अवधूत साठे..

चंद्रसूर्यकुमार,

खुलाशाबद्दल धन्यवाद. एक प्रश्न पडलाय. सेबी ट्रेडिंग अकादमी वर कशी काय कारवाई करू शकते? तिच्या अखत्यारीत ही संस्था येऊ शकेल काय? वित्तीय सल्लागाराचा परवाना न घेता काम करायचा धोका मास्तर कधीही पत्करणार नाहीत, असं तुमच्या म्हणण्यावरनं वाटतंय. किंबहुना अकादमी वित्तीय सल्ला देत नाही असंच दिसतंय. मग सेबी कुठनं आली?

आ.न.,
-गा.पै.

आपण कोणतीही गोष्ट व्यापारी तत्त्वावर सुरू करतो तेव्हा त्यास लागू होणारे सर्व नियम पाळावे लागतात. कारवाई झाल्यावर चिडचिड करून काही उपयोग नसतो

बरोबर,साठे यांनी पसारा खुप वाढवला होता(चांगल्या अर्थाने).त्यातली एखादी वाट चुकून चुकली की ठरवून चुकली ,हा येणारा तपासच सांगेल.परंतु शेअर मार्केटमध्ये अजून एक केस स्टडी या रूपाने मिळाली आहे.

कमी वेळात जास्त पैसा शेअर बाजारात आहे, असे स्वप्न दाखविणारा अवधूत साठे.

पटाईत काका, माफ करा पण हे वाचून गुडघ्यातील प्रतिसाद देणारे अनेक आणि तुम्ही यात फरक आहे असे वाटत होते तो गैरसमज होता असे वाटते.

अवधूत सरांनी शेअर बाजारात कमी वेळात जास्त पैसा आहे अशी स्वप्ने नक्की कधी आणि कुठे दाखवली हे सांगता का? की दिल्लीत राहून केजरीवालांची थापा मारायची सवय तुम्हाला पण लागली आहे? अर्थात तुम्हाला प्रश्न विचारणाऱ्या प्रतिसादांची तुम्ही दखलही घेत नाही हे माहित आहे त्यामुळे तुम्ही यावर काहीही लिहिणार नाही हे माहित आहे पण अवधूत सर नक्की काय सांगतात हे तुम्हाला काहीही माहीत नाही असे दिसते.

असो.

तुमच्याशी सहमत आहे. बरेच काही प्रश्न आणि विचार मनात येत होते. पण आमचे मित्र क्लिंटन हे टीकात्मक प्रतिसादांत खूपच सेन्सिटिव्ह झाल्यासारखे आणि दुखावल्यासारखे वाटत असल्याने व्यक्त व्हायची इच्छा झाली नव्हती.

रोचक भाग असा की मला अवधूत साठे ट्रेडिंग अकॅडमी किंवा ते स्वतः यांच्याविषयी अजिबातच माहिती नव्हती. ते सोडा, ट्रेडिंग या विषयाचीही नव्हती.

जे काही कळतं आहे ते चंद्रसूर्यकुमार यांच्या प्रतिसादांतून. आणि दुर्दैव असं की त्यांच्या प्रतिसादातच मला अत्यंत प्रभावित झालेल्या चाहत्याच्या खुणा (किंवा रेड फ्लॅग म्हणा) स्पष्ट जाणवले.

त्यांच्या (साठे यांच्या) शिष्यांना ६५% च सरासरी तोटा होतो. बाकीच्यांना मात्र ९०% होतो. हे यश आहे. म्हणजे मुळात मेजॉरिटी तोटा होणाऱ्या क्षेत्रात हे मार्गदर्शन केले जात आहे आणि सरासरी अत्यंत वाईट आतबट्ट्याच्या (९०% लोकांना तोटा) व्यवहारापेक्षा कमी तोट्यात (६५% लोकांना किंवा ६५% तोटा) साध्य होते आहे. ही यशाची व्याख्या आहे.

जिथे कोणा स्त्रियांच्या बाबतीत नफा चुकीचा आणि वाढीव दाखवला गेला आणि प्रत्यक्षात कमी आढळला, तिथे .. त्यांनी पती किंवा अन्य कोणाच्या नावाने ट्रेडिंग केले असेल. असे सर्रास होते. असे त्यावर स्पष्टीकरण आले आहे.

