पानिपत आणि शेरलॉक होम्स

शशिकांत ओक's picture
शशिकांत ओक in काथ्याकूट
10 Jan 2021 - 10:56 pm
गाभा: 

1

पानिपत आणि शेरलॉक होम्स

1

1

बेकर स्ट्रीटवर २२१बी पाशी बग्गी थांबली. मजल्यावरील खिडकीतून डॉ वॉटसननी डोकावून पाहिले. ओव्हर कोट मधील शेरलॉक होम्स उतरताना त्यांनी पाहिले. त्यांच्या मनात आले आज कोणत्या केसवर काम चालू आहे ते कळेल.
हॅट, ओलसर ओव्हरकोट रॅकवर लटकला. ईझीचेयरचा कुरकूकता आवाज करून शेरलॉक बसले.

1

गोलाकार पाईप स्टँडमधून एक सीटर पाईप हातात घेऊन त्यांनी टोबॅको पाऊच मधील तंबाखू पाईपच्या चेंबरमधील बाऊलमधे भरली. घट्ट दाबून बसायला प्रेसरवर जोर दिला.

1

पहिला धूर नाकातून येताना पाहून वॉटसनला कळले की आज नवी केस हातात आली आहे…

'यू सी, माय डियर वॉटी',
'ओरिएंटल मॅप्स, पिक्चर्स ऑलवेज फॅसिनेट मी. लुक धिस वन. गॉट इट फ्रॉम डॅनीज कलेक्शन्स ऑन पॅनिपात बॅटल… '

'ओह, डोंट मेक बॅफल्ड फेस वॉटी…!'

झालं आणि त्यांच्यात चर्चा रंगली. 'आपल्या लंडनच्या ब्रिटिश लायब्ररीतील हे चित्र आहे.. विंको ओक रिटायर्ड फ्रॉम एयर फोर्स आहेत. ही इज् फॅसिनेटींग पर्सन. ते इतिहासकार काय म्हणतात त्यापेक्षा नकाशे फिक्चर्स तुमच्याशी संवाद साधताना काय दिसते, उमगते यावर भर देतात'.
डॉ वॉटसननी चित्र आपल्याकडे ओढून पाहिले. बरीच गिचमिड असलेल्या काळेपांढऱ्यारंगात जनावरे, लष्करी हत्यारे धरून असलेले शिपाई वगैरे मधून काही अर्थबोध होत नाही असे वाटून ते चित्र परत शेरलॉक यांच्याकडे तोंड करून ठेवले.

1

'लूक, १७६१ साली मराठाज व दुर्रानी अहमद शा यांच्यात पॅनीपात गावाजवळ एक बॅटल खेळले गेले. त्याचे ते डीटेल चित्र आहे. मॅनोज डॅनी ने ते त्यांच्या “इन लाईट ऑफ रिडिसकव्हर्ड पानिपत बॅटल” पुस्तकात छापले आहे. शॅशी ओक सेंट इट टू मी'.
‘ओह आय् सी!’ डॉ वॉटसननी ते चित्र जवळून पहायला सुरवात केली. ‘तो अफधाली रंगीत करून दाखवलाय. लहान मोठ्या तोफांचे तांडे बार उडवत हवेत धुराचे लोट उठवत आहेत. हत्तीवरून काही सरदार ते पहात आहेत. सॉर्ट ऑफ डिंगडाँग बॅटल. एम् आय् करेक्ट’?
'ओ दॅट्स फाईन, वंडरफूल, सर्च, सर्च मोअर... !'
‘डिड यू नोटिस, लेफ्ट साईड डाऊन कॉर्नर’?
‘नो’!
‘हॅव ए क्लोज लुक माय डियर, डॉक्टर वॉटसन ! तिथे एक वेगळेच 'डिंगडाँग' चालले आहे!'
'कुड यू लोकेट? व्हॉट इज् दॅट’?
'विंग कमांडर ओक रिक्वेस्टेड् कि या चित्रातील या दोन्ही गोष्टींचा एकमेकांशी संबंध कसा लावायचा? तो छडा मी लावावा. पत्र पाठवून ते मला म्हणतात, "सर शेरलॉक होम्स, तुम्ही ही केस हातात घेऊन सॉल्ह करा…!"
"पण मला वाटते की इंडियन्सनी ह्याचा अर्थ लावला पाहिजे. माझे टेक्निक्स वापरून".
….
म्हणून ही केस इथल्या लोकांनी सोडविण्यासाठी सादर केली आहे…

