एखाद्याची लायकी

>>ह्या प्रश्नांची उत्तरे इथे लायक असणार्‍यांकडून मिळतील अशी आशा आज जागृत झाल्यामुळेच हा काथ्याकूट...
-- म्हणजे काय, तर प्रतिसाद देण्यापुर्वी आपलं थोबाड बघा आरशात... अशी भलती कण्डीशन का टाकता राव.

1. एखाद्याची अशी लायकी काढायचा मला अधिकार आहे का?
-- नाहि
2. एखाद्याची अशी लायकी काढताना माझी स्वत:ची लायकी सिद्ध झाली आहे हे कसे सिद्ध होणार?
-- नाहि होणार
3. एखाद्याला असेल स्वत:बद्दल पराकोटीचा अभिमान म्हणून मला त्याची लायकी काढायचा अधिकार प्राप्त होतो का?
-- नाहि
4. असेल एखाद्याचे तोंड फाटके तर लगेच मलाही जीभ टाळ्याला लावून लगेच त्याची लायकी काढायचा अधिकार प्राप्त होतो का?
-- नाहि

पण या जगात वावरायचं तर चारही प्रश्नांचं उत्तर होकारार्थी धरुन चालल्याशिवाय गत्यंतर नाहि.

(आगाऊ) अर्धवटराव

आपली पातळी न सोडता त्या वॉचमनला सिंपली इग्नोअर कर पुढच्या वेळेला! अर्थात दर वेळेला हा उपाय लागू पडतो असं नाहि.

(मला उत्तर देणं भाग पाडलंस. नाहितर "प्रतिसाद न देउन मी तुला अनुल्लेखाने तर मारलं नाहि ना?" याची बोच मला जाणवत राहिली असती!!)

एखाद्याची लायकी सामान्यपणे इतर लोक ठरवतात.
"तू काय लायकीचा आहेस मला माहीत आहे" ...
"त्याची ती लायकीच नाही" ..
"मला काय लायकीचा समजलास तू ?" ... वगैरे ..
आता त्या चौकीदाराची स्वतःच्या दॄष्टीने जी लायकी असेल ती असो .. तुमच्या दॄष्टीने ती दीडदमडीची नव्हती.

-शेखर काळे

वरील प्रसंगामध्ये,
"कॉकटेलफेम सोत्रि रात्री खूप उशीरा पुणे-मुंबई प्रवास करत होते"
ही माहिती अत्यंत महत्वाची आहे...
कारण एकदा ती बात उमजली की मग,
आधी त्यांचा तिळपापड झाला,
मग तोल गेला,
मग थंड हवा लागल्यावर ते शांत झाले,
आणि सर्वात शेवटी त्यांना पश्चात्त्ताप झाला,
हा घटनाक्रम सहज समजून घेता येतो!!!!
;)
(सोत्रि, ह. घ्या!!)

एकदा पुण्यावरून मुंबैला येताना रात्री खूप उशीरा दादर स्टेशनवर तिकीट खिडकीवर तिकीट काढायच्या वेळी

नेमके कुठून कुठे जायचे होते आपल्याला?

अ. वॉचमन ऐवजी तिथे एखादा उच्च दर्जाचा ऑफिसर उभा असता आणि त्याने हे उद्गार काढले असते तर तुम्ही त्याला शिव्या देऊन त्याची लायकी काढली असती का? की फक्त 'तुम्हाला मध्ये बोलण्याची गरज नाही' असं सभ्य शब्दात सुचवलं असतं?
ब. आपण काय बोलले आहे याऐवजी कोण बोलले आहे यावरून रिअ‍ॅक्ट होतो का?
क. आपल्या देशात एखाद्याची किंमत तो करत असलेल्या कामाच्या पातळीवरून ठरते का? वॉचमन, न्हावी, वेटर, सफाई कर्मचारी अशा लोकांना आपण नेहमीच आपल्याहून (पांढरपेशांहून) कमी लेखतो का?
ड. वरच्या मुद्द्यात केवळ क्लास-प्रेज्युडिस आहे का त्याला जातीचं देखील एक अदृश्य परिमाण आहे?
इ. वर काही लोकांनी 'वॉचमनची लायकी दीडदमडीचीही नव्हती' असं डिक्लेअर केलं आहे, त्याची बेसिस काय?
फ. तत्वतः वॉचमनचं बरोबरच आहे का? सुटे पैसे द्यावेत असं लिहिलं असून सुट्ट्या पैशांवरून हुज्जत घालणे जंटलमनला शोभते का?

