वीषाणू म्हणती कितवा दिवस?

माझ्याकडे सुद्धा अंथरुणातील ज्येष्ठ नागरीक असल्यामुळे डेटॉल अथवा सॅव्हलॉनची मोठी बाटली लागते आणि स्टॉक संपतोय कुणि डेटॉल / सेव्ह्लॉन ला पर्याय सुचवू शकेल का ? कपडे वॉशकरताना एकदा साबण आणि म्ग गरमपाणी आणि डेटॉल असा आमच्याकडे सिक्वेन्स असतो. कुणी पर्याय सुचवू शकेल का ?

सोशल डिस्टंसिन्ग हे तर इथे चैनीची गोष्ट वाटेल अशी परिस्थिती आहे आणि इथल्या लोकांना नुसतेच सगळे बंद आहे म्हणून घरी बसावे लागतेय असे वाटतेय

बरोबर आहे. जिथे सोशल डिस्टन्सींग शक्य नाही जसे की छोटी घरे अरुंद बोळी तिथे मास्क जास्त वापरला जावयास हवा. पण शक्य तेवढे सोशल डिस्टन्सिंग पाळावयास हवे. स्वयंस्फुर्त पण कंप्ल्शन नसलेलेले २१ दिवसाचे लॉकडाऊन दर दहा वर्षांनी केल्यास संक्रमणशील वीषाणू आणि जिवाणूं वर अधिक चांगले नियंत्रण मिळवता येईल का असा प्रश्न मनात येतो.

औषध फवारणी न झालेल्या सार्वजनिक पदपथांवर कोरडे डिटर्जंट टाकण्याचा निर्जंतुकीकरणात फायदा होईल का असा एक प्रश्न मनात येतोय कारण माझ्या परिसरात एका ठिकाणाहुन महापालिका कचरा उचलते तेथे नंतर निर्जंतुकीकरण होताना दिसत नाही नुसते कोरडे डिटर्जंट टाकल्यास फायदा होईल का ते जाणकारांकडून जाणून घेणे आवडेल.

esakal मध्ये सध्या जपान मध्ये असलेल्या व्यक्तीच्या अनुभवानुसार तिथली लोक साध्या सर्दीसाठी देखील बाहेर मास्क लावून पडतात आधीपासून असे वाचले असेच आपल्या इथे लागू केले तरी बराच फरक पडेल

सहमत आहे, एवढी इकॉनॉमी बंद करण्यापेक्षा मास्कचा वापर बरा शिवाय केवळ कोविड -१९ वर लक्ष्य केंद्रीत करण्या पेक्षा एवढी इकॉनॉमी पणाला लावलीच तर इतर श्वसन विषकय संसर्गजन्य आजारा नियंत्रणाचा सर्वसमावेशक प्रयत्न झाला असता तर बरे झाले असते पण तसे होताना दिसत नाही.

आपल्या एकंदर जीवनपद्धतीत आणि संस्कृतीत sanitization हा विषय गौण आहे
फक्त पूर्वीच्या सोवळ्याओवळ्याचे दाखले देऊन त्यात रमणाऱ्या लोकांची संख्या वाढत चाललीये

सहमत आहे केवळ तेवढेच पुरले असते तर यापुर्वीच्या बर्‍याच साथींना तोंड द्यावे लागले नसते.

* आपल्यासोबत चौकट राजांनाही प्रतिसादासाठी अनेक आभार

लोकसत्ता लेखातील अगदीच '‘गणपती दूध पितो..’ वातावरणाशी अथवा डोळे येण्याच्या साथीशी तुलनाही पटली नाही अगदीच हलक्यात घेणे झाले. एकंदर लेखावरुन लेखक काही गोष्टींबाबत अनभिज्ञ असावा अथवा सजग नसावा असेही वाटले. पण लेखातील शेवटच्या परिच्छेदातील खालील निरीक्षण योग्य वाटते.

दुसऱ्या टप्प्यातली लढाई एवढय़ा मोठय़ा व्याप्ती व लोकसंख्येमुळे आपल्यासाठी दीर्घकालीन असणार आहे. आणि अशा दीर्घकालीन लढाईच्या या दुसऱ्या टप्प्याच्या वेळी सध्याची आपली इतकी ‘हाइप’ व ‘ओव्हररिअ‍ॅक्शन’ यांनी आपली ‘लांडगा आला रे आला’ सारखी गत होऊ शकते. दीर्घकालीन लढाईसाठी एवढया मोठय़ा लोकसंख्येचा धीर, पेशन्स टिकवायचा असेल, तर सुरुवातीचा असा अतिरेक आपल्या अंगलट येऊ शकतो.

