घनगड-शिवाजी ट्रेल(दुर्गपुजा)

काल दुपारी(२५ फेब्रुवारी) बरोब्बर चारला किल्यावर निघायचं असं म्हणता म्हणता,सहा कधी वाजले कळलं नाही.बरोबर येणारा आमचा एक मैतर अयत्यावेळी इचकला.पण माझ्यासाठी शिवाजी ट्रेलचा हा वार्षिक कार्यक्रम म्हणजे पंढरीच्या वारी सारखा खरोखर पुण्याचं संचित करवुन देणारा,म्हणुन ''वन मॅन आर्मी झिंदाबाद,शिवाजी महाराज की जय'' अशी घोषणा करुन मी एकदाचा निघालो...घनगड म्हणजेच येकोल्याच्या किल्यावर...हा किल्ला पुणे- ताम्हाणी घाटातुन ६९कि.मि.वर लोणावळ्याकडे जायला जो फाटा फुटतो,तिकडनं आत १८ कि.मि.वर आहे.अता ताम्हाणीघाट अगदी आमचाच सवईचा नित्याचा ओळखिचा झालेला असल्यामुळे कित्तीही अंधार असला,तरी तोच सोबतीला असल्यासारखा असतो.त्यामुळे लोणावळा फाट्यापर्यंत जाईस्तोवर मामला बिनबोभाट होता...(रस्ता खडतर...हो खडतरच,असला तरी..!)

फाट्यावर आत वळणार तेवढ्यात,''चला हो काका...'' अशी हाळी ऐकू आली.मी म्हटलं रात्री आठच्या निबिड अंधारात भटजीच्या ड्रेसवर नसतानाही हा ''मजाला वळिखणारा कोण आला..?'' पण आमच्या गाडीवर बांधलेल्या केळीच्या खुंटांचा तो प्रताप होता,हे मला ते दोघे माझ्या जवळ येई पर्यंत चटकन लक्षात आलं..तेही ट्रेलचेच वारकरी...मीही म्हटलं चला सोबत झाली या जंगलवाटेवरची.पण काही वेळातच ते दोघेजण का कोण जाणे एकदम जोरात पुढे निघुनच गेले.मी मागनं जोरात हॅर्नबिन देतोय,,,पण गायब झाले ते.नंतर काही वेळानी मला साक्षात्कार जाहला,की ते जोरात गेलेले नसुन मीच अंमळ हळुहळू चाललोय.कारण आमची छोट्या चाकाची गाडी...होंडा अ‍ॅक्टिव्हा...! रस्त्याला खडबडीत पणा जेवढा,तेवढीच वाळूही सुटलेली..त्याबरोबर गच्च अंधार..माझा स्पीड वीसपर्यंत कधी खाली आला,मलाच कळलं नाही.''वाळुवर 'ही' गाडी घसरते''...नावाची एक अनामिक भीती पूर्वी एकदोन शिरसाष्टांग नमस्कार घातलेले असल्यानी मनात इतकी खोलवर रुजलेली आहे,की वाळू माझ्या आधी गाडिला दिसते,आणी आपोआप वेग कमी होतो.मग मी नेहमीचा उपाय केला.बरोबर घेतलेल्या पानांच्या चवडितलं एक पान ''लावलं'' आणी कानात गाडिच्या स्पीड इतक्याच मंद अवाजात आमची आश्या वाटेवरची आवडती सरदारी बेगम मधली गाणी लावली. रस्त्यामुळे गाडीच्या चिपळ्या वाजत होत्याच,त्या बरोबर हे भजन लावलेलं असल्यानी माझी एकदिंडी यात्रा पुढे निघाली.रस्ता चुकायची भिती नव्हतीच कारण शिवाजी ट्रेलच्या शिलेदारांनी लावलेले बोर्ड अतिशय बरोब्बर असतात.

