एटीएम कार्डाचा अनुभव

सविस्तर माहिती दिल्याबद्दल धन्यवाद. मी स्वत: शक्यतोवर डीप कार्ड रीडरचे यंत्रच पसंत करतो कारण त्यात कार्ड अडकण्याची भीती नसते. योगायोग म्हणा किंवा आळ्शीपणा किंवा घाई या कारणांमुळे मला पुण्यामधील तात्पुरत्या राहण्याच्या ठिकाणाजवळ जे एटीएम मिळाले ते वापरले. त्यातून एवढा मोठा गोंधळ होऊ शकेल हे माहीत असले तर मी दुसरे मशीन शोधण्याचा प्रयत्न केला असता.

सर्व प्रतिसादांना एकत्र उत्तर देत आहे. सर्वांचे आभार.
"क्रेडिट कार्ड, डेबिट कार्ड वगैरेंमुळे आपले जीवन किती सोपे आणि सुखकारक झाले आहे असे मला वाटत होते." असे मी सुरुवातीलाच लिहिले होते अर्थातच त्यांचा लाभ मी पुढेही घेणारच आहे. ही सारी व्यवस्थाच वाईट आहे असे मी सुचवलेले नाही किंवा त्याच्याकडे पाठ फिरवलेली नाही.
एकाद्या दुकानात किंवा हॉटेलात आपले कार्ड न चालणे, एकाद्या एटीएम मशीनमधून पैसे न मिळणे यासारखे अनुभव भारतात अधून मधून येत असतात. त्यावेळी पैशाची पर्यायी व्यवस्था कशी करायची याची आपण तयारी ठेवलेली असते. दोन वेळा माझे कार्ड एटीएम मशीन्समध्ये अडकले होते, पण ती यंत्रे ज्या बँकांच्या ज्या शाखांमध्ये ठेवली होती तिथे माझी खाती असल्यामुळे मला माझी कार्डे सुखरूपपणे परत मिळाली होती. या पूर्वानुभवामुळे या वेळचा अनुभव धक्कादायक वाटला आणि ही घटना परगावी झाल्यामुळे पर्यायी व्यवस्था करणे तितकेसे सोपे नव्हते.
मी मेकॅनिकल इंजिनियर आहे आणि यंत्रांमध्ये बिघाड होण्याची कारणे, त्यांचे स्वरूप, परिणाम, त्यापासून होऊ शकणारे धोके वगैरेचा अभ्यास करून त्यावर उपाययोजना करणे हा माझ्या कामाचा भाग होता. एटीएम मशीन्सच्या बाबतीतल्या अशा य़ोजना माझ्या मते पुरेशा नाहीत. भारतातील बँकांच्या कार्यपध्दती सुरक्षिततेच्या दृष्टीने कदाचित अधिक चांगल्या असतील, पण उपभोक्त्याच्या दृष्टीने नक्कीच त्रासदायक आहेत. अशा प्रकारचे यांत्रिक बिघाड परदेशात सहसा घडत नाहीत आणि तसे झालेच तर त्यातून मार्ग काढण्यासाठी एक टेक्स्ट मेसेज किंवा ईमेल पुरेसा असतो आणि दिवसभरात नवे कार्ड मिळून जाते असे ऐकले आहे.

तात्या अभ्यंकरांनी 'मिसळपाव' सुरू केला तेंव्हापासून मी त्याचा सदस्य आहे. पण वयापरत्वे 'वरणभात' हा हल्ली माझा नित्याचा आहार झाला असल्यामुळे मी अलीकडे मिपावर सक्रिय नाही एवढेच. मधूनच सुरसुरी आली तर एकादी चक्कर टाकून येतो. अलीकडे असाच इथे आलो असतांना माझ्या मनात एक प्रश्न होता, त्याचे उत्तर मिळावे अशा इच्छेने मी एक टुकार धागा टाकला. त्यावर उत्तरादाखल एटीएम मशीन्सची तपशीलवार तांत्रिक माहिती मिळाली तसेच त्यांचा 'चालवता धनी वेगळाची' असतो, याबाबतीत रिझर्व बँकेने केलेले नियम आणि त्यांची अंमलबजावणी कशी केली जाते वगैरे उपयुक्त माहिती मिळाली. शिवाय बहुधा बेंचावर बसलेल्या रिकामटेकड्या ....कडून नागरगप्पा सुरू होतात आणि आंतर्जालाच्या सौजन्याने त्या इतक्या पसरतात की खर्‍या वाटायला लागतात वगैरे मनोरंजक माहिती मिळाली. माझ्या किंचित कडवट अनुभवाबद्दल सहानुभूती, हळहळ, अनुकंपा, सांत्वन वगैरे वाचायला मिळाले आणि आभारप्रदर्शनही झाले. पुणेरी शालजोडीत गुंडाळून केलेले 'कांगावखोर, कृतघ्न' वगैरे आहेर मिळाले. चामडे आता जरा निब्बर झालेले असल्यामुळे त्यांचीही गंमतच वाटली. अशा प्रकारे ज्ञान आणि मनोरंजन या दोन्ही गोष्टी मला यावेळी अपेक्षेपेक्षा जास्तच मिळाल्या. या वेळी फारसे जुने ओळखीचे चेहेरे किंवा मुखवटे दिसले नाहीत, तरीसुध्दा जेवढी वाचने झाली आणि प्रतिसाद मिळाले यावरून मिसळपाव हे स्थान आता नवचैतन्याने सळसळले असल्याचे जाणवले.