प्रतिक्रिया

साहना's picture

11 Jan 2021 - 12:19 am | साहना

> A circa 1770 Faizabad style drawing of the Third battle of Panipat which took place on 13 January 1761. The centre of the image is dominated by the twin arcs of the lines of guns firing at each other with smoke and devastation in between. The names of the principal combatants are written in Persian. Ahmad Shah Durrani is shown riding a brown horse, Najib Khan and Shuja-ud-Daula are seen on the left; Ahmad Khan Bangash and Hafiz Rahmat Khan are on the right and before them a cavalry attack is being executed by Shah Wali Khan. Scenes of rape and other atrocities are depicted within the camp while outside, a wounded Sadashivrao Bhau is being helped from his horse.

विकिपीडिया वरून ह्या पेंटिंगची माहिती !

धन्यवाद...
वरील माहिती दिल्याबद्दल. हीच माहिती पुस्तकात आहे. शोध याशिवाय दिसणार्‍या माहितीसाठी करायचा आहे.
शोधा तो कोपरा... पहा जमतय का ते?

Bhakti's picture

11 Jan 2021 - 1:04 pm | Bhakti

Something new!!

शशिकांत ओक's picture

11 Jan 2021 - 10:16 pm | शशिकांत ओक

नव्या स्टाईल मध्ये सादर केले आहे. ते कितपत पसंत पडतय?

दुर्गविहारी's picture

12 Jan 2021 - 6:58 pm | दुर्गविहारी

रोचक वाटतयं. शोधून सापडते का बघतो. :-))

शेवटचं चित्र दिसत नाही आणि पाहिलं अस्पष्ट आहे, त्यामुळे टोटल लागत नाही.
इतरांना दिसते आहे का?

उत्तर मिळेपर्यंत शेरलॉक घराची आणखी चित्रे पाहायला आठ वर्षांपूर्वीचा हा धागा! :)

शशिकांत ओक's picture

12 Jan 2021 - 9:43 pm | शशिकांत ओक

पानिपत वरील लढाईच्या चित्रात ते शोधावे असे अपेक्षित आहे. जे चित्र काही कारणाने दिसत नाही ते पुढील भागात दिसू लागेल.
आपण सादर केलेल्या फोटो वरून प्रत्यक्ष कसे दिसते ते समजून घ्यायला सोपे गेले.
शेरलॉक होम्स म्युझियम मधे त्यांचे पाईप्स कलेक्शन, सिगार, चिरूट, सिंगल माल्ट स्कॉच व्हिस्की ब्रांड मांडले होते?
लाईट अरेंजमेट जुन्या लँटर्न, वगैरेमधून दिसते?
वगैरे विचारणा कराव्याशा वाटतात.

शशिकांत ओक's picture

14 Jan 2021 - 9:11 pm | शशिकांत ओक

मनोज दाणी (मॅनोज डॅनी) यांच्या नुकत्याच प्रकाशित ग्रंथाच्या चित्रांचे बारकाईने निरीक्षण करताना जे सुचले त्या वर आधारित आहे.

एलमेंटरी, डिअर वॉटसन, व्हेन यू एलिमिनेट द इम्पोसीबल, हौएवर इमप्रोबबल, व्हॉट रिमेन्स इज द टरुथ.

