ऑफिस आणि फॉर्मल कपडे

गेल्या काही वर्षांत स्वतःला न अवघडवणारे अन शक्यतो आजूबाजूच्यांचे लक्ष विचलीत न होणारे कपडे कामाच्या ठिकाणी घालून जायचा प्रघात आहे (या गुणधर्मांच्या व्याख्या सापेक्ष आहेत). मा.त. मध्ये काम करणार्‍या बहुतांश कंपन्यांमध्ये पुरोषांनी सोमवार ते गुरूवार फॉर्मल शर्ट पँट (भडकपणा नसलेले) व शुक्रवारी इन्फॉर्मल / कॅज्युअल कपडे जीन्स टी शर्ट (कॉलरवाले) परिधान करावे असा नियम + मुभा असतो / असते. सोमवार ते गुरूवार चामड्याचे जोडे व शुक्रवारी खेळात वापरले जाणारे जोडे घालावे असाही उपनियम असतो. कंठलंगोट हा प्रकार कालबाह्य झालाय असे आजकाल म्हणतात.

बाकी या नियमांना न पाळण्याच्या प्रवृत्तींबद्दल मी येथे लिहिले होते.

बाकी अमेरिकेत इशान्येकडल्या राज्यांमध्ये सुटाबुटाचे फारच महत्व असते असे ऐकले आहे. कामानिमित्त तिकडे कधीच न गेल्याने काही निश्चित ठाऊक नाही.

साडी हे सगळ्यात उत्तम फॉर्मल परिधान आहे. ग्राह्य समजले जाणार म्हणजे? इतके दिवस नव्हते की काय?

"फॉर्मल ड्रेस" ही संकल्पना आपण पाश्चात्यांकडून उचललेली आहे. पश्चिम युरोपात ट्रेडीशनल कपड्यांना फॉर्मल समजलं जातं. टीशर्ट, जीन्स हे आणि असे आधुनिक कपडे इनफॉर्मल. (या हिशोबाने स्त्रियांनी ट्राऊजर्स* घालणंही इनफॉर्मल होतं. पण तिथे वेगळी परिमाणं वापरावी लागतात. त्याबद्दल अन्यत्र, कधी जमल्यास लिहेन.) अमेरिका हे एकूणच आधुनिक कडबोडं असल्यामुळे तिथल्या पारंपरिक म्हणवल्या जाणार्‍या कल्पना, संकल्पना या आधुनिकच म्हणाव्या लागतात; पण आपल्याकडे अमेरिका करते ते प्रमाण मग त्याची नक्कल किंवा त्याला विरोध हे योग्य असं मानणार्‍यांची बहुसंख्या दिसते.

भारताच्या संदर्भात हीच व्याख्या वापरली तर स्त्रियांसाठी साडी, पंजाबी ड्रेस, हाफ सारी इ. सगळ्या गोष्टी फॉर्मल होतात. मराठी स्त्रियांनी नऊवारीच नेसावी का पंजाबी ड्रेसही मराठी मुलींसाठी फॉर्मल समजावा इतपत बारकाव्यांचा विचार मी केलेला नाही. करण्याची वेळ आलेली नाही.
त्याच हिशोबात पुरुषांनी धोतर, सुरवार, झब्बा (कुडता हा शब्द, साडी या शब्दाप्रमाणे मराठीत हिंदीतून आयात केलेला असावा), कोल्हापुरी वहाणा वगैरे फॉर्मल समजता याव्यात.

पण स्त्रियांनी काय ती (भारतीय) संस्कृती जपावी आणि पुरुषांनी काहीही शेण खाल्लं तरी चालतं अशा अर्थाचे वेगवेगळे पदर असणार्‍या, बहुसंख्य समाजाला मान्य असणार्‍या समजापोटी, पुरुषांचे फॉर्मल कपडे म्हणजे पाश्चात्यांचे ट्रेडीशनल कपडे असा समज भारतात बोकाळलेला असू शकतो.

आता हे ग्राह्य का अग्राह्य हे ठरवण्याचा अधिकार माझ्याकडे नाही. मुळात फॉर्मल, पोशाखीपणाचीच चीड असल्यामुळे मला त्यात फार रसही नाही.

जिथे टेम्परवारी आहे तिथं लुंगी गुंडाळून गेलो तरी चालतंय. पुढे जिथं जायचंय तिकडे ड्रेस कोड सोडा राव, युनिफॉर्म आहे. श्या !!!!!!

जिथं कस्टमरशी डायरेक्ट संबंध येत नाही मंजे बॅंका वगैरे मधले जॉब सोडले तर इतर ठिकाणी ड्रेस कोडची काही गरज नाही वाटतं. दोस्ताच्या हापिसात थ्री फोर्थ घालून आलं तरी चालायचं. लोकं स्लीपर ( :) ) वगैरेवर यायला लागल्यानंतर त्यांनी बिझनेस कॅज्युअलच्या नवा खाली काय चालतं याची यादी दिली म्हणे..