मधे काही ठिकाणी रस्ता या सरकारवर असा उखडला होता,की ज्याचं नाव ते...नुसती माती आणी दगडगोट्यांची लयलूट झालेली.रस्ता नक्की कुठाय..?हेच कळत नव्ह्त. त्यामुळे तिथे काही काळ ''आपुली वाट नक्की कोणती?सांगावयास एकही न सांगाती '',अशी माझी गत झालीवती खरी,पण अंधाररस्ते वहातुक आत्मानुभवानुसार-''जिथे झाडी मळलेली दिसेल,तिथुन गाडी लाइट फिरवत दामटावी-रस्ता आपणहुन दिसतो'' ही उक्ती फळाला आली,आणी आठरा कि.मि.साठी सव्वा तासाचं मोल मोजुन मी ''एकोले'' गावी गडपायथ्याला रात्रौ ९:१५ला डेरेदाखल झालो.

शिवाजी ट्रेलचे संस्थापक आधार असे सर्वकाही असलेले आमचे क्षीरसागर सर यांनी नेहमी प्रमाणे अगत्यानी माझी पुढिल सोय तात्काळ लाऊन दिली...रात्र फार झालेली नसली तरी मी रात्रीच्या मानानी फारच ''झालेलो'' होतो,त्यामुळे मी लगेच जेवण उरकुन,उतरलो होतो त्या खोल्यांच्या बाहेर ओसरीवर वार्‍याला पथारी टाकुन पसरलो सुद्धा...सकाळी ६वाजता उठाउठ झाली.आणी आंघोळ..चहा इत्यादी अवरुन मी आमच्या नेहमीच्या धोतर उपरणं ड्रेसवर आलो....आणी गडावर निघण्याची वाट बघायला लागलो.

गेली तीन वर्ष मी या शिवाजी ट्रेलच्या दुर्गपुजा अभियानाचा एक भाग झालेलो आहे.गेली पंधरा वर्ष ही संस्था हा दुर्गविकसनाचा एक अतिशय उपयुक्त कार्यक्रम यशस्वीपणे राबवत आहे.ही संस्था दरवर्षी एक गड दत्तक...होय दत्तकच घेते..आणी मग वर्षभर गडावरची सगळी डागडुजी,रोपिंग,पाण्याच्या टाक्या साफ करणे/सु-रक्षित करणे,पायर्‍या दुरुस्त करणे/आवश्यक आणी शक्य तिथे नव्या बनवणे...अशी अनेक कामं,अचाट परिश्रम,आणी अभंग निष्ठेनी करत असते.आणी हे सगळ काम चालतं ते कुठेही जाहिरातबाजी न करता,लोकांनी काम आणी ही गडकोटांप्रती असलेली ममता/निष्ठा पाहुन आपणहुन दिलेल्या वर्गणीतुन..या शिवाय जो उरलेला खर्चाचा मोठ्ठा भाग असतो,तो शिवाजी ट्रेलचे सभासद स्वतःच्या खिशातुन पूर्ण करतात...या कामातला ''आर्थिक'' भाग मी मुद्दाम आधी सांगितला,कारण शिवाजीचं नाव घेऊन राजकारण करणार्‍या/सत्तेवर येणार्‍यांना ही कामं करणं(आर्थिक दृष्ट्या) खरतर कित्ती सोप्पं,पण जिथे राजकीय मलिदा मिळत नाही,तिथे ही लोकं कधी ढुंकुनही बघत नाहीत... अश्या परिस्थितित या संस्थेनी येणारा पैसा आणी क्षीरसागर सरांच्या अफाट मॅनेजमेंट मधुन दरवर्षी वाढत्या संख्येनी जमणारी कार्यकुशल लोकं,,,एवढ्या बळावर शिवबाच्या या महाराष्ट्रातले पंधरा गड आज येण्यालायक/रहाण्याजोगे केलेले आहेत...

