'गाय' चे चोवीस कोटींचे चित्र, आणि साबरमतीच्या संताचे टमरेल

लेख प्रचंड आवडला.
पण गायतोंडे स्वतःच लोकांना टाळत होते म्हणतात. खरे आहे का ते?

चित्रगुप्ताच्या डायरीला लिलावात किती रेट येईल ?

अगायाया.. २४ करोड??
त्यात २४ कोटीचं काय हाय ते काऊफेसे यांना माहिती.. नाहीतर चित्रगुप्तांना. ;)
आपण फक्त चान चान म्हनायचं..

'साबरमतीच्या संता'विषयी एक परिच्छेद लिहिल्याने लेखात काही विशेष भर पडली असं वाटत नाही; मूळ 'गाय' यांच्यावरचं लेखन पुरेसं (म्हणजे खूपच) परिणामकारक झालंय.

मग गांधीजी मधे आणलेत ते लेखाकडे वाचकांनी पटकन आकर्षित व्हावं म्हणून की काय - असा प्रश्न पडला.

लोकसत्तेतील या विषयावरील इतिहासाची बाजारवाट हा अग्रलेख वाचण्यासारखा आहे...

आपल्याकडे हेच चालतं ना. माणूस गेला की त्याचे पुतळे उभारा. त्यांना हार घाला. पण तो जिवंत असेपर्यंत कोणाला फिकीर असतेय!

कलेच्या बाजारपेठेत किमती ठरवणे, हा प्रकार मोठा कोड्यात टाकणारा असतो, खरा.

मुंशी प्रेमचंद आठवले....

चित्रकलेत बराच रस असूनसुद्धा चित्रांची किंमत कशी ठरवतात हे अजून कळले नाही. म्हणूनच इन्व्हेस्ट्मेंट मॅनेजमेंटच्या फायनल पेपरात "चित्रांत इन्व्हेस्ट्मेंट करणार नाही कारण त्यातलं अजून काही कळत नाही. कळायला लागले तर विचार करण्यात येईल" असे लिहीले. पेपर दिला आणि ते लिहिल्याबद्दल रक्तदाब कमालिचा वाढला होता. :( बासल मध्ये इनव्हेस्ट्मेंट कन्सलटंट फर्मचा चेअरमन असलेल्या प्रोफेसराने "A" ग्रेड दिली :) अजूनही चित्रांच्या किंमती अनाकलनियच आहेत.

ट्यांव ...रेपरन्स लागेना हो गुप्त गुर्जी ...जरा ईस्काटुन सांगाल का :(

बावचाळलेला

जे म्हणायचे आहे ते समर्थपणे व्यक्त झाले आहे. कलाकाराच्या कलेला मोल नसते, त्याची किती किंमत व्हावी (किंवा झाली) यावर आक्षेप घेण्याचे कारण नाहीच. मात्र मरणोपरांत लोकोत्तर कीर्ती गाठलेल्या एखाद्याला, हयात असताना त्याची कला समाधानाचे जीवन/ राहणीमान देऊ शकली नाही याची निश्चितच खंत वाटते.

साबरमतीचं टमरेलं अजून ठीकठाक असेल कशावरुन????... त्यापेक्षा ब्रायटनला जाऊन तिथं एखादं टमरेल शिल्लक आहे का बघा...तिथंले लोक फारच इतिहासप्रिय आहेत..

व्यापारी वृत्ती मराठी माणसात नाही याचा अभिमान बाळगणाऱ्यांनी आता तरी धडा घ्यावा की जीवन सामान्यपणे जगायला लागणाऱ्या सोई व साधने मिळवण्यात व्यापारी वृत्ती नाही. पण काहींना हट्टापायी गरीब राहाण्यात गौरव वाटत असेल तर...

