डाॅक्टरांची फी

माझ्या कुटुंबातही एका वीस मिनीटांच्या शस्त्रक्रियेसाठी बारा हजार सर्जननी चार्ज केल्याचे अाठवले
कसले ऑपरेशन होते ?

पण म्हणून सहा ते अाठ तासांच्या कामाचे ऐंशी हजार रूपये, हे कुठेतरी अजब वाटतात.

यावर पुढे चर्चा करण्याआधी तुमच्यामते हा आकडा किती असावा ते सांगू शकाल का?

वैद्यकीय व्यवसाय हा काही प्राईस रेग्युलेटेड व्यवसाय नाही. डॉक्टरांनी अमुकतमुक उपचारासाठी इतकेच पैसे घेतले पाहिजे असा कुठेही चार्ट नाही. घरातल्या व्यक्तीला तातडीच्या उपचाराची गरज असताना हॉस्पिटलमध्ये जितके पैसे सांगतात तितके द्यावेच लागतात. त्यासाठी आजकाल हेल्थ इन्शुरन्स असणे अत्यंत आवश्यक आहे. उपचाराच्या प्रसंगी पैशाच्या अडचणीमुळे चांगल्या उपचाराची संधी गमावू नये. डॉक्टर आणि न्याय्य फी वगैरेंचा काय संबंध आहे? डॉक्टर सांगतात तितके पैसे निमूटपणे द्यायचे नाहीतर दुसरा डॉक्टर बघायचा असा साधा नियम आहे. ही परिस्थिती का आहे यावर चर्चा करण्यापेक्षा ती हाताळता कशी येईल त्याचा विचार करा.

सर्वप्रथम आपल्या मित्राच्या एका नातेवाइकाची तब्ब्येत कशी आहे?
देवकृपेने ते सुखरूप घरी पोचलेत आणि स्वस्थ असावेत अशीच ईश्वराकडे प्रार्थना करतो.

बायपास सर्जरी ची मेडीकली १% एक टक्का सुद्धा गरज नाही, आणि गरज नसतांना ती सर्रास राजरोसपणे केली जाते, हे त्याहून मोठी गोष्ट. पण अमक्या हॉस्पिटल मध्ये तमक्याने बायपास केली आहे असे अभिमानाने मात्र सांगितले जाते ते वेगळे.

त्यामुळे बायपास केल्यावर फी घेणे हे डॉक्टरांचे परम कर्तव्यच आहे, नव्हे ते तर त्यासाठीच जगतात व राबतात.

शस्त्रक्रिया साधारण अडीच तास चालली आणि फी फक्त ८००००/- म्हणजे फार स्वस्तात सोडले आपल्याला.
नाहीतर आजकाल चोर सुद्धा फक्त १/२ मिनिटात ५००००/- ची गळ्यातली चेन काढून नेतात.
त्यामानाने फार कमी पैसे घेतले त्यामुळे आपल्या मित्राचे मनापासून अभिनंदन.

ता.क.: बायपास सर्जरी हे एक मोठे फॅड आहे!

माझ्या अल्पमाहितीप्रमाणे हैद्राबाद येथे अल्पमुल्यात उपचार होतात. त्याचप्रमाणे सामाजिक संघटनानीही हा विषय धसास लावला पाहिजे.

योगायोगाने आज तुमचा हा लेख वाचला, आणि मी सध्या डॉक्टरांवरच एक कादंबरी वाचतोय.
एरिक सेगल ची "डॉक्टर्स".

अमेरिकेतल्या ५०-६० च्या दशकातली गोष्ट आहे यात. (आपल्याकडे पण परिस्थिती तशीच असावी असं वाटतं.)
डॉक्टर्स बद्दल राग, कुतूहल, आकस, आदर असं काहीही असणाऱ्या सर्वांसाठी हि कादंबरी वाचण्याजोगी आहे.

