच्या फुलाइतकं आहे! त्यांनी आमचं जगणं समृद्ध केलं, आम्हाला रसिकता शिकवली!

असो,

बाकी तुमचे चालू द्या.

असे प्रमोदकाकांसारखेच म्हणतो.

इथे कपाळ्याला आठ्या आणि जाड भिंगांचे चश्मे लावलेल्या थोरामोठ्या साहित्य समिक्षकांच्यात आपलं साला काय काम नाय! :)

आपला,
(भाईकाकांचा शिष्य) तात्या.

उत्तम लेख इतकेच म्हणेन.

पु. ल. च्या लेखनात सर्वसामान्य माणसाचे आयुष्य कृत्रिम वाटते हे पटत नाही. त्यांनी पाहिलेले, अनुभवलेले तेच त्यांनी लिहिले आहे. त्यांच्या व्यक्तिचित्रातली कित्येक पात्रे आपल्याला समाजात वावरताना दिसतात. त्यांनी त्यांना भेटलेल्या अनेक व्यक्तिंचे गुण / अवगुण एकाच व्यक्तिरेखेत चित्रीत केले आहेत. म्हणुन कदाचित तुम्हाला असे वाटत असेल .. पण इथे आपण लक्षात घेतले पाहिजे कि व्यक्तिरेखा सगळ्या काल्पनिकच आहेत पण त्या जे सांगतात किंवा जे आयुष्य जगतात ते काल्पनिक नाहिये ..हरितात्या, नारायण , रावसाहेब, सखाराम गटणे (आणि त्याचे वडिल सुद्धा) , गुरुदेव ह्या व्यक्ती आपल्याला अगदी जशाच्या तशा नाही ,पण त्यातले काही गुण असलेल्या अशा भेटु शकतात.

लिहिताना थोडे नाटकीय रुप (कृत्रिम नाही) त्यांनी दिले असेल ,तसेच काही काल्पनिक कथा असतील ...... पण ती लेखनाची गरज आहे ... कारण अनुभव जसेच्या तसे लिहिणे म्हणजे डायरी लिहिल्या सारखे होईल आणि सहाजिकच कंटाळवाणे वाटेल .

त्यांचे लेखन ब्राम्हणी होते .... असेल कदाचित पण यात आक्षेप घेण्यासारखे काय आहे ? दलित साहित्यिक जे काही लिहितात ते त्यांच्या परिघातलच असतं ना ... मग ब्रम्हणाचे लेखन ब्राम्हणी वाटलं तर बिघडलं कुठे ...

त्यांनी जे लोकांना आवडेल तेच लिहिले हे सुद्धा मान्य नाही ... फार तर तुम्ही असे म्हणु शकाल कि सामान्य मराठी माणसाची आवड आणि पु. ल. सारख्या थोर साहित्यिकाची आवड ही सारखीच होती .

पु.ल. चे साहित्य हे सामान्य जिवनाशी नातं सांगणारं आहे.... त्यात कसलाही आव नाही ... काही भव्य, दिव्य घडवण्याचा अट्टहास नाही..
ते सर्व सामान्य माणसाचेच प्रतिबिंब आहे . त्यात कुठेही कृत्रिमता दिसत नाही ..
सामान्य लोकांच्या जिवनाबद्दल लिहिताना त्यांनीच लिहिलं आहे ... "राजहंसाचे चालणे मोठे डौलदार झाले असेल , पण म्हणुन कावळ्याने काय चालुच नाही कि काय ? "

वास्तविकतेशी फारकत म्हणजे काय ?
नक्षलवादी चळवळ, कम्युनिस्ट इं बद्दल त्यांनी लिहिले नाही ... पण या गोष्टी सामान्य लोकांसाठी किती महत्वाच्या असतात ? तो पु. ल. च्या जिव्हाळ्याचा विषय नसेल कदाचित ..आणि लेखकाला लेखन स्वातंत्र्य असतेच ना ... आता भारताने श्रीलंकेतील एकदिवसिय मालिका जिंकली म्हणुन एखादा अर्थतज्ञ क्रिकेटवर लेख लिहिल का? ...नाही लिहिणार ..मग पु.ल. नी त्या काळात घडत असलेल्या घटनांचा उल्लेख सुद्धा आपल्या लेखनात केला नाही म्हणुन त्यांच्या लेखनात काही त्रुटी राहून गेली असं समजण्याचे कारण नाही ..

डानराव लिहीत रहा हो.

असं बघा की श्रीलंकेविरुद्धच्या मालिकेत सचिन तेंडुलकरला तीनदा चुकीचा आऊट दिला.
म्हणून काय त्यानं क्रिकेट खेळणं सोडून द्यायचं का?

चांगले वाईट निर्णय=प्रतिसाद यायचेच. तेव्हा बॅटिंग करत रहा अशी विनंती आहे.