साडी, पंजाबी कपडे, शर्ट पँट (स्त्रीयांनी) यापैकी काहीही चालावे असे वाटते. जिला जे सोयिस्कर असेल, परवडत असेल, आवडत असेल ते! तसेच पुरुषांनाही शर्ट पॅंट, कुर्ता सलवार (किंवा जे काय म्हणत असतील ते) घालावयास हरकत नसावी. आता साडी म्हटल्यावर उगीच भरजरी नेसू नये तसेच पुरुषांनीही कुर्ता चालतोय म्हणून मणी, खडे लावलेले (लग्नातल्यसारखे) घालू नये. याशिवाय नको त्या भागाचे प्रदर्शन मांडणारे कपडे नकोत (हापिसात म्हणतीये, बाहेर काय करायचे ते करा).
१. वेस्टर्न कपडे जर भारतात सर्रास वापरले जातात (मान्य केले जातात्)तर त्याचा प्रभाव आहे असे म्हणावे लागेल पण चांगल्या अर्थी. (आम्हीही स्पघेटी टॉप घातलेल्या मुली नेहमी बघतो किंवा मिनीज घालून मुली नेहमी दिसतात ही विधाने येथे ग्राह्य धरलेली नाही, हापिसबद्दल बोलणे चालले आहे म्हणून).
२.माझ्यामते फॉर्मल कपडे हे अंग झाकणारे (उगीच जीव घुसमटवणारे नकोत्)असावेत (दोघांसाठीही). कामाच्या स्वरूपावर कपडे घालण्याची पद्धत बदलत जावी तशी ऋतूमानानुसार व देशानुसारही. कंपनीच्या महत्वाच्या बैठका, ज्यात बाहेरदेशातील व्यक्ती सामील आहेत अश्यावेळी त्याप्रकारचे कपडे, तर इतर वेळी सोमवार ते गुरुवारचा पेहराव व शुक्रवारचा पेहराव यातील फरक याबद्दल श्रीरंगपंत जे म्हणतायत ते बरेचदा असते. ते त्रासदायक नाही वाटत.
बायकांचा फॉर्मल ड्रेस हापिसात शर्ट व पँट असावयास (तसेच भारतात पंजाबी कपडे) हरकत नसावी व शुक्रवारी आवडत असल्यास साडी किंवा अंग झाकणारे हवे ते कपडे.
खरा वैताग तेंव्हा येतो जेंव्हा बाहेरदेशातील लोक हापिसात बैठकीस आल्यावर स्वागत म्हणून साडी नेसलेल्या बायकांनी ओवाळणे टाईप करतात तेंव्हा.

बूट घालणे बोअर होते ज्याम. भारतात तरी चपला वापरता यायला हव्यात.
बाकी हापिसात कुठलेही कपडे घातले तरी त्यानी काय फरक पडतो हे मला आजपर्यन्त कळले नाहीये.

आमच्यात तसलं काय नसतंय रे बॅट्या. ;)

१. फॉर्मल ड्रेस या कल्पनेबद्दल आपल्याला काय वाटते? ऑफिसात येड्यागत काहीतरी घालून येऊ नये हे मान्य पण सूट-बूट यांचा सरसकट आग्रह कितपत ग्राह्य? वेस्टर्न संकल्पनेचा गरजेपेक्षा जास्त प्रभाव आहे असे वाटते का?

फॉर्मल ड्रेस हा खुळच्याटपणाचा कळस आहे. आमच्या हपीसात कंठलंगोट सक्तीचा होता. शुक्रवारी क्लायंटांना भेटायचं नसेल तर कॉलरवाला टीशर्ट आणि कॉटनची विजार चालायची. पण जीन्स नाही म्हंजे नाही!

आमची कुंपणी जागतिक असल्याने यावर कोणाचाच इलाज चालायचा नाही.

२. फॉर्मल ड्रेसची पुरुषांवरच सक्ती का? स्त्रियांचा फॉर्मल ड्रेस म्हंजे नक्की काय याची कोणी व्याख्या केली आहे का? असल्यास लिंक इ. द्यावी अशी विनंती. नसल्यास का नाही?

"स्त्रियांचा फॉर्मल ड्रेस" म्हणजे नक्की काय - यावर आमच्या कुंपणीच्या "मानव संसाधन पोथी"त चांगला पानभर मजकूर होता. (मर्दांच्या फॉर्मल ड्रेसवर मात्र दोनच परिच्छेद!) त्यात पाश्चात्य वेषाबरोबर पंजाबी ड्रेस आणि साडी सुद्धा गणली जायची. हातातली, कानातली, गळ्यातली आभूषणं कशी नसावीत यावर बराच उहापोह होता. (नाकातली आभूषणं वापरायला सक्त मनाई होती!) स्कर्टाची लांबी वगैरे उल्लेख सुद्धा होते!