डॉक्टर्स बद्दल एक नवा दृष्टीकोन मिळतो. त्यांच्या मेडिकल कॉलेज पासून सगळा प्रवास समजतो.
आपल्याला माहित असतंच त्याप्रमाणे एक साधा डॉक्टर बनायलाच किती तरी वर्षे लागतात. (काही लोकांना मेडिकल आधीच रिपीट करावं लागतं.)
त्यानंतर दुसऱ्यांच्या हाताखाली काम करून जम बसवणे.
कुठल्या खास प्रकारात प्राविण्य मिळवण्यासाठी आणखी काही वर्षे आणि पुन्हा प्रशिक्षण.
असे त्यांना स्थिरावायला खूप उशीर होतो. आणि तुम्ही म्हणताय त्याप्रमाणे अत्युच्च कौशल्य जोखीम तर असतेच.

त्यांची वकिली मी करत नाहीये. खिशाला चाट बसते तेव्हा आपल्याला आवडत नाहीच.
पण या पुस्तकामुळे दुसरी बाजू समजून घेता आली.

हेल्थकेअर ही इंडस्ट्री आहे यातच सर्व काही आले. शिवाय यात ऑटोमेशन फारसं नाही, पण एकदा आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स असलेले रोबॉट डॉक्टर आले की मानवी डॉक्टरचे काम फक्त निदान करण्यापुरते उरेल.

असं आहे

Skill, Brand & Technology चे पैसे मोजावे लागतात . तुम्ही दुसरीकडे जाऊ शकता पण खात्री नसते. हे सगयालाच यवासायला लागू होते. तेव्हा त्रागा करून उपयोग नाही.

डॉक्टरांनी किती फी आकारावी हे सांगण्याचा अधिकार आपल्याला नाही. ते त्यांच्या कौशल्याचे मानधन घेतात.
माझे बजेट ५,००० रुपये असेल तर माझ्या सिनेमात लता मंगेशकर ह्यांनी गाणे म्हणावे हा आग्रह मी धरू शकत नाही.
तसेच इतकी फी आकारणारे बहुतांश डॉक्टरही त्या क्षमतेचे असतात. सगळेच डॉक्टर अथवा गायक खोर्‍याने पैसा ओढत नाहीत.
काही जण आजन्म २० रुपयात तापाचे औषध देत राहतात, काही जण आजन्म कोरस मधले गायक बनून राहतात.
जे मेहनत घेऊन पुढे जातात ते नाव आणि पैसा कमावतात. पुढे जाण्यासाठी आणि राहण्यासाठी श्रम घ्यावेच लागतात.

त्यामुळे, मेडिक्लेम काढा आणि असले प्रश्न पडू देऊ नका.

त. टि.: ह्या पेशातला गैरप्रकारांबद्दल चीड आहेच. गैरसमज करून घेऊ नये.

दोन वर्षांपूर्वी माझ्या घरातील एका व्यक्तीला गावाकडे असताना हृदयविकाराचा झटका आला होता. गावाकडे असल्यामुळे इलाजही तेथेच करावे लागले. माझ्या गावाजवळ माढा येथे उपचार झाले. अगदी अन्जिओप्लास्ती पण झाली. आणि ८ दिवस ICU मध्ये भरती होती हे वेगळेच. एवढे सगळे होऊनही बिल किती आले माहिती आहे??? फक्त १५००० सर्व औषधांचा खर्च धरून. आणि हॉस्पिटल खासगी होते बर का!!!! मी नंतर माझ्या एका मित्राच्या वडिलांची सेम केस शहरात हाताळली गेली होती त्याला खर्च विचारला तर त्याचा खर्च होता १,५०,०००. मग हि तफावत कश्यामुळे??? ह्याचाच अर्थ शहरात अत्यंत लुटालूट चालते असा नक्कीच काढता येऊ शकतो.....

हेल्थ इंशुरन्स मुळे वैद्यकीय खर्च वाढला आहे.

डॉक्टर लोक त्यांच्या तजुर्ब्याचे पैसे घेतात. काही उपचार असे असतात की एक चूक सुद्धा खूप महाग पडू शकते. अशावेळी अनुभवी आणि त्याच्या क्षेत्रात बेस्ट असलेला डॉक्टर आपण निवडतो. जेव्हा ते येवढे पैसे घेत असतात तेव्हा त्यांनासुद्धा जबाबदारीच्या जाणिवेमुळे मानसिक ताण येत असणारच. आणि इमर्जन्सी कधीही येते त्यामुळे रात्री अपरात्री काम करून शारिरीक ताण तर आहेच. या अनुभवाची आणि त्यांच्या त्या क्षेत्रातल्या कौशल्याची, जबाबदारीची किंमत तासांच्या हिशोबात करणे अयोग्य आहे.