आपल्या राज्यात तर आपणच राजे असतो. त्यामुळे एक तर आपण असल्या तुच्छ लोकांकडे लक्ष देतच नाही. पण त्यातून कोणी बळच नडला, तर त्याला 'चड्डीत राहा ना भौ' असे ऐकवून मोकळे होतो. साला आपण आपल्या घरचे खातो आन दारच्या लोकांची बडबड कशाला ऐकायची ?

आपल्याला जर कोणी "वरती त्या पाटीवर सुट्टे पैसे द्यावे असे लिहीले आहे ते सुध्दा वाचता येत नाही लोकांना, दिसतात तर सुशिक्षीत" असे ऐकवले असते, तर आपण त्याला 'काये ना दादा, मगाशी शेम तुमच्या सारखाच एक चिल्लर माणूस हात पसरत आला. आपले मन तर एकदम राजाचे आहे बघा; खिशातली सगळी चिल्लर काढली आणि त्याला देऊन टाकली. तुम्हाला नोट चालेल का?" असे ऐकवले असते.

पूर्वी एक फिल्मी गाणं लागायचं, ते आम्हाला, 'लायक नही, नालायक हूं मै' ! असं ऐकू यायचं. त्यातला नायक हा आम्हाला तेंव्हा नालायक वाटायचा. त्याच्याबद्दल चीड यायची. आता वाढत्या वयानुसार फक्त कींव येते.
एखाद्याची लायकी ही त्याच्या वागण्यावरुन स्पष्ट होतच असते. त्याची वाच्यता करण्याची आवश्यकता नसते. कारण तशी ती केली की त्याच्यातला आणि तुमच्यातला फरक आणखीनच कमी होतो.

समोरच्याची बिंदास लायकी काढावी! फक्त आपली कोणी काढली की भडकू नका म्हंजे झाले! ;)

सोत्री अण्णा :
चीनी देशात काय प्रथा होती ? आपले अनुभव ऐकायला आवडतील...

मागील पेय हिट होते म्हणून...

आपल्या नवीन पेयासाठी नाव सुचवीत आहे: "लायकी नालायकी.." जाणकारांना आपण आमंत्रण द्याल ही अपेक्षा ...

अवांतर :

काही प्रतिक्रिया वाचून आज्जीचे बोल आठवले.." ऐट राजाची आणि वागणूक कैकाड्याची.. आपण पुस्तके लिहितो तेव्हा शिवराळ भाषा वापरू नये एवढा संयम नसेल तर.. कसले राजे..नावाचे कागदी घोडे.. "

लायकी काढणे हा अपमान करण्याचा एक प्रकार असतो. कोणी आपला अपमान केला असेल तर आपन त्याचा अपमान करण्यात (तो मान देण्याच्या लायकीचा असेल तर) काहीच पिराब्लेम नाही.

बाकी सोक्या लेका चावडीवर गप्पा हाणताना एकदम विवेकी असतोस आणि मग हे असे कसे काय करतोस? वो पिडाकाका सही बोल्ताय. ;)

मारतय सोक्या आता. पळा पळा.