वर्षभर खपुन डागडुजी केलेल्या अश्या प्रत्येक गडावर फेब्रुवारीच्या शेवटच्या रविवारी सत्यनारायण असतो... आणी क्षीरसागर सरांच्या एका शब्दावर वय वर्ष ७ ते वय वर्ष ७० ची अनेक मंडळी हजेरी लावत असतात... हा एक रविवार म्हणजे वर्षभर केलेल्या मेहेनतीचा खराखुरा लोकार्पण सोहळाच असतो.गडावर सत्यनारायण करण्याच्या निमित्तानी या सोहळ्याचा एक छोटासा भाग होण्याचं भाग्य मला मिळालं....एरवी गडांवरती मुद्दाम फिरायला जाणार्‍यांपैकी काही मी नव्हे.पण या संघटनेची शिस्त,जिद्द,चिकाटी,आणी कामावरची अभंग निष्ठा अशी काही वेड लावणारी,झपाटुन टाकणारी आहे,की 'एकदा जो शिवाजी ट्रेलला आला,तो शिवाजी ट्रेलचा झाला' असे बेलाशक समजावे...अश्या या शिवनिष्ठावंत संघटनेला/संस्थेला/कुटुंबाला माझा सादर प्रणाम. ---^---

१)पायथ्याला एकोले गावी असलेला मारुतराय

२)येणार्‍यांच्या उदरभरणाची सोय पहाणारे आमचे बल्लवाचार्य त्यांच्या सांगात्यांसह...

३)आम्चं सकाळी गडा-वर जाईस्तोवर जे इकडे/तिकडे भटकणं चालू होतं,त्यात सापडलेला हा दू-र्गम फोटू ;-) वळखा पाहू हे काय..?

४)मुलांना थंडी वाजत नव्हती,पण शेकोटी करायची हौस दांडगी

५)लॉयला हायस्कुलची वानरसेना आणी त्यांचे क्षीरसागर सर-मुलांना,पुढच्या कामगिरीच्या ऑर्डर
देताना

६)आंम्ही मार्गस्थ झालो...वानरसेनेकडुन पुजेचं सामान गडावर चाललय

७)गड कोणताही कित्तीही दुर्गम असो,ट्रेलचे लोक रोड मार्किंग सारखी सगळी बारीक/सारीक कामंही रविवारच्या आधी पूर्ण करतात

८)बोर्ड लावण्यासाठीचे भारी/भक्कम अँगल वर नेताना-वा-नरसेना

९)वा-नर सेना

१०) ह्हा...हुश्श्श...! गडमध्य-गारजाई माता मंदीर


११)गारजाई माता

१२)गारजाई माता-साडी/मुखवटा...लेऊन

१३)ट्रेल बोर्ड-किल्याची त्रोटक माहिती व नकाशा

१४)ही गारजाई मंदिरात केलेली सत्य-नारायण पुजा... -१)

-२) आणी हे काही मागाहुन मला मिळालेले माझेच ;-) फोटो...

१५) पहिली तटबंदी आणी तिचं ट्रेलनी केलेलं बांधकाम(व्हाइटिश शेड)

१६)शेवटच्या टप्यात शि.ट्रेलनी बसवलेली लोखंडी शिडी



१७)पायर्‍या डागडुजी...


१८)गारवारा आणी थंड सावली ची नैसर्गिक सोय

१९)थंड सावली घेतल्यावर मनाला शांत करणारी त्याच शिळपोकळीतली देवी

२०)जीथे रोप वे नाही तिथे येणार्‍यांसाठी भर उन्हात वानर सेना मदतीच्या हातासह उभी असते...दिवसभर!

२१)पाण्याचे टाके...आधी

सफाई नंतर

गडावर पाण्याच्या सुविधेसह हेही एक अत्यावश्यक काम

२२)तैला-बैला पर्वत

२३)गडावर गेल्यानंतर आजुबाजुची खुणावणारी पर्वतराई


२४)आणी काही नजरेचा थांग लागू न देणार्‍या दर्‍या


२५)वरुन मध्यावरची दिसणारी मोकळी विस्तीर्ण पठारं...



२६)( गडावर मध्यभागी फ्लॅग पोस्ट)- ''शिवबाचा गजर करी नामाचा झेंडा रोविला''...