आणीबाणी- “सुवर्णकाळ” की “काळा” कालखंड?

आणीबाणीत मानसिक आजार कमी झाल्याने मानसरोग तज्ञांचा धंदा पार बसला होता...मिपा वर डु.आयडीवाढल्याने त्या तज्ञांचा धंदा वधारला असेल का?

सध्याच्या केंद्रीय शासनाने पुन्हा एकदा 'अनुशासन पर्वा'चा 'सुवर्ण काळ' अमलात आणून भारतमातेची पपुवासूर, केजरुवासूर वगैरे असुरांपासून मुक्तता करावी. हा. का. ना. का.

"आणीबाणी हा भारतासाठीचा सुवर्णकाळ मानावा का?? सर्वसामान्य माणसास हवेच काय असते आणखी?"

हे वाचून फुस्कान हसू आले , हे म्हणजे ब्रिटिशा राज्यात एक शिस्त होती असे म्हण्यासारखे आहे
शेवटी गुलामी ती गुलामी
आणि जी लोक "संविधान खतरे मी है " नावाने शिमगा करीत आहेत तेच आता आणीबाणी चांगली कि वाईट असली चर्चा करू इच्छितात वाह रे वाह

आणीबाणी सुवर्ण काळ की काळा कालखंड ही संपूर्ण राजकीय दृष्टीकोनातून केलेली चर्चा आहे. देश पन्नास वर्षे पुढे आला आहे. मागे ढकलू नका.

माझ्या दृष्टीकोनातून बाष्कळ चर्चा तर जनतेला सविंधान खतरे मे है, हे सांगून दिशाभूल करणे आणीबाणी पेक्षा जास्त खतरनाक आहे.

आणीबाणी- “सुवर्णकाळ” की “काळा” कालखंड?

अर्थातच काळा कालखंड, प्रश्नच नाही. त्यात इतकं वेगळा धागा काढण्यासारखं काय आहे?

माझ्यामते सुवर्णकाळ. तेव्हा माझा जन्म देखील झाला नव्हता. जुनं ते सोनं म्हणायची आपल्याकडे प्रथा आहे त्यामुळे चांगलं म्हणायचं आणि पुढे चालायच. कोणास ठाऊक अजून ५० वर्षानंतर लोकं २०१४ चा काळ देखील सुवर्णकाळ होता असे म्हणतील.

३६००० लोक दीड वर्षापेक्षा जास्त काळासाठी मिसा कायद्याखाली विनाचौकशी तुरुंगात डांबले होते.

सुवर्णकाळ म्हणणाऱ्यानि केवळ एवढाच एक मुद्दा नीट वाचला तरी पुरे.

अन्यथा चालू द्या वैचारिक बद्धकोष्ठ आणि आत्मकुंथन

अबा, 'सर्वसामान्य' म्हणजे काय? त्याचे लक्षण काय? सर्वसामान्यत्वाचे निकष काय? या प्रकारात कोण कोण बसते आणि कोण कोण नाही? या सर्वावर चिंतन करुन व्यवस्थित प्रतिसाद द्या, म्हणजे चर्चेत काही अर्थ राहील.

१९७५ साली माझे वय २४ होते आणि माझे कला-शिक्षण पूर्ण होऊन मी एक छोटी अर्धवेळ नोकरी , चित्रकला, आमचे औषधाचे दुकान होते त्यात काही वेळ बसणे, मित्रांबरोबर भटकंती वगैरे करत होतो. राजकारण, राजकीय पुढारी, त्यांचे पक्ष, याबद्दल अजिबात माहिती वा आवड नव्हती. आमचे कुटुंब, आमचे नातेवाईक आणि परिचित कुटुंबे यापैकी कुणालाही कसलाही त्रास त्याकाळी झाला नव्हता. म्हणजेच अ-राजकीय 'सर्वसामान्य'लोकांना काही त्रास झाल्याचे दिसले नाही. 'बाबू' लोकांची 'खाबू'गिरी बंद झाल्याने त्यांना मात्र त्रास झाला असेल. अर्थात त्याकाळी आमचा कोणत्याही बाबूरावाशी संबंध येण्याचे काही कारणही नव्हते म्हणा. एकंदरित सर्वसामान्यांना आणिबाणीमुळे काही फरक पडला नसावा. मात्र जे हजारो लोक कैदेत होते, त्यांचे आणि त्यांच्या कुटुंबियांचे हाल झाले असतील, हे नक्की.
-- आता माझे आई-वडील, काका मामा, गुरुजी वगैरे कुणीही हयात नसल्याने कुणाला विचारता येणार नाही. एक मोठा भाऊ नव्वद वर्षांचा आहे. त्याला आठवत असले तर काही सांगू शकतो.