मला राहुल बोस ची पूजा बेदी ने घेतलेली मुलाखत आठवली. त्यात तिने राहुल ला मुंबई शहर आवडत नसल्याचे कारण विचारले.
त्याने हाय शहरात सामाजिक विषमता असल्याचे कारण सांगितले.
व उदाहरण देताना पानपट्टी वर जर गाडीतून एखादा इसम येऊन जर सिगरेट चे पाकीट विकत घेतले व त्याच्या कडे सुटे पैसे किंवा कमी पैसे असतील तर दुकानदार त्याला
साब बाद मे दिया ,तो भी चलेगा ,असे सांगतो ,
पण हेच शेजारच्या झोपडपट्टी मधून एखादा व्यक्ती आला तर त्याला ही सवलत मिळत नाही.
आपल्याकडे इंग्रजी बोलणारे किंवा एक नूर आदमी ,दस नूर कपडा
असे बरेच निकष आहेत ज्यांची लायकी सहजासहजी काढली जात नाही.
मागे मिपावर महिला दिनाच्या निमित्ताने एक लेख लिहिला हित त्यात ह्याच मुद्द्यांवर लिहिले होते.
आपण एरवी हॉटेलात किंवा सिनेमासाठी अव्वा च्या सव्वा पैसे देतो मात्र अजूनही
भाज्या खरेदी करायच्या वेळी आपण २ ते ३ रुपया साठी घासाघीस करतो.
घरातील मोलकरीण पैसे वाढवून मागितले ,तर ते सहजासहजी देत नाही.
आणि कितीतरी जण तिची फार लवकर शुल्लक गोष्टीवरून लायकी काढतात.
श्रमाला आपल्याकडे महत्त्व नाही. त्यामुळे सोत्री तुम्ही जे वागलात जे तत्कालीन आद्य समाजातील चालीरीती ला सुसंगत वागणे होते.

सोत्रि, होतं असं कधीकधी. पुलंसारख्या पूजनीय व्यक्तिमत्वाला ते आजारी होते तेव्हा

‘‘सरकारच्या विरोधात बोलायचं होतं तर घेतली कशाला पदवी?—- या साहित्यिकांना काय कळतंय? उपयोग काय यांचा समाजाला?..या मोडक्या ‘पुला’कडून कोण ऐकणार उपदेश?.."

असं बोलणं ऐकून त्यांचीही लायकी निघाली होती. मग त्या वॉचमनचं काय एवढं मोठंसं? 'तू कौन है, तेरा नाम है क्या? सीता भी यहॉं बदनाम हुई' असंच म्हणावं...

छान ,

काही प्रतिसाद वाचुन अंमळ मौज वाटली :)

प्रश्न लायकी किंवा लायकी न काढण्याचा आहेच का मुळात? तु जे बोललास ते रागात बोललास , अन्यथा तो करत असलेल्या व्यवसायाशी नाममात्र देखील संबध नाही, होय की नाही ? :) त्यामुळे याबद्दल काथ्या कुटण्यात ही ( अर्थात सगळ घडल्यावर ;) ) अर्थ ही नाही.

आता जेव्हा खरोखरच लायकी काढण्यात येते तेव्हा ( मोस्टली लॉकर रूम टॉक्स मध्ये ) बर्‍याच श्या गोष्टी, विषेशता: कमाई ( पुरूषांची ) , तो करत असलेला व्यवसाय , त्याच रहाणीमान ई.ई. वर अवलंबुन असते. मला चांगल आठवतय याच मिपावर एका सभ्य, सुशिक्षित आणि समाजसेवक म्हणुन मिरवणार्‍या एका व्यक्तीने मी " झोपडपट्टीचा आहे" म्हणून माझी लायकी काढली होती. असो. मला त्या वेळी त्याचा महा प्रचंड राग आला होता, पण नंतर मला कळुन चुकले की त्याला माहीतच नाही मी कोण आहे, काय करतो , म्हणजे माझ्या विषयी गैरसमज असावा. ज्याचे मी काहीच करू शकत नाही. वेळ ही निघुन गेली होती .सोडून दिले. आणि तु का ईतका विचार करतो आहेस ;) मस्त कॉकटेल्स आणि चावडी रंगात असताना कशाला विचारवंत बनतो आहेस ;)

स्पष्ट सांगायचं झाल्यास.. अर्धशिक्षीत / अशिक्षीत लोकांना खासकरुन, आणि बहूतेक सगळ्यांनाच त्यांच्यापेक्षा "वरच्यांची” चूक शोधायला आणि त्यावर टोमणे मारायला आवडतं.. तुम्ही पेटलात हे मान्य, पण त्या चौकीदारालाही शहाणपणा करायची गरज नव्हती.. बाकी वर म्हटल्याप्रमाणे, दुसर्याची लायकी काढलीच तर कुणी आपली काढलीच तर हलके घ्या..

