लिंब, धोम, भोगावमधील काही क्षण

प्रचेतस's picture
प्रचेतस in भटकंती
16 Jul 2016 - 12:43 pm

मध्यंतरी भुईंजनजीकच्या किकलीगावात तिथले अप्रतिम कोरीवकाम असलेले भैरवनाथाचे मंदिर आणि शेदीडशे वीरगळ पाहिलेले होते. त्याच दिवशी नंतर शेरी लिंब येथील बारा मोटेची विहिर आणि धोम-भोगावची पण सफर झाली होती त्याची ही चित्रमय झलक.

वाटेवरच्या लिंब गोवे गावातील दुर्लक्षित वीरगळ
a

लिंबची विहिर पहिल्या शाहूमहाराजांच्या पत्नी वीरूबाई ह्यांनी बांधवून काढली. ह्या विहिरीचे पाणी आजही वापरात आहे.

१२ मोटेच्या विहिरीचं प्रथमदर्शन.

a

विहिरीच्या प्रवेशद्वारावरील शरभ
a

वीरुबाईसाहेबांचा शिलालेख
a

ही विहीर पायर्‍यांची आहे.
a

a

a

a

मोटेखालती असलेले शरभ

a

a

a

a

शेरी लिंबवरुन पाचवड मार्गे वाईला गेलो. जवळच असलेल्या मेणवलीचा पेशवेकालीन घाट आणि तिथला नाना फडवणीसांचा वाडा पाहून धोमला गेलो. धोम गाव बहुत सुंदर. वृक्षदाटीत वसलेलं. तिथं नृसिंह मंदिर आणि शिवपंचायतन आहे.

नृसिंह मंदिराचं प्रवेशद्वार
a

शिवमंदिरासमोरचा नंदीमंडप. हा पुष्करिणीतल्या दगडी कासवावर उभारलेला आहे.

a

a

तिथल्या मंदिरातही वीरगळ दिसला
a

लक्ष्मी नृसिंह
a

शिवमंदिराचा टिपीकल पेशवेकालीन शैलीतला कळस
a

धोम गावाच्या पाठीमागेच धोम धरणाची भिंत एका डोंगररांगेच्या आधाराने उभी केलीय. त्या टेकाडावर चढून जाताच धोमचं अथांग पाणी, डावीकडे पाचगणी, समोर कमळगड, उजवीकडे केंजळगड आदी तालेवार ठिकाणे दिसतात.

a

ह्याच झाडीत धोम गाव आहे.

a

भिंतीवरुन दिसणारा आजूबाजूचा परिसर

a

a

समोर आहे तो कमळगड

a

a

a

धरणावर बराच वेळ गप्पाटप्पा करुन परत निघालो. धोमच्या अलीकडे भोगाव. तिथे कृष्णाकाठावर वामनपण्डिताची समाधी त्याच्या कुण्या एका भक्ताने बांधलेली आहे.

a

समाधीच्या अलीकडेच एक दुर्लक्षित शिवमंदिर बघायला मिळालं. मूळ स्तंभ खूप जुने, यादवकालीन आहेत तर वरचा अर्धा भाग पेशवेकाळात बांधला गेलाय असे त्याच्या मिश्र शैलीवरुन सहजच दिसते.

a

a

यादवकालीन स्तंभ

a

a

a

तिथेच झाडोर्‍यांत एक दुर्ल़क्षित वीरगळ आहे. तो बघून परतीचा मार्ग गाठला.

a

प्रतिक्रिया

कंजूस's picture

16 Jul 2016 - 1:04 pm | कंजूस

भारीय.

टवाळ कार्टा's picture

16 Jul 2016 - 1:24 pm | टवाळ कार्टा

भारीये

माम्लेदारचा पन्खा's picture

16 Jul 2016 - 1:28 pm | माम्लेदारचा पन्खा

तुम्ही कुठून शोधून काढता हो हे सगळं ?