--
थोडं अवांतरः
या **पणाचा मला भयंकर तिटकारा येतो. त्यावरची माझी मतं मी बर्‍याचदा जाहीर (आणि मोठ्या आवाजात) व्यक्त करायचो म्हणून लोकांनी मला "युनियन लीडर" असं टोपणनाव दिलं होतं. एका वाढदिवसाला सगळ्यांनी मिळून मला लाल रंगाचा टाय भेट दिला होता. (बॉक्सवर "लाल सलाम" असं लिहिलं होतं.)

पोथीनिष्ठ मानव संसाधन्यांच्या ससेमिरातून सुटण्यासाठी मी बर्‍याच लटपटी करून पाहिल्या. उदा. कोटाऐवजी नेहरू जाकीट वापरणे वगैरे. पण एकदा मानव संसाधन्यांच्या टोळीप्रमुखाचं प्रेमपत्र आल्यावर कामगार चळवळ बंद पडली!

आयकर अपीलीय अधिकरणाने कायद्यात रीतसर पोशाखसंहिता लिहिली आहे. ती कटाक्षाने पाळली जाते. एकदा कोर्टाशी बोलताना मी कोट घातला नव्हता (आणला होता, पण उकडत होतं म्हणून खुर्चीच्या पाठीला लावला होता) म्हणून मला चांगलंच झाडलं होतं.

त्या पोशाखसंहितेत धोतर-बंद गळ्याचा कोट असाही वेष चालतो. पण मी तरी आजपर्यंत असा वेष केलेला इसम अधिकरणात पाहिला नाही.

अंगावर न येणारे कपडे अंगावर घालून ऑफिसला जावे :)

१. फॉर्मल ड्रेस या कल्पनेबद्दल आपल्याला काय वाटते? ऑफिसात येड्यागत काहीतरी घालून येऊ नये हे मान्य पण सूट-बूट यांचा सरसकट आग्रह कितपत ग्राह्य? वेस्टर्न संकल्पनेचा गरजेपेक्षा जास्त प्रभाव आहे असे वाटते का?

फॉर्मल ड्रेस हा खुळच्याटपणाचा कळस आहे. आमच्या हपीसात कंठलंगोट सक्तीचा होता. शुक्रवारी क्लायंटांना भेटायचं नसेल तर कॉलरवाला टीशर्ट आणि कॉटनची विजार चालायची. पण जीन्स नाही म्हंजे नाही!

आमची कुंपणी जागतिक असल्याने यावर कोणाचाच इलाज चालायचा नाही.

२. फॉर्मल ड्रेसची पुरुषांवरच सक्ती का? स्त्रियांचा फॉर्मल ड्रेस म्हंजे नक्की काय याची कोणी व्याख्या केली आहे का? असल्यास लिंक इ. द्यावी अशी विनंती. नसल्यास का नाही?

"स्त्रियांचा फॉर्मल ड्रेस" म्हणजे नक्की काय - यावर आमच्या कुंपणीच्या "मानव संसाधन पोथी"त चांगला पानभर मजकूर होता. (मर्दांच्या फॉर्मल ड्रेसवर मात्र दोनच परिच्छेद!) त्यात पाश्चात्य वेषाबरोबर पंजाबी ड्रेस आणि साडी सुद्धा गणली जायची. हातातली, कानातली, गळ्यातली आभूषणं कशी नसावीत यावर बराच उहापोह होता. (नाकातली आभूषणं वापरायला सक्त मनाई होती!) स्कर्टाची लांबी वगैरे उल्लेख सुद्धा होते!

थोडं अवांतरः
या **पणाचा मला भयंकर तिटकारा येतो. त्यावरची माझी मतं मी बर्‍याचदा जाहीर (आणि मोठ्या आवाजात) व्यक्त करायचो म्हणून लोकांनी मला "युनियन लीडर" असं टोपणनाव दिलं होतं. एका वाढदिवसाला सगळ्यांनी मिळून मला लाल रंगाचा टाय भेट दिला होता. (बॉक्सवर "लाल सलाम" असं लिहिलं होतं.)

पोथीनिष्ठ मानव संसाधन्यांच्या ससेमिरातून सुटण्यासाठी मी बर्‍याच लटपटी करून पाहिल्या. उदा. कोटाऐवजी नेहरू जाकीट वापरणे वगैरे. पण एकदा मानव संसाधन्यांच्या टोळीप्रमुखाचं प्रेमपत्र आल्यावर कामगार चळवळ बंद पडली!