पण हल्ली शहरात साध्या ताप सर्दीला पण अ‍ॅडमिट करून पैसे उकळण्याचे जे प्रकार सर्रास चालू आहेत ते नक्कीच चुकीचं आहे.

मिपावरील डॉक्टरांच्या प्रतीक्षेत :)

डॉक्टर आणि ड्रायव्हर यांची तुलना चुकीची आहे. ड्रायवरांना बस चालवायचे पैसे मिळतात, जीव वाचवायचे नाही. डॉक्टर जीव वाचवायचे पैसे घेतात, ऑपरेशन थिएटरमधे उभे राहायचे नाही. एवढी फी घ्यायला पात्र व्हायला त्यांना आयुष्याची किमान २० वर्षे अखंड मेहनत करावी लागते. पुढेही करतच राहावी लागते. देतांना कधीच कुणाचे पैसे बघू नका, त्याला ती गोष्ट साध्य करायला किती मेहनत पडते ते बघा. तो डॉक्टर जे करू शकतो ते तुम्ही आम्ही चार-दोन महिन्यात शिकून करण्यास पात्र होण्याइतकं सोपं नाही आहे.

बाकी या व्यवसायतल्या फसवणुकीबद्दल वेगळी मतं आहेत. पण कधीच कुणाला पैसे देतांना डोळे मोठ्ठे 'अरेरे, लुबाडतात नुसते' वैगेरे करून देऊ नये. घेणारा आणि देणारा दोघांसाठी फार वाईट आहे ते. जो तो आपल्या अक्कलहुशारी आणि मेहनतीच्या लायकीप्रमाणे कमावतो.

अगदी सरळ बोलतोय. माझ्या नात्यातल्या एका लहान मुलीचा मागच्या महिन्यात हात तुटला. घरचे पैसेवाले असल्यामुळे हैदराबाद च्या प्रसिध्द हॉस्पिटलात गेले. १५ मिनिटात प्लास्टर आणि ओपरेशन झाले, २ नेल्स टाकले.
बिल किती यावे? १,३५,००० ( ९०,००० प्लास्टर लावायचे, ४५,००० काढायचे )

कसाही विचार केला तरी हा हिशोब कळत नाही. गावाकडे ५,००० लागले नसते साध्या दवाखान्यात.

एखाद्याचा जीव वाचवणे ही फार मोठीच गोष्ट अाहे. पण सिटी बसच्या चालकानेही अापल्या कामात ब्रेक दाबायला किंवा बस वळवायला पाव सेकंदाचा उशीर केला, तर परिणाम तेवढेच गंभीर नाहीत का?

:-))

माझ्या नात्यातील एका व्यक्तीची बायपास सर्जरी १० वर्षापूर्वी झाली होती. तेव्हा एकूण खर्च ५०००० रुपयाच्या आसपास आला होता. मेडिकल'सेवे'चे इन्फ्लेशन बघितले तर दहा वर्षात ही किंमत पाचपट झाली आहे हे सहज लक्षात येईल. त्यामुळे अडीच लाख रुपये खर्च हा सद्य बाजाराच्या दरानुसारच वाटतो आहे. हा दर योग्यच आहे असे मला म्हणायचे नाही.

उदा. आजकाल मोतीबिंदूसारख्या शस्त्रक्रियांचा खर्च सत्तर ते ऐंशी हजारापर्यंत गेला आहे.