ज्यांनी पैसा हवा म्हणून हात वर केला त्यांना बाहेर जा असे सांगितले, पण प्रत्यक्ष बाहेर काढले नाही. (तो इव्हेंट पेड असल्यास रिफंड द्यावा लागला असता का?)

साधना नीट करा आणि सलग अमुक आठवडे, महिने, वर्षे करा. त्या काळात अमुक अमुक इतर काही न करता केवळ इकडे फोकस करा.. जर तुमचे लक्ष इकडे तिकडे भटकले आणि या क्ष महिन्यांच्या साधना काळात खंड पडला तर दोष साधकाचा. गुरुचा नाही.

यश, नफा यांचे सर्व क्रेडिट गुरूंना, अपयश, तोटा, यांची जबाबदारी साधकाची. साधना नीट सांगितल्याप्रमाणे तंतोतंत पाळली नाही.

मी फक्त मी काय केले आणि कसे यश मिळाले ते सांगतो. तुम्हाला यश मिळण्यासाठी तुम्ही स्ट्रॅटेजी खुद्द बनवणे आवश्यक आणि १००० दिवस सतत ती बनवणे आणि फोकस आवश्यक. पण अपयश आल्यास कंपनी जबाबदार नाही.

कोणतीही जबाबदारी न घेणे पण आर्थिक मोबदला घेणे.

परवाना आवश्यक असताना तो न घेता सल्लागार बनणे.

असे इतरही काही फ्लॅग जाणवले.

डिस्क्लेमर: अजूनही मला सत्य काय ते माहीत नाही. अशा दैनिक ट्रेडिंग व्यवहारांपासून अनेक मैल दूर असल्याने ते कळण्याचा मार्ग तूर्त बातम्या इत्यादि हाच आहे.

सरांचे खरे स्किल माझ्या मते मार्केटिंग आहे. कारण नवीन बकरा पकडण्यासाठी 500 रुपयाचा eye opener ki closer course आणि क्रमाने पुढचे कोर्स सर्वात महागडा 6.75 लाख किंमतीचा कोर्स
हे खरोखर काबिल ए तारीफ मार्केटिंग स्किल आहे.

या वाक्यावरून तुमचा पूर्वग्रह स्पष्ट दिसत आहे. त्यामुळे खरं तर तुमच्या प्रतिसादावर काहीही लिहायची इच्छा नव्हती. पण म्हटले की याचा प्रतिवाद केला नाही तर मग ज्यांना याविषयी काहीही माहित नाही त्यांचे मत विनाकारण प्रतिकूल बनेल म्हणून लिहित आहे. खरं सांगायचं तर तुमच्यासारखे छप्पन्न टीकाकार बघितले आहेत- तुम्ही सत्तावन्नावे. हाकानाका.

सगळ्यात पहिल्यांदा स्वतः सरांना तथाकथित ६ कोटी लॉस आणि ट्रेनिंग इनकम ६०० कोटी याविषयी. सरांनी परवा रात्री एक स्पेशल वेबिनार घेतला आणि त्यात बर्‍याच गोष्टी सांगितल्या. सगळ्यात पहिल्यांदा आस्ताच्या एका लक्ष्मीने (योगायोगाने तिचे नावही लक्ष्मीच आहे) एक कोटी प्रॉफिट केला अशी जाहिरात केली पण तिचा प्रॉफिट ४.१७ लाख आहे हे सेबीच्या पीडीफमध्ये लिहिले आहे त्याविषयी. ती लक्ष्मी त्या वेबिनारमध्ये होती आणि तिने स्वतः लाईव्ह वेबिनारमध्ये तिच्या आणि तिच्या नवर्‍याच्या झिरोधा कोन्सोलमध्ये लॉगिन करून स्क्रिन शेअर करून डिसेंबर २०२० ते मार्च २०२३ या काळात (सेबीच्या अहवालात उल्लेख आहे त्याप्रमाणे) तिचा नक्की प्रॉफिट किती झाला ते सगळ्यांना दाखविले. ४.१७ लाख हा आकडा नक्की कुठून आला हे आपल्याला पण कळले नाही हे तिने सांगितले. अ‍ॅकॅडेमी सेबीला याविषयी 'मिसरिप्रेझेन्टेशन' झाले आहे म्हणून पुराव्यानिशी काही पेपर फाईल करणार आहे.