आयकर अपीलीय अधिकरणाने कायद्यात रीतसर पोशाखसंहिता लिहिली आहे. ती कटाक्षाने पाळली जाते. एकदा कोर्टाशी बोलताना मी कोट घातला नव्हता (आणला होता, पण उकडत होतं म्हणून खुर्चीच्या पाठीला लावला होता) म्हणून मला चांगलंच झाडलं होतं.

त्या पोशाखसंहितेत धोतर-बंद गळ्याचा कोट असाही वेष चालतो. पण मी तरी आजपर्यंत असा वेष केलेला इसम अधिकरणात पाहिला नाही.

हातातली, कानातली, गळ्यातली आभूषणं कशी नसावीत यावर बराच उहापोह होता.
हे माझ्या नवर्याच्या कंपनीत आहे पण ते 'सजावट म्हणून नको' असे नसून लॅबमध्ये विद्युतप्रवाहाशी कामे असतात म्हणून (सुरक्षिततेच्या कारणास्तव). त्याने गळ्यातील साखळी, अंगठी घरीच ठेवली नंतर नंतर मग घालायची सवयच मोडली. एकदा दिवाळीनंतर चुकून ब्रेसलेट तसेच राहिले तेंव्हा सहकार्‍याने आठवण करून दिली.
मी पोहायला शिकताना इंस्ट्रक्टरने मंगळसूत्र, पायातील जोडवी सुरक्षिततेच्या कारणास्तव काढायला सांगितली. नंतर मग माझीच सवय मोडली.

माझ्या महाविद्यालयात आम्हाला ड्रेसची सक्ती नाही. पण, टीशर्ट आणि शॉर्ट शर्टला तशी अलिखित बंदी आहे. शुज आवश्यकच आहेत असं नाही. चप्पलही चालून जाते. जीन्स पँट चालते. महिला प्राध्यापिका बहुतांशी साडी परिधान करुन येतात. काही पंजाबी मधे असतात पण कधी असं तर कधी तसं. बाकी, ड्रेसकोड बद्दलचा अतिआग्रह मला मान्य नाही. व्यवस्थितपणा असावा, फार वेगळेपणा वाटू नये इतपत ड्रेस असावेत असे वाटते.

-दिलीप बिरुटे

हापिसात घालण्यासाठी खालील प्रमाणे वस्त्रे असावीत, असे सुचवितो:

शब्दन शब्द बरोबर असेल असे नाही पण http://en.wikipedia.org/wiki/Formal_wear

यांच्या म्हणण्याप्रमाणे सुरुवातीला फुल्ल ड्रेस हा शब्दप्रयोग वापरात होता, त्याचा नंतर फॉर्मल ड्रेस झाला. भारतात धोती (दक्षिणेत लुंगी) आणि साडी हे फॉर्मल ड्रेस आहेत. शीखांना सगळीकडे पगडी घालण्याचा विशेष अधिकार आहेच.

छान विषय . फार पुर्वी ह्यावर एक चिंतन केले होते ते ह्या प्रमाणे

१)एकुणच फॉरमल हा एक खुप मोठ्ठा घोळ आहे . युरोपात सहसा थंड वातावरण असते म्हणुन ब्लेझर ची श्टाईल आसावी . उथे मुंबैत आम्हाला अगदी घामाच्या धारा लागत असतील तरीही ब्लेझर घालावा लागतो ...अन त्यातुन साऊथ मुंबैतील मीटींग निघाली की मग तर काय पंचाग्नी तपस्या करत असल्याचा फील येतो. थोडक्यात पाश्चात्यांचं हे असलं अंधानुकरण टार गाढवपणा आहे ...( पण सध्या आम्ही ओझीवाहु गाढवच असल्याने विद्रोह करण्याचा **त दम नाही . पुढे मागे स्वतःची कंपनी टाकली तर नॅचरॅलीस्ट कल्चर एब्रेस करायचा विचार आहे कंपनीत ;) )

२) फॉर्मल ड्रेसकोद पुरुष अन स्त्री असमानता : डिसेंट साधी साडी / पॉवर सुट / वन पीस हा आमच्या कंपनीत लेदीज फॉर्मल मानला जातो . ह्यात एक ऑब्झरवेशन असे की ... स्त्रीयांचे फॉरमल कपडे ( आणि एकुणच सर्वच कपडे ) हे त्यांच्या स्त्रीत्वाच्या खुणा ठळक करुन दाखवतील असे असतात (उदाहरणे देवु का ?) अन पुरुषांच्या बाबतीत अगदीच विरुध म्हणजे जितक्या काही विशेष पुरुषत्वाच्या खुणा आहेत त्या दडपायच्या रफ टफ स्कीन नको म्हणुन मग फुल शर्ट फुलपॅन्ट , दाढी नको म्हणुन गुळगुळीत करणे , छातीवरचे केस दिसु नयेत म्हणुन मग गळ्याचे बटन लावुन वरुन टाय सुध्दा .
हा म्हणजे फारच असमानता झाली राव ( पण एच आर नको बुवा सांगायला ... चुकुनमाकुन त्यांना पटलं तर पेन्सिल्हील्स+मिनी स्कर्ट जायचे अन बुरखे यायचे ;) अवांतर : आमची एच आर काय दिसती राव मिनिस्कर्टात ६ इंच चे हील्स घालती ...कसे जमतं बुवा देव जाणे )