एकंदर किंमत बाजाराच्या दरानुसार असल्याने त्याच्या अंतर्गत आयटमायझेशन कसे केले आहे याने पेशंटला तत्त्वतः काहीही फरक पडत नाही. माझा असा अंदाज आहे की इन्शुरन्स कंपनीच्या नियमांना वळसा घालण्यासाठी हॉस्पिटले सोयीस्कर आयटमायझेशन करतात. उदा. इन्शुरन्स कंपनीच्या नियमानुसार सलाईनच्या बाटलीचे पैसे देणार पण बाटली अडकवण्याच्या स्टँडचे भाडे नाही असे काही असेल तर बाटली व स्टँड असे मिळून सर्व पैसे बाटलीला लावले जात असावेत. त्याचप्रमाणे डॉक्टरची फी इन्शुरन्स कंपन्यांना एक्स्क्लुड करता येत नसल्याने जो खर्च मिळण्याची शक्यता कमी आहे तो डॉक्टरच्या फीमध्ये पकडला जात असावा.

तुम्ही इन्शुरन्स क्लेम केले की नाही याचा यात फरक पडू नये. बिलिंग सिस्टम सोपी ठेवण्यासाठी सर्वच पेशंटला एकाच प्रकारचे दर लावण्याचा हॉस्पिटलचा हेतू असावा.

पुन्हा एकदा हॉस्पिटलचा दर व एकंदर सिकनेस केअर व्यवस्थेचे मला चुकूनही समर्थन करायचे नाही. भरमसाट पैसे घेऊनही अत्यंत कमी अकाऊंटॅबिलिटी असलेली ही व्यवस्था आहे. दुर्दैवाने आपल्या लोकप्रतिनिधींना हा प्रश्न महत्त्वाचा वाटत नाही व तुलनेने भंकस असे घरवापसी, गोहत्याबंदी वगैरे विषयांवर वेळखाऊपणा चालतो याचे वाईट वाटते.

क्षय रोग उच्चाटनासाठी सरकारी रुग्णालयात डॉट अंतर्गत क्षय निदान व उपचार मोफत राबवला जातो. तेथील तपासण्या व औषधे प्रमाणीत असतात. परंतू क्षयाचे बरेचशे रुग्ण खाजगी रुग्णालयात जास्त पैसे मोजून उपचार घेतात. मोफत त्यात सरकारी म्हणजे कमी दर्जाचे असा लोकांचा समज असतो. त्यामुळे खाजगी डॉक्टरांचे फावते.

माझ्या आजोबांच्या मोतिबिंदूच्या शस्त्रक्रियेला जे.जे.रुग्णालयात अंदाजे ६००० रू. खर्च आला. ह्यात नेत्रतपासणी, लघवी रक्त, ईसीजी तपासणी,शस्त्रक्रीया, लेन्स (नामांकीत कंपनीची) औषधे, दोन दिवस रुग्णालयात मुक्काम,दिवसातून दोन वेळा दूधपाव व डॉक्टरांची व्हीजीट हे सर्व समाविष्ट आहे. खाजगी रुग्णालयात हाच खर्च ३० ते ३२ हजरापर्यंत गेला असता.

स्वत: च्या कौशल्याचे एखाद्याने किती पैसे मागावे हे तोच ठरवू शकतो. पण ते द्यावे की नाही हे आपण ठरवावे. पैसा सगळ्यांनी कमवावा पण स्वत: पुरती एखादी नियमावली आखून घ्यावी. डॉक्टर च्या बाबातीत बोलायचं तर माझ्या मते नियमावली खालीलप्रमाणे असावी.

१. दवाखान्यात दाखल होऊन शस्त्रक्रिया किंवा अन्य उपचार घेऊन जर एखादा पेशंट नंतर रुटीन चेक अप साठी आला असेल तर त्याच्याकडून फी घेऊ नये किंवा नाममात्र घ्यावी. (असे काही डॉक्टर माझ्या पाहण्यात आहेत)
२. औषध लिहून देताना रुग्णाच्या आर्थिक परिस्थितीची जाणीव ठेवून शक्य असल्यास तुलनेने स्वस्त औषध द्यावीत.
३. मेडिकल इन्शुरन्स आहे म्हणून अव्वाच्या सव्वा दर लाऊ नये.
४. जेवढी गरज आहे तेवढेच उपचार करावेत. शक्यतो घरगुती उपाय सांगावे.
५. सेकंड ओपिनियन घ्यायला आलेल्या रुग्णाला परत सगळ्या चाचण्या करायला लावू नये

ऐशी हजार त्या डॉक्टरानी घेतले, असे मान्य करू. बाकीचे एक लाख सत्तर हजार कुठे गेले?