* लस किंवा औषध उपलब्धतेसाठी किमान वर्षाभराचा अवधी आणि सर्वसामान्य जनतेपर्यंत उपचार पोहोचण्यासाठी आणि हर्ड इम्युनिटी उपलब्धतेसाठी किमान २ वर्षे किमान येत्या तीनेक वर्षांचा तरी लढा म्हणता येऊ शकेल असे वाटते.

आशुतोष शेवाळकरांचे खालील प्रश्न मुद्दे पहा

कुठल्याही विषाणूचं आयुष्य ७२ तासांपेक्षा जास्त नसतं असं आधुनिक वैद्यकशास्त्र सांगतं. विषाणू अन्य कुठल्या सजीव पेशींखेरीज जिवंत राहात नाहीत, मग अशा वेळी मानवी पेशीपासून संबंध तुटलेला विषाणू निर्जीव पृष्ठभागावर काही तास तग तरी कसा काय धरू शकत असेल? आणि तरीही सगळीकडे इमारतींचं सॅनिटायझेशन, विविध पालिका/ महापालिकांच्या फवाऱ्यांनी रस्ते धुणे कशासाठी सुरू आहे?

>>मग अशा वेळी मानवी पेशीपासून संबंध तुटलेला विषाणू निर्जीव पृष्ठभागावर काही तास तग तरी कसा काय धरू शकत असेल? >> काहीच तग धरला नसता तर असंख्य वीषाणू जन्य संसर्ग आपोआपच टळले असते आणि आजची महामारीची परिस्थिती आलीच नसती.

पृष्ठभाग प्रकार आणि इतर प्रकारांवर अवलंबून काही तास / दिवस वीषाणू नक्कीच तग धरतात आणि तग धरलेल्या काळात कोणत्याही मार्गाने शरीर प्रवेश मिळाल्यास वीषाणू चक्र नव्या सजीवाच्या आधारे पुन्हा चालू होते. जसे की आपल्याकडे ९९ टक्के घरे ही वाकून झाडली जातात , रस्त्यावरील वीषाणू कुणाच्या पायाने घरी गेला कुणीतरी झाडले आणि सशक्त असल्यामुळे लक्षात नाही आले पण घरातील इतरांना संसर्ग झाला असे होणार नाही ह्याची गॅरंटी घेऊन एखाद्या जीवाला धोका झाला तर आयुष्य परत करण्याचे आश्वासन आशुतोष शेवाळकरां देऊ शकतात काय ?

संसर्गित व्यक्तीचे हे ‘ड्रॉपलेट्स’ उडून कुठे पडले असतील व त्याला आपला हात लागला व तोच हात चुकून आपल्या नाकातोंडाला लागला तर हा अप्रत्यक्ष संसर्ग होऊ शकतो. व त्यासाठी सतत हात धुण्यासाठी सुद्धा सांगितलं जातं आहे. पण ‘प्रत्यक्ष संसर्गा’पेक्षा अशा अप्रत्यक्ष संसर्गात लागण होण्याची शक्यता स्वाभाविकच कमी होत असेल ना?

हि कमी कशी असेल ? या पुर्वी पर्यंतची पहिली शिंक खोकला रुमाल हाताशी नसल्यास स्वतःच्या तळ हाता वर घेण्याची पद्धत होती, लिफ्ट मधून जाताना एखाद्याने असा स्वतःचा हात बटनाला लावला त्याच बटनाला अजून दहा जणांनी येता जाता हात लावले तर नेमके काय होईल ? हिच गोष्ट दरवाजाची हँडल्स बेल पंखे एसीची बटने अशा असंख्य ठिकाणाहून होऊ शकते. हाताच्या मुठीला एक दिवस बांधुन ठेवले तर आपण किती ठिकाणी हात नेतो ते नेमके लक्षात येऊ शकेल.

असाच एक वाद एका ज्येष्ठ नागरीक इंजिनीयर सोबत झाला त्यांचे म्हणणे कुणी शिंकले / खोकले तर ते थेंब लागलीच जमिनीवर जातात. आता थुंकीतील सुक्ष्म थेंबांचे वजन ते कितीसे असणार जमिनीवर पोहोचण्यासाठी काही मिनीटे तरी जातील आणि कोणत्याही १०० स्क्वेअर मीटर मधून पाच दहा मिनीटातही अनेक माणसे पहाता पहाता जाऊ शकतात आणि त्यांच्या श्वसनात वीषाणू जाऊ शकतातच शिवाय आधी म्हटल्या प्रमाणे आपल्याकडे घरची जमीन पुसण्यापुर्वी आवर्जून वाकून झाडली जाते त्यातील काही धूण श्वसन मार्गे गेली तर नेमका इफेक्ट काय असू शकेल ?