सरते शेवटी कंफर्टेबल ते फॉरमल असा नियम असावा असे राहुन राहुन वाटते . तसे झाले तर पायात कोल्हापुरी , वर पांढरे शुभ्र धोतर वर काळा कोट अन वर कडक काळी टोपी असा पेहराव करुन ऑफीसला जायला फार आवडेल ..

अवांतर : हा धागा पुरुष विभागात का नै काढला ? जरा अजुन स्पष्ट बोलता आले असते ;)

ज्या दिवशी मीटीन्ग कीवा क्लायन्ट वीझीट असेल तेव्हा फॉर्मल आणी बाकी वेळेस जीन्स टी-शर्ट, स्पोर्ट्स शूज असा पेहेराव असण्यास हरकत नसावी.

रोचक धागा व चर्चा.

>>>> फॉर्मल ड्रेस या कल्पनेबद्दल आपल्याला काय वाटते? ऑफिसात येड्यागत काहीतरी घालून येऊ नये हे मान्य पण सूट-बूट यांचा सरसकट आग्रह कितपत ग्राह्य? वेस्टर्न संकल्पनेचा गरजेपेक्षा जास्त प्रभाव आहे असे वाटते का? <<<<<

"फॉर्मल ड्रेस"बद्दल एखाद्या नोकरदाराला काय वाटते ते कितपत महत्त्वाचं आहे ? एखादी नोकरी स्वीकारल्यानंतर त्या नोकरीच्या नियमांनुसार कपडे घालणं आवश्यक ठरतं. शेवटी अनेकानेक इतर गोष्टींप्रमाणे वेषभूषेबद्दलचे नियम म्हणजे नोकरीच्या वेळी स्वीकारलेल्या लिखित-अलिखित नियमांचा एक भाग आहे. काही नोकर्‍यांमधे गणवेष असतो. त्या नोकर्‍यांच्या संदर्भात घालावयाच्या कपड्यांचे अधिक कडक नियम असतात. हा शेवटी तुम्ही स्वीकारलेल्या अटींचा भाग आहे असं मला वाटतं. शहरी भागातल्या नोकर्‍यांमधे किमान शर्ट पँट घालण्याचा रीतीरिवाज ही भारतीय संदर्भातली गेल्या पन्नासेक वर्षांमधली घटना आहे. तर मग याला पाश्चात्य विचारसरणीचा प्रभाव असं कितपत म्हणता येईल ?

>> फॉर्मल ड्रेसची पुरुषांवरच सक्ती का? स्त्रियांचा फॉर्मल ड्रेस म्हंजे नक्की काय याची कोणी व्याख्या केली आहे का? असल्यास लिंक इ. द्यावी अशी विनंती. नसल्यास का नाही? <<<

"फॉर्मल ड्रेस"ची सक्ती केवळ पुरुषांवरच असते असं वाटत नाही. निरनिराळ्या संदर्भात ती वेगवगळी , वेगवेगळ्या प्रकारची, वेगवेगळ्या शैथिल्याची असू शकते. परंतु काही लिखित-अलिखित नियम हे सर्व नोकरदारांसाठी असतात. स्त्रियांसाठी असले नियमच नसतात किंवा ते नीटसे लिहिलेले किंवा पुरेसे स्पष्ट नसतात असं मला वाटत नाही. तसं तुम्हाला वाटत असेल तर असं प्रतिपादन करणारे या नात्याने ते दाखवून देण्याची जबाबदारी तुमची :)

गुपचुप गुपचुप चित्रपटातला प्रो. धोंड जेव्हा त्याच्या कालेजात धोतर,पगडी वगैरे जामानिमा घालून जातो आणि त्याची कशी कानउघाडणी होते तो सिन आठवला.

बंगरुळात एका छोट्या कंपनीत पांढरी शुभ्र लुंगी, पांढरा पारदर्शक शर्ट,उपरणं आणि उभा गंध असा गणवेश आहे.
बाकी सर्विस बेस्ड कंपन्यात फ्वार्मलची सक्ती जास्तच असते. त्यामानाने बाकीच्या कंपन्यात एव्हडी सक्ती नसते. परवाच एका टेलेक्वानवर एकाने भारतातलं तापमान ऐकल्यावर मग तिकडे तुम्ही श्वार्ट वगैरे घालून आलात का असा निरागस प्रश्न विचारला.