दुसरे,
समजा, तुम्हाला हार्ट अ‍ॅटॅक आल्यावर बायपास सर्जरी करायची आहे. तुमच्या समोर ३ पर्याय आहेत.

१. डॉ. ख्यातनाम सुप्रसिद्ध क्षक्षक्ष. (यांची फी ८० हजार रुपये आहे. तशी पाटी त्यांनी दवाखान्यात लावलेली आहे, तुम्हाला स्टँप्ड पावतीही दिली आहे. हा व्हाईट व्यवहार आहे, व त्यात सगळे प्रकार मिळून ४०% टॅक्स सरकारला जातो हे तुम्हाला ठाऊक नसेल कदाचित. टोटल खर्च २.५ लाख)
२. एक नवखे / डॉ. अननोन. यांची फी माफक ४० हजार रुपये आहे. टोटल खर्च १.७५ लाख
३. शासकीय इस्पितळ उदा. जेजे. तिथे अँजिओप्लास्टी करणे पोस्टग्रॅज्युएट वैद्यकिय विद्यार्थ्यांना शिकवले जाते. कदाचित डॉ क्षक्षक्ष यांच्याच मार्गदर्शनाखाली हे ऑपरेशन होईल, पण ते करणारा विद्यार्थी असेल. किंवा नसेल. ते ऑपरेशन नक्की कोण करील ते तुम्हाला समजणार नाही. इथे खर्च फुकट आहे, कारण तुमच्याकडे पिवळे/केशरी रेशनकार्ड आहे. नसेल, तर सगळा मिळून ५५ हजार.

आता या परिस्थितीत, तुम्ही कुणाकडे उपचार घ्याल? व का? की

४. उपचार न घेता आपले लाडके आयुर्हित सांगताहेत तसे घरी बसाल?

उदाहरण अ.

मला शर्ट विकत घ्यायचा आहे.
ब्रँडेड शोरूममधे "शर्ट" साडेतीन हजार रुपयाला मिळतोय.
शेजारीच श्री जयहिंद क्लॉथ स्टोअरमधे "शर्ट" १५००ला आहे
बाहेर फुटपाथवर "शर्ट" १५० रुपयांत आहे. घासाघीस करून सव्वादोनशेत जोडी मिळेल.

जगातल्या मोठ्ठ्ठ्ठ्या ब्रँड्सचेही कपडे चीन बांग्लादेश वगैरे ठिकाणच्या स्वेट्शॉपमधेच शिवले जातात. लेबलही तिथेच लावतात. पुढची किंमत ब्रँडमुळे वाढते.

उदाहरण ब.

ताजमधे "चहा" कितीला मिळतो?
अमेरिकेत कितीला?
बर्‍या हॉटेलमधे?
रस्त्यावरच्या टपरीवर?

का?

उदाहरण क.

सरकारी सेवा.
रेल्वे.
जनरल बोगी तिकिट किती?
स्लीपर कोच किती?
थर्ड एसी, सेकंड एसी, फर्स्ट क्लास?

डिझेल तितकेच, इंजिन तेच, रुळही तेच, मशीनरीतली इन्व्हेस्टमेंटही तीच.

त्यातही पासवाल्यांना एसीचा रेट वेगळा, सीझन तिकिट वाल्याला वेगळा, सैनिकाला वेगळा इ.

का?

उदाहरण ड.

व्हॉट्सॅपवरचा फेमस केळीवाला जोक.
भैय्या, केले कैसे दिया?

घर मे खानेको १० रुपये. मंदिरमे चढानेको १५, अस्पताल्वाले मरीज को देनेके लिये २०

एमेसईबी ज्यु. इंजिनियर : भाई, केला वोही, भाव अलग क्यूं?

केलेवाला : साब, बिजली वही, डोमेस्टीक, धार्मिक, कमर्शिअल भाव अलग क्युं?

