आईनस्टाईनबाबांचा (आईबाबांचा) स्थिरांक

हा आईच्यामाईचा स्थिरांक काय, आयला, ऐसीची तैशी!

कालांतराने एका शास्त्रज्ञाने प्रकाशाचा वेग मोजला. त्याला सी हे आद्याक्षर दिले. सी = ३*१०^८ मीटर /सेकंद निघाली. म्हणजे सेकंदाला ३० हजार किमी.

३*१०^८ मीटर म्हणजे ३ लाख किलोमीटर होतात.
बाकी नो काॅमेंट्स.

हा तर खतरनाक योगायोग

योगायोग कसा काय अरुण जोशी काका, आपली सगळीच मोजमापं 'रिलेटिव्ह' आहेत.
जसे किलोमीटरमध्ये मोजलं काय आणि मैलात मोजलं काय, किंवा पाव्लात मोजलं काय, "अंतर" तेवढंच रहाणार किंवा सेल्सिअस, फॅरन्हाईट किंवा केल्विन मध्ये मोजलं काय, टेम्पेरेचर तेवढंच रहाणार.
त्यामुळे त्यातले परस्परसंबंधही तसेच तितकेच रहाणार.

पण लेखाचा सूर आढ्यतेकडे झुकणारा वाटला. अनावश्यक.

गुणक आणि एकक सापेक्ष आहेत ,परिमाणं कोणतीही घ्या वस्तुमान ते उर्जा बदल तोच राहील .
समजा पाच गोष्टी एकमेकांशी एखाद्या सूत्राने बांधल्या गेल्या आहेत/अवलंबून आहेत .त्यांतील चार गोष्टी तुम्ही राजा झालात तर ठरवा .अमुक अवधि म्हणजे एक सेकंद ,अमुक अंतर म्हणजे एक मीटर इत्यादी .आणि मग या चारांच्या समीकरणांतून निष्पन्न /मिळालेल्या संख्येइतकीच किंमत पाचव्या गोष्टीची एकक धरलीत तर आपोआपच स्थिरांक 'एक' झाला .परंतू पाचव्या गोष्टीचे प्रमाणही तुम्हीच ठरवलेत तर सूत्रामध्ये स्थिरांक येईल .

इथे धाग्यात गणिताला सोडून काही गुप्त संदेश दडला असल्यास ही भोळसट प्रतिक्रिया आपोआपच बाद (आउटसाईड) धरली जाईल याची जाणीव आहे .

ठीक आहे .दिलेल्या उत्तराने समाधान होईल बहुतेक .

एक एकक वस्तुमानात एक एकक प्रवेग निर्माण करायला जेवढी शक्तीचा दाब लागेल त्या शक्तीलाच एक एकक शक्ती मानल्यामुळेच
दाब =वस्तुमान X प्रवेग
हे स्थिरांक १ असणारे समीकरण बनवले ,

होय. या एककांमधल्या आणि नैसर्गिक फिनॉमिना( मराठी प्रतिशब्द?)मधल्या मोजमापांमधल्या फरकांमुळेच आपल्याला अनेक वैश्विक स्थिरांक मिळाले आहेत. जसा G --gravitational constant.

हा आख्खा लेखच रिडन्डन्ट आहे.
याच्या प्रतिसादाला उत्तर म्हणून एक रीकर्सिव्ह प्रतिसाद लिहा

आईबाबांनी, काय 'लल्ला, लल्ला' असे म्हटले काय, किंवा 'अगं भवाने' असं बोलावलं काय, शेवटी, त्यांची श्रद्धा ती त्यांचीच श्रद्धा, मी म्हणतो आईनस्टाईनआचार्यांनी पोटात का दुखावून घ्यायचे ? आईबाबां आणि त्यांची पोर, बघून घेतीलच कि.

आंतरजालावरील लेख व ईथला मजकूर यात काहीतरी गडबड जाणवतेय. वाचा -
http://boards.straightdope.com/sdmb/archive/index.php/t-15507.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Mass%E2%80%93energy_equivalence

काssssssssssssही कळ्ळं नाही ..
अभियांत्रिकीचे शिक्षण संपल्यावर या अस्ल्या भानगडीत पुन्हा कधीही पडलो नाही. हे लोक मला कधीही भ्ट्ले नाहीत
असली आवड असणार्या लोकांना दंडवत !