गाय, चोवीस कोटींची ही बातमी वाचून मला जुने दिवस आठवले... तेंव्हा तुम्ही साठीत, तर मी तिशीत असेन. तुम्ही माझे आदर्श होता. मी तुम्हाला भेटायला यायचो, तेंव्हा तुम्ही आपुलकीनं चवकशी करायचात, मी करत असलेल्या धडपडीचं, माझ्या चित्रांचं तुम्हाला कौतुक वाटायचं... पण तुम्ही स्वतःविषयी, तुमच्या चित्रांविषयी मात्र कधीच काही बोलला नाहीत.
पुढे पुढे तुम्ही खूप अलिप्त होऊ लागलात. तुमच्या स्टुडियोत सर्वत्र धुळीची पुटं, कोळीष्टकं जमू लागली. मी फार व्यथित व्हायचो हे सर्व बघून. एकदोनदा "रविवारी मी येऊन सगळं स्वच्छ करून देतो" असं मी म्हटलं, त्यावर तुम्ही फक्त 'असू दे तसंच' म्हणालात..

मला गायतोंडे साहेबांबद्दल जास्त माहित नाही, प्रचंड कुतूहल मात्र आहे. त्यांच्यावर लघुपट बनवणाऱ्या श्री सुनील काळदाते यांचा खालील लेख बरच काही सांगून जातो

http://epaper.loksatta.com/201959/indian-express/22-12-2013#page/9/2

काही दधिंचीं'च्या हाडांना फार किंमत येते .
टमरेलचं प्रकरण नंतर येऊ द्या .

ह्म्म,
रुखरुख वाटली लेख वाचुन. गायतोंडे यांचे आयुष्य हालाखीत गेले हे वाचुन वाईट वाटले.
मढ्याच्या टाळुवरचे लोणी खाण्याचाच घ्रुणास्पद प्रकार खुपच फोफावलाय अलिकडे.
असो. इस्पिकचा एक्का यांनी विचारलेलाच प्रश्न मलासुद्धा आहे..चित्रकलेत बराच रस असूनसुद्धा चित्रांची किंमत कशी ठरवतात हे अजून कळले नाही
याबद्दल लिहिण्याची विनंती.

हे वर दाखवलेले चित्र हेच विकले गेलेले चित्र असेल तर त्याला २४ कोटी रूपये मिळण्याइतके त्यात काय आहे हे मला खरोखर कळलेले नाहीये.

निव्वळ अप्रतिम

मागणी व पुरवठा या तत्त्वाला शरणजावे लागेल असे हे कलेच 'मार्केट' भल्याभल्यांना झेपले/कळले नाही हेच खरे!
बाकी, लेखन/प्रकटन आवडले!

चित्रगुप्त जी - हे २४ कोटीला विकले गेलेले चित्र माझ्या सारख्या न कळणार्‍या लोकांना उलगडुन सांगणार का? एक वेगळा लेख च होईल.

वर काही मंडळी सदर चित्राची किंमत २४ कोटी कशासाठी असे विचारीत आहेत.

त्याचे साधे उत्तर आहे - विकत घेणारा आहे म्हणून. बस्स!

१० ग्रॅम सोन्याची किंमत आज ३३००० रुपये आहे. का?
१० रु फेस वॅल्यू असणार्‍या ICICI च्या शेअरची किंमत आज ११०० रुपये आहे. का?

उत्तर एकच - विकत घेणारा आहे म्हणून.

बाकी लेख आवडला हेवेसांनल

का कोणास ठाऊक... पण "गाय" ना इमॅजिन करताना डोळ्यासमोर प्यासा मधील गुरुदत्त आला !