थोडक्यात सर्वीसबेस्ड कंपनीने चड्डीत रहावं. :)

पुण्यासारख्या शहरात एखादा भिकबाळी घालून हापिसात जात असेल तरी लोक 'अजि म्या ब्रह्म पाहिले' असा चेहरा करतात. कान त्याचा, टोचून घेणारा तो, खर्च करणारा तो आणि यांना नसत्या पंचायती.

एक अरब सोडले तर बाकी सार्‍यांनी ब्रिटीशबुवांना प्रमाण मानुन फॉर्मल वेअर ठरवलेले दिसते.
साडी छान दिसते, पण ती नेसुन जेंव्हा तुम्ही गर्दीच्या ठिकाणांहुन प्रवास करता तेंव्हा ती फारशी व्यवस्थीत टिकणे अशक्य. अर्थात हे मी मुंबईच्या लोकल प्रवासाच्या, बसच्या अनुभवाने बोलते आहे. अन नोकरीचे ठिकाण जर असे दुर प्रवासाचे असेल तर तिथवर पोहोचेपर्यंत शेप मध्ये रहातील असे कपडे सर्वांनीच वापरलेले ठिक. म्हणजे जो साडीचा प्रॉब्लेम आहे तो धोतराचा पण होउ शकतो आणि तुम्ही ऑफीसमध्ये गबाळे पोहोचु शकता.
बाकी लेखात बरेच संस्कृत शब्द असताना एकदम फॉर्मल हा शब्द थोडा (अगदी थोडा) खटकला.

खुळेपणाचा कळस आहे आपल्याकडे.
तरी बरं, लेखात अन प्रतिसादात दिलेली बहुतांश उदाहरणं ही आयटी कंपन्यांमधली आहेत. मला सर्वात जास्त दया येते ती मार्केटिंगवाल्या पोरांची. :( भर उन्हाळ्यात ३८-३९ डिग्रीमध्ये वणवण करत हिंडत असतात अन बहुतेक जणांना ते टाय आवळण्याची जबरदस्ती असते हापिसातून. अरे काय बिनडोकपणा आहे हा? नियम अन पॉलिसी करणारे फोकलीचे बसणार गारेगार हापिसात अन ह्या वरावरा हिंडणार्‍या पोरांच्या नरड्याला कशाला तो फास? काय घोंगड्या गोधड्या पांघरायच्या त्या एसी हापिसात पांघरुन बसावं की चिप.

आयटीच्या हापिसातल्या तर्‍हा जरा जास्तच. क्लायंट आला की म्यानेजरं वगैरे बेंदरादिवशी झूल चढवल्यागत कोट, गळ्याभोवती टाय..(आणि दिवसातून शंभरदा बंद असलेल्या कॉलरमधून बोटं फिरवून आत हवा जाऊ देण्याचा प्रयत्न). बरं, हे एकवेळ ठीक...पण लोकांनी फक्त इंग्रजीतच बोलायचं! अरे? हे काय तिच्यायला? त्या क्लायंटशी बोलताना लोकं त्याला कळेल असंच बोलतायत ना? आपापसातही कशाला ते?

वर आमचे मुसुशेठ म्हणतात,

"फॉर्मल ड्रेस"बद्दल एखाद्या नोकरदाराला काय वाटते ते कितपत महत्त्वाचं आहे ? एखादी नोकरी स्वीकारल्यानंतर त्या नोकरीच्या नियमांनुसार कपडे घालणं आवश्यक ठरतं. शेवटी अनेकानेक इतर गोष्टींप्रमाणे वेषभूषेबद्दलचे नियम म्हणजे नोकरीच्या वेळी स्वीकारलेल्या लिखित-अलिखित नियमांचा एक भाग आहे........