समजा आपण तुम्ही म्हणाताय त्याप्रमाणे ३ किलोचा ठोकळा १ लिलो म्हणून घेतला, तर अख्खे जग आणि सगळी मोजमापे त्याच्या प्रमाणात कॅलिबरेट होतील. त्याच प्रमाणात अगदी पण १ लिलो हे मोजमापच मूळात इतर बर्‍याच गोष्टींवर अवलंबून आहे. १ लिलो हे स्टॅन्डर्ड घेतल्यावर अगदी प्रत्येक मूलद्रव्याच्या आधीच्या मोजलेल्या वजनात फरक पडेल. त्यामुले 'नीटर'च्या मोजण्यातही फरक पडेल. कारण आधीची त्याच पदार्थाची पट्टी '१ नीटर' साठी आवश्यक वजन दाखवणार नाही. तिची लांबी बदलेल. अगदी इलेक्ट्रॉनच्या वजनातही फरक पडेल. e/m रेशोही बदलेल. आणि त्याप्रमाणे सगळंच त्या प्रमाणात बदलून पुन्हा आपण त्याच इक्वेशन्पाशी पोचू.
सगळ्याच मोजमापांमधली एक महत्त्वाची अध्यारुत बाब अशी आहे की ही सगळी मोजमापे exact नाहीत, approximate आहेत. त्यातली एरर(?) फार कमी असते म्हणून आपण मोठया गोष्टी मोजताना classical mechanics मध्ये ते सोडून देतो. कारण प्रत्येक ठिकाणी नुसत्या गुरुत्वाकर्षण बलामुळे देखिल वजनापासून प्रकाशाच्या तरंगलांबीपर्यंत सगळ्यातच थोडा थोडा फरक पडत असतो. शिवात तापमान आणि दाब आहेतच अजून फरक पाडायला. हे एक. (आमचे एक सर जवळजवळ प्रत्येक लेक्चरला हे सांगायचे, physics is a science of approximation.)
दुसरं मह्त्त्वाचं म्हणजे E=mC^2 हे इक्वेशन free partical साठी जनरल क्लसिकल इक्वेशन आहे. ते तो विशिष्ट नियम दाखवतं. प्रत्यक्ष रिलेटिविस्टिक कॅल्कुलेशन्स करताना हे सगळं इतके सोपे रहात नाही. मूळ डेरिवेशनमध्ये square root of ( 1+ v^2/c^2) असा फॅक्टर जिथे तिथे डोके खायला येतो.
क्वान्टम मेकॅनिक्स्मध्ये शिवाय n आणि h तर टपकतातच. शिवाय इन्टेग्रेशन्स.... त्यातूनही +C येतो :(
आणि रिलेटिविस्टिक एलेक्ट्रोडायनॅमिक्स्मधला मॅक्स्वेलचा मॅट्रिक्स इथे सांगणं मला शक्य नाही. (फार किचकट जाईल म्हणून. बाकी त्यात चारचौघात बोलायला लाज वाटेल असं काहीच नाही!! ;) )
सांगायचा मुद्दा हा, E=mC^2 सोबत काही वेळेस स्थिरांक येउ शकतात. तसेच ते इतरही सगळ्या विशिष्ट नियम दाखवणार्‍या इक्वेशनमध्ये येत असतात. फक्त आपण तिथे कधीकधी लक्ष देत नाही!
मी हे सोपे करायच्या प्रयत्नात जास्त कठीण होउन बसलं नसेल अशी अपेक्षा आहे.

तुम्हाला इतक्या सगळ्या गोष्टींवर विचार करायला वेळ कसा मिळतो याचेच मला राहून राहून आश्चर्य वाटते.

अरुणराव ,तुमची शंका समजली आहे .स्थिरांक गायब करण्याचा ( किंमत 'एक' करून) कितीही प्रयत्न केला तरी तो नंतर दुसरीकडे (दुसऱ्या समिकरणात)डोके वर काढतोच .शिवाय परिमाणे कोणतीही घ्या त्यांचा भौतिक घटनासंबंधावर काहीच परिणाम होत नसतो .

दिवस ,आठवडे ,महिने ,वर्ष यांचेही असेच आहे .कोणतीही सोपी कालगणना ठरवली तरी काही कालांतराने वर्ष आणि ऋतूंचे समन्वय साधणारी लीप यर ची उपाययोजना करावीच लागते .आणखी चंद्राची शाळा आहेच .
पावसाळ्यात गडगडाट झाला की 'म्हातारी दळतेय 'वर लहान मुलांचे तात्पुरते समाधान करतो तसे स्थिरांक गायब करण्यासारखे आहे .

वर लिहिलेले मला काहीच समजले नाही. तसेही गणित सोडून मला ३० वर्षे झाली आहेत. पण एक गोष्ट मला जाणवली कि या सर्व गोष्टी आभासी आहेत.
एल एस डी हे द्रव्य घेतले(सेवन केले) असता मेंदूच्या जोडण्यानमध्ये बिघाड होतो. त्यामुळे आपल्या डोळ्याने दिसणार्या वस्तू दृष्टीच्या केंद्राकडे जायच्या ऐवजी कानाच्या केंद्राकडे जातात. किंवा आपल्या स्पर्शाला जाणवणाऱ्या गोष्टी कानाच्या केंद्राकडे जातात आणि कानात येणाऱ्या आवाजाची संवेदना दृष्टीच्या केंद्राकडे जातात यामुळे विचित्र अशा गोष्टी घडतात म्हणजे तो माणूस सांगतो कि मला रंग "ऐकू" येतात , आवाज दिसतो किंवा स्पर्श ऐकू येतो.
आता या सर्व गोष्टी त्या माणसाच्या दृष्टीने खर्याच असतात. मग हा माणुस म्हणाला कि लाल रंग जास्त चांगला ऐकू येतो तर तो कोणत्या एककात मोजायचा? किंवा त्याला रेशमाचा स्पर्श किती डेसिबेल मध्ये ऐकू येईल? किंवा त्याल दिसणाऱ्या(कि ऐकू येणाऱ्या) भीमसेन जोशींच्या भजनाची तीव्रता किती ल्यूमेन मध्ये मोजायची?

एक विशेष सूचना --- एल एस डी घेतले तर या गोष्टी खरोखरच घडतात( माझा कल्पनाविलास नाही) आणि एका डोस नंतर असे विचित्र अनुभव( bad trip) एक वर्षे पर्यंत येऊ शकते. त्यामुळे कोणीही या पदार्थाचे सेवन करण्याच्या फंदात पडू नये. एल एस डी हे द्रव्य मेंदूवर कायमस्वरूपी परिणाम करू शकते.

पाय २२/७ ह्याच्या एवजी दुसरा काहि वापरला असता तर चालला असता का ?