उपलब्ध संदर्भांच्या आधारे शक्य तितके लिहले. आता "ओरिजनल चर्चेत" फक्त भाईकाकांच्या लिखाणावरच्या आक्षेपाचे मुद्दे आल्याने मी फक्त "आक्षेप" ह्या बाजुचेच मुद्दे इथे मांडले

तेच चुकलं असं वाटतं. अहो आपण खूप लहान माणसं आहोत. भाईकाकांसारख्या प्रात:स्मरणीय व्यक्तिच्या बाबतीत उगाच काहीबाही फालतू आक्षेप घ्यायची आपल्या कुणाचीच योग्य्ता नाही..

अहो त्यांनी मराठी वाचकांना भरभरून दिलं, संपन्न, समृद्धपणे जगायला शिकवलं! रसिकांना आयुष्यभर ते फक्त दोन्ही हातांनी वाटतच आले..!

तेव्हा त्यांच्या बाबतीत आक्षेपाचा एक शब्दही बरळायची आपली कुणाचीच पात्रता नाही..

तात्या.

फक्त फरक असा पडला के चाललेल्या चर्चेच्या अनुषंगाने मी सो कॉल्ड "आक्षेपांच्या मुद्द्यांचे संकलन" करुन एक वेगळा काथ्याकुट टाकला

डानराव आता ह्या सो कॉल्ड "आक्षेपांच्या मुद्द्यांवर" जरा स्वतःचे मत लिवा
जमेल का ?
मग ठरव "पुलंद्वेष्टा समिक्षक" आहे का नाही .....

शंकरराव

डॉन्या,
चर्चाविषय आणि त्यावरचे प्रतिसाद छानच आहेत. प्रमोदकाकांचा प्रतिसाद वाचला आणि तो पटला.. बाकी मोठे प्रतिसाद सावकाश वाचीन ..
-- लिखाळ.

पुलं देशपांडे ह्यांच्या सारख्या प्रसिद्ध लेखकावर टीकास्त्र सोडण्याआधी डॉनने आपण कोण आपले लेखन काय ह्याचा विचार करायला हवा होता. जाड चष्मे लावुन टीका करायला काय जातंय? बाकी चालू द्या..!

-खरा डॉन .. बाकी सगळे क्लॉन

चांगली चर्चा

छोटा डॉन
ज्या क्षणापासुन हि चर्चा सुरु झालीये त्या क्षणापासुन थॉट्स प्रोसेस शांत बसु देत नव्हती. हा थ्रेड उघडेल असे वाटले नव्हते पण आपल्या आणि मुक्त सुनितांच्या प्रयत्नांनी काहितरि प्रचंड महत्त्वाच्या विषयाला मार्ग करुन दिला. सर्वप्रथम आपण लिहिलेला प्रत्येक शब्द अक्षरशः पटतोय. यावर मुक्त सुनित आणि आपण सुचविल्या प्रमाणे बरीच भरीव चर्चा होउ शकते आणि होत आहे. एरव्ही ह्या विषयाला वर्तमानपत्रांनी किंवा इतर मराठि वेबसाइट्सनी हात लावणे अशक्य होते. मि. पा ची तटस्थता वाखाणण्याजोगी आहे. विषयाचा रोख अगदी योग्य जातो आहे.

येथे उशिरा आल्याबद्द्ल क्षमस्व. छोटा डॉन काहि काळ प्रचंड अस्वस्थ झाले होते ते दिसते आहे. मला वाटते प्रतिक्रियाची प्राथमिक फेरी फार छान झाली आहे. माझी प्रतिक्रिया विचार करुन आणि नंतर टाइप करून टाकतोय (सवय नाहिये). डॉन साहेब पुन्हा एकदा धन्यवाद

पुलंविषयी ह्या प्रकारची मते या आधीहि ऐकण्यात आली होती.
पुलंचे लेखन हे फक्त मध्यमवर्गा भोवती घुटमळत राहते असा आरोप काहि टिकाकार नेहमीच करत आले आहेत.
परंतु हे विधान
"लताला पॉप ढंगाची गाणी चांगली गाता येत नाहित/किशोर कुमारला शास्त्रीय बाजाची गाणी झेपत नाहित/सचिन तेंडुलकरला वेगवान गोलंदाजी नीट खेळता येत नाहि"
ह्या विधानांइतकेच तकलादु वाटते.
अत्रेंनंतर पुल हे एकच साहित्य,नाटक,चित्रपट,संगीत ह्यांसारख्या विविध क्षेत्रात लीलया वावरताना आढळतात.
माझ्या वडिलांच्या पिढीने अत्रे पाहिले,आमच्या पिढीला मिरासदार,पुल,शंकर पाटील वगैरे मंडळींचे साहित्य चाखायला मिळाले.
परंतु पुढच्या पिढ्यांना एवढी चतुरस्त्र मंडळी पहायला मिळतील कि नाहि ह्याची चिंता वाटते.

अभिज्ञ.