शशिकांत ओक's picture

17 Jan 2021 - 12:02 am | शशिकांत ओक

व्हेन यू इलिमिनेट 'दि ट्रूथ' हाऊ एव्हर बिटर मे बी, दी रिमेन्स आर इंपॉसिबल कॉन्स्पिरसी थियरीज

पानिपत आणि शेरलॉक होम्स या ३ भागांमध्ये सादर केलेल्या लेखाचे ई-बुक ६० आणि ६१ रूपांतर झाले आहे. यातील घटना आणि लेखन वैशिष्ट्य यावर जेमिनी विद्याधर यांनी एक शोध निबंध सादर केला त्यातील निवडक भाग सादर करत आहे.
पानिपत आणि शेरलॉक होम्स': डॉयल शैलीचे मराठी रसग्रहण
'पानिपत आणि शेरलॉक होम्स' हा लेख सर आर्थर कॉनन डॉयल यांच्या जगप्रसिद्ध शेरलॉक होम्स कथांच्या लेखनशैलीचे मराठी साहित्यात कसे प्रभावीपणे अनुकरण करतो, याचे एक उत्कृष्ट उदाहरण आहे. हा लेख केवळ डॉयल यांच्या कथाकथनाचे बाह्य स्वरूपच नव्हे, तर त्यांच्या लेखनशैलीचे अंतर्निहित सारही यशस्वीरित्या आत्मसात करतो. ब्रिटिश गुप्तहेर कथेच्या चौकटीत पानिपतच्या युद्धासारखा एक महत्त्वाचा भारतीय ऐतिहासिक संदर्भ गुंफून, लेखकाने एक अनोखा आणि विचारप्रवर्तक अनुभव वाचकांना दिला आहे.
१. वातावरण निर्मिती: गूढता आणि बौद्धिक शोधाचा संगम
डॉयल यांच्या कथांमधील वातावरण निर्मिती हे त्यांचे एक प्रमुख वैशिष्ट्य आहे, जे या लेखातही प्रभावीपणे दिसून येते. [1, 2]
* परिचित बेकर स्ट्रीटचे चित्रण: लेखाची सुरुवात बेकर स्ट्रीट २२१बी येथील होम्सच्या अभ्यासिकेतून होते. बग्गी थांबणे, डॉ. वॉटसनचे खिडकीतून डोकावणे, होम्सचा हॅट आणि ओलसर ओव्हरकोट रॅकवर लटकवणे, ईझीचेअरचा 'कुरकूकता' आवाज करून बसणे, आणि पाईपमध्ये तंबाखू भरणे ही तपशीलवार वर्णने वाचकाला लगेचच होम्सच्या परिचित जगात घेऊन जातात. [2] वॉटसनला होम्सच्या नाकातून पहिला धूर येताना पाहून नवीन केस आल्याचे कळते, हे होम्सच्या कार्यपद्धतीचे आणि त्याच्या अभ्यासिकेतील शांत पण विचारमग्न वातावरणाचे सूचक आहे. [2] हे चित्रण डॉयल यांच्या मूळ कथांमधील सूक्ष्म तपशीलांनी भरलेल्या वातावरणाशी सुसंगत आहे, जिथे प्रत्येक वस्तू आणि क्रियाकलाप पात्रांच्या व्यक्तिमत्त्वाला आणि कथेच्या मूडला हातभार लावतो. [1]