त्याने उगाचच, "वरती त्या पाटीवर सुट्टे पैसे द्यावे असे लिहीले आहे ते सुध्दा वाचता येत नाही लोकांना, दिसतात तर सुशिक्षीत" अशी कमेंट पास केली (हिंदीत).

माझ्या अंगाचा तिळपापड झाला.

ठंड रखो सोत्रीजी दिसतात काहीजणं सुशिक्षीत त्याला काय करणार? ;)

मला हा अनुभव पुन्याचा अप्पा बळवंत चौकात आला आहे.एकादा ४० रु चे पेन घेतल्यावर त्याला सुट्टे नाही म्हणुन ५०० ची नोट दिली तर जहागिरदार लागुन गेला आहे म्हणुन अक्कल काढली होती,त्यानंतर मात्र खिश्यात सुट्टे नसतील तरी गाडीत मात्र कंप्लसरी शे दोनशे सुट्टे ठेउ लागलो......{अवांतर यापेक्षा ही अधीक अनुभव हवे असल्यास स्दाशिव पेठेत जावे,एकदम झक्कास अनुभव मिळतील.}

बाकीच्यांचे माहित नाही. पण माझी काडीची लायकी नाही आहे, निदान जालावर तरी.
आता हेच बघा, माझा अपमान झाला म्हणून आजवर कुणीही पेशल धागा काढला नाही कधी.

मिपावर काही विशेष घडत नाही म्हणून काड्या सारल्या.. असे "विवेकी" उत्तर ऐकून धन्य देणार्यांची बौद्धिक पातळी समजलि
काही विशेष लिहिता येत नसेल. तर दोन पेग मारून स्वस्थ राहा आणि असले धागे काढत जाऊ नका ,

tyamule आमचा लेखन विराम.

(दुसर्याच्या काड्या त्याच्याच ... सारणारा)
-- स्पोकाजी बाम्बुसारुकार

लायकी आणि नालायकपणा यांच्यातील सीमारेषा कोणती?

लायकी आणि नालायकपणा यांच्यातील सीमारेषा कोणती?

माणसाला एक अदभूत शक्ती मिळालेली आहे.या शक्तीने तो कोणतीही भूमिका साकारू शकतो.
असामान्य माणूस ही शक्ती वापरत नाही.तो त्याची एकच भूमिका वठवतो.
सामान्य माणूस प्रत्येक वेळी सोयीस्कर भूमिका वठवतो आणि स्वतःचा अहंकार सांभाळतो.
वेळोवेळी वठवलेल्या भूमिका लक्षात राहणे कठीण असते.त्यामुळे त्याच्या वागण्यात विसंगती येते.
दुसर्याची लायकी काढताना आपण स्वतःस त्याच्याहून श्रेष्ठ समजतो
हे श्रेष्ठत्व फार काळ टिकवून ठेवणे कठीण होते.दुसरी भूमिका साद घालू लागते.
आणि चूक केली या भावनेच्या मार्गाने आपली भूमिका बदलली जाते.

योग्यायोग्यतेच्या नियमांचा आणि नीतीचा बागुलबुवा करुन नैसर्गिकतेला खीळ कशाला घालायची. त्याने आगाऊपणा केला आणि तुम्ही शिव्या हासडल्यात हे योग्यच झाले. अत्यंत निरागस असे हे वागणे आहे.
बाकी इतक्या साध्या प्रसंगात देखील काही जणांना अन्याय, सामाजिक विषमता वगैरे काय काय दिसले याचे कौतुक वाटते आहे.

आरेय त्यानी तुमचा सुशिक्शित पणा काढला. मी तुमच्या जागी अस्तो तर हेच केल अस्त वरुन अजुन ४ शिव्या दिल्य अस्त्या. उगाचच शहाणपणा सहन करुन नाही घ्यायचा कोणाचाच. त्याला म्हणायच चड्डीत रहा. :).