इतके सारे रामायण घडले तरी "रामाची सीता कोण?" हा प्रश्न मात्र तसाच राहिला. माझा अनुभव सांगून झाल्यानंतर "या सगळ्या प्रकारात माझी काहीच चूक नसतांना मला जो त्रास भोगावा लागत आहे याबद्दल मी कोणाकडे तक्रार करावी याबद्दल कोणी मार्गदर्शन करू शकेल कां?" असा प्रश्न विचारला होता. त्याच्या मागे माझे दोन उद्देश होते.
१ ज्या एटीएम मशीनमध्ये जो काही बिघाड झाला होता त्याची तक्रार संबंधित संस्थेकडे केल्यास कदाचित त्या यंत्राची दुरुस्ती केली जाईल.
२. ग्राहकाची काहीच चूक नसतांना त्याला गैरसोय, मनस्ताप, त्रास वगैरे सहन करावा लागणे बरोबर नाही याची संबंधित लोकांना जाणीव झाल्यास त्यांना त्यावर काही उपाययोजना करता येईल.
गवींनी दिलेल्या पहिल्याच प्रतिसादाचा अपवाद वगळता इतर कोणी माझ्या प्रश्नाकडे लक्ष दिलेले दिसले नाही. माझ्या प्रश्नाचे नेमके उत्तर कदाचित नसेलही. पण असा एकादा मंच असायला हवा ना?

तात्या अभ्यंकरांनी 'मिसळपाव' सुरू केला तेंव्हापासून मी त्याचा सदस्य आहे. पण वयापरत्वे 'वरणभात' हा हल्ली माझा नित्याचा आहार झाला असल्यामुळे मी अलीकडे मिपावर सक्रिय नाही एवढेच. मधूनच सुरसुरी आली तर एकादी चक्कर टाकून येतो. अलीकडे असाच इथे आलो असतांना माझ्या मनात एक प्रश्न होता, त्याचे उत्तर मिळावे अशा इच्छेने मी एक टुकार धागा टाकला. त्यावर उत्तरादाखल एटीएम मशीन्सची तपशीलवार तांत्रिक माहिती मिळाली तसेच त्यांचा 'चालवता धनी वेगळाची' असतो, याबाबतीत रिझर्व बँकेने केलेले नियम आणि त्यांची अंमलबजावणी कशी केली जाते वगैरे उपयुक्त माहिती मिळाली. शिवाय बहुधा बेंचावर बसलेल्या रिकामटेकड्या ....कडून नागरगप्पा सुरू होतात आणि आंतर्जालाच्या सौजन्याने त्या इतक्या पसरतात की खर्‍या वाटायला लागतात वगैरे मनोरंजक माहिती मिळाली. माझ्या किंचित कडवट अनुभवाबद्दल सहानुभूती, हळहळ, अनुकंपा, सांत्वन वगैरे वाचायला मिळाले आणि आभारप्रदर्शनही झाले. पुणेरी शालजोडीत गुंडाळून केलेले 'कांगावखोर, कृतघ्न' वगैरे आहेर मिळाले. चामडे आता जरा निब्बर झालेले असल्यामुळे त्यांचीही गंमतच वाटली. अशा प्रकारे ज्ञान आणि मनोरंजन या दोन्ही गोष्टी मला यावेळी अपेक्षेपेक्षा जास्तच मिळाल्या. या वेळी फारसे जुने ओळखीचे चेहेरे किंवा मुखवटे दिसले नाहीत, तरीसुध्दा जेवढी वाचने झाली आणि प्रतिसाद मिळाले यावरून मिसळपाव हे स्थान आता नवचैतन्याने सळसळले असल्याचे जाणवले.

इतके सारे रामायण घडले तरी "रामाची सीता कोण?" हा प्रश्न मात्र तसाच राहिला. माझा अनुभव सांगून झाल्यानंतर "या सगळ्या प्रकारात माझी काहीच चूक नसतांना मला जो त्रास भोगावा लागत आहे याबद्दल मी कोणाकडे तक्रार करावी याबद्दल कोणी मार्गदर्शन करू शकेल कां?" असा प्रश्न विचारला होता. त्याच्या मागे माझे दोन उद्देश होते.
१ ज्या एटीएम मशीनमध्ये जो काही बिघाड झाला होता त्याची तक्रार संबंधित संस्थेकडे केल्यास कदाचित त्या यंत्राची दुरुस्ती केली जाईल.
२. ग्राहकाची काहीच चूक नसतांना त्याला गैरसोय, मनस्ताप, त्रास वगैरे सहन करावा लागणे बरोबर नाही याची संबंधित लोकांना जाणीव झाल्यास त्यांना त्यावर काही उपाययोजना करता येईल.
गवींनी दिलेल्या पहिल्याच प्रतिसादाचा अपवाद वगळता इतर कोणी माझ्या प्रश्नाकडे लक्ष दिलेले दिसले नाही. माझ्या प्रश्नाचे नेमके उत्तर कदाचित नसेलही. पण असा एकादा मंच असायला हवा ना?