बाकी छित्राची किंमत कशी ठरवतात >> माझ्या मते हा वॅल्यु आणि प्राईस ... मुल्य आणि किंमत ह्यांच्यातील अ‍ॅप्रॉक्झीमेशन चे क्लासिक उदाहरण आहे ... तसं पाहिलं तर प्रत्येक चित्र हे अमुल्यच असते ... त्याची किंमत हे केवळ त्याचे अ‍ॅप्रॉखीमेशन असते . ( अर्थात ह्यात टाईम हाही एक मोठ्ठा फॅक्टर आहे ...)
जरा अजुन खोल विचार केला तर हे केवळ चित्रच नव्हे तर संगीत... साहित्य... शास्त्र... ह्या प्रत्येक बाबतीत सत्य आहे ...

आमच्या फॅक्टरीच्या ( म्हणजे माझ्या नव्हे) हेड हपिसात ३० फूट उंचीचे, एमेफ हुसेन यांनी चितारलेले घोड्यांचे चित्र होते.
ते काही तरी त्यावेळी २० लाखाला घेतले होते म्हणे. कशासाठी २० लाख दिले असतील असा मला प्रश्न पडे. मी एकाला
वास्तूकार मित्राला तो बोलून दाखविला. "मेरिलिन मनरो ज्या कंचुकीला असाच फार भाव आला होता त्यावेळी असा प्रश्न तुला का पडला नाही?" माझ्या वास्तुकार मित्राचा प्रतिप्रश्न !

नेमका आक्षेप कळला नाही?
चित्रांचे लिलाव होऊ नयेत का? की त्यांना कोटीच्या घरात किंमती मिळू नयेत?

सुनील यांनी समजावून दिल्याप्रमाणे तो एक व्यवसाय आहे. त्यामुळे त्यातही व्यावसायिक गणिते असणारच. त्याचा फायदा घेऊन नफेखोरीही होणार. त्यात वावगे काय?

लेखाच्या शेवटी टमरेलाचा उल्लेख अजूनही कन्फ्युज करून गेलाय? तो अस्थानी आहे कारण त्यामुळे तुम्हीच तुमच्या श्रद्धास्थानाची, 'गाय' यांचण, किंमत कमी करत आहात.

- (पेंटींग्स बाळगणारा) सोकाजी

कशा कशा साठी कायदा करणार?
कुठली कलाकृती! अन कोणते टमरेल! याच्या व्याख्या तयार होत नाही तोवर श्रद्धा व अंधश्रद्धा सारख्या कायद्याच्या रवंथांची दशा येईल....

पैसे मिऴवणारे काही ना काही युक्त्या करून धन प्राप्तीच्या नवनव्या वाटा शोधतील. त्यांच्या करामतींना दाद देणारे चित्र रसिक ही मिळतील. यावर काथ्या कुटून कुटून 'गाय'चा चारा शेणात परिवर्तित होईल इतकेच.
सहज या लिंक वर शास्त्रीय गायनातील चीजांचे शब्द, अनेक महान गायकीतील विविध ख्यातनाम कलाकारांच्या चीजांचा सागर खंगाळून त्यातील मौतीक व त्यातील शब्दांचे बारकावे मराठी माणसाला कधी कधी समजायला जड जातात. त्यावर पुर्वीच तयार धाग्यावर मस्त रंगायला होतेय. आता लंगरवा, बैंया, गुईंया म्हणजे काय? टप्पा, ठुमरी, बंदिश, चैति, यांचे अर्थ व त्यातील फरकाच्या छटा वगैरे सांगायला अनेक सरसावलेले पाहून एक वेगळेच मानसिक समाधान मिळाल्याचा आनंद झाला.
पहा तिथे चक्कर मारून...

लेख प्रचंड आवडला

आज आलेल्या बातमीने हा धागा पुन्हा आठवला!

गायतोंडे यांच्या चित्रांच्या किंमती वाढत चालल्यात असं दिसतंय....

आवडला.
चित्र मात्र समजलं नाही.

चित्र अव्वाच्यासव्वा भावात विकले जाणे, आर्ट डीलर्स मतलबी असणे, कलाकारांस वाईट दिवस पहायला लागणे सगळे समजले पण शेवटी ते शेवटी गांधीजींच्या पंच्याला का हात घातला गेला त्यामागचे लॉजिक अन कार्यकारणभाव काही समजला नाही, चित्रासोबत तो ही समजवता आला तर आपले आभारी राहु.