बोका-ए-आझम's picture

16 Jul 2016 - 6:30 pm | बोका-ए-आझम

मला असं वाटतं की त्यांना बोलावणं येतं आणि मग ते त्या दिशेने सुटतात आणि मग असले लेख आणि अप्रतिम फोटो टाकतात! मस्तच! रच्याकने पहिले शाहूमहाराज म्हणजे छत्रपती शिवाजीमहाराजांचे नातू आणि संभाजीमहाराज आणि येसूबाई यांचे पुत्र का? का अजून दुसरे कुणी?

प्रचेतस's picture

16 Jul 2016 - 8:37 pm | प्रचेतस

हो.
थोरले शाहू छत्रपती. संभाजी महाराज आणि येसुबाई ह्यांचे पुत्र. स्वस्तीश्री शके १६४१ पवनाम संवत्सरे म्हणजे इसवी सन १७१९ मध्ये ही विहीर बांधली गेली.

याबाबत एक कहाणी रोचक आहे. शाहूमहाराजांची दोन लग्ने १७०३ साली औरंगजेबाच्या कैदेत झाली. मानसिंग जाधव (नक्की सांगता येत नाही) ह्याच्या २ कन्या. राजसबाई आणि कुणी एक.
दिल्लीतली प्रथा म्हणजे नव्या नवरा नवरीने बादशहाच्या मांडीवर बसून त्याने दिलेला उष्टा विडा खायचा. छत्रपतींच्या सुनेने उष्टा विडा तो देखील बादशहाचा कसा खावा म्हणून येसूबाईंनी राजसबाईंइतक्याच वयाच्या वीरुबाईस बादशहासमोर उभे केले. ह्या प्रसंगानंतरही वीरुबाईंस राणीचा मान दिला गेला. मुख्यराणी जरी नाही तरी राजांची उपराणी म्हणून ती मानली गेली.

सुबोध खरे's picture

16 Jul 2016 - 1:34 pm | सुबोध खरे

लै भारी

वा. तसेच मग पांडवगड-कमळगड करून यायचे ना. कावेची विहीर छान आहे.

बारा मोटेची विहीर आवडली. आतली रंगरंगोटी खरवडून काढली पाहिजे. नृसिंह मंदिरातले कासव आणि नंदीमंडप रेखीव. वृक्षराजी डोळे निवविणारी.

प्रचेतस's picture

16 Jul 2016 - 8:47 pm | प्रचेतस

एकाच दिवशी किकली, शेरी लिंब, वाई, मेणवली, भोगाव आणि धोम केल्यानं इतर काही जमलं नाही. कमळगडावर पूर्वी गेलो होतो.

बाकी ही विहीर १२ मोटांची नसून १५ मोटांची आहे. तीन मोटा अलीकडच्या (वरच्या) पातळीत आहेत. विहीर पूर्ण भरल्यावर अतिरिक्त पाणी मुख्य विहिरीतून वरच्या पातळीत असणाऱ्या आडांत येतं. त्यावर ह्या ३ मोटा आहेत. पण तिथवर पाणी यायची वेळ अगदी क्वचित म्हणजे ३०/४० वर्षातनं एकदा अशीच येत असावी.

आनंदराव's picture

16 Jul 2016 - 2:06 pm | आनंदराव

क्लासच

पुष्करणीतल्या कासवाची आयडीया आवडली. पाणी असताना ते कासव नंदीमंडप तोलून पोहत असलेले वाटत असणार. भारीच.

चांदणे संदीप's picture

18 Jul 2016 - 12:44 pm | चांदणे संदीप

येग्झॅटली! हेच मनात आलेले तो फोटो बघून. आणि त्या डोंगरावर ढगांची माया अगाध!

अप्रतिम वल्लीदा! __/\__

Sandy

पुष्करणीतल्या कासवावरचा नंदीमंडप काय देखणा आहे!
विहीर पण छान आहे.छान भटकंती.