हा काळ माझ्या आठवणीत स्वच्छ आहे आणि या काळात तुरुंगात खितपत पडलेल्या असंख्य लोकांना मी प्रत्यक्ष भेटलेलो आहे.

परंतु या धाग्याचा मूळ हेतूच शुद्ध नाही त्यामुळे त्यात लिहून केवळ कालापव्यय करण्याची माझी मुळीच इच्छा नाही.

आणीबाणी हा सुवर्णकाळ होता असे एकही काँग्रेसी म्हणत नाही याचे कारण शोधून काढा.

परदुःख शीतळ असतं हेच खरं.

सामान्य माणसं अत्यंत भीतीच्या सावटाखाली वावरत होती कारण कोणताही कारण न देता एखाद्याला अटक होते आणि महिनोन महिने तो आत राहतो याचा सामान्य नोकरदारावर काय परिणाम होतो हे प्रत्यक्ष अनुभवल्याशिवाय समजणारच नाही.

एवढंच लिहून मी खाली बसतो.

आणीबाणीत सर्वसामान्य जनतेला त्रास झाला नाही उलट फायदाच झाला परंतु सत्ताधारी पक्षाविरुद्ध अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, राजकीय अत्याचारासारखे मुद्दे विरोधी पक्षांनी जोरदार मांडल्याने १९७७ लोकसभा निवडणुकीत जनतेने काँग्रेसला सत्तेवरून खाली खेचले. सत्तेत आलेले सरकार अंतर्गत कलहाने जेव्हा कोसळले तेव्हा सर्वसामान्य जनतेने इंदिरा गांधींना पुंन्हा सत्तेवर बसवून आपण केलेली चूक सुधारली. जनतेवर आणीबाणीत खरंच अत्याचार झाले असते तर त्यांनी पुन्हा इंदिरा गांधींना सत्ता दिली नसती.

मला आणीबाणीचा काळ अत्यंत सुखाचा गेला. इकडची काडी तिकडे करावी लागत नसे. सुरुवातीचा बराच काळ मला जागीच लोळत असताना हातपाय न हलवता अन्न पाणी मिळत होते. म्हणजे मी मनसोक्त हातपाय हलवत असे पण अन्न मिळवण्यासाठी नव्हे. स्वतःची मर्जी म्हणून. अगदी पडल्या जागी येऊन सिस्टीममधले सर्व लोक माझी सेवा करणे, लंगोट दुपटी बदलणे हे सर्व करत असत. नंतर काही काळाने जरा बदल घडला असला तरी खिमठ, मेतकूट भात, नाचणी सत्त्व, विविध खिरी वगैरे पौष्टिक आहार मला मुबलक मिळत असे. रेशनिंग नव्हते. इकडे तिकडे रांगणे, सरपटणे आणि बागडण्यास संचारास देखील आडकाठी नव्हती. मी सिस्टीम विरुद्ध अत्यंत जोरदार आवाज उठवू शकत असे. मला दुपट्यात बांधून ठेवू जाता मी प्रस्थापित सिस्टीम वर लाथाळ्या झाडी आणि भोकाडरुपी लाखोली वाही. तरीही मला तुरुंगात टाकले गेले नाही किंवा मुस्कटदाबी झाली नाही.

एकंदरीत बहारीचा काळ होता. तसा आयुष्यात पुन्हा आला नाही. पुढे तर मला चक्क कामाला जुंपले गेले.