चला, निनाद जोशींना सोबत घेऊन आपण या सर्वच प्रकारच्या असमानतेबद्दल आंदोलन करू या. त्यांना (काही) डॉक्टरांना मिळणार्‍या पैशांचा फारच राग आलेला दिसतोय. ;)

फारा वर्षांपूर्वीची गोष्ट आहे. डॉक्टरला 'धंदा' कुणी शिकवत नाहीत कालेजात. बिझिनेसचे ज्ञान शून्य असते. घरचा दवाखाना वगैरे आधीच असेल तर वेगळी बाब, पण खानदानात प्रथमच हा उद्योग करणार्‍याचा लोचा होतो. एकतर सरकारी हॉस्पिटलात पैसे घ्यायचे नसतात ही सवय. आपण केलेल्या कामाचेही पैसे मागायची खरच लाज वाटते, अन त्या काळात अनेक फुकटे लुटून घेतात. हे झाले अवांतर.

तर गम्मत अशी, की प्रॅक्टीस सुरू केली तेव्हा मी माझी कन्सल्टेशन फी ठेवली होती ३० रुपये. (त्या पहिल्या पेशंटने दिलेल्या १० रुपयांच्या ३ नोटा अजूनही फ्रेम करून ठेवल्यात माझ्यापाशी.) कारण, गावातल्या सिनियर कन्सल्टंट्सची फी ४० रुपये असे. म्हटलं आपण ज्युनियर, आपल्याला जास्त पैसे मागणे शोभणार नाही.

४-६ महिन्यांत एका पेशंटने मला अक्कल शिकवली. नवा असल्याने वेळ भरपूर असायचा, पेशंट्शी गप्पा वगैरे मारायचो. पठ्ठ्या थोड्या गप्पांनंतर खुलून मोकळं बोलत मला म्हणतो कसा,

"साहेब काय करणार? गरीबी आहे. थोडे जास्त पैसे गाठीला असते, तर 'भारी' डॉक्टरला दाखवले असते.."

दुसर्‍या दिवशीपासून मी माझी फी ५० रुपये आहे असा बोर्ड बाहेर लावला. तुम्हा सगळ्यांच्या आशिर्वादाने आजपर्यंत दुकान भरभरून वाहते आहे.

धन्यवाद!

फाईव्ह स्टार क्वालिटी ट्रिटमेंट पाहिजे आणि दाम मात्र खाणावळीचे हवे हो!!

जाऊ नका ना मग अशा ठिकाणी!शिंपल!!

उपचाराने वाचणारे किती,हलगर्जीने दगावणारे किती?काय रेशो? काही विदा?
किती आणि कोणते डाॅक्टर ठरवुन हलगर्जीपणा करुन मारतात पेशंटला?
हे प्रश्न आयुर्वेदिकच्या नावाखाली,कोणतीही सर्जरी लागणार नाही,औषधांनी बरे व्हा असे सांगुन रितसर भरपूर पैसे घेणार्या इतर पॅथी डाॅक्टर्सना विचारले जातात का?(एक कुतुहल)

टंकण्याचा भयानक कंटाळा आल्याने पास होता. पण वेळ मिळेल तसं अनुभव लिहावे असं वाटतंय.

अनुभव वैयक्तिक आहेत.