मी माझ्या घरी रात्री झोपताना मॉपींग इन्सीस्ट करतोय म्हणजे सकाळी झाडतानाची धूळ डिसैफेक्टेड असण्याचे चान्सेस अधिक असतील..

करोनाचा विषाणू हा थुंकी, शेंबूड यांच्यामधून संसर्गाने पसरू शकतो असंच सगळीकडे सांगितलं जात आहे. हा प्रत्यक्ष संसर्ग टाळायला एक मीटरचं अंतर राखायचं असंही सांगितलं जात आहे

हे १ मीटरचे अंतर सांगताना 'किमान' ह्या शब्दाकडे दुर्लक्ष करून १ मिटरला 'कमाल' शब्दा प्रमाणे वागणूक मिळते आहे. प्रत्यक्षात काही अभ्यास मानवी शिंक खोकला थुंकी अगदी ५/६ फुटांपर्यंत प्रवास करू शकते असे सुचवताना दिसताहेत. कदाचित १ मीटर वरील भरवसा घातक ठरत नाहीएना अशी मला शंका वाटते.

आपल्याला त्रास होण्याची शक्यता कमी असली तरी या संसर्गाने वृद्ध आणि मुलांना धोका होऊ शकतो, त्यांच्यासाठी आपल्याला असं उद्योगधंदा सोडून घरी बसणं आवश्यकच आहे असं स्वत:ला समाजावणं मग भाग पडतं.

होय ह्या धोक्यात फक्त इतर आजारांनी ग्रस्त तरुणांचाही समावेश करणे आले

करोनाचा मृत्युदर हा याआधी येऊन गेलेल्या सार्स इत्यादि विषाणूच्या मृत्युदरापेक्षाही कमी म्हणजे दोन टक्केच असल्याचंही दहा दिवसांपूर्वीपर्यंत सांगितलं जात होतं. संख्याशास्त्राच्या अशा अंदाजात घराबाहेर पडल्यावर रस्ते-अपघातात मरण्याची शक्यतादेखील दोन टक्केअशीच सांगितली जाते. मृत्यूची शक्यता इतकी कमी असतानाही याचं एवढं मग ‘पॅनिक’ का केलं जात आहे हे कळलं नाही.

:)) टक्केवारी कमी वाटली तरी फैलाव अधिक असल्याने प्रत्यक्षात मृत्यूची आकडेवारी अधिक आहे. ज्यां आजारांचा तत्काळ मृत्यूदर अधिक असतो त्यांचा फैलाव शक्यता कमी होतील पण ज्यांचा तत्काळ मृत्यूदर अधिक नाही त्यांचा फैलाव अधिक असेल आणि एकुण मृत्यूंची संख्या वाढेल.

शिवाय, संसर्ग होऊनही ‘काहीच त्रास न झालेले’ ८० टक्केलोक हे ‘कॅरियर्स’ असतात का? त्यांच्यापासून इतरांना संसर्ग होऊ शकतो का? असा संसर्ग होऊ शकण्याचा धोका किती दिवस पर्यंत असतो? या प्रश्नांची उत्तरं मिळत नाहीत. ८० टक्केलोकांना काहीच त्रास होणार नाही आणि २० टक्के लोकांपैकी पाच टक्क्यांनाच अधिक त्रास होणार असेल तर मग आपण या रोगाला एवढे घाबरतो का आहोत?

जगात ९५ टक्के लोकांचे तरी इम्युनिटीच्या दृष्टीने आहार १०० % फुलप्रुफ तेही एकदा साठी नाही नेहमीसाठी असतात का ? ८० टक्के लोकातीलही नेमकी कुणाची इम्युनिटी कोणत्या दिवशी कमी पडेल आणि त्यांचा समावेश धोकापोहोचु शकणार्‍या व्यक्तीत होणार नाही हे कसे सांगणार ? बरे इम्युनिटीने साथ दिली तरीही त्यांच्या नकळत त्यांच्याकडून संक्रमण होणार नाही याची गॅरंटी कशी देणार. सर्वच आलबेल असते तर इटली इराण न्युयॉर्क इत्यादींची एवढी वाट लागली नसती.