मान्य! पर्याय नाहीच. गरजवंताला अक्कल नसते. 'रेडा दूध देतो का रे? तर 'होय सायेब...चांगला चार शेर दूध देतो' हे आलंच. पण मला असं वाटतं, की मुळात हवामानाशी जुळवून न घेता येण्याजोग्या पोषाखाच्या अट्टाहासाची गरज नाही.
शर्ट-प्यांटबद्दल आपलं काही म्हणणं नाही..धोतर,सदरा, सुरवार, झब्बा ह्यापेक्षा सुटसुटीत अन वापरायला सोपा प्रकार असल्यानं त्याविरोधात मत नाही. अहो, भर गर्दीत रस्ता ओलांडताना किंवा हापिसात एका हातात जेवणाचं ताट अन दुसर्‍या हातात पाण्याची बाटली/ग्लास घेऊन टेबलापर्यंत जाताना अचानक सोगा सुटला तर किती पंचाईत? त्यापेक्षा प्यांट उत्तम. होल्डऑल आवळल्यासारखी पट्ट्यानं आवळून बांधता तरी येते :) तसंच शर्टाचं! एकदा तो प्यांटमध्ये खोचला की संपला विषय. झब्बा झालं, सदरा झालं, अंमळ घोळदार खाली फिरत असतो, अन अचानक मूड आला..मस्तपैकी कलकत्ता साधं किंवा एकसो-बीस-तीनसो असं दणदणीत पान खाऊन ब्रम्हानंदी लागली असताना पिचकारी मारल्यावर तीचे शिंतोडे जर (जर कसले? शिंचे शंभरातल्या सत्तरदा तरी नक्कीच) आपल्याच सदर्‍यावर/ झब्ब्यावर उडले तर कितक्याला पडलं ते? तेव्हा प्र्याक्टिकली विचार करता शर्टप्यांट हे प्रकरण विरोध करण्यासारखं नाही. हां, त्यापुढचे प्रकार म्हणजे नरड्याला फास, ती लोकरीची झूल, चामड्याचे बंद बुट ह्या भानगडी मात्र गाढवपणाच्या आहेत.

बाकी, कुणी काही म्हणो, दिडशे वर्षांच्या गुलामीनंतर देश स्वतंत्र झाला...पण अजून आमची मानसिक गुलामगिरी गेली नाही हेच खरं!

कधी-कधी हे नियम जाचक वाटू शकतात हे खरं असलं तरी असे नियम असावेत असं वाटतं. हे नियम असतानाही ते हवे तसे वाकवून वाट्टेल ते कपडे घालणारे लोक पहिलेत. नियमच काढून टाकले तर काय होईल?

बाकी कंठलंगोट हा भयंकर त्रासाचा प्रकार आहे याबाबत सहमत.

(हापिसात कंठलंगोट घालणारा)सुमीत

इंटरव्यू घेतानाच बॉस म्हणाला .

"you will have to wear formals.. at least 4 days in the week.. not my rules . . even i hate it..
on the rest of the days.. you can wear anything you want.. just make sure you don't come half naked"

मी म्हणालो . . thats ok sir.. but.. I wont be wearing any tie.. I dont' think you want your employee to suffocate while talking to your clients.."

हसला मस्त. .

हा पण . .हापिसात जी मुलगी आहे . ती अक्षरशः काहीही घालून येते. .

हि चीटिंग आहे

कार्यालयीन वेशभूषा हा एक अतिशय जिव्हाळ्याचा विषय आहे.

मध्यंतरी आमच्या कुंपणीतही कंठलंगोटची टुम निघाली होती. एका शनिवारी गोर्‍या वकिलाबरोबर मीटिंगा होत्या त्यामुळे आम्ही सगळे कंठलंगोट, कोट पाटलूण घालुन गेलो तर हा पट्ठ्या चक्क जीन्स टी शर्ट वर आला होता. स्याटर्डे आहे तर कशाला हा सगळा बोझा असा त्याचा सूज्ञ विचार. आमचे चेहरे बहुधा पाहण्यासारखे असावेत. त्यानंतर ही टुम जशी अचानक आली होती तशी अचानल मेली आणि आम्ही आमच्या रोजच्या कपड्यांवर आलो. त्यानंतर एका मे महिन्यात अजुन एक गोरा आमच्या मुंबैच्या हापिसात सगळा जामानिमा करुन आला. उकाड्याने पार हैराण होउन (तरी बरे वातानुकुलित गाडीतुन आणला होता त्याला). आम्हाला साध्या शर्ट प्यांट वर बघुन गडी लैच खुष झाला. दुसर्‍या दिवसापासुन त्यानेही कोट आणी कंठलंगोट त्याजले. मुंबैच्या वातावरणाला हा पोशाख साजेसाच नाही हे पण त्याने मान्य केले. थोडक्यात इंग्रजाचे अंधानुकरण करण्याची गरज नाही. त्याच्या वातावरणाला कोट, ऑव्हरकॉट, कंठलंगोट सगळे हवे, थंडीपासुन बचाव म्हणुन. इथे घाम घाम होत असताना साधे लंगोट नको वाटते तर हे झेंगट कोणी सांभाळावे.

बाकी शर्ट प्यांट सुटसुटीत वाटते. आणी त्याची सवयही झाली आहे. त्यामुळे त्याचा काही त्रास नाही. पारंपारिक झब्बा पायजमा घातला की श्रीखंड पुरी आणी भजी हादडुन वर एक मसाला मघई लावुन ताणुन द्यावी किंवा मित्रपरिवाराबरोबर पत्ते कुटायला बसाबे असे वाटायला लागते.