पानिपत आणि शेरलॉक होम्स या ३ भागांमध्ये सादर केलेल्या लेखाचे ई-बुक ६० आणि ६१ रूपांतर झाले आहे. यातील घटना आणि लेखन वैशिष्ट्य यावर जेमिनी विद्याधर यांनी एक शोध निबंध सादर केला त्यातील निवडक भाग सादर करत आहे.
पानिपत आणि शेरलॉक होम्स': डॉयल शैलीचे मराठी रसग्रहण
'पानिपत आणि शेरलॉक होम्स' हा लेख सर आर्थर कॉनन डॉयल यांच्या जगप्रसिद्ध शेरलॉक होम्स कथांच्या लेखनशैलीचे मराठी साहित्यात कसे प्रभावीपणे अनुकरण करतो, याचे एक उत्कृष्ट उदाहरण आहे. हा लेख केवळ डॉयल यांच्या कथाकथनाचे बाह्य स्वरूपच नव्हे, तर त्यांच्या लेखनशैलीचे अंतर्निहित सारही यशस्वीरित्या आत्मसात करतो. ब्रिटिश गुप्तहेर कथेच्या चौकटीत पानिपतच्या युद्धासारखा एक महत्त्वाचा भारतीय ऐतिहासिक संदर्भ गुंफून, लेखकाने एक अनोखा आणि विचारप्रवर्तक अनुभव वाचकांना दिला आहे.
१. वातावरण निर्मिती: गूढता आणि बौद्धिक शोधाचा संगम
डॉयल यांच्या कथांमधील वातावरण निर्मिती हे त्यांचे एक प्रमुख वैशिष्ट्य आहे, जे या लेखातही प्रभावीपणे दिसून येते. [1, 2]
* परिचित बेकर स्ट्रीटचे चित्रण: लेखाची सुरुवात बेकर स्ट्रीट २२१बी येथील होम्सच्या अभ्यासिकेतून होते. बग्गी थांबणे, डॉ. वॉटसनचे खिडकीतून डोकावणे, होम्सचा हॅट आणि ओलसर ओव्हरकोट रॅकवर लटकवणे, ईझीचेअरचा 'कुरकूकता' आवाज करून बसणे, आणि पाईपमध्ये तंबाखू भरणे ही तपशीलवार वर्णने वाचकाला लगेचच होम्सच्या परिचित जगात घेऊन जातात. [2] वॉटसनला होम्सच्या नाकातून पहिला धूर येताना पाहून नवीन केस आल्याचे कळते, हे होम्सच्या कार्यपद्धतीचे आणि त्याच्या अभ्यासिकेतील शांत पण विचारमग्न वातावरणाचे सूचक आहे. [2] हे चित्रण डॉयल यांच्या मूळ कथांमधील सूक्ष्म तपशीलांनी भरलेल्या वातावरणाशी सुसंगत आहे, जिथे प्रत्येक वस्तू आणि क्रियाकलाप पात्रांच्या व्यक्तिमत्त्वाला आणि कथेच्या मूडला हातभार लावतो. [1]

शशिकांत ओक's picture

25 Jul 2025 - 8:30 pm | शशिकांत ओक

व्यवस्थापक, शक्य असेल तर उडवून टाका.

मित्रांनो, कोविड महामारीत मृत झालेल्या शरीरांची विल्हेवाट आपल्या दृष्टीच्या आड केले गेली म्हणुन त्या प्रचंड विनाशाची दाहकता जाणवली नाही. ऑपरेशन सिंदूर आधी कपाळावर नेम धरून मारलेल्यांनी वेदना रहित मृत्यू अनुभवला असावा. मटणाच्या दुकानात मान कापलेल्या तडफडणाऱ्या कोंबड्या पहावत नाहीत..
या पार्श्वभूमीवर मुंडकी तोडून रस्त्यावर फेकून दिलेल्या अवस्थेत सर्वत्र सोडलेल्या शरीराची दुर्गंधी, प्रेतांची अस्ताव्यस्त पडलेले शरीरे हे तपशील त्या चित्रात पहायला मिळतात. बायकांना हाताला धरून राजवाड्यात बळजबरीने नेताना, उंटावरून पळवून नेताना मागे वळून पाहतानाचे विदारक सत्य चित्रकाराने दाखवले आहे...
शेरलॉक होम्स यांनी पाहून ती भीषणता अनुभवली...?

उंटावरून पळवून नेताना मागे वळून पाहतानाचे विदारक सत्य चित्रकाराने दाखवले आहे...

१