तिच गोष्ट स्वतः अवधून सरांची. मी उपस्थित असलेल्या अगदी पहिल्या सेशनमध्ये त्यांनी सांगितले होते की विद्यार्थी फी भरत आहेत त्यातील सगळे पैसे गुरूकूल बांधायला आणि तिकडची व्यवस्था बघायला तसेच कंपनीचा खर्च चालवायला वापरले जातील आणि त्यांच्या घरचा खर्च चालवायला त्यांचे ट्रेडिंगमधील उत्पन्न पुरेसे आहे. अ‍ॅकॅडेमीचे पहिले गुरूकूल मागच्या वर्षी (की या वर्षी जानेवारीत असेल) कर्जतजवळ सुरू झाले आहे. मी अजून तिथे गेलेलो नाही पण तिकडचे व्हिडिओ आणि तिथे जाऊन आलेल्यांनी सांगितल्याप्रमाणे ते गुरुकूल एखाद्या फाईव्ह स्टार रिसॉर्टप्रमाणे आहे. तिथे जमीन विकत घेणे, बांधकामाचा खर्च यासाठी फी मधून आलेले पैसे वापरले जातील हे पण सरांनी सांगितले होते. मला वाटते तिकडे विद्यार्थी, मॉनिटर, ट्रेनर वगैरे मिळून कधीही दीड-दोनशे लोक असतात. त्यामुळे एखाद्या हॉटेलमध्ये असते त्याप्रमाणे हाऊसकिपींग, मेन्टेनन्स, लॉन्ड्री, अ‍ॅडमीन वगैरे सगळी व्यवस्था आहे. जेवणाचे कंत्राट कोणा कंत्राटदाराला दिले आहे. सांगायचा मुद्दा हा की तो सगळा खर्च विद्यार्थ्यांच्या फी मधून चालविला जातो. सर नेहमी म्हणतात की ट्रेडिंगमध्ये यश मिळायचे असेल तर एका योग्य वातावरणात एकत्र अभ्यास झाला तर ते लाभदायक असते. ते गुरूकूल त्यासाठी आहे. सरांनी अजूनही सांगितले आहे की हे पहिले गुरूकूल आहे. पूर्ण देशात वेगवेगळ्या ठिकाणी अशी २१ गुरूकूल व्हावीत असे त्यांचे स्वप्न आहे. मार्केट संबंधी असे गुरूकूल इतर कुठे नसावे. त्यामुळे ६०० कोटी हे ट्रेनिंगमधील आलेले उत्पन्न सरांचे उत्पन्न आहे ही धारणाच मुळात चुकीची आहे.

आता सरांना स्वतः लॉस झाला असे आले आहे त्याविषयी. सरांनी त्याविषयी सांगितले की त्यांचा स्वतःचा प्रॉफिट डबल डिजीट कोटींमध्ये आहे आणि योग्य वेळेस ते पुरावे जाहीर करतील आणि सगळ्या सत्तावन्न लोकांचे दात घशात घालतील (पुढचे वाक्य माझे- सरांचे नाही). २०२४ च्या जानेवारी महिन्यात सर बराच काळ गुरूकुलाच्या कामाच्या तिथे होते आणि त्यामुळे त्यांना स्वतःच्या ट्रेडिंग पोझिशन्स वेळेवर क्लोज करता आल्या नाहीत म्हणून त्यांना त्या महिन्यात पाचेक कोटींचा लॉस झाला होता हे त्यांनी तेव्हाच सेशनमध्ये सांगितले होते. पण २४ महिन्यात सहा कोटींचा लॉस आणि ट्रेनिंगचे उत्पन्न ६०० कोटी या दोन्ही गोष्टी चुकीच्या आहेत. त्यासाठी लीगल टीम जे काही करायचे आहे ते करत आहे.