लेखाचे शीर्षक जरा भडक आहे, त्या ऐवजी 'आणिबाणीच्या काळातील लोकांचे विविध अनुभव' किंवा 'भारतातील आणिबाणी - एक आकलन' असे देणे अधिक उचित झाले असते असे वाटते.
-- याशिवाय इतर अनेक धाग्यांवर, सदर धागाकर्त्याकडे 'मोदीद्वेषाच्या काविळेपोटी' उपजलेल्या अनेक प्रतिसादाचा 'पुण्य-संचय' भरपूर असल्याने त्याने काहीही लिहीले, तरी ते मोदी/भाजप-द्वेषातूनच उपजलेले असणार, असे वाचकांना वाटणे क्रमप्राप्तच आहे.
-- जाता जाता - विनोबा भावे या प्रतिभावंताने दिलेले 'अनुशासन पर्व' हे नाव अगदी चपखल असल्याचा तात्कालीन 'सर्वसामान्य' लोकांचा अनुभव होता, हेही तितकेच खरे. माझ्या आधीच्या प्रतिसादात लिहायचे राहून गेलेले एक म्हणजे मी १९७७ साली दिल्लीला केंद्रीय सरकारच्या नोकरीत रुजु झालो (तेंव्हा आणिबाणी संपली होती की नव्हती ते आता लक्षात नाही) तेंव्हा माझ्या कार्यालयातील सगळ्यांनीच सांगितले होते की दिल्लीतल्या सरकारी नोकरांसाठी ते खरोखर 'अनुशासन पर्व' होते. कोणीही एक मिनीटही उशीरा येणे वा लवकर पोबारा करणे, कामात टाळाटाळ- विलंब करणे, लाच खाणे, असले प्रकार बंद झालेले होते.
-- आणखी एक : तात्कालीन पंत-प्रधानीण बाईने राबवलेले अनुशसन पर्व हे सर्वसामान्य जनतेसाठी उपकारक होते, असे इथे मिपावर जरी ठरले, तरी त्याचा अर्थ 'त्या इटालियन बयेचे चोपन्न वर्षांचे दिवटे कार्टे' हे पंप्रपदासाठी लायक आहे, असा अजिबात होत नाही. (ते तिहाडात केजरूबरोबर छान शोभून दिसेल. "दो दीवाने तिहाडके" असे फिल्मी गाणे आम्ही रचून देऊ. हा.का.ना.का.) उदाहरणार्थः

दो दीवाने तिहाड में
रात में और दोपहर में
आब-ओ-दाना ढूँढते हैं.
इक आशियाना ढूँढते हैं....

इन भूल-भुलइया गलियों में, अपना भी कोई घर होगा
अम्बर पे खुलेगी खिड़की या, खिड़की पे खुला अम्बर होगा
असमानी रंग की आँखों में
बसने का बहाना ढूंढते हैं,
आब-ओ-दाना ढूँढते हैं
इक आशियाना ढूँढते हैं

आनंद आहे...

एक जुना मिपाकर बरोबर बोलला की, मिपा, म्हणजे .... डू आय डींची खाण....

पॅट्रीक जेड,

सर्वसामन्यांचं आयुष्य ज्या दिवसापासून चांगलं झालं, सरकारी कर्मचारी वेळेवर कामे करू लागले, चिरिमिरी घेणं बंद झालं तो दिवस संविधान हत्या दिन? सरकारचे डोके ठिकाणावर आहे का?

प्रश्न रास्त आहे. त्याचं काये की जरी सर्वसामान्यांना दिलासा मिळालेला असला तरी तो तात्पुरता ठरण्याची दाट शक्यता होती. जे दाणे सुपात होते त्यांना जात्यातल्यांचे हाल दिसंत होते. किंबहुना कम्युनिस्ट सत्तेप्रमाणे निरपराध्यांना तुरुंगात डांबण्याची पद्धती सुरू झाली होती.

घटनेनुसार मूलभूत अधिकार अनुल्लंघ्य आहेत. नेमकी त्यांनाच आणीबाणीच्या नावाखाली कात्री लावल्याने आणीबाणी ही संविधानाची हत्याच आहे. असा आपला माझा तर्क.

-आ.न.,
-ना.न.

आपचे खासदार राघव चढ्ढा यांनी युनियन बजेट २०२४ साठी सत्ताधारी लोकांना चांगलेच धारेवर धरलेय.
विशेषतः लाँग टर्म कॅपिटल गेन वरील इन्डेक्सेशन संदर्भात त्यांचे भाषण चांगलेच व्हायरल होत आहे.

खाली लिंक :

https://www.youtube.com/watch?v=BMS1WRiVDJc

इन्डेक्सेशन संदर्भात : १२.१५ मि च्या पुढे.

खरंतर संपुर्ण भाषणच ऐकण्यासारखे आहे