कलाविश्वातल्या या व्यवहारांवर फ्रेडरिक फोर्साईथ यांची Art of the matter नावाची अप्रतिम कथा आहे. हा लेख वाचून तीच आठवली.

सुंदर मर्मस्पर्शी लेख लिवलाय , काका .. वाईट वाटलं , हे सर्व वाचून ..

काय योगायोग!

मिपाकर रामदास यांच्याकडून परवाच आणलेले गायतोंडे यांच्यावरील पुस्तक वाचायला घेतले आणि हा एक ५ वर्षांपूर्वीचा लेख वर आला.

'गाय', चित्र कोटी व टमरेल या सगळ्यांच्या निमित्ताने बहुमूल्य चर्चा वाचायला मिळाली जिची किंमत ठरवता येणार नाही. हे म्हणजे एखादी गाण्याची रंगलेली मैफिल ऐकून बाहेर पडताना श्रीमंत झाल्यासारखे वाटते असं काहीतरी.
घाईघाईने देवळांत जाऊन देवावर मेहरबानी करून यावी, असा एकदा बालाजीच्या देवळात गेलो होतो. थंडीतल्या संध्याकाळी सातचा सुमार असावा. घंटा आणि नादस्वरम् वाजवत दोन माणसं काहीतरी झटापट करत होते. चपला घालून सटकतच होतो पण पाय निघत नव्हता. अर्धा तास तसाच उभा राहून ऐकत राहिलो. उर्वरीत दुनिया एकडून तिकडून होत होती. मी, ते दोघे आणि बालाजी काळात वितळून गेलो होतो. ती जादू थांबली. त्यांच्याजवळ गेलो विचारलं " क्या बजा रहा थे?" दोघे हसले , हात व मान नकारार्थी हलवून हिंदी येत नाही असं कळवलं. बोऱ्याबिस्तर घेऊन निघून गेले.
माझ्याकरता ते संगीत '२४ कोटी'चं होतं. त्यांनाही ते माहीत नसावं. पूर्वीच्या राजांपैकी असतो तर गळ्यातले दागिने/ मुद्रिका बिद्रिका काढून दिल्या असत्या. चक्रवर्ती राजा सत्कार करतो म्हणजे ते दोघं पण महान होणारच. ते वाजवतील ते उत्कृष्ट असणारच, हाच न्याय ना?
कोणालातरी आवडावं आणि आवडलेली व्यक्ती कोण, ह्यावर पुढील निकष/ व्यवहार अवलंबून असतात. रसिक जेवढे श्रीमंत तेवढी लोकप्रियता अधिक. रेणू मंडल बघा ना, रेल्वे स्टेशनवर भीक मागत गाता गाता लाखो लोक ऐकून, पैसे देऊन गेले असतील. एकानेच व्हिडिओ बनवला व तो हिमेश ला आवडला, मग साठा उत्तराची वगैरे वगैरे. आता तिच्या ताना आपल्या कानावर येऊन येऊन तिला आपण गायिका करून पण टाकू. सापेक्षता नेहमीच चकवते. बाकी ज्याच्याकडे २४ कोटी आहेत तो कशाला वाद घालतोय म्हणा. त्याची मर्जी. मोठी माणसं कोणालाही मोठं करू शकतात निदान प्रयत्न तरी नक्की करतात. बहुधा प्रत्येकाची रसिकतेची व ती पूर्ण करण्याची ऐपत वेगळी असावी. राहिलं टमरेल, फुटलेलं,गंजलेलं का असेना संतांचं म्हणून घरात बाथटब व इतर सुखसोईंनी सज्ज बाथरूम असलेली माणसंसुद्धा ते घेतीलच. मूळात संत पैश्यावर छापलेले आहेतच तर ते विकत घ्यायला पण संतच लागतील.
मूळ धाग्यापेक्षा त्याचा प्रतिसाद 'दोरखंड' झाला, त्याबद्दल क्षमस्व. मनमोकळा लेख व त्याहून खुल्लमखुल्ला चर्चा खरंच आवडली, म्हणून एवढी हिम्मत केली.
इति अलम्।
__/\__