‘

व्हेंटिलेटर’ लागले म्हणजे शेवटचा प्रवास अशी जी आपली ‘व्हेंटिलेटर’ विषयी सर्वसाधारण कल्पना आहे, तसा तो प्रकार नसावा असंही मला वाटलं.

मला वाटते व्हेंटीलिएटरचा उपयोग होऊन बरे होणारेही रुग्ण असतात.

आणि हे मुंबईतल्या दुरावस्थेचे वृत्त

....शहाणपण दुसऱ्यांना शिकवण्या पेक्षा स्वतः सुधारा देश समाज आपोआप सुधारतो

म्हणजे नेमके काय केले पाहीजे ते नीटसे समजले नाही, जरासे उलगडून सांगितल्यास बरे पडेल. आधी इतरत्र आपण लेखन केले असेल तर त्याचा दुवा दिला तरी चालेल.

सर्वात जास्त मृत्यू आणि सर्वात जास्त corona badhit .
अती स्वच्छ,आणि अती पुढारलेल्या देशातच आहेत.
आफ्रिकेतील गरीब देश अशिया मधील भारत सारखा देश त्यांची बरोबरी मृत्यू आणि बाधित ह्या दोन्ही बाबतीत करू शकत नाही.

आपला हा ही दृष्टीकोण नीटसा समजून घेऊ शकलो नाही. युरोपीयन आणि अमेरीकन अधिक स्वच्छ असल्याने अधिक प्रमाणात मरत आहेत असे आपल्याला म्हणायचे आहे का ?

आफ्रिकेतून लोक मरण्याच्या कमी बातम्या येत असल्याच्या आणि काळ्या वर्णाच्या लोकांना काही त्रास नसल्याच्या भ्रमात आमेरीकेतील आफ्रीकन आमेरीकन राहीले आणि आता त्यांच्यातच मृत्यूचे प्रमाण अधिक आहे. युरोप मध्ये गोरेही मरतात. गरीब मध्यम वर्गीय श्रीमंत सर्व स्तरातून कोविड १९ चे बळी गेल्याचे बघण्यास मिळते.

गरीब देशांकडे टेस्टींगच्या सुविधांचाच अभाव आहे. महाराष्ट्रात टेस्टींगच्या सुविधा उपलब्ध होत आहेत तिथे रुग्ण आढळताहेत. ज्यांना टेस्टींग सुविधाच नाहीत किंवा कमी आहेत त्यांना आपल्याकडे किती मृत्यू अधिक झाले हे कदाचित दशवार्षिक जनगणना अहवालातूनच कदाचित कळाले तर कळेल.

मी वरच का कुठे नांदेडच्या शीख जत्थ्याचे उदाहरण दिले, स्वतःला बाधा नाही या गैर समजात होते. पंजाबात गेल्यावर टेस्टींग झाली तेव्हा पॉझीटीव्ह असल्याचे कळाले.

मी गेल्या २-४ दिवसात वाचलेल्या बातमी नुसार इटलीत सुद्धा मृत्यू दर दरवर्षी पेक्षा ४९ टक्क्यांनी वाढला होता आणि सर्वच मृतांच्या टेस्ट त्यांनाही करता आल्या नाहीत.

बाकी वृत्तातील व्हेंटीलीएशन विरहीत पर्दा पद्धतीची घरे + विस्तारीत एक्त्र कुटूंब पद्धती + तबलिगी कार्यक्रमांतील उपस्थितांचा शोध टाळणे + अंत्ययात्रेत गर्दी करणे अशी काँबीनेशन्स मालेगावात आरोग्याच्या दृष्टीने धोकादायक वीषाणू पोषक कॉकटेल बनवत असतील तर नवल नाही.

इंडियन एक्सप्रेस वृत्त मालेगावचा हाय लिटरसी रेट सांगते आहे पण डार्वीनच्या उत्क्रांती आणि जिवाणू वीषाणू जन्य आजार आणि त्यांची उत्क्रांती आणि संक्रमण न सांगणारे उर्दू भाषिक शीक्षण यूजलेस नसेल तरच नवल.

जाताजाता वृत्तपत्र प्रतिनिधींना वीषाणूशी संबंध नसलेल्या हिंदू-मुस्लीम विवाद उगाचच उकरुन उगाळण्याचे कारण काय असावे बरे ?

स्थानिक स्तरीय टेस्टींग सुविधा नसल्यावर कशी तारांबळ उडते आणि आरोग्य व्यवस्थेवर ताण कसा वाढतो याचे हे एक मालेगाव-लोक्सत्ता वृत्त