यशोधरा's picture

16 Jul 2016 - 2:22 pm | यशोधरा

पुष्करणीतल्या कासवावरचा नंदीमंडप, विहिर, लक्ष्मी नृसिंह, कासव, सभोवतालची वनराई सगळेच सुरेख.

सस्नेह's picture

16 Jul 2016 - 2:34 pm | सस्नेह

आपले पूर्वज खरोखर रसिक होते. कोणतीही यांत्रिक आयुधे नसताना त्यांनी देखणी जिवंत शिल्पे उभी केली. साधी विहीर ती काय आणि तिलाही कसे कलाकुसरीने नटवले आहे !

सिरुसेरि's picture

16 Jul 2016 - 3:08 pm | सिरुसेरि

सुंदर लेख छान फोटो
+१००

अभिजीत अवलिया's picture

16 Jul 2016 - 4:45 pm | अभिजीत अवलिया

छान.

मुक्त विहारि's picture

16 Jul 2016 - 5:07 pm | मुक्त विहारि

उत्तम लेख.

बारा मोटवाल्या विहीर बघायला, लिंब गावाला कसे जायचे?

प्रचेतस's picture

16 Jul 2016 - 8:39 pm | प्रचेतस

काय मुविकाका...!
लेख कुठे लिहिलाय? नुसते फोटो टाकलेत.

शेरी लिंबला जायला पुणे - सातारा रस्त्यावरील पाचवड गावातनं फाटा आहे. पाचवड पासून साताठ किमी.

दुर्गविहारी's picture

17 Jul 2016 - 6:38 pm | दुर्गविहारी

सातार्याच्या आधी लिम्ब खिन्ड आहे. गौरी शन्कर कॅम्पसच्या अलिकडे लिम्ब- गोवेला जाणारा फाटा फुटतो ( आनेवाडी टोलनाका ओलान्ड्ला की डावीकडे आहे. विचारत विचारत गेल्यास सोइचे होईल.

मुक्त विहारि's picture

17 Jul 2016 - 7:15 pm | मुक्त विहारि

पुणे-सातारा, ह्या मार्गावर का?

प्रचेतस's picture

18 Jul 2016 - 12:08 am | प्रचेतस

हो.

अत्रुप्त आत्मा's picture

16 Jul 2016 - 6:04 pm | अत्रुप्त आत्मा

ह्हूं !

.
.
.
.
.
.
दू दू दू!

.
.
.
.
लोकहो , आगोबा एक टाच गेल्ता बर का, ति कडे! https://lh3.googleusercontent.com/-yoZKvSwxxFc/VfzpdSyQoXI/AAAAAAAAhLk/e9PNzHHLamE/s28-Ic42/ao.gif

प्रा.डॉ.दिलीप बिरुटे's picture

16 Jul 2016 - 7:35 pm | प्रा.डॉ.दिलीप बिरुटे

सर्वच छायाचित्र अप्रतिम आलेली आहेत. एकापेक्षा एक सुंदर. माहिती डकवायला जरा कंजुशी केल्यासारखी वाटली.
पण, चित्रमय भटकंती आवडली. लिहित राहा. आपल्यामुळेच दगडांना बघायची एक नवी दृष्टी मिळाली हे कितीतरी वेळा सांगितलंय. मनःपूर्वक आभार. लो यू. :)

अवांतर : वल्ली, सैराट मधील ती दोघं शेरीलिंबच्याच पायर्‍यांवर बसलेली आहेत का ? का माझ्या डोक्यातून अजून सैराट गेलं नाही. :(

-दिलीप बिरुटे

लिहायचा हल्ली कंटाळा येतो हो.

शेरीलिंबवर ५/६ महिन्यांपूर्वी अर्धवट खरडलं होतं. पण मनासारखं उतरेना म्हणून लेखन खोडून फ़क्त चित्रं टाकली.