मिपाकर संदीप चांदणे यांनी आज सकाळ मध्ये श्री वासुदेव गायतोंडे यांच्या चित्राला ४०,००,००,००० रुपये (अक्षरी रुपये चाळीस कोटी फक्त) मिळाल्याची बातमी असल्याचे सांगितले.

इपेपर मध्ये बातमी आहे, पण esakal.com वर बातमी सापडली नाही.
एक बातमी टीव्ही9 ची सापडली.

चित्रगुप्त साहेबांचे शब्द सात वर्षांनी खरे ठरले!

***

'गाय'चं एक चित्र चोवीस कोटींना विकत घेणार्‍या नरपुंगवा, नरशार्दुला, तुला कोटि कोटि प्रणाम.
आता लवकरच तू ते चित्र चाळीस कोटीत विकशील, मग तो चाळीस कोटीवाला पुढे ते साठ कोटीत विकेल....

६० कोटींना विक्री झाल्यावर हा बहुमुल्य धागा परत वाचायची संधी मिळु दे ! :)

मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- I'm a Peaky Blinder ( Official Video )

David Hockney - swimming pool painter शोधा.

अतिशय रोचक माहिती !

डेवीड हॉकनी यांचे हेच ते पेंटींग : Pool with Two Figures पुल वुईथ २ फिगरः किंमत रू 646 कोटी
आणि ही दोन अडीच वर्षांपुर्वीची बातमी आहे.

आहेत?
गायतोंडे यांची चित्र अनेकांना एवढी विलक्षण का वाटतात, हे त्या चित्रांचे फोटो पाहून लक्षात येणार नाही. कारण फोटोंमधून चित्राचा आकार, रंगाचे थर, त्यातला प्रवाहीपणा समजून घेता येत नाही.

त्यासाठी ती चित्रं प्रत्यक्ष पाहावी लागतात. अशा चित्रांचा अर्थ लावायचा नसतो, तर अनुभव घ्यायचा असतो. तो अनुभव कधी मनाला शांत करतो, कधी आत खोलवर हादरवून टाकतो, पण काही झालं तरी समृद्ध करून जातो.

2019 साली कलाप्रेमींना असा अनुभव घेता आला. त्यावेळी मुंबईत छत्रपती शिवाजी महाराज वस्तुसंग्रहालयात गायतोंडे यांच्या चित्रांचं प्रदर्शन लागलं होतं.

त्यानंतर चित्रकार-गायक सुनील विनायक बोरगांवकर यांनी आपले अनुभव शब्दांत मांडले.

ते लिहितात, " गायतोंडे सरांचं चित्र बघताना, आधी 'संपूर्ण चित्र' दिसतं. 'साक्षात्कारी दर्शन' ! हे दर्शन इतकं गुंतवून टाकतं की आपण नकळत चित्राच्या जवळ, जवळ, अजून जवळ कधी गेलो, चित्रानंच हळूहळू जवळ कसं खेचून घेतलं, खिळवून ठेवलं, हे लक्षात येत नाही.

"अपरिमित शांतता. या साक्षात्कारी अनुभवानंतर भानावर आल्यावर साहजिकपणे मनात सुरु होणारी चल-बिचल. त्यांनी हे कसं केलं असेल, त्यांना हे कसं साधलं असेल, हे सगळं कसं काय जमलं असेल, असं वाटत राहतं आणि पुन्हा ते वाटणंही गळून पडतं