सर्व buy आणि सेल आणि स्टॉप लॉस आणि. टार्गेट देऊन हा ट्रेड मी करतोय बाकी तुमची इच्छा असे म्हणून पळवाट निघत नाही आपण कदाचित सेबी चे नियम जाणत नाही असे दिसते. तरी अगदी common sense वापरला तरी जेव्हा अवधूत साठे स्वतः सेबी registered advisor नसताना मुळात त्यांना indirectly सुद्धा advisory देणे हे कुठलीही कायदेशीर संस्था ज्यांची इच्छा अपात्र व्यक्तीने सल्ला देऊ नये अशी आहे त्यासाठी त्यांनी कायदा केला आहे तो साठे यांना नक्कीच माहीत आहे तरी असा "अप्रत्यक्ष "सल्ला देत साठे "उद्युक्त" करत होते हे उघड दिसतेय.

दोन गोष्टी- सरांची ९५%- कदाचित जास्तच सेशन मार्केट संपल्यानंतर असतात. त्यात 'मी ट्रेड करतोय बाकी तुमची इच्छा' म्हणायचा प्रश्नच नाही. तर त्या दिवशी मार्केट चालू असताना नक्की काय बघून तो ट्रेड घेतला हे त्यात ते सांगतात. मी ट्रेड घेतला आणि ट्रेड घेतोय या दोन गोष्टींमध्ये बराच फरक आहे. लाईव्ह मार्केट दरम्यान सेशन असतात ती लाईव्ह मार्केट ट्रेनिंग सेशन असतात लाईव्ह मार्केट ट्रेडिंग सेशन नाही. मी असे एकच सेशन बघितले आहे. त्यावेळेस आम्हाला लॅपटॉप घेऊन यायचा नाही अशी स्पष्ट सूचना होती. तसेच मार्केट सुरू होण्यापूर्वी पण सरांनी- कोणीही ट्रेड कॉपी करायचा नाही तर या सेशनचा उद्देश लाईव्ह मार्केटमध्ये नक्की काय बघायचे हे शिकविणे हा आहे हे स्पष्ट केले होते. लॅपटॉप घेऊन यायचा नाही हा दंडक सर घालू शकतील पण फोनही आणू नये असा दंडक कसा घालणार? घरच्यांशी बोलायचे असते, उबर-ओला बुक करायची असते, इतरही पन्नास कामे फोनवर होतात त्यामुळे फोन सगळ्यांबरोबर असतोच. आता कोणी फोनवर ट्रेड घेतला तर त्याला कोणीच नियंत्रण घालू शकणार नाही. कदाचित असे केल्यास सेबीच्या नियमांचे उल्लंघन होणार नाही असे सरांना वाटले असेल. ती चूक असेल तर नियामानुसार कारवाई होईलच. पण सरांची नियत वाईट आहे/होती यावर सरांचा कोणीही जेन्युईन विद्यार्थी विश्वास ठेवणार नाही.

म्हणूनच म्हटले की या निमित्ताने प्रकरण कोर्टात जाऊन अ‍ॅडव्हायजरी म्हणजे नक्की काय- सर जे काही करतात ती अ‍ॅडव्हायजरी आहे का हे स्पष्ट व्हावे असे फार वाटते.

आतापर्यंत सेबीने अशी कारवाई अनेकांवर केली आहे. आमच्या नवी मुंबईत अस्मिता पटेल म्हणून एक आहे. तिच्यावरही अशीच कारवाई केली. तेव्हा इतकी चर्चा कुठेही झाली नव्हती. आज अवधूत साठेंचे नाव आल्यावर इतकी चर्चा होते आहे त्याचे कारण आस्ता ही भारतातील सगळ्यात मोठी ट्रेनिंग अ‍ॅकॅडेमी आहे. सर मुंबईचे म्हणून मुंबईत समजा एका वेळेस त्यांचे पाच-सहा हजार विद्यार्थी एकत्र आले . पण तेच सर कलकत्त्यात, दिल्लीत, बंगलोरमध्येही तसेच करू शकतात. तितके विद्यार्थ्यी सगळीकडे आहेत. माणूस जितका मोठा होतो तितके हितशत्रू वाढतात. त्यामुळे मग चर्चाही जास्त.

असो.