अनुभव पहिला : तातश्रींना पोटाचा आजार अनेक वर्षांपासून आहे.
एका ठिकाणी त्यांच्यावर शस्त्रक्रिया झाली. डॉक्टरांनी सांगितलं भिंगातून पाहून काय प्रॉब्लेम आहे हे निश्चित करू. पण भूल दिल्यानंतर शस्त्रक्रियेचा निर्णय घेण्यात आला. बाहेर तीन सुपुत्र (आम्ही) बसले होते. त्यातल्या एकाच्या सह्या घेतल्या. आठवडाराभर ठेवलं. लाखभर बिल झालं. काही दिवसांनी पुन्हा पोट दुखायला लागलं. मग औषधं लिहून देऊ लागले. पण लघवी कोंडल्यासारखे वाटत असल्याने रात्रभर वेदना होत होत्या.
डॉक्टर बदलला : पूर्वीच्या सर्व चाचण्या दाखवल्या. डॉ म्हणाले मुंबईला एक चाचणी करावी लागेल. सुपुत्र क्र्म २ घरी होते. त्यांनी हे काम केलं. मग पुण्यात त्याच चाचण्या वेगवेगळ्या डायग्नॉस्टीक सेंटर मधे करवून घेण्यात आल्या. त्यातलं एक स्वारगेट, दुसरं बंडगार्डन, तिसरं म्हात्रे ब्रिज आणि चौथं पिंपवड येथे. जबरदस्त पुणे दर्शन झाल्यावर रिपोर्ट्स पूर्वीप्रमाणेच नॉर्मल आले. मग आनखी एक टेस्ट करू म्हणाले. दोन दिवसाची औषधं दिलेली. झोप लागली. घरचे खूष. तिस-या दिवशी पहिल्यापेक्षा जास्त वेदना. सदर सुपुत्र घरी आल्यावर गोळ्या पाहील्या तर वेदनाशामक !
सहा महीने सहन करून झाल्यावर फरक पडला नाही. आता पुन्हा डॉक्टर बदलला.
आता कर्वे रस्त्यावर एका सराफाच्या इमारतीतला !
पुन्हा त्याच चाचण्या, पण जवळच्याच इस्पितळात. ही जागा राज ठाकरेंचं नाव घेतलं की लक्षात येते.
चाचण्या झाल्या. या वेळी बिल रग्गड आलं. सहजच बिलात पाहीलं तर डॉक्टर फीज २०००० रुपये आणि व्हिजीट फी ३०००/-. याबद्दल विचारलं तर उडवाउडवीची उत्तरं मिळाली. मग बंधूंकडून जुनी बिलं घेतली. सग़ळीकडे हेच. डायग्नॉस्टीक सेंटरकडून विविध चाचण्यांपोटी पाच हजारापासून तेरा हजारापर्यंत डॉक्टरला गेले होते.
हे लक्षात येऊनही नाईलाजाने वा-या चालू आहेत. तातश्रींकडे बघवत नाही. आता चांगला म्हणवला गेलेला एकही डॉक्टर शिल्लक नाही. निदान होत नाही. पैसे भरपूर गेले आहेत. आम्ही काही खूप गरीब नसलो तरी श्रीमंत वर्गात मोडत नाही.

डॉक्टरच्या अक्कलहुशारीचे असते तर काही वाटलं नसतं.

अनुभव २

सासूबाईंना अस्वस्थ वाटलं म्हणून मेव्हण्याने पूर्व भागातल्या एका हॉस्पिटलमधे नेलं. त्याच्या समोरचं हॉस्पिटल क्रमा़ंक एकचं आहे. पण मध्यंतरी डेड बॉडी दाखल करून घेऊन दीड दिवसाचं बिल एक लाख सत्तर हजार दिलं होतं. तो ग्राहक पंचायतीचा ट्रॅप होता. पेपरमधे आलं होतं. ज्यांना हे माहीत आहे ते समोरच्या इस्पितळात जातात. आता देशातील एका लीडींग हॉस्पीटलची मॅनेजमेंट आहे.

साबाना अँजिओग्राफी करायची होती. ज्या डॉक्टरने शिफारस केली होती त्याने व्हॉल्व्ह ब्सवण्याची गरज नाही, फक्त पहायचं असं सांगितलं होतं. सहजच रेट पाहून आलो. बाहेरच्यापेक्षा जास्तच होते. पण अँजिओप्लास्टी ७५०००/- त होईल असं मित्रानं सांगितलं. इकडं मेव्हणा गायब होता. तीन तासाने भेटला तर त्याने सांगितलं अडीच लाख खर्च सांगितलाय. तेव्हां त्याला ओरडलोच. मग त्याला घेऊन गेलो तर घोळ होता. हा इन्शुरन्स विभागात गेला होता.
तिथला जो कुणी होता तो म्हणत होता तुम्हाला काय करायचंय ? खिशातून थोडीच जातात ? कंपनी कॅशलेस करतेय. याची लिमीट पाच लाख म्हणून अडीच लाख. त्याला त्यांच्याच हॉस्पीटलचे दर सांगितले तर तो म्हणाला इन्शुरन्स कंपनीनेच आम्हाला हे दर सँक्शन केले आहेत.
गोची अशी होती की,
ज्या हॉस्पीटलची मॅनेजमेंट आहे त्यांचे दिल्लीतले दर कंपनीने सँक्शन केले आहेत. पण पुण्यात हे दर आकारले जात नसताना दिल्लीच्या दराने पैसे घेणं यात चुकीचं काही आहे असं त्यांना वाटतच नव्हतं. माझ्या समोरच त्याचा बॉस आलाअ. दुस-या एका केसमधे त्याने दोन लाखाचं एस्टीमेट कंपनीला दिलं होतं. बॉस त्याला ओरडला अरे या केसमधे मागच्या महीन्यात आपण साडेतीन लाखाचा क्लेम दिलेला आहे...