एरवी अमुकच प्रकारचा पोशाख हवा अश्या अट्टाहासाशी मीदेखील असहमत आहे. परंतु हपिसात शिस्त असावी याचा तो एक भाग आहे. सैन्यदलांमध्ये प्रत्येक प्रसंगासाठी आणी कार्यासाठी पोशाख ठरलेला असतो. तो या शिस्तीचाच एक भाग आहे. एक सामान्य नागरिक म्हणुन एवढ्या कडक शिस्तीचा पोशाख कर्मचार्‍यांना आवश्यक नाही. पण अगदीचे सूट दिली की पोरी नितकोर चड्ड्या आणि पोरे पार्श्वभागावरुन खाली घसरणार्‍या जीन्स किंवा केशरी पोपटी रंगाच्या बर्म्युडा घालुन हापिसात येतात. त्यामुळे सुवर्णमध्य म्हणुन फॉर्मल ड्रेस नावाचा पर्याय असण्यास काही हरकत नसावी.

पारंपारिक झब्बा पायजमा घातला की श्रीखंड पुरी आणी भजी हादडुन वर एक मसाला मघई लावुन ताणुन द्यावी किंवा मित्रपरिवाराबरोबर पत्ते कुटायला बसाबे असे वाटायला लागते.

हाहाहा
अतिशय पटलेलं आहे हे :D

आमच्या ऑफिसमध्ये देखिल ड्रेसकोड बाबत अगदी जाचक अटी आणि नियम आहेत. सोम-गुरु ला फॉर्मल्स (लांब बाह्याचा शर्ट, ट्राऊजर व चामड्याचे बुट) आणि शुक्र ला जिन्स-टिशर्ट (जिन्स फेडेड, कातरलेली, मळकी, ई नसावी व फक्त कॉलर असलेले टिशर्ट). पण हे फक्त पुरुषांसाठीच; बायकांना काहीही घालण्याचि मोकळीक आहे.
वरील ड्रेसकोड जर पुरुष कर्मचार्यांनी पाळला नाही तर त्यांना कंपनीचे सिक्युरिटी आत येण्यास मज्जाव करतात (मला देखील एकदा हा अनुभव आलेला आहे :( )
मला एक कळ्त नाही की कंपनीला कर्मचारी महत्वाचा की त्याचे कपडे? टिशर्टला कॉलर असली काय नसली काय, काय फरक पडतो?

भारताल्या कडाक्याच्या उन्हात गळ्यात कुत्र्यासारखा पट्टा आडकुन आणी त्यावर जाड कोटाची फर पांघरुन या लोकांना कस काय राहता येत, देवाक ठावुक! आपण तर आपल्या ओपीडीत जिन्स- टी शर्ट पासुन पुर्ण खादीपर्यंत काय वाटेल ते घालतो.हा फक्त दवाखाना सोडुन जर एखाद्या जागेच्या व्यवहाराची मिटींग असेल तर मात्र पुर्णपणे खादीच वापरतो....

हा घालून ते ब्रिटनमध्ये गेले होते.

कपड्यांविषयी बरेच प्रश्न दिसताहेत. असो
आपण आपले स्वतःचे उन थंडी वारा पाउस इ पासून संरक्षण व इतरांचे लज्जारक्षण एवढ्याच हेतुने कपडे घालतो.

कॉलेज संपल्या संपल्याच आयटीत गेल्याने आणि तिथले ड्रेस कोड बाबतचे स्ट्रीक्ट रुल्स पाहून फॉर्मल ड्रेस हि संकल्पना अत्यंत भिकार आणि दळभद्री आहे असा ठाम समज झाला.

• शूज च्या ऐवजी बूट घातले म्हणून
• पँट चे पौकेट साईड नसून फ्रंट आहेत म्हणून
• फॉर्मल शूज ब्राऊन आणि थोडा काऊबॉय स्टाईल घातला म्हणून
• पावसाळ्याच्या काळात कपडे न वाळल्याचे कारण देऊन जीन्स घातली म्हणून
• सॉक्स वाळले नाहीत सो फ्लोटर्स घातले म्हणून
• माझ्या फुल शर्ट च्या बाह्या दुमडलेल्या असतात म्हणून
• जेव्हा फुल शर्ट च्या बाह्या दुमडलेल्या नसतील तेव्हा कफ-लिंक वापरतो म्हणून
• शुक्रवारी (casual day) असताना कॉलरवाल्या टीशर्ट ऐवजी फुटबॉल ची जर्सी घातली म्हणून
• शुक्रवारी स्पोर्ट शूज रेकमेंडेड असताना मोजडी घालून येतो म्हणून
• रिस्टब्यांड वापरतो म्हणून
• केस जास्त वाढलेत म्हणून (अन-प्रोफेशनल वाटत म्हणे)

हापिसनी मला तोंडी व लेखी नोटीसा बजावल्या आहेत. त्यामुळे फॉर्मल ड्रेस चा जाहीर निषेध !!! लाल सलाम