अवांतराबद्दल - सैराट पाहिला नाही त्यामुळे त्या दोघांबद्दल काहीच सांगू शकत नाही. :)

दुर्गविहारी's picture

17 Jul 2016 - 5:32 pm | दुर्गविहारी

सैराट मधली विहीर करमाळ्याची आहे. बहुतेक सर्व शुटिन्ग त्याच परिसरातील आहे. बाकी वल्लीदा तुम्ही सैराट बघीतला नाही त्यामुळे समर्थकान्च्या हल्ल्याला तयार रहा. ;)

सारखा कसा हो कंटाळा येतो तुम्हास

बाकी फोटू नेहमीप्रमाणे छान छान

अत्रुप्त आत्मा's picture

18 Jul 2016 - 4:49 pm | अत्रुप्त आत्मा

आपणास नाही का पुण्याला यावयाचा कंटाळा येत? https://lh3.googleusercontent.com/-yoZKvSwxxFc/VfzpdSyQoXI/AAAAAAAAhLk/e9PNzHHLamE/s28-Ic42/ao.gif तसच आहे हे...पांडुब्बा!

पद्मावति's picture

16 Jul 2016 - 8:48 pm | पद्मावति

सुरेख!

अनुप ढेरे's picture

16 Jul 2016 - 9:44 pm | अनुप ढेरे

दोन महिन्यापूर्वी गेलो होतो ही विहीर बघायला. ऐन उन्हाळ्यात बर्‍यापैकी पाणी होतं. दुपारच्या वेळेला रिकामं पब्लिक लै दंगा घालत होतं. उंचावरून उड्या वगैरे.

रातराणी's picture

16 Jul 2016 - 10:10 pm | रातराणी

फोटो सुरेख!

नीलमोहर's picture

16 Jul 2016 - 10:50 pm | नीलमोहर

खूप सुंदर ठिकाणे आहेत सर्वच,
अशी लक्ष्मी नृसिंह मूर्ती प्रथमच पाहिली,

डॉ सुहास म्हात्रे's picture

16 Jul 2016 - 11:03 pm | डॉ सुहास म्हात्रे

सुंदर फोटो !

कासव खास आवडले... त्याच्या सुबकतेसाठी आणि कुंड पाण्याने भरल्यावर ते पाण्यात पोहत आहे असे दिसेल या कल्पकतेमुळेही.

असं काही पाहिलं की, "जुन्या काळात किल्ले-देवळे-वाडे-विहिरी बांधण्याचं मराठी हातात असलेलं हे कौशल्य आजकाल कुठे गायब झालं आहे ?" असा प्रश्न वारंवार मनात येतो. :(

लिहिताना कंजूसी केली आहे. ये ना चॉलबे. तुमच्या नवीन लेखणीचे बरेच चाहते निर्माण झाले आहेत हे विसरू नका :)

चौकटराजा's picture

17 Jul 2016 - 5:33 am | चौकटराजा

वाईला एकूण सात वर्षे वास्तव्य असल्याने तेथील व आजूबाजूचे बहुतेक देवालये पाहिली आहेत. भद्रेशवर, वाकेश्वर,व्यंकटेश, लक्ष्मी नारायण , काशी विश्वेश्वर अशी एकसे एक व मोठी देवालय वाईत आहेत. बाकी ढोल्या गणपती हे सर्वाना माहित आहेच.
वाईखेरीज मेणवलीचा घाट व देवालय खास करून या धाग्यात आलेला नंदिमंडप हे सारेच सुरेख.
माझ्या मते वाई मेणवली , औध संग्रहालय अशी कट्टा कम सहल मस्त होऊ शकते.
धोम धरणाची येतील चित्रे मस्त आलीयत. मी याच भिंतीवरून कृष्णा नदीवर पडलेले काठापासून काठापर्यंत असे अर्ध गोलाकृति इन्द्रधनुष्य पाहिलेय.

मदनबाण's picture

17 Jul 2016 - 11:21 am | मदनबाण

सुरेख फोटो आणि माहिती.

मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- Dhol Tasha- Sivamani's Jugalbandi with the Percussionists

ज्ञानोबाचे पैजार's picture

17 Jul 2016 - 3:56 pm | ज्ञानोबाचे पैजार

अत्यंत जबरदस्त फोटो. विषेशतः तो कासवावरचा नंदीमंडप फारच आवडला.

ती विहिरही कसली प्रशस्त आणि देखणी बांधलीय....

मान गये आपकी पारखी नजर और इतिहास का ग्यान दोनोको

पैजारबुवा,

दुर्गविहारी's picture

17 Jul 2016 - 5:26 pm | दुर्गविहारी

लिम्बच्या शिवमन्दिराजवळ नदीपात्रात कोलमनर बेसाल्ट पाहण्यासारखे आहेत. असेच कोलमनर बेसाल्ट मुम्बईमध्ये अन्धेरीला गिल्बर्ट हिलला आहेत. अर्थात ते प्रन्चड उन्च आहेत. लिम्बचे अतिशय छोटे आहेत. या शिवाय लिम्ब गावात नदीवर बान्धलेला घाट आणि काठावरची मन्दीरे आणि तेथिल भित्तीचित्रे बघण्यासारखी आहेत. लिम्बचे पेरुही सुप्रसिध्द आहेत.

तिथनं तीनचारदा जाणं येणं झालं पण हे सर्व पाहाणे हुकलं. पुढच्या फेरीत हे पाहावे लागेल आता.

शि बि आय's picture

18 Jul 2016 - 9:32 am | शि बि आय

वा...

बरखा's picture

18 Jul 2016 - 3:14 pm | बरखा

फोटो आणी माहीति दोन्ही छान.

आमाला पण सांगत चला राव जाताना, भीमाशंकरला जाऊन आलो त्यालाही दोन वर्ष होतील आता. करा राव प्लान.

नाखु's picture

19 Jul 2016 - 11:23 am | नाखु

सुचनेला

आणि माहीती आवडली वल्ली, अता तुमच्या कंटाळ्याचे निराकरण लवकर व्हावे म्हणजे तुम्ही गुरु मार्गावरून धावाल.

चौकटराजा's picture

20 Jul 2016 - 8:50 am | चौकटराजा

सिंहगड रोडला गुरूमार्ग कधी केले बुवा(?) ? बाकी नाणेघाट व भिमाशंकर येकाच दिसात होणे शक्य आहे का ?

प्रचेतस's picture

20 Jul 2016 - 9:12 am | प्रचेतस

नाणेघाट व भिमाशंकर येकाच दिसात होणे शक्यच नाही. दोन्ही ठिकाणी निवांत वेळ द्यायला लागतो. नाणेघाटाच्या गुहेत बसून इतिहासाच्या आठवणी जागवत गप्पा मारायला खूप छान वाटते तर नानाच्या अंगठ्यावर जाऊन अफाट पसरलेला सह्याद्री बघत अगदीच शांत बसावेसे वाटते.

भीमाशंकरला मात्र तंगडतोड करावी लागते. गुप्त भीमाशंकर, नागफणी, कोंढवळ ही ठिकाणे आवर्जून पाहावी अशीच आहेत.

स्वच्छंदी_मनोज's picture

19 Jul 2016 - 12:05 pm | स्वच्छंदी_मनोज

नेहेमीप्रमाणेच मस्त माहीती आणी फोटो.

Bhagyashri satish vasane's picture

25 Jul 2016 - 12:32 am | Bhagyashri sati...

मी सतिश, प्रचेतसजी खरंच आपल्या लेखमाला अत्यंत महत्वपूर्ण व खूप खोलवर माहितीपूर्ण असतात.मला फार काही लिहीता येत नाहीं .

चाणक्य's picture

25 Jul 2016 - 9:16 am | चाणक्य

तुझ्या लिखाणातून आणि फटुतून या गोष्टी अजूनच सुंदर दिसतात.