अशाने इन्शुरन्स कंपन्यांचे प्रीमीयम वाढतील हे एक. दुसरं म्हणजे सर्रास अशी फसवणूक होत असेल तर हेल्थ इंशुरन्सच्या बाबतीत गरजूंचे क्लेम्स पास होणार नाहीत हा एक धोका आहे.

या दोन्ही अनुभवांमधे डॉक्टरला, हॉस्पिटलला त्यांचे हक्काचे पैसे मिळाले आहेत असं म्हणता येईल का ?
हा काही युनिक अनुभव नव्हे.

चर्चा भरकटू देऊ नका. डागतरांस्नी मन्मानी फीया घ्यायच्या का न्हाय ह्योच सवाल हाय. थे अकौंटीबिलिटी व्यैग्रे वायला टापिक हाय. हलगर्जी झाली तर ग्राहक न्यायालयात जाता येतं. त्याचा डॉक्टरांच्या फीशी काय संबंध? उद्या समजा सगळया डॉक्टरांना सरकारी नोकरीच करायला लावली मास्तरांइतका पगार देऊन तेव्हा उपचारांचा दर्जा काय असेल आणि हलगर्जी झाली तर कोण जबाबदार?

जास्त फी आकारणारा डॉक्टर चांगला असतो तो उपचार चांगले करतो म्ह्णून की फी जास्त आकारतो म्हणून? फी जास्त आकारणारा हलगर्जी करण्याची शक्यता कमी आहे, हलगर्जी करणाराकडे पेशंट जाण्याची शक्यता कमी आहे भले तो फुकट का इलाज करेना...

तर मंडळी, चर्चेचा मुद्दा आहे डॉक्टरांच्या भरमसाट फिया, हलगर्जी करणारे डॉक्टर नाही. ते त्या मिश्रेयाताईंच्या धाग्यावर आहेत. तिकडे जाऊन भांडा.

एकदा नीट ठरवा. डॉक्टरी ही सेवा आहे का धंदा आहे ते. धंदा असेल तर सरळ करा. तुम्ही ब्लॅक मार्केटींग वाला करायला जाता आणि वर सेवाभावाबद्दलच्या मानाची अपेक्षा करता.

या निमित्ताने एक प्रस्ताव परत एकदा मांडतो. झोम्याटो, बर्प, इ. सायटींवरती हॉटेल रिव्ह्यूज़ जसे असतात तसे डॉक्टर रिव्ह्यूवाली एखादी साईट पाहिजे. गैरप्रकार करणार्‍यांवर प्रेशर पडायला अजून जास्त मदत होईल. शिवाय कोणता डॉक्टर किती पैसे घेतो व वागायबोलायला कसा आहे आणि हातगुण/कौशल्य इ. त्या हिशेबाने कसा आहे याबद्दलही सब्जेक्टिव्ह का होईना माहिती मिळेल.

आता पेड रिव्ह्यूचा प्रॉब्लेम इथेही असेलच, पण काहीच नसण्यापेक्षा काहीतरी असलेले अतिशय उत्तम असे वाटते. या पद्धतीमुळे इमानदार डॉक्टरांवी आयतीच जाहिरात होईल तर लांडीलबाडीवाल्यांनाही काही अंशी तरी चाप बसेलसे वाटते.